Verrassende ontknoping van ingewikkelde formatiepoging
Ernstige bezwaren
A.R.-kandidaten
MISLUKKING DOOR
REEKS FACTOREN
Djakarta stuurt
mobiele brigade
naar AMBON
Luchtvaartgesprek van
vijf landen liep vast
Amerika stuurt wapens
naar PANAMA
Fietsers beveiligd te Heiloo
Mislukte poging
1
Wat politieke
leiders er
van zeggen:
Koopt op tijd
uw zekerheid
Bezorgdheid over
christelijk-
soeiaaJ beleid
Gevaarlijke brand
op tankschip
liep goed af
„Speciale diensten
bij bezet gebied
Ons nieuwe feuilleton
c
wereldvrede
OP ZOND IG 3 MEI
Basis onvoldoende,
meent KLM
„Militaire" uitgave
op Koninginnedag
Toestand van tweede
rekruut verbeterd
r
Z„ „p NATIONALE
LEVENSVERZEKERING-BANK
REBELLES VEROVEREN STADJE
jjlNSDAC 28 APRIL 1959
V.
J
ZEVENTIENDE JAARGANG No.4282
V
Directeur if. L)K KL'fG
Hoofdredacteur: Dr. J. A. H. J. S. BRUINS SLOT
(\an onze parlementaire redacteur
j Dc ingewikkeldste kabinetsformatie \an na de oorlog heeft een
verra-»ende ontknoping gekregen. Prof. De Quay heeft koningin
Juliana gii-ternnddag op paleis Soestdijk verzocht van zijn opdracht
tc worden ontheven. De vorstin heeft dat verzoek ingewilligd.
Niemand in Den Haag kon gisteravond vertellen wat de volgende
fase van de kabinetscrisis zou zijn. De beslissing ligt weer in han
den van de vorstin, die vandaag haar adviseurs, t.w. ck? vice-voor
zitter tuii de Raad van State, de voorzitters van de Eerste en Twee
de Kamer en de fractievoorzitters zal raadplegen, alvorens een
nieuwe formateur aan te wijzen. Gisteravond ontving de vorstin
leeds de demissionaire minister-president prof. Beel.
(Zie verder pag. 3, 7e bul.)
BK
V V env ikkelinjren
m.
Zetelverdeling
Terugkerend van visite
onder auto geraakt
MORGEN beginnen wij
met de publikatie van
een nieuw vervolgverhaal.
Het werd voor ons geschre
ven door mevromu T. Smit-
Hoekstra, die onder de naam
Titia Hoekstra reeds ver-
verscheidene verhalen ge
publiceerd heeft. Het ver
haal brengt ons in kennis
met een door een noodlottig
ongeval blind geworden chi
rurgdie tot wanhoop is ge
raakt en meent van God ver
laten te zijn. Hoe hij zijn
zware strijd doorleeft en hoe
hij ten slotte het geluk vindt
wordt door Titia Hoekstra
op boeiende wijze verteld.
Wij menen onze lezers en
lezeressen een dienst te doen
door de publikatie van deze
door het christelijk levens
gevoel en geloof gedragen
roman.
Nog meer
„Nooit gemakkelijk"
Ongeluk met granaat
SotteM»»: «>m« ae wuru1r4.1t 23 - teler iiavutj (fc i
Pcwlbu* 1112 - Postgiro No 424518
j Klzchlendicnsi sbonnsmsnteri 18 50-,8 au u
Z»>«rdag* 1718 uur. Teleloon 115700
•»-Gr**eBJ>*ï* Hujgenspfetn 1 - Teleloon I834t>7 i3 lijnen.
Poelbus 1091 Postgiro No *14867
ülachtendicnst 18 3019 30 Tclel 3*2;,«v
I perdrecBt: SptuHeg 132 - Telef 4370
nebiedUKii Lange Haven 73 - Tele! 67-166
«boonemeotsprij» 61 eent per weeïg, t 2,65 per majnrt I 7 80 p<
ewartaal Lowte nummete }Q eeut Veiscnim! aagcli
TlAiixM-
(Geldis (at morgenavond)
OPKLARINGEN
Opklaringen, maar ook enkele verspreid voorkomende
buien. Overwegend matige wind tussen west cn zuid.
Iets koudere nacht, morgen overdag ongeveer dezelfde
temperaturen als vandaag.
Morgen: zon op 5.16 Maan op 1.35
onder 13.59 onder 11.11
.»L' de heei De Quay et !cn siolte
N niet in geslaagd i® om een kabinet
stand te brengen is het in verband
daarmee noodzakelijk enkele dingen
paar voren te brengen.
;in het begin van de vonge week svas
jiit duidelijk geworden dal de heci De
quay geen kandidaten kon vinden \ooi
de departementen, die hu aan de chris-
tsBjk-historisehen had toegedacht. Vooi
.0 andere departementen had hij ai
kandidaten gevonden. Hel was toen
wilde men uit de impasse komen
noodzakelijk dat de formateur weer de
ujje hand zou krijgen De heren Ha-
rwbosch en Zijistra hebben toen eige
ner beweging gezegd dal. indien het
voor bet welslagen van de pogingen
v*n de heer De Quay nood/akchja was
dat hu weer vrij over dc hun toege
dachte departementen zou kunnen be-
icbikken, rij hem daarvoor de gelegen
heid boden.
Het bleek dat ook de KVP-kandida-
lti een soortgelijke verklaring hadden
aUelegd.
l)e formateur heeft van deze vrij
heid alleen gebruik gemaakt ten zan
tten van de heer Zijistra.
'Het ia duidelijk dat dit allerminst
èen versterking van het kabinet bete
kende- Indien hu niet van het aanbod
vui de heer Zijlstra gebruik
gemaakt had, maar wel van het aan
bod van een ander zou zijn kabinet m-
fefnaiek aterker zijn geworden.
DE QUAY VAN OPDRACHT
ONTHEVEN
j j ET tweede punt, waar wij iets ovc-r
O willen zeggen, is de reden, waarom
de a.r.-kandidaten ten slotte hebben
bedankt De heren Hazenbosch en
Bitwenga waren van oordeel dat de
ontwikkeling der'dingen In dc laatste
week hen ernstig had verontrust. De
bezetting van het kabinet In haar tota
liteit, zoals die er ten slotte uitzag,
achtten zij niet van dien aard dat zu
tr geruit op konden zijn dat een chris
telijk sociaal beleid kon woraen ver
wacht en dat het kabinet, zakelijk ge-
iprosen, als voldoende krachtig kon
«orden beschouwa.
Het is op die grond d*t all ten slotte
het voorstel van de formateur niet
tonden aanvaarden.
Naar onze mening moet een
ttbïnet dat de socialisten in de oppo-
litie vindt voor alie» een sterk kabt-
aet zijn. Men moet dan de beste ngu-
rA die men vinden kan m het kabi
net opnemen en daarvoor alie over
wegingen, die ook belangrijk zijn, ter
ijjdfe schuiven.
Tn de tweede plaats moet een kabl-
ae^ waaraan leden van drie christe
lijke partyen deelnemen ook en juist
door zijn samenstelling garanties bie
den dat een christelijk sociaal beleid
ai' worden gevoerd, in belde opzich
ten schoot de samenstelling, zoals de
heer De Quay die zich len slotte
dicht, tekort.
.Daaruit hebben naar onze mening
d&heren Hazenbosch en Blevvenga oe
ritme consequenties getrokken.
Prof. De Quay moeit gisteravond de beslissing om zijn opdracht terug te
geven nemen nadat de A.-R. kandidaten Hazenbosch en Biewenga hem hadden
meegedeeld dat zij ernstig ongerust waren over de jongste ontwikke
lingen van het formatieproces, De uiteindelijke samenstelling van het kabinet
zou zodanig zijn geweest dat de vraag was gerezen of het door de A.-R. voor
gestane christelijk sociaal beleid wel zon kunnen worden verwezenlijkt.
Ook vroegen de beide a.r.-kandidaten zich af of de kracht van het kabinet
zakelijk gezien, wel voldoende was, in aanmerking genomen de huidige ver
houdingen in de Tweede-Kamer.
De stap van de heren Hazenbosch en Bicwenga kwam niet onverwacht. Reeds
donderdag had drs. Hazenbosch prof. Be Quay doen weten dat hü zijn defini
tieve besluit om in een door de formateur samen te stellen kabinet zitting ie
nemen pas zou nemen wanneer de samenstelling van het volledige kabinet
bekend zon zijn. Reeds toen sprak de heer Hazenbosch in verontruste zin over
de gang van zaken, nadat een aantal verschuivingen was doorgevoerd, waar
door o.». prof. ZUEstra van het toneel verdween.
zoek getgeim maw? m tweede C.H.-
kandidaat. Wh* t>e Quay dacht aan
mr. Helder®, de demissionaire minis
ter van Zaken Overzee. Deze zou dan
met de portefeuille van Volkshuisves
ting en Wederopbouw beiast zijn ge
worden.
Mr. Lichte nauer kon met deze
keuze akkoord gaan, zodat alles in kan
nen en kruiken scheen.
Dc heer Hazenbosch heeft toen, zo
als wi! donderdag mededeelden, ver
moedelijk de formateur nog enige
constructieve ideeen aan de hand
gedaan om althans het sociaal -ge
zicht vatt hel kabinet te redden.
Van de aanvang van de formatie
af heeft drs. Hazenbosch. die secre
taris van het C.N.V. is. formateur
De Quay gewezen op de noodzake
lijkheid in het kabinet ook een pro
minente figuur uit de K.A.B. op te
nemen. Toen dit onmogelijk bleek
heeft de heer Hazenbosch zijn voor
behoud gemaakt.
Nadat gisteren prof, Dc Quay van
mr. Lictitenaucr een gunstig antwoord
had ontvangen was men ijverig op
J$*b onze parlementaire redacteur»
Pt» openhartige en sportieve wijze
hgegt prof. De Quay vanmorgen af-
id genomen van de parlementaire
HTS, die gedurende vier weken een
(róts belangstelling voor het doen en
Men van de oud-formateur zin de
itag heeft gelegd, „tiet is onmogelijk,
d(hu prof. De Quay om bepaalde groe-
of personen de schuld van
ke.t mislukken van miju formatie te
Een reeks van factoren hebben
eed rol gespeeld.
Wis er fouten zün gemaakt dan inoet
ill»'allereerst een deel daarvan %oor
tigen rekening nemen. Dal mijn po-
iingen niet gelukt zijn is spijtig, ora-
W het tijdverlies beslist niet in
•lands belang is. „Prof. De Quay
tómde o.a, als oorzaken van zijn mis
lukking de vele persoonlijke weigerin-
en de meningsverschillen die er
Wêrn bij bepaalde groeperingen e.i
«•clies bestaan. De weigeringen Ind
oen tot gevolg dat er een zekere ve-
w'natie ontstond van een of meer mi-
wstersportefeuUles.
"Dc interne moeilijkheden zijn na-
«rarlijk begrijpelijk, maar zij zijn zeer
«echt voor de standing van een te
Wraen kabinet.
Prof. De Quay hoopte dat zijn op-
«jger zou slagen. Het is niet gemak-
tefijk een schuldige aan te wijzen, om-
er zoveel verwikkelingen zijn ge-
fteest. Gemakkelijk zou het zijn om
®||ene te noemen, die het laatst heeft
'ken, maar men moet niet ver-
dat ook de laatste beslissing 'n
ttUitstuk is van bepaalde ontwikkelin-
i4Tof. De Quay stelde dat hij er van
Cvfrtuigd was dat met de door hem
aangezochte personen een christelijk-
«Maai beleid te verwezenlijken was.
ingaande op het begin van zijn for-
nwtlepoging c'eeide de oud-formateur
J**. dat hü het beslist onjuist acht
Materiële en formele bindingen met
*8-fracties te maken.
Jn deze dynamische tijd is het on-
Mjk ;icb voor vier jaar vast te
®fgen. Niet in het overleg, maar na
«verleg met de fractievoorzitters moot
.^.^abinet tot stand komen.
A k contact lnet de Partij van de
'wheid werd afgebroken op het punt,
waar mr. Burger de binding van de
fracties aan het program als eis stelde.
Daarna was prof. De Quay uitgegaan
van een zetelverdeling, zes, drie, twee,
twee. ik heb de fractie-voorzftters
suggesties gevraagd over de personen,
die ik in mijn kabinet zou moeten
opnemen.
Ik was echter niet gebonden aan de
keuze van de fractievoorzitters.
Van de aanvang van zijn formatie,
dus ook toen de PvdA nog in het
overleg was betrokken, heeft prof. De
Quay gewerkt met een program, waar
in een christelijk-sociaal beleid cen
traal werd gesteld. De formateur
waarschuwde ervoor de term extra
parlementair niet ie woordelyk te
zien. Hij zelf noemde het overleg met
fractievoorzitters noodzakelijk om te
komen tot een morele binding van de
fractie aan de hoofdpunten van het
beleid.
Ten slotte deelde prof. De Quay
mee. dat dc sfeer in de groep kandi
daten, die hij rond zich had verza
meld uitstekend was. Van diepgaande
meningsverschillen over het te voe
ren beleid is geen sprake geweest. De
deken van de parlementaire pers, de
heer A, W. Abspoel dankte aan hel
slot van de persconferentie prof. De
Quay voor de openhartige wijze waar
op hy gedurende de formatie met de
pers had samengewerkt. Namens de
journalisten wenste hü prof. De Quay
geluk met zijn koperen ambts-jubiieum
als commissaris der Koningin in
Noord-Brabant dat hij I mei a.s. hoopt
te vieren.
(Van onze correspondent!
De 78-jarige weduwe W. Ne.vzing-—
Baas uit de Wilhelrmnastraat te Koog
aan de Zaan. die gisteravond terug
keerde van familiebezoek in Alkmaar,
wilde bii het, station Kooe-Bloemwijk
-'e Provioc:al"\ve>z oversteken. Zü be-
m»rkt" daarbij te laa*. dat uit de rich
ting Zaandam een personenauto na
derde Hoewe! de bestuurder krachtig
remde, kon hii niet verhind'-yen, dat
de bejaarde dame werd meegesleurd
Zij was op slag dood.
Vanmorgen heeft zich een gevaar-!
lijke situatie voorgedaan aan boord j
van het Nederlandse tankschip
„Caltex Gorinchem". toen omstreeks I
haifnegen aan boord brand ritbrak,
tenvül het schip in de petroleumhaven i
van Kopenhagen lag gemeerd. Om tien
uur was het vuur bedwongen. Over)
de oorzaak van dc brand en de om-
vang van de schade is nog niets be
kend.
Dank zü bet bijzonder snelle op
treden van de bemanning, kon het
vuur onmiddellijk worden bestreden.
Het begin van de brand werd ontdekt
naby de pompinstallatie'. Men was na
melijk juist bezig met het lossen van
300 tors benzine.
Onmiddellijk nadat de alarmsignalen
luidden, verliet hei schip de petro
leumhaven en begaf het zich t.aar open
water, op veilige afstand van de op
slagtanks van de grote oliemaatschap-
püen.
De bemanning bleef aan boord en
bestreed de brand samen mei de be
manningen van twee havensleepboten,
per aandeel.
DR. H. IV. TÏLANUS. C.H.-fraetie-
leider in de Tweede Kamer:
„Het is in hoge mate teleurstel
lend, dat de formatiepoging van prof.
De Quay is mislukt. Ik heb alle
moeite gedaan hem bij zyn pogingen
te helpen." De heer Tilanus zei zich
uiteraard nog met te kunnen uitlaten
over de verdere ontwikkelingen,
PROF. OUD. voorzitter en fractie
leider van de V.V.D.:
„Ook ik acht het» in hoge mate
teleurstellend, dat prof. De Quay
niet is geslaagd. Van onze züde is
hem alle medewerking verleend.
Grote waardering heb ik voor de
volharding, waarmee prof. De Quay
zijn taak heeft verricht. Over het
geen thans staat te gebeuren, moet
ik eerst even rustig nadenken."
MR. BURGER. P.v.d.A.-rractieleider
in de Tweede Kamer:
„Ik geef er de voorkeur aan geen
commentaar op de jongste ontwik
kelingen ie geven. De P.v.d.A. is
overal buitengehouden."
MR. VAN DOORN, voorzitter van
de K.V.P.:
„Het is inderdaad bijzonder te
leurstellend, maar ook merkwaardig,
dat het de zeer volhardende en be
kwame prof. De Quay niet is gelukt
om uit voldoende kringen steun te
krügen in die zin. dat men met men
sen van vereiste kwaliteit is kunnen
komen."
Omringd door journalisten, die nog
Wat „formatlenieuws. heet van de
naald" willen horen, stapt prof. De
Quay in de auto, die hem naar
Soestdiik zal brengen, waar hij
H. M, dc Koningin zal vragen van
de opdracht ioi samenstelling van
een kabinet ie warden ontheven.
„Een compagnie van dc mobiele bri
gade is vanuit Djakarta naar Ambon
gezonden voor speciale diensten in het
gebied, grenzend aan het door Neder
landers bezette grondgebied". aldus
heeft het Indonesische leger gisteren
bekendgemaakt.
Tüdens een büzondere plechtigheid
ter gelegenheid van de aankomst van
de troepen op Ambon, zei Amat Kiman,
een functionaris van het militaire com
mando van de Mol ukken en West-trian,
dat „de aard van hun missie verschilt
van die van de meeste militaire een
heden".
De mobiele brigade van de politie,
samengesteld uit mannen met een spe
ciale opleiding, is bij regeringsdecreet
gemilitariseerd en onder de leiding van
het leger geplaatst. (U.P.I.).
De opbrengst van de actie in de Ned.
Antillen voor een geschenk aan Konin
gin JuUana op haar vijftigste verjaar
dag, bedraagt ruim 35.000 Ant. crt. of
f 70.00 Ned. crt.
vrfinr n
luSivruri tuva vi
De protestantse kerken en de tooms-
katholieke kerk in Nederland hebben
in verband met de binnenkort te
Genève te houden conferentie van de
regeringsleiders een oproep doen uit
gaan tot büzondere voorbede in de
kerkdiensten van zondag 3 mei. Het
gebed wordt verzocht voor de wereld
vrede en voor hen op wie in deze dagen
de zware verantwoordelijkheid rust
een uitweg te zoeken uit de problemen
van wantrouwen, rassenhaat en wapen
geweld.
f.4dei»rrenrl<"
Zon onder
De KLM is op het ogenblik niet in
staat een beslissing te nemen over het
aaifteel dat deze maatschappij in een
te vormen combinatie van YYesteuro-
pese luchtvaartmaatschappijen kan ne
men, De KLM meent bovendien dat
aan andere problemen voorrang ver-
HET Amerikaanse ministerie
van Buitenlandse Zaken heeft
meegedeeld, dat Amerika een
spoedleverantie van lichte wapens
en munitie aan Panama heeft ver-
De gemeente Hei
loo heeft haar taak
op het gebied van
de fietsende be
volking begrepen
en de nodige maat
regelen genomen
die een afdoende
beveiliging verze
keren.
Het gevaar dat de
wielrijders op de
rijksstraatweg te
Heiloo bedreigde,
loerde vanuit de
hoge beuken, waar
in een kolome rei
gers zich genesteld
had.
Wat aanvanke
lijk uit de reigers-
nesten op het fiets
pad viel of er
ger de argeloze
fietsers besmeurde,
wordt nu opgevan
gen op een welge-
tnnmerd dakje van
rietmatten.
Zodat een ieder
in Heiloo zich ver
heugt. behalve de
genen die van het
■stomen en persen
ran kleding hun
beroep maken.
richt om dit land te helpen dc in
vallers te verdrijven. Panama had
om de wapens gevraagd.
De organisatie van Amerikaanse sta
ten (OAS) zai vanmiddag in spoedzit
ting bijeenkomen om Panama's verzoek
om hulpverlening „tegen een invasie
uit het buitenland" te bespreken
,Het lid van de Panamese minister
raad, Bazan, heeft voor het parlement
verklaard dat er nog twee invasiesche
pen en misschien ook nog een derde in
gereedheid worden gebracht om in Pa
nama een landing te verrichten.
Hij meende dat hierdoor „het aantal
Cubanen dat tracht Panama binnen te
7,ie verder pap. 3. 2e kol.)
(Van een onzer verslaggevers)
De koninklüke Nederlandse vereni
gingen .Onze Vloot", „Ons Leger" en
.Onze Luchtmacht" hebben gezamen
lijk, onder hoofdredactie van generaal
b.d. mr. H. J. Kruis, ter gelegenheid
van de 50e verjaardag van koningin
Juliana een met een kleurige foto van
onze Koningin gedekt tijdschrift „Pa
rade der strijdkrachten" het licht doen
zien.
De opzet is „onze strijdkrachten dich
ter bij ons volk te helpen brengen".
Behalve een overzicht van de parades
(op 14 plaatsen) in ons land op 30 april
bevat het nummer artikelen over het
koninklijk gezin (met name over prins
Bernhard), de NAVO leger, marine en
luchtmacht.
Het blad zat zoals dat de laatste
jaren gebruikelijk is tijdens de pa
rades aan het publiek worden verkocht.
De prijs is 95 cent.
Veldmaarschalk Montgomery zal
vandaag van Parüs met een Russisch
straalvliegtuig naar Moskou reizen
voor zijn besprekingen met Sowjet-
leiders.
ieend moet worden boven d|ze zaak.
Dit is meegedeeld na een conferen
tie die vertegenwoordigers van Air
France, Alitalia, Lufthansa, Sabena en
KLM gisteren in Den Haag hebben
gehouden.
Hiermee rijn ue besprekingen over
één Westeuropese luchtvaartpool vast
gelopen. De KLM meent dat er thans
onvoldoende basis is om de bespre
kingen voort te zetten. Het gesprek,
dat vandaag gevoerd zou worden, is
dan ook afgelast.
Aan een verslaggever van het ANP
decide de president-directeur van de
KLM, de heer I. A. A'ter, maandagavond
mede, dat hü de opvattingen, van de
vier andere maatschappijen, zoals deze
in het gezamenlijk communiqué tot
uitdrukking komen, volkomen respec
teert. Er is verschil in appreciatie van
de mate van spoed, welke er met de
eventuele samenwerking zal moeten
worden gemaakt.
Over de toekomst liet de heer Aler
zich liever niet uit. „Maar laat men
niet vergeten, dat de KLM veertig jaar
zelfstandig is geweest. In die periode
heeft de maatschappü het nimmer ge-
makkelijk gehad," ei hy.
De president-directeur van de Ita
liaanse luchtvaartmaatschappü Alita
lia, de heer Nicole Carandini, ver
klaarde, dat de besprekingen zonder
twijfel moeilijk waren geweest. De vier
maatschappüen zullen thans de proble
men verder bestuderen. Plaats en
datum van een nieuwe conferentie tus
sen Alitalia, Air France, Sabena en
Lufthansa zijn nog niet vastgesteld.
Ten slotte zei de heer Carandini: „De
maatschappü van de vüf landen beho
ren bü elkaar. Ik hoop en vertrouw,
dat de dag zal komen, dat de KLM wei
in de positie zal zijn om met ons te
zamen de problemen inzake de samen
werking in de luchtvaart op te lossen."
De toestand van de tweede rekruut,
die betrokken was bij een ongeluk
met een oelenhandgranaat m de om
geving van Vught, de soldaat R. H.
Werkman uit Bedum. is nu zozeer vpr-
beterd, dat er geen sprake meer is van
levensgevaar. Zoals bekend is hü met
inwendige kneuzingen in een zieken
huis te Dei; Bosch opgenomen. Eerder
meldden wü reeds, "dat een andere
rekruut, de 19-jarige H. T, A. van
Emmerik uit Schalkwek, aan de ge
volgen van het ongeval was overleden.
Volgens de News Chronicle hebben
Britse geleerden een nieuwe bron
van goedkope energie voor weg- en
railvervoer gevonden door een appa
raat te construeren, dat uit flessen
waterstof en zuurstof rechtstt-eeks
elektriciteit produceert. Een der ge
leerden zou hebben verklaard, dat
de vinding te vergelijken is met d«
constructie van de dieselmotor