Wm
Oceanografie
Aardbeving in Marokko nationale ramp
BADPLAATS EEN
PUINHOOP
Overleg zonder resultaat
Situatie
ernstig
Onderzoek tegen
Gemraeker
In verkeer drie
kinderen gedood
en negen g
Paniek onder
inwoners
Nieuw incident
bij IJsland
stad
m
ere rampen door
Macmillan naar
de Gaulle
r
D
Trein in Califomië
in volle vaart
op tankwagen
Zacht weer
Twaalf gezworenen
in proces-Van R,
beraadslagen
r
V\'V(33iHD$
daiHOav
3JLN33IAI30
WOENSDAG 2 MAART 1960
NEGENTIENDE JAARGANG No. 4540
Directeur: H. DE RUIG
sic
Hoofdredacteur: Dr. J. A. H. J. S. BRUINS SLOT
'SSlsSï;
fi0 0
W f
,ijy Sw&êM
SCHULD AAN DOOD VAN
TIENDUIZEND JODEN
ken af te wenden, heeft het hoofd
bestuur van de Ned. Chr. Aan
nemers- en Patroonsbond gister
avond zijn vertegenwoordigers bij
het overleg over de bouw-c.a.o.
opgedragen om alle wellicht nog
resterende mogelijkheden te on
derzoeken en daarover op korte
termijn te rapporteren.
Hoewel geen commentaar ge
geven werd, menen wij te mogen
aannemen dat de vertegenwoor
digers van de christelijke werk
geversorganisaties alsnog zullen
trachten tot een nieuw gesprek
met de regering te komen.
Reacties
„Korte térmijn"
Beraad
Britse treiler beschoten
MINSTENS 25 DODEN;
75 GEWONDEN
Luchtbrug
Mondaine badplaats
UiGpSiljO"
Eottcrtom:
Witte de Wijkstraat 25 Telet. 110700 (8 u
Postbus U12 Postgiro No. «4518.
Kiacbtendleust abonnementen 18.3019.30 nor.
Zaterdags 17—18 uur. Telefoon 116700.
'a-Gravenbage: Huygenspleta 1 Telefoon 183467 <2 H|ms)
Postbus 1091 Postgiro No 424867.
Klachtendfenst 18.30—19.30 Telefoon 302569
Soulweg 132 Telet. 4570.
Thomas Kempisstraat 8 a Telet. 65451.
Abonnementsprijs ei cent per week. t 2.65 per maand, f 7.90
w kwartaal. Cos se nummers 15 cent. Verschijnt dagetlits,
Dordrecht:
Schiedam:
(Geldig tot donderdagavond)
OPKLARINGEN.
Opklaringen en op de meeste plaatsen droog weer.
Matige tot krachtige zuidwestelijke wind. Aanhoudend
zacht weer.
Morgen: zon op: 7.22
onder: 18.23
Maan op 9.59.
onder:
E reis van Chroestjew naar Indo
nesië heeft dit laatste land een
instituut voor oceanografie in uit
zicht gesteld. Men zou zo willen vra
gen: Is dat nu- het eerste waar een
land als Indonesië behoefte aan heeft?
De oceanografie is ten tijde van het
Nederlandse bewind door de Neder
landse marine bedreven. Zij is zelfs
in het kader van een van de R.T.C.-
overeenkomsten door de Nederlandse
marine voortgezet ten behoeve van
Indonesië. Soekarno heeft voorlopig
kaarten en gegevens genoeg, zou men
zo zeggen
Maar neen, er komt een instituut
voor oceanografie en "wel op Ambon.
Het wordt een Indonesisch insti
tuut, maar gesticht met Russisch geld
en Russisch materiaal en bemand met
Russische technici.
Het spreekt vanzelf dat voor zulk
een instituut gebouwen nodig zijn en
behoorlijke haveninstallaties. Er zijn
ook marinevaartuigen voor nodig. De
Russen zullen er ten behoeve van hun
mensen en diensten ook over een be
hoorlijke vliegaccommodatie willen
beschikken.
Als dat er allemaal is, dan kan het
nog helemaal een onschuldig instituut
voor oceanografie zijn. Maar er is na
tuurlijk ook vrij gemakkelijk het uit
gangspunt van een militaire basis in
te zien.
I ET is de eerste maal dat het
H Rusland gelukt is om buiten de
communistische wereld op deze ma
nier voet aan de grond te krijgen.
Het is
yv\t.i£-r'
SPA AM S==
V: MARQKKO
MAEACAN
CASABLANCA
TAOURlfiT
- TIHfAïAKT
Qf.
250 km'
t'M1";, i ALOtBiE
a; ivpfl~
Poging
AGADIR: DUf ZEND DOE EN
om massaal conflict in
te voorkomen
(Van onze Haagse redactie)
JN een poging om het massale
een
arbeidsconflict
dat in de
best mogelijk dat het nog tall bouwnijverheid dreigt uit te brc-
van jaren op zulk een onschuldig in
stituut zal lijken. Maar het is in een
handomdraai geschikt te maken tot een
uitvalsbasis naar Nederlands Nieuw-
Guinea. v
Dat is een zaak die ons met zorg
moet vervullen. En het stelt bij ver
nieuwing de vraag van de- Nederland
se defensie op Nieuw-Guinea aan de
orde.
Toch hebben wij het gevoel dat de
Russen zich niet voor Ambon geïnte
resseerd hebben met het oog op Ne
derlands Nieuw-Guinea.
Chroestjew steunt weliswaar de In
donesische aanspraken. Maar dat moet
voor hem toch maar kruimelwerk
zijn. Opvallend is zeker de begeerte
van Chroestsjew om een tweede bezoek
aan Indonesië te brengen en dan per
kruiser, om meer Indonesische eilan
den te gaan verkennen
De Russen op Ambon betekenen een
bedreiging van Australië en van de
Amerikaanse militaire positie in het
Zuiden van de Stille Zuidzee.
-Misschien betekenen zij ook een be
dreiging van de Chinese aspiraties.
Chroestsjew's bezoek aan India en
aan Indonesië, zijn hulp aan die lan
den vallen samen met de invallen van
de Chinezen in het Noorden van India
en met de maatregelen die het Soekar-
no-regime treft tegen de Chinezen in
Indonesië. Het is hulp aan landen die
met China overhoop liggen.
Politiek is vaak een gecompliceer
de zaak. Niet doorzichtig. Maar men
behoeft er niet aan te twijfelen dal
het hier om een doos met een dubbele
bodem gaat. En dat lp voor Nederland
niet aangenaam, maar zeker r.iet voor
Australië en de Verenigde Staten.
Het bureau van de openbare aan
klager te Dortmund heeft bekend ge
maakt, dat een vooronderzoek is
geopend tegen Konrad Gemmeker, die
van oktober 1942 tot april 1945 com
mandant was van het concentratie
kamp Westerbork.
Albert Konrad Gemmeker is op 27
september 1907 te Dusseldorp geboren.
Sedert 1935 was hij in functie bij de
Gestapo in zijn geboortestad. In 1937
trad hij als lid toe tot de NSDAP. In
1940 kwam hij bij de SS, waar hij de
rang bereikte van SS-Obersturmführer.
In augustus van datzelfde jaar werd hij
te werk gesteld op de Abteilung Ver-
waïtung und Recht van de BefeH's-
haber der Sicherheitspolizei in Den
Haag. Van juni tot oktober 1942 was
hij kampcommandant te St. Michiels
gestel.
Gemmeker maakte zich in ons land
gehaat door de praktijken, die, hij in
Westerbork toepaste. Zo liet Gemme
ker op 14 september 1944 vier joden,
die trachtten te ontvluchten, op staan
de voet fusilleren. Op last van de SD
nam hij straffe maatregelen tegen de
stakers bij de Nederlandse Spoorwe
gen in 1944.
Ook de beruchte „zuigelingentrans
porten" moeten aan hem toegeschreven
worden. Bij deze onmenselijke trans
porten, die 17 uur duurden, werden
baby's van joodse ouders in veewa
gens naar Duitsland overgebracht.
Honderden kinderen kwamen daarbij
om het leven.
Na de oorlog veroordeelde het Bij
zonder Gerechtshof te Leeuwarden.
Gemméker; wegens schuld aan de dood
van 10.000 joden, tot tien jaar gevan
genisstraf.
Dit initiatief werd genomen nadat
nader overleg tussen werkgevers en
werknemers gisteren geen resultaat
bad opgeleverd: de werkgevers wezen
de eis van de werknemers af om,' on
danks het feit dat de Rijksbemiddelaars
geen doorberekening van de 5% loons
verhoging voor lopende werken toe
stonden, tóch de c.a.o. goed te keuren.
De Raad van Bestuur in het bouw
bedrijf besprak gisteren in Den
Haag de gespannen toestand, die
ontstaan is, nu de nieuwe CAO niet
tot stand gekomen is. In het mid
den, op de voorzïttersplaats, de
heer J. Dura Dzn.
Na gezamenlijk beraad werd gister
avond bekendgemaakt dat de drie
bouwbedrijfsbonden hun verantwoor
delijke bondsorganen tegen donder
dag bijeengeroepen hebben om over
verdere stappen te beslissen.
De voorzitter van de Raad van
Bestuur Bouwbedrijf, de centrale van
werkgeversorganisaties, noemde de
situatie gisteren zeer ernstig. „We
staan aan de vooravond van een con
flict", aldus de heer J. Dura Dzn.
De Ned. Aannemers- en Patroons
bond deelde naar aanleiding van het
initiatief van de chr. aannemers mee,
„bereid te zijn over alles te praten,
ook met de regering, die dan echter
begrip zal moeten krijgen voor de
situatie van de aannemers".
De secretaris van de R.K. Aan
nemers- en Patroons Bond, mr. J. A.
van der Steen, zei, niet in te zien
welke mogelijkheden er nog zouden
zijn. „De zaak zit vast. Misschien
komt er een regeringsinitiatief. Het
is te hopen dat dit zeer spoedig
komt."
Het hoofdbestuur van de Ned. Chr.
Aannemers- en Patroonsbond is gister
middag in een buitengewone zitting
bijeen geweest. De vergadering werd
bijgewoond door de heren A. Borst
Pzn. en mr. G. C. van Dam, resp. voor
zitter en secretaris van het Verbond
van Prot.-Chr. Werkgevers in Neder
land, en door de heren H. de Moóij en
mr. M. G. v. d. Kaa, resp. voorzitter
en secretaris van de Chr. Middenstands
bond.
Na de vergadering werd in een
communiqué verklaard dat het hoofd
bestuur van de NCAPB na diepgaand
beraad tot de conclusie is gekomen dat
nog niet alle mogelijkheden om tot een
aanvaardbare oplossing te komen zijn
onderzocht.
Dat „op zeer korte termijn" moet
worden gerapporteerd, duidt erop dat
vermoedelijk nog gisteravond begonnen
is met het onderzoek naar de res
terende mogelijkheden. Op welke wijze
men tot een gesprek met de regering
zou willen komen, is niet duidelijk. Hit
het communiqué kan worden opge
maakt dat de NCAPB zich voorlopig
niet distantieert van de andere werk
geversorganisaties.
Wel mag worden aangenomen, dat
vandaag nader beraad zal, volgen.
Morgen vergaderen immers de bonds
organen van de werknemers en wil
men het uitbreken van een conflict
voorkomen, dan zal dns vóór deze
beslissende bijeenkomsten van de
werknemersorganisaties bekend moeten
zijn dat de werkgevers zich bereid
verklaren de nieuwe c.a.o, alsnog te
tekenen. Blijft de bereidverklaring van
de werkgevers uit, dan is een massaal
conflict niet uitgesloten.
Bij verkeersongelukken te Amster
dam, Pijnacker en Venlo zijn in totaal
drie kinderen om het leven gekomen
en negen gewond.
Dinsdagavond om halfzeven zijn de
broertjes Rudi en Carrie Postma op de
Meteorenweg in Amsterdam-Noord met
hun fiets, vermoedelijk door onvoor
zichtig rijden, onder een hen achterop
rijdende vrachtauto met aanhangwagen
gekomen. De elfjarige Rudi is tijdens
het vervoer naar het ziekenhuis over
leden. Corrie (10) is zeer ernstig ge
wond in het W.G. opgenomen. De auto,
die technisch niet geheel in orde bleek
té zijn, is door de politie in beslag ge
nomen,
Eveneens in het W.G. te Amsterdam
ligt sinds gistermiddag, met verwondin
gen aan het hoofd, de achtjarige jon
gen H. J. Schleeper uit Zaandam, die
op het korte traject tussen zijn woon
plaats en Amsterdam uit een rijdende
trein is gevallen.
Twee kinderen van de landbouwer
P. van den Helm uit Pijnacker zijn om
het leven gekomen bij een verkeers
ongeluk, dat maandagavond gebeurde,
toert zü met vier andere broertjes en
zusjes met hun vader mochten meerij
den op een tractor met aanhangwagen,
waarmee deze puin vervoerde. De be
stuurder raakte van de weg met het
gevolg, dat de tractor kantelde en in
de sloot terechtkwam. Een tweejarig
kind werd op slag gedood, een zusje
van vijf-overleed later in het zieken
huis te Delft.
Zéven kinderen moesten met ernsti
ge verwondingen in ziekenhuizen te
Tegelen en Vrnlo ivorden opgenomen,
nadat de personenauto, waarin zij za
ten,^dinsdagavond omstreeks acht uur
nabij de grens tussen de beide genoem
de plaatsen op een stilstaande vracht
auto was gebotst. Geen van de kinde
ren verkeert in levensgevaar.
Gevreesd wordt dat meer dan duizend personen om het leven
zijn gekomen hij de ramp die de Marokkaanse havenstad Agadir
voor een groot deel in puin heeft gelegd. Officiële cijfers zijn niet
beschikbaar. Sommigen, zoals Amerikaanse vliegers die in Agadir
vertoeven, schatten het aantal doden op 3000 en kroonprins Moelai
Hassan van Marokko heeft verklaard dat er ongeveer 5000 doden
en vermisten te Agadir zijn.
De aardbeving trof de stad gisternacht omstreeks kwart voor één,
toen de meeste inwoners lagen te slapen. Er braken branden uit,
en tot overmaat van ramp werd de stad korte tijd later ook nog
getroffen door een vloedgolf, die tot driehonderd meter diep de
stad indrong.
Volgens woordvoerders van de Franse marinebasis te Agadir is
negentig procent van de Arabische wijk van de stad verwoest en
zeventig procent van de nieuwe Europese wijk met inbegrip van
het ziekenhuis, de Kamer van Koophandel en het hoofdkwartier van
de politie. Van het industriële gebied zou 35 procent in een puinhoop
zijn veranderd.
Franse, Amerikaanse en Marok
kaanse strijdkrachten zijn de slachtof
fers te hulp gesneld. Op verzoeken
om hulp uit Agadir zetten verschei
dene schepen koers naar deze haven.
Eenheden van de Amerikaanse zesde
Een Britse treiler heeft dinsdag
morgen gemeld dat het vaartuig onder.-
de kust van Uslaitd onder vuur is ge
nomen door een IJslandse kanonneer
boot.
Dit was het tweede incident van dien
aard dat zich de laatste achtenveertig
uur heeft voorgedaan. Het betrokken
Engelse vaartuig was de 455 ton me
tende treiler „Bengali" uit Grimsby,
die juist aan de thuisreis was begon
nen. toen in het aardedonker de ka
nonneerboot „Albert" langszij kwam.
Volgens de Britse federatie voor de
treilvisserjj zou de IJslandse oorlogs
bodem enkele schoten hebben gelost,
maar niemand op het Engelse vaar
tuig' zou zijn gewond en er zou geen
schade zijn aangericht.
Toen er een Britse kanonneerboot
naderde, trok de Albert zich terug.
Het eerste visserij-incident deed
zich zondagavond laat voor, toen de
Britse treiler „Canaille" onder vuur
werd genomen door de IJslandse ka
nonneerboot „Thor". Ook toen werd
geen gewag gemaakt van gewonden of
schade.
Schermutselingen van dit soort heb- j
ben zich de laatste achttien maanden wt»
vrij geregeld voorgedaan. Ze spruiten j
voort uit het feit, dat de regering van j
IJsland de territoriale wateren ten ba
te van de eigen visserij heeft uitge
breid, en dat de Engelsen zich niet bij
dit besluit wensen neer te leggen.
Een op volle snelheid rijdende pas-
saglerstrein is dinsdagavond op een
kruising nabii Bakersfield in Califor-
nië op een olie-tankwagen gereden. Er
ontstond een enorme explosie die door
brand werd gevolgd. Drie van de elf
rijtuigen van de trein schoven in el
kaar en gingen in brand. Het aantal
doden wordt op minstens 25 geschat.
Er zouden vijftig gewonden zijn.
Ook in zes andere rijtuigen brak
brand uit. Vanmorgen vroeg was het
vuur nog niet geblust. Bij het red
dingswerk zijn hefschroefvUegtv&en
ingeschakeld.
Bakersfield ligt eirca 170 km ten
noordwesten van Los Angeles. De trein
wa« «p weg van San Francisco naar
Chicago.
JAN de grote aardbevingen uit de laatste jaren zijn de ernstigste die
V van 1957 in Perzië geweest, waar bü twee reekseu schokken 3000
mensen om het leven kwamen. Ruim 25009 mensen verloren het leven
in 1935 bij hevige bevingen in Pakistan en vijf jaar later kwamen 30000
mensen om ten gevolge van een aardbeving in Turkije. Japans ernstigste
ramp uit de geschiedenis was de aardbeving van 1923 toen 99000 men
sen omkwamen en 43000 vermist raakten bij een aardschok, gevolgd
door een vloedgolf bij Tokio en Jokohama.
De ramrraligste aardbeving uit de bekende geschiedenis Is die uit 1556
toen in de Chinese provincie Sjensi 830000 mensen het leven verloren.
Lissabon werd in 1755 door een beving vernield en 150 jaar later,
in 1906, werd San Francisco grotendeels vernield. In Lissabon kwamen
15000 mensen om het leven.
De vorige maand eiste een aardbeving in Peru 60 levens.
Een beeld van de verwoesting in
liet centrum van Agadir, de Marok
kaanse haven- en badplaats, die dins
dag door een hevige aardbeving is ge
troffen. (Associated Press - teiefoto)
In het algemene weerbeeld komt
maar weinig verandering. De hoofd
depressies volgen een baan, die loopt
van het zeegebied ten zuiden bij
New Foundland in noordoostelijke
richting naar Schotland. Ze stuwen
steeds nieuwe hoeveelheden zachte
lucht in de richting van West-
Europa. Terwijl Nederland buiten
dc directe invloedssfeer van de
hoofdcentra ligt, is er toch vrij veel
regen gevallen. Deze werd veroor
zaakt door kleinere storingen, die
in de zuidwestelijke stroming mee
komen.
Een laatste van deze serie trok
vandaag ons land voorbij, en over de
oceaan nadert vervolgens een rug
van hoge luchtdruk, die tijdelijk het
weer zal gaan beïnvloeden.
Het is onzeker of een volgende
storing Nederland morgen later zal
kunnen bereiken. De temperatuur
blijft aan de hoge kant voor de tijd
'*an bet jaar.
(Advertentie
De jury beraadslaagt. De getuigen
verklaringen, aanklacht en verdedi
ging in hei proces tegen de Nederland
se marconist Willem van R„ die in
Boston terechtstaat op beschuldiging
mevrouw Lynn Kauffman te hebben
vermoord, zijn ten einde. De jury is
gisteren om 17.43 uur (23.43 uur Ne
derlandse tijd) in raadkamer gegaan
na een laatste instructie van rechter
Murray en vanmorgen om elf uur
duurde het beraad nog ononderbroken
voort.
De jury heeft de keuze uit de vol
gende mogelijkheden:
1. Schuldig aan moord in de
eerste graad;
Schuldig aan moord in de
eerste graad met een aan
beveling tot clementie;
Schuldig aan moord in de
tweede graad:
Schuldig aan doodslag;
Schuldig aan mishandeling,
o£
Onschuldig.
De eerste uren nadat de jury zich
om te beraadslagen had teruggetrok
ken, bleef de publieke tribune stamp
vol. Vele belangstellenden, voor het
merendeel vrouwen, bleven geduldig
op hun plaats om het oordeel der ge
zworenen af te wachten.
De heer en mevrouw Van R. bevin
den zich zolang het beraad van de
„j.jmry duurt, in een bewaakt vertrek
in het gerechtsgebouw, waar zij samen
spreken en bidden. Van. tijd tot tijd
■J? gebruiken zij een kop koffie of een
«1 paar broodjes.
83i '-Zie ook pag. 3)
2.
3.
4.
5.
6.
vloot worden in gereedheid gehouden
om onmiddellijk hulp te kunnen ver
lenen.
Smaldeel E bestaande uit Hr. Ms. -
„De Ruyter", Hr. hls. jager „Gelder
land", Hr. Ms. jager „Drenthe", Bbrï" i
Ms. jager „Limburg" en Hr. Ms. fre
gat „De Bitter", spoedt zich thans met
een snelheid van 26 mijl per uur naar
Agadir. Om twaalf uur vanmiddag -
werd het smaldeel daar verwacht.
In de loop van vandaag worden na
dere mededelingen verwacht over 'de
aard van de hulp- en dienstverlening,
die de Nederlanders zullen kunnen
verrichten.
Vijftien oorlogsbodems van het
Franse Middellandse Zee-eskader heb
ben bevel gekregen koers te zetten
naar'de geteisterde stad.
De Amerikaanse luchtmacht in het
Middellandse Zeegebied heeft vanuit-;
Napels een luchtbrug naar Agadir in
gesteld. -•
De reddingsploegen, die gisteravond
verwoed werkten om de gewonden;
onder hét puin uit té balen en de do-
den te bergen, werden bü het vallen
van de avond geconfronteerd met de
nood van de duizenden daklozen.
De mensen wier woningen niet to-
taal werden verwoest, durfden de
nacht niet binnenshuis door té bren
gen uit vrees voor een herhaling van
de aardschokken.
De verkeersverbindingen over land
met Agadir zijn verbroken, doordat de.
wegen uit het noorden zijn versperd
door rotsblokken, die bü de aardbe
ving van de hellingen naar beneden
zijn gekomen.
Gezantschappen en ambassades in
de andere Marokkaanse steden worden
overstelpt met verzoeken van buiten
landers om inlichtingen over vrien
den en familieleden die met vakantie
in Agadir waren.
Agadir was de mondainste badplaats
van Marokko. Het was een onstuimig
groeiende stad met een heerlijk kli
maat.
In 1936 telde het nog maar 5626 in
woners. In 1954 was het inwonertal
ongeveer 48.000, maar men neemt aan
dat het na de soevereiniteitsoverdracht
met enkele duizenden is teruggelopen.
In 1947 zijn de Fransen begonnen,
het oude vissers- en kustplaatsje te
transformeren tot een modern vakan
tieoord. Langs de kust verrezen lu
xueuze hotels. Brede boulevards, ex
clusieve winkels en nachtclubs, die tot
de mondainste in heel Noord-Afrika
behoorden, maakten de stad tot een
geliefde verblijfplaats voor toeristen.
Het strand staat bekend als een van
de mooiste langs de Afrikaanse west
kust, en de haven is diep genoeg voor
grote zeeschepen.
De aanwezigheid van grote, onont
gonnen bodemrijkdommen in bet ach
terland scheen Agadir voor te bestem
men tot grote welvaart. Er waren gro
te. moderne kantoorgebouwen in aan
bouw,
Agadir was in 1500 al een haven voor
de scheepvaart uit Europa. De stad
kreeg in 1911 bekendheid door het z.g.
„Agadir-incident". Duitsland stuurde
toen het oorlogsschip „Panther" naar
de rede van Agadir, aangezien het zijn
belangen in Marokko door Frankrijk
en Spanje bedreigd achtte.
Zie verder pag. 4, 5e kol.)
De Britse premier Macmillan zal op
12 en 13 maart op het kasteel Ram-
bouiliet bij Parijs, besprekingen voe
ren met de Franse president de Ganlle.
Macmillan is nitgenodigd door de
Franse president om met hem van ge
dachten te wisselen voor het staatsbe
zoek van de Russische premier
Chroestsjew aan Frankrijk, dat twee
weken zal duren. De Russische leider
wordt op 15 maart in Parüs verwacht.
Volgens Franse diplomatieke krin
gen staan geen formele besprekingen
over internationale vraagstukken op
het programma van de Gaulle en
Macmillan.
Van 5 tot 8 april reist de Gaulle
naar Londen. Midden april gaat de
Franse president naar de Ver. Staten
voor een bezoek aan president Eisen»
'tower.
