Elektronisch schild
tegen raketten
I Robot bood ruiker aan
Ook KLM-diensten op
Engeland beperkt
I
Communisten roeren zich
geducht in Frankrijk
Macmillan krijgt steun
van Canada
Voorkeurstem I OPZIENBARENDE PROEF VAN
BONN wil een
raketbataljon
oprichten
w
^Tégen herbenoeming Kamer-president
Algemene induik
dat socialisten
oppositie willen
r
..Atlas'" met nieuw
type neuskegel
afgevuurd
B0AC oefent pressie uit in Londen
]N u Manchester en
Prest wiek in
het geding
Kernwapens vanaf
schepen gelanceerd
SOESLOW: GEEN
ULTIMATUM
wm
Ontevredenheid in
hele land «roeit
Socialistisch plan
..Duitse kwestie
r
r
DONDERDAG 19 MAART 1959
ZEVENTIENDE JAARGANG No. 4250
Directeur: H. DE RUIG
De Britse luchtvaartmaatschap
pij ..BOAC" heeft er bij de Britse
regering op aangedrongen het
aantal diensten, dat de KLM on
derhoudt op Prestwick (bij Glas
gow) en op Manchester, te be
perken. Dit heeft het ANP uit
Engelse bron vernomen.
,B e treur e fis waardig
Argus
Gewettigd
wm
i-1.
Stichting voor geologisch
onderzoek in Nw.-Guinea
f| Sunny Seat-
de sfoei om
lekker lui ie luieren 11|
J
De Britse premier Macmillan
heeft Canada heden toegevoegd
aan de reeks van Westerse naties,
die zijn plan steunen voor een
„uitdunnen" van de militaire
strijdkrachten in Midden-Europa.
J
Partijdig*'
Grofheid
Zie verder pag. 3 4>e kol.)
vvute oe wittmram za - met. 11A7O0 ia u
Posttroa JUS - Paatgiro No. 424519
KUchtendiefiirt tbonnementeis is.io-ie.30 uu
Zaterdag» 1718 uur. Telefoon i 15700
Hliygenapiem 1 - Telefoon 133467 (8 lüneni
Postbus 1001 Postgiro So 464067.
Kiaehtendieuat: 18.30—'.9 20 Telef. 343569
Spuiweg 132 - Telef. 4570
Lange Haven 73 - Telef- 67486.
ttitmmsmenlepril* 61 cent per waak, t j.s6 per maand 7,»n prt,
wartaal. Lose* nummer» W eee-t. Veraehijnt dagelu*'
Kottardu»;
Batd reent:
,cbitda»t:
Tuïujü*
(Geldig tot morgenavond)
MINDER KOUD
Droog weer met zonnige perioden, maar vannacht en
morgenochtend plaatselijk mist of laaghangende bewol
king. Hogere middagtempcraturen. Zwakke zuidooste
lijke wind.
Morgen: zon op: 6.45 Maar op: 13.51
onder: 18.51 onder: 4.11
Huuliii eiiatflPUr: Ur. J A H J is BKUtNS SLOT
p. e verkiezing van mr. K. X. M. van
U Rijckevorsel tot lid van de Twee
de Kamer met 91.128 voorkeurstem
men is belangrijk, omdat daarmee
wordt aangetoond, dat de kiezer niel
io machteloos is om uitdrukking te
jtven aan zijn persoonlijk inzicht, als
somi wel eens wordt beweerd.
Toegegeven moet worden, dat de
omstandigheden om op een minder ge
bruikelijke wijze tot Kamerlid te wor
den gekozen, in dit gevat wel bijzonder
gunstig waren. Ue kandidaat was
rreds lid van de Tweede Kamer en had
blijk gegeven zijn taak met bekwaam
heid te vervullen. Hij was op de gros
lijst op een verkiesbare plaat* tereeht-
lekomcn, doch bij de stemming over
die groslijst is hij, ten gevolge van
een grootscheepse actie ten behoeve
van een andere kandidaat, op ecu la
gere plaats terechtgekomen. Die actie
heeft dan een scherpe reactie teweeg
gebracht. Ofschoon er slechts een
20.000 stemmen nodig waren om met
voorkeur gekozen te worden, verwierf
mr. Van Rijckevorsel ruim 10 000
stommen boven een dubbele kiesdeler,
luik een verkiezing zai dan ook wel
een unicum blijven.
NIETTEMIN is het goed er nu
een* op te wijzen, dat de kiezer
ook onder het thans geldende systeem
niet genoodzaakt is zonder meer
slechts op een lijst te stemmen, doch
d»t ook het persoonlijke element een
rol kan spelen.
Het vorige jaar hebben wij er reeds
op gewezen, dat ook naar ons oordeel
het mogelijk moet zijn, dat een bepaal
de kandidaat, die om welke reden
dan ook door de georganiseerde kie
zers of door een partijbestuur op een
niet-kansbiedende plaats is gesteld,
door de kiezers in het algemeen toch
in een vertegenwoordigend lichaam ge
kozen wordt. Wij hebben daaraan ech
ter toegevoegd de opmerking, dat dan
ook blijken moet, dat niet slecht® een
kleine groep van enkele tientallen of
bij een. kamerverkiezing van enkele
honderdtallen, wijziging in de volgor
de aangebracht wenst te zien, doch
dat een „voldoend" aantal kiezer* dat
inzicht deelt.
In dat verband hebben we als onze
menial Jeteven, dat dè BdtHülni vin
dë'klesdelér. welke ~het behalen van
de helft van de lijstkiesdeler al* eis
stelt tileszin* redelijk is
De verkiezing van mr. Van Rijcke
vorsel heeft nu duidelijk aaugetoond.
dat die eis toch waarlijk niet te hoog
is gesteld.
I N het algemeen verdient het zeker
voorkeur, dat de kiezer* in de ver-
gideringen van hun partij medewer
king verlenen *an de meest gewenste
samenstelling van een lijst.
Wil men, dat de band tussen kiezers
en gekozenen versterkt wordt, dan is
er bij de kamerverkiezingen ook de
mogelijkheid om in elk van de 18 kies
kringen met een andere lijstaanvoer
der te komen. Uit propaganda-overwe-
gingen zijn de meeste partijen ertoe
overgegaan om in alle kieskringen
met dezelfde lijsttrekker te komen.
Dat de Partij van de Arbeid ditmaal
een andere methode volgde, was hel
gevolg van het niet meer beschikbaar
djn van dr. Drees. Maar tevens is
gebleken, dat het uitkomen met meer
dan een lijsttrekker deze partij zeker
geen schade heeft gedaan.
Er is dat Is nu wel duidelijk
In ons huidige kiesstelsel nog de re-
el* mogelijkheid met succes van zijn
voorkeur voor een bepaalde kandidaat
te doen blijken, indien men van oor
deel is, dat de georganiseerde partij
te weinig rekening heeft gehouden
met de wensen, welke in het kiezers
corps In het algemeen leven.
H-bom explosies op
480 km hoogte
De Amerikaanse luchtmacht beeft
gisteravond >en geleid projectiel van
het type Atlas met een nieuw type
neuskegel wfgeschoten.
Het projectiel 7.*! een afstand van
24.Q00 km moeten afleggen. Het doel
van deze proef is te trachten de ge
hele neuskegel van het projectiel te
bergen en te onderzoeken hoe deze zijn
reis door de ruimte beeft doorstaan.
0e nieuwe neuskegel, die vrij puntig
is vergeleken met de stompe neuskegel?
die tot dusver werden gebruikt, is vol
gens ingewijden een proto-type van de
neusconus, die ingeval van een oorlog
een kernlading zal huisvesten.
Deie weck is juist de definitieve
Britae beslissing bekendgemaakt het
aantal KLM-diensten op Singapore na
1 april te verminderen van twee tot
één.
Bij informatie bij de KLM deelde
men on* desgevraagd mee dat bij de
KLM een dergelijk gerucht wel is
doorgedrongen. Men heeft evenwel
nog fèéft enkele aanwijzing dat het
inderdaad zo zal zijn.
Over het besluit inzake Singapore
heeft het Nederlandse ministerie van
Verkeer en Waterstaat juis teen scher
pe verklaring uitgegeven, waarin ge
zegd wordt dat dit ..betreurenswaardi
ge Britse besluit voornamelijk is ge
ïnspireerd door het streven om de
BOAC, die wel zeer onfortuinlijk
schijnt te hebben geëxploiteerd, te be
schermen tegen de concurrentiekracht
van de KLM. ongeacht de eisen van
een gezonde ontwikkeling van het in
ternationaal luchtverkeer en hetgeen
een goede luchtvaartverhouding met
Nederland vraagt."
„Het staat In luohtvaartkrlngen buiten
twijfel dat de dienst van één frequen-
DE Amerikaanse vice-minister van Defensie Quarlcs en de direc
teur van de afdeling kernonderzoek van het Pentagon, dr. York,
hebben meegedeeld dat de Ver. Staten vorig jaar september buiten
de atmosfeer van de aarde drie waterstofbommen tot ontploffing
hebben gebracht en daardoor een kunstmatig elektronisch scherm
hebben gecreëerd, dat het grootste deei van de aarde omsluit. De
proeven zjjn zowel van wetenschappelijk als van militair belang, zo
werd gezegd.
Volgens, de Xew York Times hebben de (geheime) kernontplof
fingen plaatsgehad op een hoogte van -180 km. Het blad schrijft dat
de proefnemingen reeds zijn aangeduid als het ..grootste weten
schappelijk experiment dai ooit is verricht".
Militair gezien zouden de proeven van betekenis zijn voor de
ontwikkeling van een afweersysteem tegen raketten, daar het elek
tronische scherm mogelijk zal dienen als een schild tegen geleide
projectielen
Dr. YoYrk zei, dat het elektronisch
scherm dat door de kernexplosies is
gevormd zich over de hele wereld uit
strekt behalve ovrr de beide polen.
Hij wilde niet zeezen hoe dik het elek-
tronenscherm is of boe lane lanc dit
zal blijven bestaan.
Dr. YoYrk verklaarde, dat wesens de
buitengewoon grote hoogte van de ont
ploffingen er geen radioactieve neer
slag op aarde zal vallen, daar deze zich
in de ruimte zal verspreiden.
Hij zei dat het voornaamste doel
van de proeven was belangrijke theo
rieën te «ijkte*zoeken :_be.trelferdc het.
vangen van elektronen in het magne
tisch veld van de aarde.
Hij voegde eraan toe dat het weten
schappelijk doel van de proef in de
eerste plaats was meer te weten te
komen over de aard en de oorsprong
van de stralingsgordel van Van Aller».
Deze gordel strek zich met enkele on
derbrekingen tot ten minste 18.000 km
boven de aarde uit.
De drie waterstofbommen zijn in het
diepste geheim met raketten van ma
rineschepen af de ruimte in geschoten.
De New York Times schrijft dat het
experiment bekend staat ónder de
naam „project Argus".
Duizenden mensen zouden bij de
waarnemingen die de gehele wereld
hebben omspannen, ingeschakeld zijn
geweest.
De kernapparaten, die voor de ont
ploffingen zijn gebruikt, zouden vol
gens de New York Times door raket
ten met meerdere trappen gelanceerd
zijp. De raketten waren voorzie!: van
vloeibare ot vaste brandstof.
Het blad weet te melden dat de ra
ketten gelanceerd zijn vanaf het dek
tie per week op een door concurrenten
drek bevlogen route commercieel nau-
welijki"gezichtspunten opent en voorts
geen recht doet wedervaren aan de
commerciële positie, die de KLM in
Singapore io de loop der jaren heeft
opgebouwd", aldus het ministerie.
De gangbare uitleg van de Brits-
Nederlandse Juchtvaartovereenkomst
is, dat niet alleen het aantal passa
giers dat per vlucht wordt vervoerd
tussen Nederland en Singapore vv. doch
ook het aantal, dat tussen Nederland
en tussenliggende punten vv wordt
vervoerd, in aanmerking moet worden
genomen voor het antwoord op de
vraag hoeveel frequenties gerechtvaar
digd zijn.
Deze gezamenlijke aantallen blijken
zo te zijn. dat een tweemaal wekelijkse
dienst gewettigd is. Voorts laten de
bepalingen van die overeenkomst toe
dat de beschikbare plaatsruimte voor
het vervoer lussen punten onderweg
wordt benut.
De Britse interpretatie dat alleen het
aantal passagiers tussen Nederland en
Singapore bepalend is, is wei zeer on
gebruikelijk en restrictief, aldus Den
Haag.
WEST-DUITS LAND is van plan
tegen het einde van dit jaar een
bataljon voor de luchtverdediging, uit
gerust met Amerikaanse luchtdoel
raketten, op te richten. Dit heeft een
functionaris van het ministerie van
Defensie te Bonn bekendgemaakt.
Het bataljon zal voor tweederde met
raketten van het type Ajax en voor de
rest met geleide projectielen van het
type Hercules worden uitgerust.
Laatstgenoemde raketten hebben een
grotere reikwijdte en kunnen van een
kernlading worden voorzien."Het per
soneel zal uit Westduitsers bestaan,
maar de kemladingen zullen onder
Amerikaans beheer blijven, aldus de
woordvoerder.
De secretaris van het centrale co
mité van de Russische communistische
partij, Soeslow, die op het ogenblik in
Engeland verblijft, heeft gisteravond
verklaard dat Rusland geen ultimatum
heeft gesteld inzake Berlijn en dut de
Sowjet-Unie deze kwestie wenst op
te lossrt door besprekingen tussen
Oot\ en West.
Soeslow hield een toespraak tot le
den van de Labour-fractie uit het
Britse parlement. Het was een bijeen
komst van besloten karakter in een
afzonderlijk vertrek van het Lager
huis.
De minister van Zaken Overzee en
de minister van Financiën aX hebben
een „Stiehtinr Geologisch Onderzoek
Nederlands-Nieuw-Gulnea" in het le
ven geroepen.
(Advertentie
van de „Norton Sound", een 15.000 ton
metend vliegtuigraoederschip, dat en
kele jaren geleden is verbouwd tot een
schip voor het doen van raketproeven.
On het resultaat van de proeven
nauwkeurig te kunnen bepalen, moes
ten twee kunstmanen en een aantal
raketter gelanceerd worden. Een. sa
telliet kwam niet in zijn baan, de
andere Explorer XV heeft de aanwe
zigheid van straling over de gehele
wereld geregistreerd.
Zie verder pag. 3, 5e kol.)
DE robot Sabor uit Zwitserland
zal medewerking verlenen
aan een actie ten bate van het
Prinses Beatrix Polio Poncis, ge
naamd „Dan'' Sabor arriveerde
woensdagmiddag op hei vlifcf-
éeld -ZesUetihoveuJfiJ ...werd
hartelijk begroet door de echt
genote,van de burgemeester van
Rotterdam, mevrouw Van Wal-
sum. Door tussenkomst van de
conferencier Barend Barendsen
bood Sabor mevrouw Van XVal-
si; m een boeket bloemen aan.
SIROCCO KV. ZUTPHEN Ut. 06750-4979-
AANVAL VAN P.v.d.A.
OP KORTEN HORST
Q
HET algemene bestuur van de com
munistische partij, dat het kader
*«ttt van de communistische bewe-
f,aJ' Is vanmorgen in de Parijse voor
stad Geiuievillier* bijeengekomen voor
**n zitting van twee dagen. De com-
munl*ti*che leiders zullen beraadslagen
«ver volgende stappen die *U zullen
om hun ontevredenheid over
Maatregelen van de Franse rege-
"aï kracht bij te zetten.
Intussen hebben ai op enkele plaat-
•en In Frankrijk stakingen en protest-
«êtogingen plaatsgevonden. In Parijs
*n Le Havre 7.ijn in de laatste 48 uur
Oraatdemonstraties, dóór de comnus--
rusten georganiseerd, geëindigd in vrij
nöüge botsingen met de politie. In
«taal werden bij deze ongeregeldheden
**s Politiemannen gewond.
Intussen heeft de sterke katholieke
Mbeldersfederatie, de CFTC, zich ge-
"'<>egd bij de oproepen van de commu
nistische CGT voor het houden van een
'intal proteststakingen en massaver-
fderingen in het hele land. Daarbij
het voornamelijk om looneisen.
$4
Gisteren hebben leiders van de CGT
en van de CFTC verscheidene duizen
den bouwvakarbeiders toegesproken
voor de arbeidsbeurs in hel hartje van
Parijs.
De leiding van de socialistische
partij houdt zich tot dusver, al be
klaagt zij zich dan ook bitter over de
regerjngspolitiek. verre van een bond
genootschap met de vakbonden, die
communistisch georiënteerd zijn.
De IVestdnitse socialistische partij
heeft vandaag een plan voor de oplos
sing van het Duitse vraagstuk bekend
gemaakt: Instelling van een „ontspan
ningszone", waar Duitsland, Polen,
Tsjechoslowakije en Hongarije alle bui
tenlandse troepen en kernwapens uit
terugtrekken, benadering van de
Duitse hereniging tn drie etappes, en
daarna pas verandering van de situatie
in Berlijn. Met nadruk stellen de socia
listen dat de huidige stand van zaken
in Berlijn, juridisch zowel als militair,
gehandhaafd moet worden totdat de
Duitse kwestie geregeld ts.
Macmillan is gisteren, vergezeld
door de Britse minister van Buiten
landse Zaken. Lloyd, in Ottawa aan
gekomen, waar de beide ministers be
sprekingen hebben gevoerd met pre
mier Diefenbaker van Canada Van
daag reizen zij door naar Washington
waar zij president Eisenhower zullen
ontmoeten.
Uit diplomatieke bronnen wordt ver
nomen, dat Diefenbaker volledige
steun van de Canadese regering heeft
toegezegd voor de poging van Mac
millan om Eisenhower te overtuigen
van de noodzakelijkheid enige beper
king van zowel de strijdkrachten van
het Oosten als van het Westen in
Duitsland te bevorderen. Macmillan
wil. dat zijn plan voor een gedeelte
lijke ontwapening in Midden-Europa
als punt écn zal staan op het pro
gramma van de westerse politiek hij!
de onderhandelingen met de Sowjet-j
Unie over Duitsland.
Macmillan en Sehvyn Lloyd zullen
naar verwacht wordt, vrijdagmorgeni
pen bezoek brengen aan Foster Dulles
in het hospitaal, voordat zij diezelfde
dae naar het Witte Huis gaan. Zij ver
wachten, dat zij later op de dag met
president Eisenhower naar Camp
David in Maryland zullen vliegen voor
de officiële Engels-Amerikaanse be
sprekingen over Berlijn.
Van gezaghebbende züde te Ottawa
werd nog vernomen, dat het de bedoe
ling Is dat op 31 maart of 1 april,
voor ri minlstersbijeenkomsl van de
Xavo, de ministers van Buitenlandse
Zaken van Engeland, de Ver. Staten,
De Britse premier Macmillan (in
iet midden) en zijn minister eau
Buitenlandse Zaken Lloyd links
zijn gisteren in Ottawa aangeko
men, waar zij confereren met de
Canadese premier. Diefenbaker
(rechts). Na deze bespreking zul
len de Britse ministers doorreizen
naar Washington voor een ont
moeting mei president Eisen
hower
Frankrijk en rte Duitse Bondsrepubliek
te Washington bijeenkomen.
Uit Washington wordt volgens Reu
ter gemeld, dat Macmillan daar een
veranderde sfeer zal aantreffen. Van
geprikkeldheid iu het Amerikaanse
ministerie van Buitenlandse Zaken
over Macmülan's reis naar Moskou en
over zijn pleidooi bij president Eisen
hower voor het aanvaarden van de
idee van een topconferentie zonder van
tevoren voorwaarden te stellen, blijkt
niets meer in de Amerikaanse pers.
Thans wordt gesproken over „een op
klaring van de diplomatieke lucht".
Macmlllau zal ervaren dat hij wordt
heschouwd als de belangrijke figuur
bij de pn- 'ngen om de Amerikaanse
regering tot een grote verandering in
haar politiek te brengen. 7.0 meende
men gisteren te Washington,
(Van onze parlementaire
redacteur)
DE informateur, prof. Beel, die
vandaag een onderhoud heeft
gehad met prof. Oud, dr. Bruins
Slot en dr. Tilanus, zal geen mid
del onbeproefd laten om tc ko
men tot een kabinet van zo breed
inog rijke samenstelling. De in
formateur beschouwt dit als zjjn
taak na de opdracht, die hfj za
terdag van II.M. de Koningin
heeft gekregen en waarin hem
werd verzocht de mogelijkheden
na te gaan van een kabinet, dat
kan rekenen op een vruchtbare
samenwerking met de Staten-
Generaal.
Hoewel men in politieke krin
gen in Den Haag de bedoelingen
van prol'. Beel zeer op prijs stelt,
meent men, dat hij er besiist niet
in zal slagen de socialisten te
winnen voor een kabinet met een
program, dat niet tot in details is
geregeld
De socialisten houden niet op met te
verkondigen, dat zij alleen in zee
wensen te gaan met een parlementair
kabinet, welks program door de frac
ties moet worden goedgekeurd en on-
dertekeud. Een dergelijke zware bin
ding is echter uitgestoten.
De christelijke partijen, die nu een-
maai een andere staatsopvatting heb
ben dan de socialisten, voelen hier
niets voor. Daarenboven wint de me
ning veld, dat de rechter vleugel van
de PvdA, aangevoerd door de oud
ministers Samkaiden en Suurhoff, het
heeft moeten afleggen tegen de linker
vleugel onder leiding van de heren
Burger en Vermeer Hierbij bevindt
zich ook oud-minister Hofstra.
Deze linker-vleugei wenst de op
positie. De verkiezingsuitslag heeft
geleerd, dai de oppositionele houding
van de partij een groot aantal kiezers
weer naar de PvdA heeft doen terug
keren, zo redeneren de heer Burger
en de heer Vermeer en waarom zou
den we dan het herstel van de partij
in de weg gaan staan door opnieuw
regeringsverantwoordelijkheid te ne
men?
Hoewel er aanvankelijk nog enige
hoop bestond, dat de socialisten door
prof. Beel zouden kunnen worden
overtuigd, meent men thans met ze
kerheid te kunnen seggen, dat de
PvdA-Tweede-Kamerfractie nog
even onverzoenlijk is als in decem
ber.
Mr. Burger heeft ni. zijn collega-
fractieleiders een schrijven gezonden,
waarin hij mededeelt, dat de PvdA
vrijdag niet zal stemmen voor de kan
didatuur van dr. Kortenhorst.
Als de Kamer morgen bijeenkomt
moet een voordracht worden opge
maakt voor het Kanier-president-
schap. De Kamer-president wordt
door de Koningin benoemd op voor
dracht van de Kamer.
Dr. Kortenhorst was tot voor gis
teren de enige serieuze kandidaat.
De heer Burger heeft nu echter la
ten weten, dat dr. Kortenhorst lijdt
aan een gebrek aan onpartijdigheid.
Dit verwijt wordt vooral in de krin
gen van de KVP zeer hoog opgeno
men. maar ook de andere christelijke
partijen gaat deze nieuwe aanvai var»
mr. Burger toch wel wat al te ver.
Het verwijt aan dr. Kortenhorst
wordt beschouwd ais een ernstige
grofheid, die ongehoord ts in de
parlementaire geschiedenis. Een
Kamer-president staat boven de par
tijen. Hern gebrek aan onpartijdig
heid verwijten is een zware beschul
diging.
Overigens behoeft dr. Kortenhorst
niet bevreesd te zijr- voor zijn kan
didatuur. De christelijke partijen en
de VVD zullen hem ongetwijfeld
steunen, waardoor hij met een ruime
