ijnmond's M
m
Max en To Hakkerts
o w
in
/-DUBBELE...
L
DE BEURS
Waar...en wat?
'hM:Êê.
Sloppen en stegen,
haveioze huizen
vormen triest
unicum in land
i|||i|fci ;jj| 1
"fjV S
9
1
iff"-:'.'
Va» 32 man naar
helemaal niets
KNIPKAART
NEVELPANTER
pr ROTTEHO \MMKR
Patri n a 3
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1967
SÉ* :~&Js
itei..s.-» =sS
ER is maar weinig fantasie voor nodig om, als men door de
Brandersbuurt in het. oude Schiedam dwaalt een indruk te
krijgen van de doffe ellende waarin de bewoners van dit stegen-
en sloppendorp aan het eind van de vorige eeuw hebben geleefd.
Aan het eind van de vorige eeuw, maar ook nog wel in de ver
lichte twintigste eeuw, zeker tot en met de crisistijd van de jaren
dertig en waarschijnlijk nog lang daarna!
De Brandersbuurt. tussen ue
Noordvest en de Schie, was de buurt
waar de slechtst betaalde krachten in
de jeneverstokerijen en de permanen
te steuntrekkers met hun gezinnen
een uitzichtloos bestaan leden. Een
rauw en verpauperd bestanddeel van
de bevolking van de stad, die geschie
denis maakte door haar produkt.
Schiedam, overal ter wereldbekend,
de naam misschien een Sjibbolet voor
de vreemdeling, maar dat is dan ook
het enige struikelblok, „You come
trom Sjiedam?, I see" en de ogen
twinkelen al. En niemand denkt er
bij zo!n ontmoeting bij na dat deze
reputatie verkregen werd ten koste
van onbeschrijflijke wantoestanden.
Schiedam, Zwart Nazareth!
De maatschappelijke toestanden
zijn echter veranderd. Ook in rie
distilleerderijen, waar men moderne
produktiemethoden wordt gewerkt,
verdienen de mensen vandaag een
goed loon en hun levenspeil staat op
een niveau dat onvergelijkbaar is met
vroeger. Alleen de Brandersbuurt is
niet veranderd.
JVie vandaag de Brandersbuurt
bezoekt kijkt zijn ogen uit op de on
voorstelbaar smalle, steegjes met de
smakeloze en haveloze woninkjes. Ge-
TYE S/INT JANSTEEG, een be-
nauwd allegaartje, maar nog
steeds bewoond.
..Spaanse-polder-ir.dustrie-chaos" zal
gaan ontstaan en dat mag niet gebeu
ren.
Daarom tracht het comité te be
werkstelligen wat de jeugdige, initia
tiefnemers propageren. Het stond op
de pamfletten die zij hebben uitge
deeld op het Broersvest, totdat de po
litie er een eind aan maakte. „Schie
dam moet het Montmartre van de
Rijnmond worden. Wat de Duitsers 25,
jaar geleden met Rotterdam deden,
dat willen de Schiedammers vandaag
met hun eigen stad doen... Er zijn
plannen voor doorbraken en grote
hoogbouw. Wij, de jonge mensen van
de Rijnmond, zijn tegen die plannen.
Wij willen een oud Schiedam hou
den."
II En deze wens betreft dan vooral
de Brandersbuurt. Dat zijn de Sint
Pietersteeg, langs de muur van cle
Oud-Kathoüeke "kerk aan de Dam,
waar de openbare verlichting uit
gaslantaarns bestaat die door de op
mars van het aardgas binnenkort zui
len moeten verdwijnen, de Sint
Jansteeg, waar sinds jaar en dag'een
levensgrote mestvaalt welig tiert
naast de huisjes waarvoor een baby-:
was hangt te drogen, de Prinsensteeg
en enkele, wat bredere straatjes als'
de Verbrande Erven, de Achter de
Teerstoof en de Breedstraat. Deze he
le buurt moet op de monumentenlijst
worden geplaatst!
Hier moet het Montmartre van
Rijnmond komen: een leefbaar buur
tje alleen voor voetgangers, met ate
llertjes voor kunstenaars, een :o-
TvE MUREN van de huizen zijn
verkankerd". Dit zei burge
meester Roelfsema op de teacli-in
waar Schiedamse jongeren hun
plannen lanceerden. Op deze foto
ziet men waartoe die verkankering
leidt.
wat hier in de zestiger jaren is ge
presteerd".
Het is een pijnlijke zaak dit toch
echt wel sympathieke jeugdig enthou
siasme te blussen, maar wie met een
nuchtere blik de Brandersbuurt be-
TA, JA, u ltad (bijna) allemaal gelijk.
«V Het witte,, rustieke bruggetje is
van de buitenplaats „YpenhoF (dat
woord staat er ook op) Kralingseweg
177-179, Rotterdam tussen de Laan van
Nooitgedacht en de Kralingerh out flat
en tegenover de manége in liet Kraling-
sebos. Duidelijker kan hef al niet. He
laas, er kan mnar één winnen. Dat werd:
H. Biesiot, Capelseweg 7, Capelle a.d
IJsstd.
UOOR de nieuwe opgave zoeken we
liet in baksteen. Of het moeilijk
is? Dat kunnen we zo langzamerhand
niet meer zeggen„Waaren
wat?** Inzenden per briefkaart onder
dit motto uan Rijnmond revue. Dagblad
De Rotterdammer, po>tluis 918, Rotter
dam vóór 2 muart, uitslag l niffuri.
-.afFSJf1'
Sart»,
zoekt vraagt zich alleen nog maar af
„Wat bezielt ze?"
Het oude hart van Schiedam met
zijn gordel van vesten en havens, en
niet te vergeten de Schiedamse Schie,
doen een beetje aan Amsterdam den
ken. Dat moet zo blijven. De karakte
ristieke bruggen, de statige molens,
de voorname patriciërshuizen .met
hun fraaie gevels en sommige oude
pakhuizen moeten zo enigszins moge
lijk onaangetast blijven..
B Hetzelfde geldt voor het Prove
niershuis en het plan van een Schie
dams meisje om de rijzige Koren
beurs te bestemmen tot een ontmoe
tingscentrum voor jongeren is lof
waardig. Voor dit doel is dit gebouw
zo ideaal als men maar kan denken,
B Maar de Brandersbuurt is een
schandvlek voor de stad en land en
elke dag dat zij nog voortbestaat is er
één te veelt
J. C. D.
/"■ROTE verbazing'deze week toen in
de Rotterdamse Noordmolenstraat
en echte LondenSe bus verscheen, zo'n
„dubbele". Het ging niét om het maken
van een ritje, maar om bet tonen,van
meubelen. De dubbeldekker is op reis
door Europa als radend visitekaartje
van de Britse meubelindustrie, 't Is
weer eens wat 'anders om zo naar
meubeltjes te kijken:..
deeltelijk met planken dichtgespij
kerd, gedeeltelijk vrij gemakkelijk
toegankelijk en gedeeltelijk door klei
ne bedrijfjes in gebruik en door gezin
nen bewoond.
B Die mensen zijn niet meer de ver
pauperde gezinnen van 'branders-
knechten en werklozen, maar -gewone,
nette mensen, die er een eigentijdse
meubilering op na houden met radio
en televisie en daarvoor van binnen
enkele doorbraken hebben totstand ge
bracht. Maar aan de buitenkant kun
je dat niet zien.
B Het is nauwelijks te geloven dat
een buurt als dit in 1967 nog bestaat,
om-maar niet te spreken van het on
geloofwaardige dat er nog mensen wo
nen. Een triest unicum in Nederland!
B Het is deze Brandersbuurt, die
een fors aantal Schiedamse jongeren
proberen te sparen voor de saneren
de 'hand van burgemeester Roelfse
ma. Zij verzetten zich fel en emotio
neel tegen de gemeentelijke piannen
van amovering en er is zelfs een
„Wefkcomitétot consolidatie, herstel
en ontwikkeling in de Brandersbuurt"
gesticht. Daarin hebben onder meer
enkele architecten en een Amster
damse sociograaf zitting. Het comité
voorziet dat, als de piannenvan tie
gemeente worden uitgevoerd, er in
het hart -van Schiedam een soort
TIET HART van de Branders—
buurt. Hier heeft de gemeente
een nieuwe brandweerkazerne ge
pland.
neelstudio, een vestzaktheater, een
koffiebar, een wijnhuisje, een eet
huisje, een tijdschriftenzaakje en.an
dere gezellige boetiekjes. De dode:
Brandersbuurt moet een nieuwe, be
zielende bestemming krijgen.
B Realisering van dit plan hoeft
niet veel te kosten: jongeren uit alle
lagen van de gehele Rijnmondbevol
king zijn bereid vrijwillige werkgroe
pen te vormen, die het karwei onder
deskundige leiding zullen klaren. In
de toelichting op 'het protest dat het
werkcomité tot consolidattie enz. aan
de gemeenteraad heeft gestuurd
staat: ,,Zij zullen door dit tot de.
verbeelding sprekende project worden
gevormd en zij op hun beurt zullen
een stadsdeel vormen dat ook de vol
gende geslachten zal herinneren aan
rh-h-- ':.jf ••2.2,,-
i
]\/TAX en To Hakkert verkopen
sinds 1951 puur Hollandse eetwa
ren jn de Israëlische nederzetting Ha-
dar-*Am („vrucht van bet volk"), in
de buurt van de bij Tel Aviv gelegen
badplaats Nathanya: belegde brood
jes, croquetten en ijswafels- Hoewel
hun naam op broodiesgebied nog niet
zo bekend is als in het voor- en
na-oorlogse Rotterdam, gaan de za
ken toch naar hun zin, Hakkert NV,
met zaken aan de Bentincklaan en de
Groene Hilledijk en bijna gestart in
de Lijnbaan, werd Café Hakkert in
het Heilige Land,
De Hakkerts waren vorige week
één avond te gast bij het gezelschap
van het Heren- en Jongenskledingbe
drijf Gebr. Coster NV. dat van 7 tot
en met 14 februari een personeelsreis»
naar Israël maakte. Ze schudden oude
klanten de hand en moesten nu nog
horen dat een broodje ham van wel
eer er bij iedereen best zou ingaan.
Als zovelen was Max Hakkert uit
roeping Zionist. Na de bijna volledige
uitroeiing van het Europese Joden
dom was hij er na de oorlog van
overtuigd dat zo'n misdaad in de toe
komst alleen nog kon worden voorko
men door het stichten van 'een Joodse
staat. En hij vond dat hij 'r ook
thuishoorde.
Zijn vertrek liet dan ook niet
lang op zich wachten: „In 1950 ben ik
de mogelijkheden eens gaan bekijken
en hoorde toen dat er grond was van
overleden Polen. Men zocht daarvoor
Nederlanders met jonge kinderen en
het leek me wel geschikt We vertrok
ken met 16 families, waarvan wij ala
enige in ons eigen bedrijf konden blij
ven. De'rest ging werken op een plan
tage waar sinaasappelen, citroenen en
grape fruits werden verbouwd. Wij
kregen ook een stuk grond, maar dat
wordt voor ons door een opzichter be
heerd".
Voordat het echter zover was,
heeft 't echtpaar 'Hakkert toch wel
wat moeite gekost te breken met een
traditie van meer dan een halve
eeuw. Max. Hakkerts grootvader be-,
gon in 1895 in de Westewagenstraat
een broodjeszaak, die latér werd uit-
gebreid tot snelbuffet en restaurant.
De zaak liep goed en een broodje ko
pen bij Hakkert was in Rotterdam
eigenlijk iets dat men eenmaal ge
daan moest hebben. - t."
Een voorbeeld van dé prijzen
waarmee Max- Hakkert nog altijd
groost: „We hadden voor één gulden
vijfentwintig een diner en dat was
dan voorspijs, soep, groente, aardappe
len en vlees en nog een dessertje toe.
Op een knipkaart, ja die hadden we
toen, kostte het zelfs maar een piek",
In '40 werd de zaak gebombar
deerd, maar nog datzelfde jaar open
de hij een noodwinkel in de Bentinck
laan. Hakkert verbleef twee jaar In
Bergen-Belsen en stapte na de bevrij
ding de noodwinkel, die de laatste
oorlogsjaren door een NSB-er was be
heerd, weer binnen. Er kwam een
winkel bij aan de Groene Hilledijk
en Max Hakkert wilde ook in de Lijn
baan beginnen. Toen hij het pand
kon krijgen, ging 't echter niet meer
door. JVfet vrouw, zoon (13) en dochter
(II) ging hij naar Israël.
Van 32 man personeel naar hele
maal niets. Max en To Hakkert doen
het nu nog helemaal alleen. Aan hun
dorpscafé zit nog een klein pension
vast, waar regelmatig Nederlandse
toeristen verblijven. Ook/ Hollandse
groepen op doortocht zijn van tijd tot
tijd hun klanten. Specialiteit is dan
een Hollandse lunch.
Rijk zijn de Hakkerts van him
emigratie niet geworden. Ze moesten
een heel eind terug. Vooral de laatste
tijd is het moeilijk, omdat de
Israëliërs vanwege een economische
teruggang in hun land veel mihder
geld aan eten buitenshuis besteden.
Niettemin is het echtpaar tevreden,
niet in de laatste plaats om hetgeen
hun kinderen hebben bereikt. Hun
zoon is verkeersingenieur, hun doch
ter onderwijzeres.
Ze zien alleen een beetje op tegen
later, want Israël is nog Jang niet
zover dat er een goede regeling is
voor de ouden van dagen. Mén. krijgt
pas bij 70 jaar een uitkering die rond
de 110 gulden per maand ligt, ko
mend uit een soort nationale verzeke
ring. Maar de beide Nederlandse
Israëliërs (ze hebben twee nationalitei
ten) zullen zich ook daar zeker door
heen slaan. Dat hebben de voorbije
jaren wel bewezen.
B.O.
INE PRINSENSTEEG is een s!oP
U waarvan een deel der huizen
met planken is dichtgespijkerd,
maar andere zyn nog steeds be
woond.
fJET DOOK Kidder Adriaan van
der Werff ontworpen Beurs
gebouw aan het Beursplein dateer
de van 1722, de grote hal, die men
gevormd had door de binnenplaats te
overkappen, van 1867. Met (aan de
kant van de Noordblaak) de kantoren
van de Kamer van Koophandel en
het Handelsregister er bij was het
nog een heel complexcl haalde het
dan in grootte niet bij het Beursge
bouw van thans. Het klokketorentje
bevatte het Hemóny carillon, dat
vroeger in de toren van het stadhuis
aan de Hoogstraat had gehangen.
Aan de zijde van het West Nieuw -
land stond het van 1852 daterende
beeld van Mercurius in een grote nis.
(Wij kunnen ons niet herinneren, dat
wij het ooit hebben zien schoonma
ken!) Aan deze kant waren ook de
archieven van het Bataajsch Ge
nootschap Voor Proefondervindelijke
Wijsbegeerte opgeborgen; de kostbare
bezittingen gingen op 14 mei 1940 met
het complex verloren
/~)P DE trottoirs rond het stijlvol
le gebouw was de drukte altijd
het grootst tegen beurstijd. Even voor
dat de Beurs om 1 uur begon, kon
men goedgeklede beursheren in dra)
de lage treden van de hoofdingang
zien bestijgen, want wie te laat
kwam, moest boete betalen. De uit
gave was overkomelijk, maar ja
het was zonde van het geld!
Niet alleen in de grote hal met zijn
donkerbruine banken en- cabines klop
te het hart van handelend Rotterdam..
Ook in de onmiddellijke nabijheid
van het gebouw werd druk „commer
cie bedreven." Zo zetelden in café
Suisse, aan de overkant van het
Beursplein, de houtbeurs, de metaal-
beurs, de smeeroliebenrs en de zak-
kenbeurs. Een eindje verder, in de
Bodega „La Commerce" werd elke
week de hoepelbeurs gehouden.
Eens,., in de crisisjaren, werden in
een duistere nacht de muren van de
Beurs door onbekenden beklad met
een opschrift in manshoge letters:
„HAAL. DE CENTEN WAAR ZE
ZIJN". Hoewel wij gaarne willen er
kennen dat de Beurs voor zulk een
opschrift het juiste gebouw was, om
dat er nu eenmaal personen kwamen
die uit hoofde van hun functie in
staat waren geld te verschaffen, heb
ben wij die aansporing toch altijd on
bevredigend gevonden. De anonieme
kladderaars hadden er 'immers niet
bij vermeld op welke wijze zij de
„centen" wilden halen....
's y£VONDS werd de Beurshal voor
allerlei niet-zakelijke doel
einden gebruikt. De vrijwilligers van
de Brandweer oefenden er met lad
ders, er werd geturnd en zangkoren
kwamen ér repeteren. En in hun tijd
oefenden de Vrijwillige Landstorm en
de Burgerwacht er ook.
Al omtrent de eeuwwisseling wer
den plannen beraamd om een nieuwe,.
grotere Beurs te bouwen. (Van het
oude gebouw wilde men dan o.a. een
groentenveiling maken!) Het duurde
tot in de jaren dertig eer het grote
gebouw aan de Coolsingel kon verrij
zen.
Op 9 mei 1940 gir.gsn de Rotter
damse zakenlieden voor het laatst ter
beurze in het oude gebouw aan het
Beursplein. Men wist toen al, dat
men weldra in de nieuwe "beurshal
terecht zou kunnen. Niemand
verwachtte echter, dat het afscheid
van de „Beurs van Van der Werff"
door de oorlog zo abrupt zou zijn...
JVR
I
COOT DE BIJZONDERE dieren van
Blijdorp behoort ongetwijfeld de
nevelpauter, een roofdier dat zijn naam
dankt aan de eigenaardige tekening van
de huid. De vlekken zijn groot, heb
ben een ovaaivorm en zijn wat wazig.
Omdat men er een soort wolken kan
inzien, heeft, men het dier nevelpanter
genoemd. De Engelsen noemen bet dier
clouded leopard, gewolkt luipaard.
Nevelpanters zijn kleiner dan gewone
panters, slanker en lager op de poten.
Het zijn uitstekende klimmers en echte
boomdieren. Hun voedsel bestaat hoofd
zakelijk uit vogels, hoewel ze ook wel
eens kleine zoogdieren verslinden, zo-
ais apen.
TNJEVELPANTERS hebben een groot
verspreidingsgebied. Eigenlijk be
wonen ze alle regenwouden van Voor-
en Achter-Indie, Malakka, Sumatra en
Borneo. Op dit laatste eiland zijn ze
zelfs de enige grote katachtige roof
dieren. hetgeen merkwaardig is. Want
waarom zijn noch dc tijger, nog de
gewone panter .ooit naar Borneo, het
eiland waar ze goed zouden kunnen le
ven, gekomen? Het is een van de raad-
seis uit de zoögeografie. Heel vroeger
heeft de nevelpanter ook op Java ge
leefd, maar is daar toch uitgestorven.
Begrijpelijk als men weet dat het dier
uitsluitend in dicht oerbos leeft en dit
soort bos op Java nauwelijks meer
voorkomt.
IfERMOEDELIJK is het roofdier in
de regenwouden van Gost-Azië
hekmaal niet zo zeldzaam. Men,weet
het echter niet precies, want het is
uiterst moeilijk zich een weg te banen
door de diebte jungle. Daarom ook
komen nevelpanters slechts zelden voor
in dierentuinen.
Nu de laatste jaren de oerbossén ook
worden veroverd, komen de dieren nog
wel eens tevoorschijn. Dan. is hun vrije
leven meestal ten 'einde, want er is
van de zijde van diérenUiïnen veel
vraag naar het dier.
BO
4-