TWEE ROTTERDAMMERS
IN PLAS VERDRONKEN
Vlotte stapelloop van
Noors m.s. „Trollgar
j
AARDOLIE EN AARDGAS GAAN GROOTSTE WOES
TIJNGEBIED DER AARDE DOMINEREN
Speedboat slaat om
Eigenaar zat
bekneld achter
stuurwiel
Creatie van
industrie centra
is geen
fata-morgana
mm*
Bij Verolme Scheepswerf Heusden
Mm,
(Van een onzer redacteuren)
JgRGENS midden in de Sahara
liep eén man vergenoegd op
zyn sandalen over de oneindige
zandvlakte; Hij droeg een zwem
broekje en had een kleurige bad
doek losjes over de schouder. De
zon gloeide zinderend op het zand en
heel in dè verte naderden enkele stippen.
Het hïeken drie Toeaxegs te zijn, dit
toen ze de man in de zwembroek in het
oog kregen, hun snelle Arabische paar
den tot spoed aanzetten, om die wande
laar eens van dichtbij te bekijken. De
Töan stak joviaal zijn arm op en glim
lachte, toen hij tijdens het passeren op
merkte: ,JL tkker breed strandje, hè
MOEILIJKHEDEN
(Van een onzer verslaggevers)
Twee rotterdammers zijn
zaterdagavond in de Kraïingse
Plas verdronken, toen de zg. speed
boat, waarmee zij met grote snel
heid een bocht maakten,, omsloeg
en zonk. De slachtoffers zijn de
31-jarige reder K. van der Kamp
uit de Pelmolenstraat en de 22-ja-
rige kelner W. Kooistra uit de
Walravenstraat.
In het Prinses Margriet-kanaal bij
Siicek werd zondagmorgen een melk-
bootje overvaren door het Duitse tank
schip Römersberg (997 ton), dat op
weg was van-Amsterdam naar Emden.
De beide opvarenden van de melkboot,
de 27-jarige veehouder L. P. Knossen
uit Uitwellingerga en zjjn 26-jarige
knecht F. Leistra uit Noord Bergum
sloegen overboord en verdronken.
rfer
OLIE EN GAS
.gg£
LANDSCHAP
CIJFERS
OMMEKEER
OASES
Zaterdagmiddag vond bij de
Verolme scheepswerf Heusden
N„V. de stapelloop plaats van het
13.500 ton metende motorvracht
schip „Trollgar", dat bij dit be
drijf in aanbouw is voor de
Messrs. Stamers Rederi A.S. te
Bergen (Noorwegen). De tewa
terlating werd onder meer bijge
woond door de Noorse ambassa
deur in ons land. Doopster van
het schip was een dochter van de
reder, mevrouw Elsebeth Wahl.
De stapelloop, die vrij veel pu
blieke belangstelling trok, werd
muzikaal opgeluisterd door de
Heusdense Jeugdfanfare.
DESAHARA
V*
S)
ALGERIË
LIBYE
EGYPTE
0
RETANIE
NIGER
TSAAD0
SOEDAN
'moderne tijd in opmars
In deze anecdote zit eigenlijk de hele:
misvatting opgesloten over dat enorm
grote gebied: de, Sahara, de Noordatri-
kaanse woestijn die vdidoende opper
vlakte' heeft om vier-vijfde ,deel van
Europa te bedekken.
Want de Sahara is géén eindeloze,
onateienbare, gele, gladde zandvlakte,
met hier en daar een oase. Zeker, er
rijn wel grote stukken die precies zo
zyn, maar het overgrote deel is an-
kV V-r: e-
En in'dat immens grote gebied van
negen miljoen s vierkante kilometer
hoeft ih het laatste "decennium een
merkwaardige ontmoeting plaatsgehad.
Baar in 4e Sahara hebben de noma
denstammen die er van oudsher hun
zwervend leven hebben gesleten, de
moderne „zwerfstammen" ontmoet:
de gToepen prospectors van de aard-
jliemaatsbhappijen, dc geologe» die
Jif-ar mineralen zoeken, de voorposten
va» moderniserende industrialisatie in
OPmars!
Die modernisering voltrekt zich
uiterst snel. In de Tweede Wereld
oorlog'- werd de zandwoestenij als
een.''nutteloze, witte vlek op de
kaart van Afrika gezien. Nog in
het begin van de jaren vijftig be
stond "er groot ongeloof, als er ge
sproken werd over de minerale
rijkdommen die hier onder de gol
vende, onvruchtbare bodem ver
borgen moesten liggen.
Maar in tien jaar tijds bleken
niest alleen grote aardolielagen aan
wezig te zijn. doch eveneens een
aardgaspotentieel, dat voor de
voorziening van grote delen van
EWopa zou kunnen worden ge
bruikt
Een verder zijn er ijzer, koper,
uranium, nikkel, diamant, steen
kolen, lood, zink, mangaan. De
bodem van de Sahara is rijk.
Is het daarom wonder, dat dit
Noordafrikaaruse woestijn-gebied
een sleutelpositie is gaan innemen
op het politieke schaakbord? Een
schijnbaar waardeloze pion kreeg
de kracht van een koning.
Vooral de Fransen, die zolang
het overgrote deel van de Sahara
hebben gedomineerd en gecontro
leerd, hebben het er bijzonder
moeilijk
Als de conferentie tussen Frankrijk
en Algerije, die van bet idyllische
plaatsje Evian aan het Meer van Ge
neve een zwaar bewaakte vesting heeft
gemaakt, zal kunnen worden hervat,
dan aal het woord Sahara" vele ma
len en in vele toonaarden bij de be-
sprekingen vallen.
De Sahara industrialiseert. Na nog
met mate. want er zijn nog iegió
moeilijkheden te overwinnen. Daar is
bijvoorbeeld het probleem va.t het
transport van de rijkdommen. Aard-
gasleidingen zullen onder de Middel
landse Zee door (of hoe dan ook) het
kostbare gas naar Frankrijk moeten
laten vloeien. De aardolie moet even
eens op zo economisch mogelijke wijze
worden vervoerd. De barre omstandig
heden waaronder de exploitatie moet
geschieden houden nu nog de massale
aanpak van het project „Sahara"
tegen. Nu nog. want nog niet-zo lang
geleden was het een bijzondere presta
tie om met een ander voertuig dan de
kameel de woestijn door te trekken.
De ontwikkeling van de moderne trans
portmiddelen (met voertuigen die spe
ciaal voor woestijngebieden worden ge
bouwd». de mogelijkheid om voedings
middelen te conserveren, de moderne
■methoden van wegenbouw, de geme
chaniseerde mijnbouw, de ontwikke
ling van de luchtvaart, de aircondition
ing ea vele andere technische hulpmid
delen. zullen de openlegging van de
Sahara verbaasten.
l)e creatie van grote Industriecentra
in d« woestijn i» voor de deskundigen
*1 l*ng geen fata-ntorgana meer.
•D« auto en het vliegtuig zijn de
plaat*, van de dromedaris gaan inne
men-
Het welslagen van de gigantische
onderneming om van de dorre woeste
nij «en welvarend gebied te maken
banft af van vele geschakeerde facto
ren-
De moderne tijd en de eeuwenoude levenswijze zijn hierop op deze beide foto's frappant geïllustreerd.
Aan de ene kant gaat het leven van de nomadenstammen en van de oasebeivoners, zoals het al van
oudsher is verlopen. De markt, waar de dromedarissen van de ene eigenaar naar de andere gaan, is
voor hun bestaan bijzonder belangrijk en aan de andere kant is er de seismische boormeester van
een der oliemaatschappijendie ver onder de zandbodem een kleine lading dynamiet tot ontploffing
brengt en aan da trillingen op zijn apparatuur kan zien, of de bodem rijk is aan olie.
De Rotterdamse reder Van der Karrp
woestijn een zeer voorname rol gaan
spelen. Tijdelijke arbeidskrachten zul
len in de exploitatiegebieden een woon
plaats moeten vinden en met de hulp
van het moderne technisch vernuft zul
len die streken „leefbaar" moeten
worden gemaakt voor de Europeanen,
die de exploratie leiden.
Het -onderzoek naar aardolie en aard
gas door verschillende maatschappijen
is reeds een uiterst kostbare geschiede
nis door de uiterst hoge kosten die iede
re mankracht daar vergt.
En toch gelooft men in de ongekende
mogelijkheden. Zekerheid heeft men
op dit ogenblik alleen over de aardolie
en het aardgas.
De totale olie-produktie in de Sa
hara wordt voor 1962 op 55 miljoen ton
geraamd, waarvan Algerije 30 miljoen
ton en Libye 25 miljoen ton zal leve
ren. Na 1962 zal dit kwantum aanzien
lijk hoger zijn en wellicht in volgende -
jaren nog stijgen. Aangezien de Saha
ra zelf deze olie niet kan verwerken
en Frankrijk hiervan slechts een be
trekkelijk klein gedeelte zal kunnen af
nemen, zal na 1962 een aanzienlijke
hoeveelheid in andere-landen-móeten
worden afgezet. Die 'afzet zal weer
moeilijkheden met zicli meebrengen.
Immers de olie zal moeten worden
afgezet op een markt, die reeds over
verzadigd Is door de leveranties nlt het
Midden-Oosten en Venezuela-, terwijl
ook de Sowjetunie pogingen doet om
Vla handelsovereenkomsten de afname
van olie uit hun gebied te bewerk
stelligen.
Eventuele leveranties van Sahara-
olie zullen dan ook vermoedelijk ten
koste moeten gaan van de invoer uit
energie-voorziening teweeg zou kunnen
brengen. Het transport over de Middel
landse Zee is in dit opzicht een heet
hangijzer. Men denkt aan de mogelijk
heid om het gas ter plaatse in elec-
trische energie om te zetten zn dan
ais gelijkstroom via onderzeese kabels
naar Frankrijk te transporteren. Dit
zou grote investeringen vergen. Men
denkt ook aan de bouw van een fa
briek in Oram, die het gas vloeibaar
zou moeten maken, waarna het trans
port met tankers zou kunnen geschie
den. Men geeft ten slotte veel voor
het denkbeeld om pijpleidingen onder
de Middellandse Zee te leggen, hetgeen
het meest economische transport zou
zijn.
Be exploiteerbare hoeveelheden aard
gas worden op 800-1900 miljard kubie
ke meter geraamd, en op vele plaat
sen wordt het reeds ge-wonnen.
Na de anecdote over die man in de
zwembroek zijn we wei heel erg afge
dwaald van ons chapiter. We zouden
toen hebben moeten vertellen, hoe het
landschap van de Sahara er uitziet. Dit
nu, vertoont een grote verscheiden
heid. In: het noorden 'vindt.-men' de ka
le zandduinen van - roodbruin kwarts.
-Naar-het -zuiden gaan deze duinenover
in hogere heuvels en steenvelden, met
daartussendoor kiezelvlakten. Dan zijn
er de restbergen van een vroeger berg
landschap. Deze restbergen zijn door
klimatologische invloeden „versleten'
Het is dus niet zo, dat de Sahara één
grote zandvlakte is. „Slechts" iets min
der dan één derde deel bestaat uit
zand.
De grote hitte en de grote droogte
gaan In de woestijn hand in hand. De
juli-temperaturen in het Zuiden komen
een stuk boven de 50 graden Cel
sius op het heelst van de dag.
had zaterdagavond de 22-jarige kelner
Kooistra, die werkzaam is in het café.
restaurant Plaszicht aan de Plaszoom
uitgenodigd een vaartochtje in de speed,
boat te maken. Beiden stapten .bij
aanlegsteiger in.
Het bootje stoof in snelle vaart over
de plas. Ongeveer in het midden van de
plas sloeg de speedboat om, toen de re.
der een scherpe bocht wilde ma-ken.
Brandweerlieden voeren met een poli.
tieboot naar de plaats, waar het bootje
was verdwenen en vonden na enige tijd
de speedboat op de modderige bodem.
Zij bevrijdden de heer Van der Kamp
die bekneld achter het stuur zat.
Het stoffelijk overschot van de kelner
is nog niet gevonden.
De aanvaring bij Sneek gebeurde soa
dag-morgen omstreeks zeven uur. fiè
veehouder en zijn knecht kwamen ten»
van het melken en waren druk bezig em*
mers in het kanaal schoon te spoelen.
De stuurman van de Duitsetanier
had het melkbootje van de Friese boet
reeds van grote afstand zien naderen.
Hij had zijn schip geen andere koers ge,
geven, omdat hij in de mening verkeer
de, dat de boer de tanker wel had itJ
zien.
Later is gebleken, dat de veehouder es
zijn knecht ,.->t op het naderbij ko
mende tankschip hebben gelet Teen
de Duitse stuurman het melkbootjë
niet meer zag, stuurde hij een matrooi
naar het voorschip om uit té kijken
Tegelijkertijd ramde de tanker hei
wankele scheepje.
Beide Friezen, die goed konden zwem,
men, sloegen over boord en verdwenen i
onder water. De redding si >cien, die op.
varenden van de tanker ia hun richting i
gooiden, konden zy niet meer grijpen. -.! I
Veehouder Knossen was vader van i
twee kinderen. Zyn vrouw verwachtte i
haar derde baby. De knecht was oogt- I
huwd.
Zo leven nog vandaag de Toearegs 'in tenten in de icoestyn. In
snel verplaatsbare tenten. Dit interessante schouwspel is een on
derdeel van de boeiende tentoonstelling over de Sahara, die tot
29 October ain het Tropenmuseum te. Amsterdam te zien is.
dering te schatten is) zal niet nitslui-
tend door de elf landen die thans te
zamen de Sahara „bezitten" kunnen
vorden gefourneerd. Dat is een onmo-
ïelijkheid. Het kapitaal zal van buiten
af moeten komen.
Er zal een bereidheid moeten zijn om
samen te werken teneinde het project
voor de ontsluiting van de Sahara tot
een succes te maken.
Of die bereidheid er bij alie betrok
ken partijen is, valt sterk te betwij
felen. Want niet alleen de controverse
tussen Frankrijk en Algerije speelt in
dit alles een rol van ingrijpende be
tekenis. De cijfers kunnen dit aanto
nen.
Het benodigde,
ilagwekkend
kapitaal (een dolxe-
ng dat niet bij bena-
Hieronder volgt een opsomming van
de landen, die tezamen het Sahara-ge-
bied vormen. Tussen haakjes zijn de
cijfers geplaatst van bet decL dat
werkelijk m de woestijn is gelegen. Al
gerije heeft een totale oppervlakte van
2.832.000 km2 en daarvan ligt 2.170.000
km2 in de Sahara. Marokko 410.000
km2 (20.000); Spaans West Afrika
268.000 (268.000); Mauretame 1.086.000,
(75.000); Mali 1.204.000 (500.000); Niger
1.188.000 (540.000); Tejaad 11284.000
(600 000); de Soedan 2.505.000 (1.100.000)
Egypte 1.000.000 (900.000); Libye
1.760.000 (1.500.000); Tunesië 125.000
(30.000).
Een zeer heterogeen gezelschap dus,
met sterk uiteenlopende belangen.
Nieuwe republieken, en b.v. Egypte,
daj weinig zal vorien voor een Wester
se dominering van het woestijngebied.
Het probleem van de arbeidsvoorzie
ning zal bij de ontwikkeling van de
het Midden-Oosten, hetgeen zeker de
nodige politieke en economische moei
lijkheden zal opleveren, gezien de ver
bonden van dit gebied met het Wes
ten. juist door de olie.
Het is dan ook waarschijnlijk, dat
de Sahara-gebieden voor de afzet van
hun olie zeker niet behoeven te reke
nen op de Verenigde Staten en Groot-
Brittannië, gezien hun belangen in
het Midden-Oosten en Venezuela.
Weliswaar zou de Sahara-olie door
haar hoge benzinegehalte uiterst ge
schikt zijn om in de Verenigde Sta
ten te worden afgezet, maar de eer
dergenoemde belangen van de Ame
rikanen in het Midden-Oosten zullen
een beletsel vormen voor de invoer
van de Sahara-olie in de V.S. Amerika
heeft dan ook reeds duidelijk gemaakt,
dat de olie uit de Sahara voor Euro
pa bestemd is.
Frankrijk zal de sterke monopolie
positie van de oliemaatschappijen moe
ten doorbreken en de E.E.G.-landen
voor de Sahara-olie trachten te win
nen.
Overigens hebben diezelfde grote
maatschappijen wel degelijk het grote
belang van de Sahara ingezien en zij
hebben bij het bodemonderzoek een
•zeer belangrijke vinger in de pap. De
Koninklijke/Shell bijvoorbeeld is voor
hoge percentages geïnteresseerd bij de
exploratie ia Algerije.
Belangrijker wordt evenwel nog de
vondst van de ontzaglijk grote hoeveel
heden aardgas geacht Sommigen den
ken zelfs, dat het aardgas uit de Sa
hara een ommekeer In de Europese
De oases, die veelal de pleister
plaatsen zijn op de oude karavaan
wegen, zijn de middelpunten van
handel en verkeer voor de onge
veer anderhalf miljoen mensen, die
dit woestijngebied tot woonplaats
hebben. De nomaden zijn over de
gehele Sahara verspreid. En tus
sen de stammen zijn de sociale en
politieke verschillen bijzonder
groot. Sommige stammen leven
uiterst primitief en kennen geen
grotere sociale en politieke orga
nisaties dan hun kleine familie-
groepjes. De grootste nomaden
stammen zijn die van de Toearegs,
dan zijn er de Tibboe en de Moren.
Zij allen leven van veeteelt en
domineren vaak over de bewoners
der oasen, die hun deel van de
dadel-oogsten (hèt hoofdvoedsel)
aan de nomaden moeten afstaan.
In het Koninklijk Instituut voor
de Tropen in Amsterdam (dat ons
de gegevens en de foto's voor dit
artikel welwillend ter beschikking
stelde) is op het ogenblik een bij
zonder interessan
te tentoonstelling
te zien over het
ieven van de men
sen in deze onme
telijke zand
woestijn. Wie op
een warme dag als
'die, waarop wij
dit verhaal schre
ven, zich eens
werkelijk in de
woestijn wil wa
nen, zou eens een
snipperdag kunnen
besteden aan deze
boeiende expositie
over een land in
beweging. Want
niet alleen de
zandbergen van de
Sahara wandelen,
maat hier is de
moderne tijd in
opmars.
Waar eens de
honger, dé dorst,
de wind en de
dood regeerden
(en dat nog doen)
zullen straks de
rijkdommen aan de
bodem worden ont
worsteld. En de
autochtone bevol
king zal niet lang
achterblijven bij
deze ontwikkeling.
De expositie in het
Tropenmuseum
duurt tot 29 okto
ber a-s.
Na afloop sprak de heer C. Verolme,
die met zijn motorjacht „Ancor" naar
Heusden. was gekomen, in de. kantine
van het bedrijf een hartelijk welkomst
woord tot een groot aantal genodigden..
Hij begroette in het bijzonder de Noor
se ambassadeur, devertegenwoordiger
van de opdrachtgevende rederij, de
doopster en de burgemeesters van Heus
den, Andel .en Eethen met hun dames.
De heer Verolme wees ook nog eens
op de grote moeilijkheden, die men bij
scheepstransporteh naar het westen on
dervindt van de brugobstakels over de
Bergse Maas bij Heusden en bij Keizers-
veer. Zelfs de minister-president had al
eens beloofd,-dat hiefdan Iets .zou wor
den gedaan, maar er was nóg steeds niets
gebeurd, aldus.de heer Verolme, die ech
ter bleef hopen, dat zijn stem nog eens
de juiste plaats zou bereiken.
De ..Trollgar" zai zo spoedig mogelijk
naar IJsselmonde worden gesleept, waar
bet schip van het dekhuis en de verdere
Christ! Rijke, het dochtertje 'Jan
de directeur van de werf m
Heusdenwilde toch maar liever
,.op gelijk niveau" haar bloe
men aanbieden aan mevrouw
Wahl. En dus klom ze doodbe
daard op een tafel
De doopster ontving vaa de heer Ver
olme een even fraai als kostbaar ge
schenk en de echtgenote van de opdracht
gevende reder,, mevrouw Stamer, werd
als aandenken aan de stapelloop
het zilveren bijltje aangeboden,, waar
mee de laatste beletselen voor de tewa
terlating waren weggenomen.
De president-directeur van het Verol-
me-concern dankte de directeur van de
Heifsdense werf, de heer A. Rijke, en
diens medewerkers voor de goede zor
gen aan het fraaie schip besteed. De
heer Stamer betuigde hij zijn erkente-'
lijkheid voor de verstrekte opdracht De
„Trollgar" zou aldus de heer Verolme
stellig niet het laatste schip zijn. dat
men voor Noorse rekening bouwde. Hij
verzocht de reder om in zijn land veel
reclame te maken voor-het concern, dat
dit goede motorvrachtschip bouwde.
Ook de doopster, mevrouw Wahl en de
reder, de heer Stamer voerden nog het
woord.
bovenbouw wordt voorzien. Dit kon in
Heusden niet gebeuren aangezien dan
het transport naar het westen (via de
Bergse Maas met zijn bruggen, die slechts
een geringe doorvaarthoogite bieden) on-
Op deze kaart wordt een duidelijk beeld gegeven van de grote
j bodemrijkdommen vun de Sahara-woestijn. Rechtsboven ziet men
het kleine kaartje van Nederland op dezelfde, schaal getekend als
dit immense gebied, dat vier-vijfde van de oppervlakte van geheel
Europa beslaat.
mogelijk zou worden. Ook zonder boven-
bouw vergt een. dergelijk transport reeds
tal van bijzondere en voor het meren
deel zeer kostbare voorzieningen.
De minister van onderwijs en justi
tie van Koeweit, de 59-jarige sjeik Ab-
floeLah J-aber Sabah, heeft de 20-jarige
Adelheid Dichter -uit Kiel getrouwd ais
rijn vierde vrouw. De sjeik is een van
de rijkste leiders van Koeweit. Zijn an-
de re drie vrouwen zijn uit Koeweit af
komstig.
5PAMJE
FRIkA
NEDtHLmJ
Aioghowi
ouggourr
Hemt
SGhard
mbBéchcr
EIGolég
6.7UCSM
^aawegrenj
suezm
KANAAL
a ca ss,
FtFIaifers
O
- Adrara
!n Safah
Reggan
f
TlGif
EDJElBi
^Sebha
Cisneros
.THA* A
Gouraud
EL 0J0UF
I0EHAN
MARZ0EK
©BidorisT
Taman
«PAtor
goujT
nubische i
Wr N
Tessahh©
WOE^STUN
Dongola
*>Foya
MERAIA
O Meega
Timboekfoe
•o
BAJUDA
STEPPE
©Maiha
QobdegrensvwideSahara
Grens san de stahen
Olieleiding
saasass Ontworpen oardgasleiding
Kobalt
Kaper
13 Diamant
©'Jzer
Mangaan
©Natron
©Nikkel
©Lood
0 Fosfaat
Antimoon
Min
©Uranium
SZbut 4ÜAardolie
Zink Aardgas
Jk. Steen kooi
Vliegveld
