F. J. N. Spoke kwam via
Canada in Rotterdam
Het
Roekan je in
vijf jaar
oorlogstijd
m
A
bedrijf {4}
üMÊmi
fierste ses dutjes fjereetl van imlvahtvehhetatl ttpreatfjebcuatv
EUeindeUjke varan staat waag niet geheel vase
Kritische
notities
Soutien te ai en
bouwers gaan
samen nog
Jaren verder
U1
ml
■i i
mCIER, ENGELANDVAARDER
KV INDONESIE-VETERAAN
NAMENS de principalen, in
casu het rijk, treden voor de
bouwwerken van de in stadium
van voorbereiding zijnde Rotter
damse universiteit op een bu
reau bouwzaken, met als direc
teur ix. O. B. Blomsma en als
adjunct-directeur de heer F. J.
N. Spoke.
Campus
Hoog en laag
TOEGANG
mw
MÈêi3
Niet moeilijk
Rijnmond-revue
1
'Mi
-1^1
MED. FAG" IN GEBRUIK
drijf is. terwij! in diezelfde ruimte
nog druk wordt getimmerd, geschil
derd en gemonteerd.
Het is de bedoeling, dat in septem
ber van het volgende jaar de tweede
„tranchein gebruik wordt genomen
en ten slotte zal in 1971 het gehele
bouwwerk klaar zijn.
Naast die hoge faculteitstoren zijn
er natuurlijk nog allerlei gebouwen
in wat de bouwers noemen „laag-
fN EEN „rustig tempo", zoals plaatsvervangend directeur F. J. N.
Spoka van het bureau bouwzaken van de Nederlandse Economi
sche Hogeschool en de Medische Faculteit het uitdrukt, is men thans
^afg met het in gebruik nemen van de eerste „tranche" van het
liege faculteitsgebouw in de directe omgeving van het academisch
ziekenhuis Diikzigt.
Oie, „eerste tranche" bestaat uit zes etages boven enige verdiepin
gen onderbouw en het is voor een bezoeker een nogal verwarrende
sanbkk om na door die nog helemaal overhoop liggende onderbouw
tg zijn geklauterd terecht te komen in reeds keurig ingerichte collo-
auimzalen, laboratoria en allerlei andere bij een medische weten
schappelijke opleiding behorende utensilia.
Die verwarring neemt toe, als de
woeker hogerop klautert en in een
-steende „tranche", weer van zes eta-
jR een bouwwerkdrukte belandt
L 'in de derde en hoogste „tranche"
tassen de „ruwbouw" verzeild raakt.
Van al dat gedruis merkt men in
gedeelte, dat nu in gebruik wordt
«nomen, niets, Bouwgeluiden drin-
ijs er niet in door, de studenten
alien er ongestoord kunnen werken.
Xog een verwarrend element: de
trie „tranches" zijn van elkander ge
scheiden door machine-kamer-eta-
l&
Hen zou inderdaad, door een ge
touw lopend, niet een „machinekel-
jer" verwachten op enige etages bo
rat de begane grond.
Dat alles versterkt hetgeen vaker
over dit bouwwerk is gezegd: het
doet allemaal erg denken aan een
schip. Aan die indruk werken niet
alleen de merkwaardige gevels mee
- de elementen daarvoor worden ge
leverd door een Franse fabriek van
tpoorwegmaterieei maar ook de
leuren binnenshuis met afgeronde
hoeken.
Heel boeiend is het. in een machi
nekamer te komen, die reeds in be-
EEN' van de vele laboratoria, die
gereed zijn voor de ontvangst van
de studenten. De ronde raamhoeken
geven een hoogst interessant effect.
piKgH
ONDER de „eerste tranche" van de
Medische Facuiteitstoren, die nu
in gebruik wordt genomen, is het nog
een rommelige boel. Op de achter
grond het gedeelte van het gebouw
voor klinische wetenschappen, dat
voor wat het bouwtechnische deel be
treft klaar is.
schap zo in beweging als juist de
medische wetenschap. Die ontwikke
ling heeft zijn weerslag in de bouw,
die zich over de nodige jaren uit
strekt.
Zo staat de vorm nog niet geheel
vast van een complex in de hoek
naast het museum Boymans-Van
Beuningen, dat gedeeltelijk over een
daar gelegen waterpartij heen wordt
gebouwd.
bouw". Echte laagbouw is dat natuur
lijk niet, het gaat om bouwwerken
van de nodige verdiepingen. Maar
WAT DAN? - BurgermeeTJi«-
musen was deze week met vakantie. Zou
tój nog eens overdacht hebben wat er te
doen staat no de regering zo vriendelijk
H geweest „toestemming'' te geren voor
aittreiding van de Maasvlakte? Vermot*
dflijk vel, want hier is een kwestie opge«
jfoken. die de betrokkenen niet getnakke*
lijk los aal laten. Met opzet spreken we
*1# „toestemming" tussen aanhalingste
kens, want beï is de vergunning wel. Een
wtgestulpte Maasvlakte ut zee en niet
laar het zuiden als een langgerekt eiland
vóór de V oornse kust eu daarvan geschei
den door een meer.
Dlar kan men vrede mee hebben op
'lUizrlf, Misschien is de vrees voor ver
nietiging van het recreatieve areaal daar-
wee opgelost, op papier althans. De
'wrlgaande discussie tassen voor- en te
genstanders, die heiden gelijk schijnen te
«ebben, kan even worden opgeschort.
Maar het gevolg van de regeringswanoeu-
is dat de gronden op Maasvlakte II
abnormaal duur worden, omdat een ste-
«en aval het geheel tegen de woelige zee
j«o«t beschutten. Al zou Rotterdam dat
kannen betalen hoe moet het dan nog
«orden verkocht? Dergelijke voorrienin-
Sm rijn waterkeringen en moeten in fei-
le voor rijksrekening konten.
Het ziet er nog niet naar uit dat de
'«lering ook maar één cent «ril betalen,
"ovendien moet de geplande indeling
«n de gehele Maasvlakte op de lielling
omdat de uitbreiding kleiner is dan ge-
*enst. Plus nog de regeringsvoorwaarde
kt Rotterdam op Maasvlakte I geen ter-
«tnen mag uitgeven als bet niet van plan
b de uitbreiding te maken zoals de rege-
"ttg dat wenst. Als B en W dat laatste
«ader deze condities zouden voorstdien
«omen zij niet een verliesgevend plan,
««t tc-ceht hij dc raad bezwaren zou
ontmoeten.
Burgemeester Thomassen wil zo'n plan
jan ook niet indienen. Wat dan? De tijd
«ringt, want dit jaar nog moet het
«oorstel voor het lioogovenprojekt wor
den behandeld. De situatie lijkt onmoge-
bjk, maar Rotterdam moet er uit kunnen
komen. Een zware druk is op de haven
wethouder en zijn staf gelegd. Het lijkt
een spelletje schaak, waarin „wit"
'Oen Haag) een formidabele zet heeft
leuaan, zodat „zwart" zich met een
«telling ziet geconfronteerd. Als de
'«gering nog eens wat weel...
Dat moet de heer Thomassen gaan
«'Wellen, want onderhandelen is natuur-
ojs de boodschap. Geen plezierige zaak
i' op deze manier te kennen wordt
legeven dat je beter maar kan ophouden.
1 og een klein stukje de zee in, onder
«•Mogelijke voorwaarden en verder
«1 zijn er nog zoveel gegadigden
*»or de Hoekse Waard niets meer.
«loet dit nationale politiek heten? De
jeering laadt met dit soort incidentele
**ui55ingen wel een zware verantwoorde-
Ikheid 0p Zij kon heter de werke-
jsheid eens onder het oog zien.
tegenover de enorme toren zijn ook
vijf etages nog laag.
Wie op dit werk rondloopt ervaart
onmiddellijk, dat de Medische Facul
teit op bouwtechnisch gebied pio
nierswerk inhoudt. In geen enkel
groot bouwwerk in Nederland is zo
veel montagebouw toegepast.
Betonkolommen, .vloerelementen,
tussenwanden, wat niet al, het is gé-
heel in fabrieken gebouwd, alles
wordt als hele elementen naar het
werk gevoerd en op het werk wor
den die elementen gemonteerd.
Opvallend is ook de grote hoeveel
heid kunststoffen die wordt gebruikt.
Toiletgroepen, deuren, tussenwanden,
liftschacht-wanden, overal zijn
kunststof-elementen te zien.
Veel Nederlandse industriële onder
nemingen moesten hiervoor een ge
heel nieuw arbeidsterrein verkennen.
F. J V SPOKE
Van hen beiden heeft de heer Spo
ke de Medische Faculteit onder zijn
hoede, de heer Blomsma is „patroon"
van de Nederlandse Economische Ho
geschool.
Dat wil zeggen, dat de heer Spoke
in grote lijnen vastlegt wat er op
welke data van die Medische Facul
teit gereed moet zijn met het oog op
de eisen die het wetenschappelijk on
derwijs stelt. Hij heeft als het ware
een programma van eisen in zijn
handen en hij moet dat telkens aan
passen aan de door de wetenschappe
lijke ontwikkeling noodzakelijke ver
anderingen.
Hij beoordeelt de bestekken van de
architecten, het bureau Van Embden,
Choisy, Roorda van Eysinga, Smelt
en Wittermans te Delft, waarvan de
heer J. Choisy de man is, die zich
vooral met de Medische Faculteit be
zig houdt.
En hij controleert de manier waar
op de uitvoerenden met de Aanne
ming Mij. J. P. van Eesteren NV als
hoofdaannemer het werk onder han
den nemen.
Dat voor een dergelijke coördine
rende functie iemand nodig is met
een meer dan normale visie en .flexa-
biliteit en ook met ervaring op het
gebied van zeer grote werken, is van
zelfsprekend.
De heer Spoke is 49 jaar oud, hij is
geboren te Batavia in'het toenmalige
Nederlands-Indië en hij begon zijn
loopbaan als officier van de genie
van het Koninklijk Nederlands-In
dische Leger.
Bij het uitbreken van de oorlog
was hij cadet-vaandrig in Nederland.
Hij werd Engelandvaarder, werd ver
volgens overgeplaatst naar Suriname
en onmiddellijk na de oorlog ging hij
naar Nederlands-Indië, waar hij als
genie-officier bij de staf van de B-di-
visie beide politiële acties meemaak
te.
Begin 1951 nam hij ontslag om
naar Canada te vertrekken, waar hij
in Vancouver zijn. studie tot civiel
ingenieur voltooide.
In Canada hield hij zich bezig met
grote waterstaatkundige werken,
dammen, tunnels en ook grote bouw
werken. In .1967 kwam hij naar Ne
derland om bij het bureau bouwza
ken van de in voorbereiding zijnde
Rotterdamse universiteit te worden
geplaatst.
Tussen het hoge torengebouw en
de Westzeedijk staat een groot deel
van het lagere gebouw voor klinische
wetenschappen. Van wat daarvan
staat, is het bouwkundige werk ge
reed. Wanneer dit stuk in gebruik
wordt genomen is nog niet bekend,
de inrichting hangt nog af van de
ontwikkelingen in de medische we
tenschap.
Ergens „verloren", in het terrein
staat de telefooncentrale, niet alleen
voor de Medische Faculteit, maar
ook voor deze gehele Rotterdamse
stadswijk. Uiteindelijk zal het ge
bouw voor klinische wetenschappen
zover worden doorgetrokken, dat de
ze telefooncentrale er in is opgeno
men.
Aan de andere kant van de toren,
er vlak naast, juist op de plaats waar
deze week het ongeluk gebeurde met
de bouwkraan, wordt gewerkt aan
een gebouw met twee klinische colle
gezalen, een cafetaria, een aantal col-
DE maquette geeft aan, hoe de stand
van zaken nu is. Van het hoge
torengebouw wordt de eerste ..tran
che", aangegeven als a), nu in ge
bruik genomen. De hoger gelegen
„tranches" komen in 1970 en 1971 in
gebruik. Van het gebomv voor klini
sche wetenschappen is het westelijke
stuk, b), bouwtechnisch gereed. De
telefooncentrale c) staat nu nog hele
maal alleen in de ruimte maar wordt
later in het lange bouwwerk opgeno
men. BH d) wordt het', druk geheid
en gebouwd. Het gebouw tussen de
toren en het DHkzigt-ziekenhuis
links staat ook al in de bekisting.
DINSDAG 24 oktober 1944 slo
pen tussen half zes en tien over
zes ongeveer twintig „illegalen" via
de woning van de concierge in de
vooravond het hoofdbureau van po
litie binnen. Een wel heel gevaarlijk
plan moest ten -uitvoer gebracht wor
den; tot elke prijs moest een der
leiders van de LO (Landelijke Orga
nisatie)i bevrijd worden uit de cel
waarin hij sinds enkele dagen opge
sloten zat. Als nog meer gevangenen
bevrijd konden wordenmoest dit
ook gebeuren.
Besloten was dat de concierge niet
zou wachten tot de Duitsers hem we
gens medeplichtigheid aan de
overval tegen de muur zouden zet-
I'VE deur van de conciërgewoning in
het hoofdbureau van politie, toe
gangspoort voor de overval van 24 ok
tober.
loqiuumzalen en faciliteiten voor de
audio-visuele dienst.
Die audio-visuele dienst zorgt voor
de fotografische techniek: hij ver
vaardigt lichtbeelden en films, maakt
foto's, neemt geluidsbanden op en
verricht allerlei aanverwante kar
weitjes.
Dan is er begonnen met het hei
werk en de ruwbouw voor het grote
lage complex tussen de hoge toren
en de Volksuniversiteit en het open
luchttheater. Hier komen preklini
sche collegezalen, colloqiumruimten
en administratieve lokaliteiten. En
hier komt over het gehele terrein
heen een parkeerruimte in twee la
gen.
Er is van het gehele gebouwencom
plex van de Medische Faculteit een
nieuwe maquette gemaakt, die op ve
le punten afwijkt van de oorspronke
lijke.
Daarmee wordt bewezen, dat er
wel een en ander in allerlei plannen
veranderde sedert met de bouw werd
begonnen. Dat was te begrijpen. Er
zijn maar weinig takken van weten-
Hier komen „semi-campus-voorzie-
ningen".
De hele „campus-idee", za bekend
in de Verengde Staten, is voor ons
land nieuw. Zij is van belang voor
de oudere-jaarsstudenten en een
deel van de wetenschappelijke s:af.
Deze mensen zijn zo nauw betrokken
bij hetgeen er zich in en rond het
academisch ziekenhuis Dijkzigt af
speelt, dat het hoogst gewenst is, hen
op het faculteitsterrein te huisvesten.
Een „campus" bevordert bovendien
een nauw contact tussen studenten
en staf.
Ten slotte zijn er binnen het Dijk-
zigt-ziekenhuis nu allerlei verbou
wingen en aanpassingen gaande in
verband met de omschakeling tot de
taak als onderdeel van de Medische
Faculteit.
Overigens: het is van een weten
schappelijke insteHing als de Me
dische Faculteit niet te verwachten-
dat aile bouwactiviteiten daar ooit
zullen worden gestaakt Dat geldt
voor alle instellingen van weten
schappelijk onderwijs op de gehele
wereld. Want de wetenschap groeit,
verandert, ontwikkelt zich en de be
huizing waarin wetenschap wordt
beoefend moet met dat aHes gelijke
tred houden.
HET oorlogsjaar 1944. Een inwoner van Rockanje wordt door de
gemeentebode van zijn werk gehaald. „Kom mee, er moet
iets gebeuren." Even later hoopt hij met nog negen plaatsgenoten
onder leiding van Duitse militairen richting duinen zonder te j
vermoeden wat er aan de hand is.
fITZICHT van het nog in aanbouw
zijnde bovengedeelte van het
torengebouw van de Medische Facul
teit in de richting van de Volksuni
versiteit. In het midden staan heima
chines te dreunen, rechts zit de ruw
bouw ai in de bekisting. Met de om
ringende bosbeptanfing wordt bijzon
der voorzichtig omgegaan. Die moet
straks worden opgenomen in het om
ringende park.
Dat wordt pas duidelijk als halt
gehouden wordt bij de fusillade-
plaats. Als even later de klank van
schoten wegsterft en Duitse militai
ren hun geweer weer schouderen,
liggen twee inwoners van Rockanie
op de grond. Gefussilleerd als re-
pressaillemaatregel.
De tien inwoners, die met afgrijzen
van deze executie getuige waren,
worden naar huis gestuurd met het
bevel: „Vertel de bevolking, dat ze
voorzichtig moeten zijn."
Dit is een van de dramatische ver
halen uit een. boek. dat begin novem
ber van de pers rolt: „Rockanje in
oorlogstijd". Schrijver is de 53-jarige
directeur van gemeentewerken, de
heer H. van der Graaf.
Interviews
Anderhalf jaar lang heeft hij met
een bandrecorder tientallen Rockan-
jenaren geïnterviewd voor een zo
compleet mogelijk ooggetuigeverslag
van vijf jaar oorlogstijd. Het bo
venstaande verhaal is „live" van de
bandrecorder in het boek gekomen
en ook afkomstig van een ooggetuige.
Het illustreert de manier waarop
de heer Van der Graaf te werk is
gegaan. Geen opsomming van feiten,
maar de levende werkelijkheid ach
ter de feiten.
„Rockanje in oorlogstijd" legt in
woord en beeld vast de meidagen van
1940, de bunkerbouw, neergekomen
vliegtuigen en fusillades. Wat dit
laatste betreft: tweemaal zijn in Roc
kanje mensen gefusilleerd, in totaal"
zijn er vijf slachtoffers gevallen.
Om Rockanjes betekenis in de"
tweede wereldoorlog aan te gevenpu
geeft de heer Van der Graaf de vol->L~
gende korte schets. „Doordat Roekan*:*,
je aan de Noordzee en aan het Ha-.-.~
ringvliet ligt, hadden wij in de ogenm
van de Duitsers een verdedigende:o
functie. v--
Dat is de reden waarom Rockanje",
werd overspoeld met een enorme ;j
hoeveelheid Duitsers eind 194Cp
waren er 2.500 en Nederlanders^
die hier moesten werken aan de bun-a,r
kerbouw. -
Obsessie
-M"
Jlc
'en. maar dat hij terstond zou onder
duiken. Koeriersters hielpen hem
daarom met het in veiligheid bren
gen van een aantal bezittingen.
Gekleed in SS- en politie-unifor-
men en bewapend met handgrana
ten, een stengun en een pistool en
met het smoesje dat het om „contro
le" ging, verschaften de „KFers"
zich toegang tot de afdeling gevange
niswezen op de vierde verdieping. De
landwachters en de politiemannen
die met de bewaking van de politie
ke gevangenen belast waren, werden
overmeesterd. Met de in het hokje
van de hoofdbewaker gevonden sleu
tels werden de gevangenen bevrijd.
Om vijf over half acht vertrok de
stoet uit het hoofdbureau; zesenveer
tig bevrijde gevangenen, vier agen
ten die wilden onderduiken, de grote
man van de LO, voor wie de overval
georganiseerd was en om hen heen
twintig tot de tanden gewapende KF-
Even nadat zij het hoofdbureau via
de huisdeur van de concierge hadden
verlaten hoorden zij dat er alarm
werd gemaakt. Maar op het Hof
plein stonden de auto's van de KP
al gereed en binnen twee
minuten was er geen spoor meer te
bekennen van ontvoerders en bevrijde
gevangenen... Het ^stoute stukje"
was volkomen gelukt!
Helaas namen de Duitsers repre
saille-maatregelen: nog voor het och
tend werd heeft de beruchte Grüne
Polizei bij de schuilkelder aan het
Gedempte Doelwater vier arrestan
ten gefusilleerd. Op last van de Duit
sers moesten de lijken er een dag
blijven liggen. De meubelen, die de
Duitsers in de woning van de concier
ge vonden, werden in beslag ge
nomen.
TpN verder: In de Beurs gaf het
Rotterdamsch Philharmonisch Or
kest een promenade-concert dat
door niet - minder dan 3500 bezoekers
bijgewoond wordt. Besloten werd dat
het Maritiem Museum Prins Hendrik
als Noodziekenhuis zal worden inge
richt, Dit is echter nimmer geschied.
„Alles wat boer was", vertelt dé£J*
heer Van der Graaf, „werd op de
meest ongelegen ogenblikken door da-v
Duitsers gedwongen paarden en ma-=>L
teriaal af te staan. Dat dit voor
bevolking spanningen meebracht, ri!"
duidelijk. Dat vorderen moest gebeu-
ren via de toenmalige burgemeester'7
Zeeman. Voor hem is dat een obses-,
*,L» 1
sie geworden.
„Het was een weerspannige bevolTll
king", zegt de heer Van der Graaf.'F
Men stak zijn haat tegen de bezetter^"
niet onder stoelen of banken. Daar is
£li
bijvoorbeeld het verhaal van eetv-
man die openlijk in een café tegen- v
Duitse militairen zegt: „Jullie redden'-
het toch niet." Ak
AIO
Voor zijn boek heeft de heer VatfV
der Graaf eindeloos veel speurwerk
moeten verrichten. Om de lotgevallene-
te kunnen schetsen van hier neer-er/
geschoten en gevangen genomen Ene:;
gelse, Canadese en Amerikaanse vlie-ov
gers, heeft hij getracht met hen in;:
contact-te komen. ur-
Dat leverde verrassende dingen op. •-
Zo konden aan de moeder van eeq,
cmgekomen Engelse vlieger zijn vlic-
gerslaarzen worden teruggegeven, die-,
een Rockanjenaar had gevonden en
bewaard.
De vraag naar het waarom van dit""
boek Is voor de heer Van der Graaf.
niet moeilijk te beantwoorden. Alsj"
amateur-historicus heeft hij zich af"
eerder verdiept in de geschiedenis1'"
van Rockanje met als resultaat een"v
boek over het ontstaan van de ge-'u
meente.
V v
Bij de vijfjaarlijkse stille omgang"-
door het dorp dacht hij vaak: „Ei-o„
genlijk zou de geschiedenis van Roc
kanje in oorlogstijd moeten worden-,
geschreven".
O»
De stoot daartoe werd gegevetv.,
toen hij de beschikking kreeg over-j
een bandrecorder. „Nou moet het-
maar", zei hij tegen zichzelf. „Want
als het nu niet gebeurt, gebeurt het.
nooit meer", schrijft hij in zijn voor-,
woord. i-
„Rockanje In oorlogstijd^^
verschijnt begin november bij da
Haagse uitgeverij Kruseman NV. D*;„
prijs is 12.50.
ZESDE JAARGANG nr. 34 Teks
ten Eert v. d. Ent, J. v. Rhijn, Kees"
Comelisse Illustraties Ary Groene-"
veld, Henk Hartog, J. v. Rhijn Onder'
redaktie vau Kees Comelisse.
M
Aki