M
r
r
In stille eerbied namen
honderden afscheid
Kerk bijgezet
m
Lange nachtwake
lucht
in
open
I
m
III
mmm
mr- -"•* "M
In Den Haag leek leven verstorven
mm
I
ülSpfll
Pagina 3
mm
I
-• - 'mm
Ëm
M-"att
WmmÊÊÊÊMR
ZATERDAG 8 DECEMBER 1962
(Van onzo verslaggevers)
Tpr sronaen nonderden, maar ze leken er niet te zyn. Het leven
A-* leek verstorven, het geluid verstomd. Slechts een schuifelende
voet verbrak die stilte even. Aan weerszijden van het bordes van
het Paleis Lange Voorhout in Den Haag stond bewegingloos de ere
wacht, soldaten van het Garde Regiment Fuseliers Prinses Irene,
stram in de houding, het geweer gepresenteerd. Rechts van het
bordes de Johan Willem Frisokapel met zwijgende instrumenten.
Daarachter de honderden, zwijgend, wachtend in stille eerbied. Uren
hadden ze daar al gestaan, in de lichte, maar verkillende nevel.
Urenlang om een laatste groet te brengen, om afscheid te nemen
van een Vorstin.
Weinigen sullen deze indrukwekken
de en plechtige ogenblikken van vol
komen stilte onder de kale bomen van
het Lange Voorhout vergeten. Ogen
blikken, die voorafgingen aan dat ene
ontroerende moment. Het ogenblik,
waarop langzaam en plechtig acht in
groene uniform gestoken bosivachters
in de paleisdeur verschenen, op de
schouders de blank eiken kist dragend.
Het begin van de laatste tocht van een
gestorven. Koningin.
(Vervolg van pag. 1)
Verstild
Groet
Belangstelling
Wilhelmus
Klokgebeier
Stijlvol
Twee talen
(Van onze verslaggevers)
Vannacht en vanmorgen in alle
vroegte zijn de laatste voorberei
dingen in verband met de uit
vaart van prinses Wilhelmina ge
troffen. De mannen van de Haag
se gemeentewerken, die al vanaf
maandag bezig waren de hekver
sperringen langs de route te
plaatsen, sleepten nog duizenden
dmvhekken naar open plaatsen,
om slechts enkele kruispunten vrij
te laten. Op regelmatige afstan
den langs de route postten politie
mannen.
ONGELUK
Opstanding
Volgorde
4
De koets
:»*g 1
llflfl I
rjBjt J- *ïi
m
m*--:
Even over negen waren de witte wa
gens van de Rijkspolitie voorgereden.
Eerst stapte Z.K.H. Prins Bernhard uit,
even eerder dan H.M. Koningin en de prin
bloemenwagen aan. met een weelde aan
bloemen en kieuren. Een enorme krans
rose anjers, witte chrysanten, een eroot
boeket rozen bovenop.
Langzaam schreden de vier adjudanten
van prinses Wilhelmina naar buiten
Schout-bij-nacht H. A. W. Goossens
droeg een wit kussen aan, met het groot
kruis van de Militaire Willemsorde en
het brede oranjelint. Achter de met acht
met witte kleden omhulde paarden be
spannen koets hadden zich inmiddels de
tien dienstdoende Kamerheren opgesteld
en toen de slippendragers (brigade
generaal der grenadiers b.d A. van
Santen. luitenant-kolonel KNIL W.
Romswinekel en kapitein' ter zee b.d. C
otu cvtuci uam ii.ru. ivuuujeui cu uv jrijii-u,. T-» 1
sesscn Margriet en Marijke. De Koningin ^on, V?E Boe.zelaar en schout-
Nog enkele ogenblikken en de
laatste tocht is begonnen: de
eiken kist rust op de schouders
van acht sterke mannen, die zo
straks hun droeve last naar
binnen zullen schuive-t
Daar, in de vorstelijke graftombe,
staat een dochter bij de kist van haar
moeder, een schoonzoon bij de kist
van zijn schoonmoeder en vier kleinkin
deren bij de kist van hun grootmoeder.
Hoe gewoon, hoe menselijk allemaal.
Terwijl de koninklijke familie zich
m de grafkelder bevindt, wordt boven,
in de kerk, een Noors lied aangeheven,
dat door koningin Juliana, toen ze nog
studente was, is vertaald.
Helder klinken de stemmen van so
pranen en tenoren in de verstilde kerk.
Vijf coupletten telt het Noorse lied,
waarvan het eerste luidt:
,,De zon schijnt in mijn ziel van
daag,
Het donker is gezwicht.
En aard' en hemel langt mij toe,
Want Jezus is mijn licht-'.
Langzaam en zichtbaar onder de in
druk' begeven de leden van het konink
lijk gezin zich weer naar hun plaatsen.
Nog één keer zwelt machtig een samen--
zang aan. Uit bijna drieduizend kelen
klinkt het laatste vers van Psalm 72
op een lofzang op de Almachtige
Heer:
„Zijn naam. moet eeuwig eer
ontvangen,
men loov' Hem vroeg en spal
De wereld hoor en volg' mijn
zangen
met amen, amen, na!
Na het uitspreken van het votum ver
laten de leden van de koninklijke fami
lie en ac vorstelijke gasten in volgonde
van binnenkomst de kerk. Ze worden
voorafgegaan door de beide Hofpredi
kers, de burgemeester van Delft, de Hof
maarschalk. de eerste Stalmeester, de
Grootmeester en de Chef van het Mili
taire Huis. Het gevolg bestaat uit de le
den van de buitenlandse Hofhoudingen,
de Gcootofficieren. de slippendragers. de
Kamerheren en de adjudanten.
Bij ..het vertrek hebben auto's de plaats
van de rijtuigen ingenomen. In - snelle
vaart gaat het naar Paleis Huis ten
Bosch, waar velen het noenmaal gebrui
ken.
hertogin Charlotte en prins Felix van van Jezus gelegen had".
droeg een mantel met een smalle nertz
kraag en een witte zijden tocque. Prinses
Margriet had een lange mantel in prin-
sessemodel aan en een smalle hoge bont-
hoed op. Prinses Marijke droeg op het
hoofd een kleine, ronde Breton. Alle drie
waren in het wit gekleed.
Enkele ogenblikken later volgde de
auto met de prinsessen Beatrix en Irene.
De kroonprinses droeg ook een lange
witte mantel over een witte robe en
prinses Irene had een wit laken complet
aan,
In een aansluitende stoet arriveerden
de koninklijke sasten. Als eerste koning
Frederik van. Denemarken, dan koning!
Olaf met prinses Alice, de gravin van
Athlone. Het was de derde maal, dat zij
de gast was van de koninklijke familie
bij een droeve gebeurtenis. Zij was im
mers ook aanwezig bij de uitvaarten van
koningin Emma en prins Hendrik in 1934.
Nog tragischer is. dat prinses Juliana
indertijd bij haar logeerde, toen prins
Hendrik overleed en prinses Irene nu bij
bij-nachtH. A. W. Goossens) hun plaats
naast de lijkwagen hadden ingenomen,
verscheen het Koninklijk gezin op het
bordes. De Koningin en de prinsessen,
zoals gezegd, in het wit en prins Bern
hard in het groot gala van generaal der
Mariniers. Het bleef stil, doodstil.
Langzaam schreden Koningin. Prins en
Prinsessen de trappen van het bordes
af. langs de erewacht. Er werd een groet
aan het vaandel gebracht. Daarna stap-
sidenten van Equador. Argentinië, Fin
land, Ierland, Amerika, de staatspresi
dent van de republiek Zuid Afrika, de
Canadese regering, de Griekse regering
en van de regering van de Chinese
volksrepubliek.
Dan de vijf koetsen met Koninklijk ge
zin en de vorstelijke gasten, een com
mando Rijkspolitie, de kapel van de Ko
ninklijke Luchtmacht, detachementen
van luchtmacht en marine, een compag
nie van het 12de Infanteriebataijon Gar
deregiment Jagers, een detachement van
de Koninklijke Marechaussee en vier
ruiters van de Haagse gemeentepolitie
in ceremonieel tenue.
Lange tijd was niets anders te horen
dan het klakken van soldatenhakken op
de bevroren stenen, afgemeten en strak,
het ketsen van paardehoeven en het doffe
dreunen van de schoten uit de 12 ge-
sc'nutstukken op het Malievtld en Ypen-
bur.g, Dat was het enige dat de stilte
verbrak. Tot een van de kapellen in-
zeite.
Terwijl de kanonschoten voortdreun-
den en de klokken hun klanken over de
stad lieten gaan, klonk plechtig het ..O
Nederland, let op Uw saeck". Om beur
ten speelden de kapellen: vaderlandse
liederen uit Valtrius Gedenckklank en
bekende koraalmuziek, aangepast aan
het marstempo.
Diepe indruk maakte de muziek op
de toeschouwers. Velen waren ontroerd
en konden hun emoties niet meester blij
ven.
De belangstelling langs de route was
iets minder dan wellicht verwacht was.
Toch hadden nog vele honderden er de
voorkeur aan gegeven om dit imposante
gebeuren, ondanks de bijtende kou, met
eigen ogen te zien, ofschoon zij er ook
via de televisie getuigen van konden zijn.
Ondanks de kou eri de verkillende nevel
hadden ze urenlang gewacht. Veie ande
ren hadden een plaatsje gevonden ach-
Luxemburg, prinses Alice, gravin van
Athlone en koning Fred-erik IX van De
nemarken, koning Boudewijn en kongin
Fabiola van België, koning Olav van
Noorwegen en prinses Armgard van Lip-
pe-Biesterfeld. prins Louis-Ferdinar.d en
prinses Kra van Pruisen, de vorst en
vorstin von Wied en de graaf en gra
vin van Oeynhausen-Sierstorpff
De stoet, die door de genodigden in
de 'kerk staande het „Ontwaakt gij die
slaapt en -sta op uit den doön" wordt
toegezongen, wordt gesloten door elf Ka
merheren en vier adjudanten.
Nadat het stoffelijk overschot op een
witte katafalk voor de preekstoel is ge
plaatst, worden de vorstelijke personen
naar de voor hen bestemde zetels ge
leid. Deze bevinden zich eveneens voor
de preekstoel, tussen de aan de andere
zijde staande kolommen.
Door een adelborst, twee cadetten van
de Koninklijke Landmacht en 'één cadet
van de Koninklijke Luchtmacht wordt de
kist met de Nederlandse vlag gedekt.
Onmiddellijk daarna plaatst de Chef van
het Militaire Huis het kussen met het
Grootkruis van de Militaire Wllemsorde
op de baar.
Als samenzang volgt daarop ..A To;
la Gioire" (,,Aan U de Eer".i. waarna
ds. Berkel aan zijn predikatie begint.
Als tekst heeft hij Matthéus 28 vers 20
gekozen: ..En zie. Ik ben met u al de
dagen tot de voleinding eer wereid.
Amen".
Naar het uitdrukkelijk verlangen van
prinses Wilbelmina, aldus de predikant,
moet haar begrafenis ene getuigenis zijn
van Gods leiding in ons leven en van de
overwinning door Jezus Christus de
Heer.
Plechtig klinkt dan de Geloofsbelijde
nis van Nicea door de hoge kerk. En
nog maar nauwelijks is het laatste woord
verstorven, of de genodigden rijzen van
hun zelel op om tezamen couplet 6 en 14
van het Wilhelmus te zingen. ,.Mijn
schilt ende betrouwen", luidt de pegin
regel van het eerste vers.. Hot tweede
vers .yangt., met de woorden: ..Oorlof
mijn arme schapen" aan.
Na een kort in het Frans uitgespro
ken gebed van ds. Forget gaat de rouw
dienst over in het laatste deel van de
uitvaart:
len ze in het klaarstaande galarijtuig, ach-1 'er kantoorramen. die bij het passeren
van de stoet werden geopend.
Toen de stoet de Hofweg was gepas
seerd. brak de zon door. Overal op de
route was pekel gestrooid. De kijkers
zagen in gepaste stilte de droeve stoet
langstrekken. Zij ontwaardden een
Koningin Juliana achter het venster van
het volgrijtuig, stil voor zich uitstarend.
Op het Rijswijksepiein traden de hoog
waardigheidsbekleders uit de stoet en
brachten een militair saluut. Ook hier
was een trieste stemming. Het gebeier
van de klokken was goed te horen.
Mensen stampvoetten om de voeten wat
warmte te geven, De stoet ging in sr.el
tempo door Rijswijk. Bij de Hoornbrug
hadden zich vele mensen verzameld.
Daar stonden de kijkers soms twaalf
rijen dik, kinderen waren in •lantaarn
palen geklommen en mensen stofïden' op
trapjes. Maakte- de stoet ergens een
trieste indruk dan was het wel op de weg
van Rijswijk naar Delft, op 'de open
vlakke weg, waar de klanken van de
muziekinstrumenten verwaaiden en het
wit van de koetsen werd gehuld in een
waas van lichte nevel.
Terwijl Delft in afwachting was van
Je aankomst van de stoet, beierden
over de oude vesten de kerkklokken,
ter de bloemenwagen.
Koningin en Prins in het eerste rij
tuig en de Prinsessen in het tweede.
De vorstelijke gasten bestegen de vol
gende koetsen: de koningen Frederik van
Denemarken en koning Olaf van Noor
wegen namen in de derde koets plaats
Beiden waren in uniform.
Prinses Alice, gravin van Athlone met
prins Louis Ferdinand van Pruissen en
prinses Kira zaten in het vierde en de
vorst en vorstin van Wied in het vijfde.
De vrouwelijke gasten droegen allen
bruine bontjassen.
Het was een indrukwekkende stoet,
die zich even na tien uur in beweging
zette. Voorop een detachement van de
Koninklijke Marechaussee, de Koninklij
ke Militaire Kapel een compagnie van
het 11de Infanterie Bataljon Garderegi
ment Grenadiers, een detachement van
de Koninklijke Marine, een detache
ment van de Koninklijke Lucht-
macht, een commando Rijkspolitie, vijf
I ruiters in ceremonieel tenue van de
Haagse gemeentepolitie, gevolgd door
hoofdcommissaris J. H. A. K. Gualthe-
rie van Weezei en diens adjudant, een
rijknecht majoor en twee rijknechts te
paard.
Een stoet die méér een vorstelijke
rijtocht had geopend. Maar nu geen
uiterlijk vertoon, geen ceremonieel te-
De Nieuwe Kerk is een stemmig
en stijlvol geheel, als jle kist met het
stoffelijk hulsel van prinses Wilhelmi
na het voorportaal wordt binnenge
dragen. Met achtduizend witte chry
santen, drieduizend witte anjers en
vijftienhonderd witte hyacinthen zijn
sobere versieringen aangebracht,
waarbij de natuurstenen zuilen in
hun eigen waarde' zijn gelaten.
Bloemversieringcn bevinden zich op
de posten van de grote voordeur on
der het orgel, op het klankbord van
de preekstoel, op de steunberen tus
sen de Gothische ramen, die een
flauw lila-achtig licht dooralten, en
rondom de grafkelder.
Slechts èèn krans is zichtbaar. Het
is de krans van het gezamenlijk ver-
Naar een sinds Willem de Zwijger
bestaande traditie wordt de dienst,
die daarna aanvangt, door twee Hof
predikers geleid. De eerste, ds. J. F.
Berkel, is er voor de Nederlandse
taal; de tweede, ds. G. I. P. A. B
Forget voor de Franse (Waalse) taal.
„Christus, onze heer, verrees,
Halleluja!
Heil'ge dag na angst en vrees,
Halleluja!
Uw hart worde niet ontroerd", be
gint ds. Berkel zijn Schriftlezing uit
.Johannes 14 vers 1 tot 7. „Gij gelooft
in' God. gelooft ook in Mij, In het
huis mijns Vaders zijn vele woningen
anders zou ik het u gezegd heb
ben want Ik ga heen om u plaats
te bereiden: en wanneer Ik heengegaan
ben en u plaats bereid heb, kom Ik
weder en zai u tot Mij nemen, opdat
ook gij zijn moogt, waar Ik ben."
Na een gebed volgt een Schriftlezing
uit Matthéus 28 vers 1 tot 7, dat over
de Opstanding handelt:
..Laat na de sabbat, tegen het aan
breken van de eerste dag der week. ging
Maria van Magdaia en de andere Maria
het graf bezien. En zie, er kwam een
grote aardbeving,want een engel des
Heren daalde uit de hemel neder en
kwam nader, en hij. wentelde de steen
weg en zette zich daarop. Zijn uiterlijk
was als een bliksem en zijn kleding wit
als sneeuw."
Samenzang klinkt dan op samen
zang uit de nieuwe bundel, gezang 61.
vers 1. waarvan de eerste regels luiden:
..Christus, onze Heer, verrees,
Halleluja!
Heil'ge dag na angst en vrees.
Halleluja!"
Doninee Forget beklimt dan de
kansel. In de Franse taal leest hij
Op de Rijswijkseweg in Der, Haag
vond om ongeveer kwart voor vier een
tragisch ongeval plaats. Een 34-jarige
taxi-chauffeur reed tegen een afzetting
en werd zwaar gewond, doordat een
stang van het hek door de voorruit in
zijn hoofd drong. Kort nadat hij in het
ziekenhuis Zuidwal was gebracht over
leed hij.
zet. die aan de achterzijde van de Johannes 20 vers 11 tot 18 voor, dat
lijkkoets was bevestigd en die tegen;over de Opstanding en de eerste
het praalgraf van Willem de Zwijger\ verschijning verhaalt:
is geplaatst. Hij heeft een middellijn ..En Maria stond buiten dicht-bij het!
van anderhalve meter en is opge
maakt uit witte lelietjes van dalen,
witte eucharisblaemen. witte chrysan
ten en decoratieve sierbladen.
De bloemversieringen maken geen
bruidswitte indruk. De ondergrond is
berberis-groen, terwijl het rood van de
creton. het geel van de draecene. het
grijs van de cryptantus en het groen
van de nephrolepus alle bonte blad
planten een soort herfstelfect teweeg
brengen. Eigenlijk kan men zeggen dat
de kleuren van beneden af van donker
naar wit oplopen.
Na zich in het voorportaal te hebben
opgesteld, betreedt de rouwstoet en cor
tege het langsehip. Voorop loopt de Op-
•oer-ceremoniemeester. luitenant-gen e-
iaa! bd C. F. Pahud de Montagne.
Hij wordt gevogd door de Grootofficie
ren de Grootmeester van het Huis, J.
J L. Baron van Lynden, de Chef van
het Militaire Huis, iuitenant-generaal H.
Schaper. ramde de slippendragers
schout bij nacht H. A. W Goossens,
brigade-generaal der Grenadiers tit. d.d.
A. van Santen, luitenant-kolonel b.d.
KNIL W Romswinekel en kapitein ter
zee b.d. C. W. Th. Baron van Boetze-
Iscr.
Achter de kist lopen twee aan twee:
Koningin Juliana en prins Bernhard.
prinses Beatrix en prinses Irene, prm-
ies Margriet en prinses Marijke, groot
graf. wenende. Terwijl zij dan weende,
boog zij zich voorover naar het graf,
en zij zag twee engelen zitten, in witte
klederen, een aan het hoofdeinde en een
aan het voeteneinde, waar het lichaam
Terwijl de ruitte koets gereed
staat, wordt de blank eiken kist
langzaam en plechtig uit Paleis
Lange Voorhout gedragen door
acht boswachters. Vanaf het bor
des zien stil en aandachtig de
leden van het koninklijk gezin
toe /toe hun moeder en groot
moeder haar iuatste tocht begint.
'M
ICr.vM,
Tot vanmrogen zeven uur waren er
slechts enkele mensen', die al een plaats
je langs de, afzetting hadden gezocht
Allec-n de 30-jarige operateur R. E.
Godfried uit de .Van Merlenstraat was
al om drieuur in de morgen, gewikkeld
in dekens en een slaapzak tussen de
radiowagens op het. Lange Voorhout
gekropen. ..Ik heb het niet koud gehad,
omdat ik sliep'', vertelde hij. Maar om
vijf uur werd ik wakker omdat ik stem
men hoorde en was zo koud als een
ijspegel en ik had me nog wel lekker
warm gedronken van te voren. Om een
uur of zeven stonden er op het Lange
Voorhout ongeveer 30 mensen.
Om ha if vier zijn 50 manschappen van
het Garnizoenskommando Den Haag met
15 gamellen koffie naar Delft gegaan
om hun. duizenden ..collega's" die om
ongeveer zes uur aan waren gekomen
van koffie met zes klont-jes te voorzien.
Op het Staatsspoor kwam om vijf over
half zes de eerste trein met militairen
aan. Talrijke marechaussees en hoge
militaire autoriteiten waren ter plaa'xe
om het vervoer van de manschappen
ordelijk te laten verlopen. Een onafzien
bare rij van 130 bussen stond langs de
Rijnstraat -en Lekstraat. Ook op de
Bezuidenhoutseweg waren talloze bussen
geparkeerd.
In totaal hebben negen treinen omge-i
veer 6,5 duizend militairen naar het S.S.
gebracht. Om ongeveer zeven uur klom
men de laatste manschappen in de bus
sen. Ook op het H.S. was het een drukte
van belang. Daar kwamen de eerste
treinen am negen minuten voor zeven
aan. Van daaruit werden ongeveer
duizend militairen naar de verschillende
verzamelpunten Ypenburg. Slachthuis én
de nieuwe Frederikskazerne gebracht.
Tegen zevenen begon een grote groep
belangstellenden zich achter de afzet
tingen te groeperen. Veelal waren het
vrouwen tussen de veertig en vijftig
jaar. die met klapstoeltjes gewapend een
plaatsje zochten langs het Spui. Zieken
en Rijswijkseplein, Ook op het Voorhout
werd het allengs drukker. Het personeel
van Gemeentewerken begon de laatste
afzethekken (die uit alle delen van hef
land waren aangevoerdi te plaatsen en
de ruimten voor de pers werden even
eens afgezet. Ook de camera-mensen en
de technici van de N.T.S. waren druk
In de weer met controle werkzaamheden
In Delft waren verschillenden vroeger
pp pad gegaan dan in Den Haag.
Mej. A. R. Dikken was gisteravond al
om kwart voor zes uit Varsseveld (bij
Winterswijk) vertrokken.
Evenals in Den Haag trachtten de
wachtenden het zich hier zo gemakkelijk
mogelijk te maken. De oer-Hoilandsc
broodjes en koffie' waren ook bij dit his
torische gebeuren niet.vergeten. Om'tien
over twee kwamen op de markt de heren
Bakker en Wachter aan. Ze waren op
de bromfiets helemaal uit Nieuw-Yennep
gekomen. Om twaalf uur waren ze ver
trokken. Gehuld in leren jassen en laar
zen vol dikke kranten posteerden zij zich
voor het' WV-kantoor. Om zes uur
's morgens 'was 'het aantal wachtenden
gestegen tot 25. Bij dc Oudemanhuissteeg
had een groepje van tien verzetsstrijders
In de eerste volgkoets hebben
koningin Juliana en prins Bern
hard plaatsgenomen.
haar de dood vanhaar grootmoeder
moest vernemen.
Op de'straat was een dikke laag zand
gestrooid, want overal glinsterde de weg
van de gladheid tussen de berijpte grote
vlakken van het Lange Voorhout. Er
was een sfeer van afwachten. En dan
kwam dat grote, ontroerende ogenblik
waarop de acht houtvesters de eenvou
dige. eiken kist het paleis uitdroegen.
Zacht zette de Kapel het Wilhelmus
in. Hoeden werden afgenomen, stil en
ontroerd keken honderden toe, hoe dè
dragers de bordessen afdaalden en uit
de verte kwam het doffe geluid van de
eerste saluutschoten.
Inmiddels hadden acht Kamerheren in
galarok met' zwarte steek en witte hand
schoenen zich achter de witte koets op
gesteld. De koets was geheel bekleed
met zachte crème draperieën, vier om
floerste brandende lantaarns op de vier
hoeken, een zilveren kroon en grote
crème pluimen op de vier hoeken van
de kroonlijst. Achter de koets reed de
post gevat, die uit de oorlogsjaren zulke
dierbare herinneringen aan de oude
Koningin hebben bewaard.
In Rijswijk zijn vannacht tientallen
automobilisten, die de nacht in hun auto
wilden doorbrengen door de politie ver
wijderd. Zij.mochten wel in hun auto sla
pen. maar moesten dat in de zijstraten
doen.
„Je moet er wat voor over hebben, hè,
om hier te staan", en dat had mevr. A.
L. van Uden-Hosnar (Cornells Fockstraat
116. Delft) zeker. Sinds gisteravond staat
ze achter de afrastering bij de Nieuwe
Kerk in Delft. Ze kwam gistermiddag
om vijf uur poolshoogte nemen, maar
aangezien er toen nog niemand stond, is
ze nog gauw even naar huis gegaan om
het eten van haar man op te warmen.
Om zeven uur richtte ze haar schreden
naar de Markt met de vaste wil de nachl
in de open maar koude lucht door te
brengen, want ze wilde niets missen van
de aankomst van de koninklijke rouw
stoet bij de kerk.
Mevr. Van Uden heeft echter niet al
leen gezeten. Ze kreeg weldra gezelschap
én na twaalven was er bij de kerk reeds
een groepje van zeven wachtenden ont
staan. Juffr. A. R. Dikken behoorde ook
tot het groepje. Ze vertrok gisteravonc
om kwart over zes vanuit Varsseveld (bij
Winterswijk) en tegen twaalven kon ze
zich aansluiten bij de Delftse record-
houdster mevr. Van Uden, die inmiddels
ook gezelschap had gekregen van dri<
Brabanders.
Gezamenlijk heeft men de nacht kour
maar plezierig doorgebracht. Studente)
kwamen aan het begin van de nacht eer
kijkje nemen, en onderhielden zich a!
ever, vermakelijk met de wachtenden
Zelf waagden ze het niet om langs d(
route te blijven. Maar daar moet je dar
ook wat voor over hebben zoals mevr
Van Uden vertelde. Stampvoeten, nie'
van kwaadheid maar van de kou brach
men de nachtelijke uren door. Men maak
te het zich gerieflijk met meegenomet
broodjes en koffie. Het zevental had ziel
rijk voorzien van etenswaren, want e:
mocht langs de route niet gevent wor
den. In de beste stemming brak de mor
gen aas.
slechts .het gewone uniform, het een
voudige groen, grijs en blauw, eenvou
dig en sober.
■-•-Terwijl overal de kerkklokken bci-
erien zetten zij zich in beweging.
Achter hen de witte lijkkoets met
alleen die ene kransde krans van
het Nederlandse verzet. Het was de
ze koets waarop aller blikken zich
richtten. Eerbiedig en zwijgend
brachten de honderden langs de hek
ken een laatste groetvoor het laatst
ging Koningin Wilhelmina voorbij.
De vorstin, die met deze omgeving
zo vertrouwd was, die hier zovele ja
ren doorbracht, die al zovele malen
bij zovele gelegenheden hier was
langs gegaan. Over het statige Voor
hout met zijn eeuwenoude bomen, de
Kneuterdijk, langs de Gevangen
poort. Toen stonden er dikwijls jui
chende mensen langs de route, men
sen, die met vlaggetjes zwaaiden. Nu
rouivde haar oude Residentie en
zwegen de toeschouwers achter de
hekken in diepe eerbied.
De koets werd begeleid door tien in
zwart geklede Kamerheren, vier slip
pendragers, de chef van het militaire
tehuis van de Koningin, luitenant ge
neraal H. Schaper en kolonel vlieger
R. J. E. M. van Zinnicq Bergmann
nue (uitgezonderd de politie te paard), lis ware het, dat zij meerouwden met
ClP^htq Vl rit ffoiDrtrifl imiforin hof aan. --Jn -
de rouwenden. De winterzon zag meer
:n meer kans door' de ijle 'nevels heen
te dringen en deze achtste december
was zeker niet somber te noemen, wat
de weersomstandigheden betreft.
De belangstelling fn de Delftse bui
tenwijken was, evenals in de Haagse
binnenstad, zeker minder dan men
verwacht had. Wellicht hebben ook de
strenge verkeersmaatregelen van de
politie een massale komst uit het hele
land nog tegengehouden.
In Delft mengde zich de stem van
de 9000 kilo wegende „Bourdon" (een
klok daterend uit 1570) met de klan
ken van de andere kerkklokken.
Indrukwekkend vreemd stak het wit
van de rijtuigen af tegen de donkere
eeuwenoude geveltjes in de nauwe stra
ten van de oude Prinsenstad. die zovele
bindingen met het Oranjehuis heeft en
die ook door Prinses Wilhelmina zo
dikwijls werd bezocht.
Rondom de Markt in Delft was het
omstreeks half twaalf bijzonder druk
geworden. Genodigden voor het bijwonen
van de -bijzetting kwamen in steeds gro
ter getale naar hot Delftse centrum:
commissarissen van de Koningin, bur
gemeesters. Kamerleden, leden van de
Hoge colleges van de staat, kerkelijke,
militaire en burgerlijke autoriteiten. Zij
allen begaven zich naar de zijingang
rar.
te paard aan beide zijden van de" koets j van de" Nteuwe *Kerk'
en daarachter vier adjudanten van de
Prins en acht iachters en boswachters
van Het Loo.
Achter de lijkkoets volgde de bloe
menwagen, waarop een schat van bloe
men was gelegd, witte bloemen.
Kransen en bloemen, die de laatste
aagen tijdens het défilé bij de baar in
het paleis aan het Lange Voorhout had
den gelegen en kransen van staatshoof
den: van de Keizer van Japan, Koning
Olaf van Noorwegen, de Koning en
Koningin van Zweden, de Groothertogin
en prins Felix van Luxemburg, de pre-
Langs straten en pleinen, waar
Nederlands historie gestalte heeft
gekregen en waar nog zoveel
herinnert aan voorbije tijden,
ging de rouwstoet met de blin
kend tuitte koets. Hier krijgt
men een overzicht van het mo
ment, waarop de Gevangenpoort
in de Haagse binnenstad wordt
gepasseerd.
