mmmm
Onbehaaglijke
in een herbouwde stad
Ideeën en
gedacht
Terug
lt
r
naar
oude basis
GOLDEN
FICTION
OPBOUWDAG
'64 IN
BEGONNEN
Wilde jacht öp~antodiëf
Man - bijna aan een oog
blind-redt kleuter (3)
uit het Noorderkanaal
D
HM
ss1 s-ï™ ."ffiyrsasaus
NIEUWE HOED,
m
Voor rokers met een eigen stijl
Bouw in P.A.-polder
duurder dun verwacht
OMEGA
heetman^
Drie aanrijdingen
op zebrapaden
m
Omstanders keken passief toe...
Moedige redder
geen geoefend
zwemmer
lUr
aWtSe?11 *«»>-
Si «2tS
EI 1561
Jg rotterdammer
Pagina 3
DINSDAG 19 MEI 1964
f MAN, die zeer nauw betrok
ken is geweest bij de opbouw
;ï3it het nieuwe Rotterdam, ir. C.
,3n Traa, de thans scheidende
loofddirecteur van de Rotterdamse
isnst van stadsontwikkeling en
ederopbouw, heeft dat na-oorlog$e
otterdam eens vergeleken met een
!as gekochte herenhoed. „Als ie 'n
Jietiwe hoed koopt", aldus de heer
an Traa, „zit die óók niet lekker!"
Daarmede wilde de heer Van Traa
astreren, dat de velen, die op onze
fraai herrezen Maasstad nog heel
„at hebben aan te merken, gelijk
Sisbben en ook dat over een jaar
vijf ën twintig, als die „nieuwe noh «e uitdrukking „Het is alles prachtig en groots,
eed eenmaal is ingedragen", als er A wei °f de ar- Maar ik zou er niet willen wonen.
w3t regenbuitjes en zonneschijn forja Rr e.n .?uwers van Rot* Je loopt er verloren, gevoelt je er
overheen zijn gegaan, als bomen, h®lemaa zi|n vergeten dat al te nietig".
«planting, lichtreclames, terrasjes Spogen Ignen bestaan. Alles Er is betreffende het nieuwe Rot- -
wat niet al er wat kleur aan V!i- J°V aan terdam als woonstad, levensgemeen- heid": in de woonkamer gevoelt men
lebhen gegeven, de aanmerkers j^et a' ^'e l'ec'1fe straten, schap en werkstad bij velen een zich, ongezien voor de ander, in
waarschijnlijk heel anders tegen- T 9,ro!e en 20 'Ue, 9lazen 9eveis is gevoel van onbehagen, dat niet een van zijn "die7w£n,imtol" ba«-
over hun stad zullen komen te S a er^ s*ene' ^worden", gemakkelijk onder woorden is te
staan. Tan t brengen en er zijn mensen, die er
Waarschijnlijk is de aak achter daal an héél fongTmaS tijrtars Ów at\™rt0Sto1"baha!
20 ,e s,sllen" Jeugdfestival varledaa jaar. gan J dgZkZT
u kont U kimt ook
ii Amerikaan roken... 'n Virginia roken
DE Rotterdamse architect J. Hoogstad
ziet het direct en raak: „De relatie tus
sen de mens en de materie geraakte in
architectuur en stedebouw zoek. Die
moet weer worden gevonden en op'basis
van die relatie moet er worden verder gewerkt."
Rotterdam is nog flexibel genoeg, al zijn de
open plekken in de loop van een jaar af twintig
volgebouwd. Want nu moeten sanering en krot
opruiming aan de beurt komen. Waarschijnlijk
zal er in de toekomst anders worden gebouwd
dan tot nu toe.
Er is de laatste jaren veel aandacht besteed
aan wat men aanduidt als „open bebouwing":
woonblokken met ijle gevels en zeer veel glas
vele moderne woonhuizen hebben als het ware
„geen buiten en geen binnen" meer. Zijn de over
gordijnen des avonds geopend, dan zitten de be
woners eigenlijk buiten. Zij gevoelen zioh onvrij
DverDuurman kan alle details in de woonkamer
zien En deze woonkamer is juist het gedeelte
van het huis, waarin het gezin ongestoord teza
men moet kunnen zijn. Een ander intiem verza
melpunt is er niet!
Daar het sluiten van de overgordijnen ont
staat een benauwend hokje: de woonkamer van
een moderne woningwetwoning mag om der'wil
le van de subsidievoorschriften slechts klein zijn.
ran
ta-
ide\
De
)ijt
len
r".
de
>e-
>e-
iet
iet
;ot
Eeuwenoud
Morgen koopt U deze sierlijke
w praetisehe venstèrval, 50
em hoog, om voor enkele gul
dens Uw ramen in het nieuw
te steken.
p
Verbroken
Maar u kunt ook
een eigen stijl kiezen:
de onvergelijkbare
Golden Fiction melange
Waarom onvergelijkbaar?
De tabakken van Golden Fiction
ajn meer uitgerijpt, warmer
van kleur en dus zachter van
smaak. Ze worden niet gesausd.
Geen extra aroma wordt
toegevoegd. Alleen GF beeft:
deze aparte, pure melange. Voor
rokers met een eigen smaak.
SR
SF;
Normen
Rotterdam „showt"
in Wenen
Seamasfer deVUle
efn mmïïïïA Egt die straat v<x*
een stilstaande tram de weg over 2ii
H. van de Meerendonek
25 jaar bij Ericsson
Zwem- en strandbaden
gaan zondag open
™end9SnWeer V°°r het Publiek
Op station overleden
Exclusieve
jumpers
vesten en
twinsets
'Sr ti' 3
-
SSTaflSiiS'1 - wniS,°BS„'SÏÏMÏ5'
O In veel moderne wooncomplexen
ligt het woongedeelte van het ene
blok tegenover het „dienstgedeelte"
de keukens, de slaapkamers van
het volgende blok. De onvrijheid van
de open bebouwing met de grote
glasoppervlakten werd tot „onveilig
heid": in de woonkamer gevoelt men
fe-
15-
kleinste details toezonder zelf te
worden waargenomen.
En juist die mogelijkheid, het te
kunnen worden hekeken zonder te
zien wie of wat de kijker is, is
strijdig met de basisinstincten van
elk levend wezen. Het gevoel van on
vrijheid werd een veel onbehaag
lijker gevoel van „onveiligheid". Er
zijn mensen, wie. dit weinig kan. sche
len. Er zijn ook mensen Se dit ver
schrikkelijk vinden, die graag, an
ders willen wonen. Zij --hebben geen
kens: niemand kan nu een woning
„uitzoeken", men. krijgt „zijn woon
ruimte opgedrongen en men moet
zelf maar zien, wat men maakt met
de toegewezen ruimte, die meestal
te statisch is om er iets eigens in te
beleven.
J® keuken uit de gehele woonka
mer Tan zijn achterbuur overzien tot de
De jongere architecten met hun
voorgangers prof. J, B. Bakema en
Prof. Ir. J. H. van den Broek besef-
feu terdege dat er voor de woningbouw
nieuweof liever héél oude wegen
Morgenvroeg om 9 uur begint
<ie verkoop van een grote partij
vemtervallen voor minder dan
de halve prijs.
Polyester vensteml van rag
fijne marquisette, met inge
weven dessin, in het seizoen
verkocht bij duizenden meters
voor 2.25... nu voor nog géén
gulden.
Er kwamen architecten op de idee,
k woonblokken ,,om en om" te groe
peren: de achterzijde van het ene blok
m gericht worden naar de voorzijde
ran het andere. Aan de voorzijde van
de woningen zouden de dienstruimten
widen geplaatst, aan de open schter-
«jde der woonkamers.
Bewoners in hun zitkamer kregen
töteicht op ae groenbeplanting tussen de
•omr.gen en op de gesloten voorwand
ran de achterburen met slechts ra-
aw voor keukens of slaapkamers.
Het leek alles heel aardig en. er zijn
tonderden woningen op deze wijze te
«otterdam geplaatst. In feite werd de
onvrijheid erger. Want iemand kon
tan zijn woonkamer uit niet zien, wat
«e'maTr^ê &SS nieuwe .-of liever héél oude - wegen
- tijn keuken uit de^XToi^ ^SiS
huizing, de voorhistorische grotwoning
vonden wij reeds de natuurlijke inde-
hng, de basis, waaraan niet mag wor
den getornd, wil de mens wezenlijk
wonen. Want het wonen van de mens
is .de grondslag van zijn hele bestaan.
Zijn woning is het rustpunt, waarnaar
hij keert, uit de dagelijkse levensstrijd,
het verwerven van voedsel voor de aan
hem toevertrouwden en hemzelf, de
verdediging .tegen de vijandelijke in
vloeden, de indringers.
Reeds daar was te vinden, wat door
de eeuwen heen bewaard bleef, omdat
daarmee wordt voldaan, aan de basis
eisen waaraan een woning moet vol
doen: de geleidelijke overgang van de
openbare buitenwereld via een ontmoe
tingsruimte naar de intimiteit binnen.
In de onmoeüfigsruimte -het vuur' als
barrière en tegelijk het verzamelpunt
van het gezin mét de tot het gezin toe
gelaten bezoekers. Baf Haardvuur kreeg
soms een officiële ereplaats: het buis
altaar.
Buiten de woning, nog .vóór. de ont
moetingsruimte het water ais reinigend
element, als barrière en tegelijk ook
als verbindend element met de grote
ruimte, verkeersweg dus.
Die geleidelijke overgang van de
buitenwereld met verkeersweg via
ontmoetingsruimte naar de intimi
teit is door de eeuwen heen in het
woonhuis bewaard gebleven. Zij is
er niet of nauwelijks in de moderne
woonblokken, waar de intiéme bin
nenkamer te kijk ligt achter een
enorme glaswand en waar de ont
moetingsruimte geheel ontbreekt of
is teruggebracht tot een smalle ga
lerij of portiek... die eerder een stuk
van de straat dan een deel van het
huis is.
Van zijn huis uit wil de mens con
tact hebben met de buitenwereld, maar
dan een „veilig" contact, waarbij hij
zelf waarneemt zonder te kunnen wor
den gezien, een venster op de openbaar
heid.
Stedebouwkundig moet dit óók wor
den doorgetrokken. Daarom is het
„venster op de Nieuwe Maas" van
Ir. Van Traa, de Maasboulevard, voor
Rotterdam van zo grote betekenis.
Maar de woningcomplexen van nu
zijn in feite grote slaapsteden gewor
den, die overdag, als de mannen naar
hun werk zijn, worden bevolkt door de
daar overblijvende „huisvrouwenha
rem". Voor de man is zijn werkplaats
geworden tot de ontmoetingsruimte, die
bij zijn woning zou moeten behoren.
Balkonnetjes, galerijen, portieken
werden de ontmoetingsruimte voor de
vrouw. Er is een differentiatie geko
men, die het gezinsleven zeker geen
goed doet.
maakt de architect zichzelf overbodig.
Maar wel door het scheppen van
goede basisvormen, die aansluiten op de
elementaire levensverlangens. Die vor
men moeten verwezenlijkt kunnen wor-
dn in industriële woningbouw, want
het ambachtelijke bouwen wordt op den
duur steeds meer een voorrecht voor de
enkeling: het wordt zonder meer te
duur.
Hoogstad heeft een interessant denk
beeld: het „getrapte" woonblok, dat
een" hof omsluit: elke woonlaag op ëen
terugspringend terras, dat beplant kan
worden en dat iedere vorm van
Vandaag, dit jaar dus één
dag later dan 18 mei omdat het
gisteren Tweede Pinksterdag
was, is het Opbouwdag in Rot
terdam.
Een aantal autoriteiten en
genodigden viert deze dag zo
als alle jaren met een excursie
langs vele Rotterdamse op-
bouio-objecten.
Rotterdam wordt weer gaaf.
Gaten werden gesloten, de
nieuwe stad heeft nu gestalte
en een gezicht gekregen.
Onze redacteur Hans W. Le-
deboer achtte deze Opbouwdag
een goede gelegenheid om eens
de vraag te bezien of dat ge
zicht van het nu grotendeels
opgebouwde en in vele buiten
wijken uitgroeiende nieuwe
Rotterdam een werkelijk sym
pathiek gezicht is. Of Rotter
dam een prettige stad ts ge
worden dan wel als het ge
zicht nog niet geheel is gemo
delleerd, of Rotterdam een
prettige stad kan worden - cm
daarin te wonen en te werken.
Onze redacteur heeft gepro
beerd de ideeën en gedachten,
die hem naar aanleiding van
die vraag hebben bereikt, vast
te leggen in een artikel, dat wij
u hierbij aanbieden.
De gedachten waren lang niet
allemaal even aantrekkelijk
De ideeën bevatten naar het
oordeel van onze redacteur veel
waardevols.. -
EN UURENS PBCOUKt
prachtige weer Traa, nog beslissingen worden
moest Opbouwdag 1964 in mi
neur beginnen, ir. c. van Traa,
hoofddirecteur van de Dienst van
Stadsontwikkeling en Wederopbouw,
zette op de bovenste etage" van het
protestants-christelijke bejaarden
centrum De Burcht, dat in de Prins
Aiexanderpolder in aanbouw is, te
genover de deelnemers aan de Op-
bouwnt uiteen, dat'het een grote te
leurstelling was, dat de grondslag in
de Pnns Aiexanderpolder zo slecht
was zodat het_ bouwen hier zeer duur
werd. Bovendien, maakte deze slech
te grondsïa'g een heel lange aanloop
tijd nodig.
Moeilijkheden, aldus ir. Van Traa. wa
ren er 'pok mét deverwerving vaa de
SrSnff? tenT}0Ttc J1?®* openbaar
«wi?iJ?e R-E.T.-bus, die dit
gebied bedient, heet in de wandeling de
Trans Siberia Expres. Over het open
baar vervoer moeten, aldus ir.Van
Morgenvroeg om 9 uur be-
|lnt de verkoop van deze
"wester marquisette venster-
**llen, tnetfljn ingeweven des-
(met enkele schoonheids
foutjes)
Per meter
voor1
Idee van de Rotterdamse architect
J. Hoogstad: een complex galerij
woningen gegroepeerd rond een open
binnenhof met beplanting en een
vijver. Elke woonlaag op een „trap
trede" boven de aiidere, met een ter
ras dat eveneens kan worden beplant.
De beplanting van de terrassen sluit
alle onvrijheid uit, de woonkamer
heeft een goed contact met buiten.
kijk" uitsluit, zonder het venster naar
buiten af te sluiten.
De mens is gevlucht uit de gesloten
bebouwing naar de open bebouwing.
Die gesloten behouwing van enkele
tientallen jaren terug leidde tot onze
tegenwoordige krottenbuurten.
In de open bebouwing geraakte> de
mens verloren omdat er aan zijn
grondslagen werd getornd. Men is nu
noodzakelijk op zoek naar de besloten
bebouwing, de basiswoonvorm van alle
leven. Beslotenheid is iets heel an-
ders dan geslotenheid.
De architect van nu staat voor de
taak, de normen van het wonen -weer
op te sporen en die opnieuw te ont
wikkelen. Met die norm moet de be
woner de woning als het ware zelf kun
nen scheppen. Het product van de ar
chitect moet hem daartoe mogelijkhe
Met een grote tentoonstelling in het
stadhuis van Wenen vestigden de gemeen
te Rotterdam, de A.N.V.V. en V.V.V. Rot
terdam gedurende drie weken de aan
dacht op Nederland in het algemeen en
op Rotterdam in het bijzonder. De expo
sitie, waarvan burgemeester mr. G. E.
van Walsum zaterdagmorgen de opening
verrichtte, omvat voor wat Rotterdam
betreft o.a. foto's, tekeningen en maquet
tes, een aantal oude tin- en tingietvormen
en grafisch werk,
He bezoek van de Rotterdamse dele
gatie aan Wenen eindigde zaterdagavond
uiterst nauwkeurig,
waterdicht en zeer
chic. Met of zonder
datum, Automatisch,
o! handopwinding.
edelsteenkundige f.g.a.
diamantexpert g.i .a.
LIJNBAAN 92
filiaal: oostzeedijk 155-157. rotterdam
d,e, voetgangersoversteekplaats op
de Stadhoudersweg bij de Van Aers-
„1!in 'teriam 18 zaterdagmid-
ange c- Mathijssen van de
-nxiP1 aan£ereden door een brom-
een gescheurde milt, een
wnnde^ aat? Zljn rechterknie, schaaf.
enlëe sebroken ribben is het
brachtS caar Het Bergwegziekenhuis ge
Het ongeluk gebeurde toen het jonge
tje, op het ogenblik dat het licht-ran
de oversteekplaats op groen sprong de
weg overstak. De pólitie ran het bu!
ïeaffeh°-SterVa?t£traat ver2°ekt eventue-
Een tweede ongeluk op een voetcan
Beiiert!?aeeJCI>Iaau-- «ebeurde «P de
S ,Pj3 de Strijensestraat
SwtW 38 de «-jarige me
vrouw A. Heiden van de Hordiik
viel aangereden door een scooter. Zij
viel, kreeg een bloedende wond aan
haar rechterbeen en is naar het 7ni
derziekenhuis gebracht.
J5ÏLler1e ,aa,MiidinS op een voetgan-
ts vond Plaats bij de
Duyststraat. Daar stak de 42-ja-
werd aangereden door een onbekend ge-
w? Hromfietsbestuurder en is mlt
naar w S v?"diaan het achterhoofd
naar het Dijkzigtziekenhuis gebracht
Directie en medewerkers van Ericsson
Sr«„TpapTPl N'V" veriegf"woor-
van de Zwee^e kefk ta ftSS
ben m gebouw „De Heuvel" aan de Cr
Laurensplaats in Rotterdam de heer H
emdebiiMe|n>sl0nk- eeJ™ alekftomo?:
hw Ericsson, gehuldigd in ver-
fren Jubiieum.
van E.T.M.-directeur, ir. j Radon fïhu
de heer Van de Meerendonk
het gouden ondernemingsinsigne en eer
?£cJlelk °"d" convert. Ook van de cot
mfldfaweeg„. !i iubUaris cadeaus. Na de
huldiging volgde een druk bezochte re-
den6 7f,ii?„Ce^tei'jke zwam- en strandba-
deR f!dTen met wgang van zondag 24
„i?eaing,anS van maandag 25 mei kun
nen de kinderen weer terecht in de
zandspeelplaatsen aan de Jan van Aven-
nestraat, Willem Beukelszstraat, Bra-
dfTweSStraHatK° Molenaars*aat
o— geno
men. Men weet dat er gedacht wordt
aan twee1 metrolijnen, die voorlopig als
tram geprojecteerd zijn. Maar in de
toekomst moet het openbaar vervoer zo-
daJiig .zijn dat het autoverkeer tussen
de Prms Aiexanderpolder en de stad
zoveel mogelijk wordt beperkt.
Een prettiger geluid liet de heer J.
Jr. vaa Eesteren, directeur van de Aan-
nemmgmaatschappij J. p. van Eeste
ren N.V., de bouwers van de Burcht,
horen. Hij vertelde, dat de bouw van
De Burcht niet minder dan drie maan
den voor is op het bouwschema. Ir.
Van Traa kon nog meedelen, dat na
i-Het Lage Land", de oostelijke wijk
in de Prins Aiexanderpolder, Ommoord,
aan de beurt is. De rest moet nog even
wachten.
De opbouwrit trok dit jaar zo te zien
meer belangstelling dan vorige jaren.
Behalve B. en. W. namen zeer veie Rot
terdamse gemeenteraadsleden, hoofder
van diensten, vertegenwoordigers van c
Kamer van Koophandel en genodigde,
uit het bedrijfsleven deel. Drie RET-
bussen met politiebegeleiding voerden
de rit uit
Vanmiddag stond op het programma
een bezoek aan de jachthaven van Heer-
jansdam, waar de heer S. P. Kaagman,
bouwkundige van de provinciale water-
staat van Zuid-Holland een uitleg gaf.
Het gezelschap bezocht verder het
nieuwe poliobad, ontstaan door de actie
„Dan bij hef oostelijk zwembad, waar
pouopafientjes een demonstratie gaven,
voorts werd een bezoekgebracht a.an
het werk op dc Berenplaat waar de
nieuwe dnnkwaterfabriek in aanbouw is
en tenslotte aan de Botlek en het Eem*
havencomplex.
De zestigjarige weduwe A. van de
Klooster-van Wijk uit de Siebeekstraat
te Rotterdam werd zaterdagmorgen op
het perron van het N.S.-station Zuid
plotseling onwel. Zij is naar het Zui
derziekenhuis vervoerd, waar zij bij aan
komst bleek te zijn overleden.
KORTE HOOGSTRAAT 22
TEL. 119000 ROTTERDAM
Burgemeester Van Walsum be
zichtigt de nieuwe jachthaven
van Heerjansdam. Het bezoek
aan dit recreatie-gebied was op-'
genomen in het programma van
Opbouwdag '64.
i b'
t
cnu.ee: moer nem aaarioe mogeujkne- gane aan wenen eindigde zaterdagavond
den bieden. Niet in de vorm van een met een taptoe door de Marinierskapel
uiterste flexibiliteit, want daarmee voor het verlichte stadhuis.
Ionen *^2 !,aif Coolhaten gestuurde surveillance-auto hem
he^S'nSmie^nïit^TH t'hteryobfteg hu Zjj probeerden hem klem te rijden op
hK,u n E5'1 van de genten sprong uit de auto en rende
SrdTSem hera ta de Willem BuytewecSraat Jta, overmce^
v- -n
VJh
et
TERWIJL twintig a dertig men
sen passief langs de kant ble
ven staan, heeft de bijna aan een
oog blind zijnde Rotterdammer C.
M..van der Heiden (58), beslist geen
geoefend zwemmer kan worden ge
noemd zaterdagavond een driejarig
jongetje, Ronnie van Tour uit de
Benthuizerstraat, uit het Noorder
kanaal gered. Geholpen door zijn
achttienjarige zoon Th. van der
Heiden slaagde hij er in het be
wusteloze drenkelingetje op het dro
ge te hrengen, waar een onbekend
gebi .ven verpleeegster eerst hulp
verleende. Na verdere behandeling
in het Bergwegziekenhuis "werd het
ventje in de loop van de avond naar
Ronnie van Tour viel speleaderwijg
van een bij de Bergwegbrug liggend
woonschip in het kanaal. Het jongetje,-
dat enige malen onder water ver
dween. dreef naar het midden van
het kanaal. Op het verdrinkingsgwuag -
opmerkzaam gemaakt door het ge.
schreeuw van omstanders sprong de
heer Van der Heiden zonder zich een
ogenblik te bedenken van zijn in de
buurt liggend woonschip Albertus ge
kleed te water, even later gevolgd
door zijn zoon. s
De heer Van der Helden redde twee
iaai' geleden een kind van de verdrin
kingsdood uit de Bergsingel. Als gevolg
hiervan liep hij een oogaandoening op,
waardoor hij tha
blind ls.
hans aan een oog
