Mogelijkheden griezelig klein
„Sjacheraars,'' zegt NYV
wajang
in-t-Kiiipie.
Sowjet- Jnie laakt
optreden regering
Prof. L. de Jong:
„Nog 10 jaar werk met
oorlogsdocumentatie
Toch woning
voor gezin
Parlement niet
direct bevrijd
Crisis veroorzaakt
door Britse
geheime dienst
Minister Stewart
werd uitgejouwd
Artsenvereniging boos over beschuldiging
Republikeinen
verwachten
zeker 4 zetels
lilamis waagt
over abortus
Uitwijzing mist elke grond"
Toch eerder
VS-straalj agers
naar Israël
Sterren hebben hekel aan de zon
Verzet
Vernieuwing
Boeiend
Ierse ex-minister:
ftOTTERi&AMMER
PAGINA 7
ZATERDAG 9 MEI 1970
l SCHIEDAM Het onderwijs moet uit zijn
élement worden gehaald. Politiek is dat
Noodzakelijk alleen al omdat het on-
jerwijsbudget het hoogste is en een groot
feel van het overheidsgeld opslokt.
ff
F pr H. A. Schuring, de ondenvijsspecialist in de
|ji?eede Kamer voor de CHU heeft meer argumen-
%i om het isolement van de scholen zowel politiek
ruimtelijk op te heffen.
gjSr wordt tegenwoordig veel gesproken over een
Rechtvaardige verdeling van de inkomens. Maar, be-
isgt dr Schuring, is het onderwijs, dat men heeft
jaioten dikwijls voor een groot deel niet beslissend
,Oor het inkomen, dat men zal krijgen? Bovendien
3 de economische groei belangrijk afhankelijk van
da mate van onderwijs, die de deelnemers aan het
omische proces hebben genoten.
Hoe kan het ruimtelijk isolement van het on-
derwijs worden doorbroken?
Door deze vraag springt dr Schuring op zijn stok-
-gard. Meteen volgt een pleidooi voor een educatie-
radio en televisie. Om alle misverstand uit te
^jiiten zegt hij een enthousiast lid van de NCRV te
lijn. Maar naast de uitzendingen van de omroep
verenigingen moeten er op grote schaal onderwijs-
Ftiitiendingeri komen. Teleac werkt nog te inciden-
jjteeL Ja. en dan kunnen de schoolgebouwen In de
(Wijken nuttig worden gemaakt voor de wijken en
«gemeenschap.
Verschillen groter
h
Onderwijs en inkomensverdeling hebben veel met
feftaar te maken.
fi' Dr Schuring stelt: Het tegenwoordige systeem van
jltudiekostenvergoeding werkt bet verschil in inko-
'os in de hand.
1? Het hoger onderwijs wordt immers voor een be-
Jsmgrijk deel gratis gegeven. "Wie hiervan profiteert,
'jtfijgt een behoorlijk inkomen. Vele anderen daar-
lectegen genieten niet van dit voorrecht van de
verheid.
Welk systeem moet dan worden Ingevoerd?
Schuring: Onafhankelijk van het inkomen van
öapa krijgt iedere student zijn studietoelage. Maar
orwaarde moet wel zijn, dat deze toelage wordt
ugbetaald om de simpele reden, dat men door het
Jioger onrwijs een veel hoger Inkomen krijgt
sf' De toelage moet zelfs met rente worden terugge
geven. En, hoe hoger het inkomen, hoe hoger de
lïente.Dat is eerlijk.
Rem
Onlangs Is in de Tweede Kamer een debat gehou
den over een rem, die op de medische studie is
ezet om de overbevolking van de faculteit te voor-
nen. Tijdens dit debat heeft dr Schuring zich
puchtig geweerd.
m Moet hei hoger onderwijs worden ingericht
P naar het aanbod van de studenten?
g1 Schuring: Wanneer het hoger onderwijs volledig
i gedemocratiseerd (en ik ben er voor dat iedereen
lie bekwaam is, dit onderwijs volgt) is dit niet
aaibaar. Dan moet er worden geordend en bijge-
uurd. Anders gaat de staat failliet. Toevoeging:
Verkorting van de studieduur Is ook belangrijk.
Leerplicht
p Wie met een Kamerlid praat, strandt snel op het
"probleem wat er moet gebeuren in de regerlngspe-
dode 1871-1975 en.... wat er mogelijk is.
f; Nodig is bijvoorbeeld, dat er een leerplicht wordt
Jjhgevoerd van drie tot en met 18 jaar. Dan is het
gèfraagstuk van de peuterscholen en crèches voor een
"Toot deel opgelost En ook het vraagstuk van de
orming van de werkende jeugd. Want, zegt dr
Ipchuring, die voor de uitvoering van de plannen
Dr. H. A. Schuring, geboren 26 januari 1928
te Utrecht is lid van de Tweede Kamer voor
de CHU en heeft zitting in de vaste Kamer
commissie voor onderwijs en wetenschappen.
Als het aan hem ligt wordt (zoals ook in
Engeland het geval is) de berocpssport naar
de zaterdag verplaatst Hy is een fel tegen
stander van gebruik van doping In de sport
en zond vooral om deze reden Jan Janssen
een lelicitatietelegram, toen hij (op zondag)
een „schone" Tour de France had gewonnen.
Voetballen heeft zijn deskundige belang
stelling. Dr, Schuring is vooral bewonderaar
van Feijenoord.
Behartigt dr. Schuring in Den Haag vooral
de onderwijszaken, in de gemeentepolitiek
heeft hy ook zo zijn ervaring. Na zeven jaar
voorzitterschap van de raadsfractie in Aalten
staat hü nu nummer één op de lijst van de
Protestants Christelijke Groep in Schiedam.
De vraag of het raadslidmaatschap van een
stad als Schiedam Is te combineren met het
Kamerlidmaatschap, beantwoordt hy met de
opmerking, dat het goed is dat een Kamerlid
de problemen in het grondvlak leert kennen.
Dr. Schuring zegt: De twee functies zijn niet
alleen te combineren, ze werken ook nog
heilzaam op elkaar in. Hij voegt er aan toe:
Het raadslidmaatschap is toch altijd een
bijbaan.
van de commissie-Lievegoed is, leerplicht betekent
ook gratis onderwijs.
Daarom is hij er ook voor en dit terzijde dat
schippers de hogere kasten, die ze maiken om hun
kinderen naar school te laten gaan, volledig vergoed
krijgen.
Of invoering van de leerplicht van drie tot acht
tien jaar binnen vijf jaar mogelijk is, is de vraag.
Schuring: We moeten het proberen. Het geld is
niet in de eerste plaats het probleem. Maar de
wetgeving kost zoveel tijd
Voorbeeld: Vijfentwintig jaar geleden werd al
over de mammoetwet gepraat en nog hoort men het
verwijt.dat deze wet te snel is ingevoerd.
Crèches
Wat de crèches betreft is het kamerlid van de
CHU het niet eens met subsidie-eisen van de dolle
Mina's.
De kinderen moeten immers naar een crèche,
wanneer vader werkt en moeder ook het huis uit
wil. Zij werkt en dat betekent een belangrijke ver
meerdering van het gezinsinkomen. Kan men die
crèches dan niet betalen?
Op een vergadering van de Nationale Vrouwen
raad te Amsterdam betoogde dr Schuring dit ook en
hij kreeg de wind van voren van enkele dames. Het
zou een typische mannenredenering zijn.
Overigens haast hij zich te zeggen, dat in dit
verband alies voor de onvolledige gezinnen moet
worden gedaan en dr. Schuring laat het woord „gra
tis" vallen.
Het probleem hangt trouwens samen met de uit
breiding van het kleuteronderwijs naar beneden en
de integratie van het kleuteronderwijs met het ba
sisonderwijs.
Inspraak ouders
We komen op het middelbaar onderwijs terecht
Dr Schuring is uit deze branche direct in de Kamer
gestapt. Hij praat nu over de voordelen van het
bijzonder onderwijs. Dit onderwijs gaat uit van
verenigingen en dat betekent volledige inspraak
van de ouders.
Bij de uitvoering van de mammoetwet zijn meer
stichtingen ontstaan, omdat de verenigingen het
niet eens konden worden. Bij de stichtingen hebben
de ouders niets te vertellen. Dat is een verlies.
Dit betoog lokt deze vraag uit:
Dat is duidelijk. Maar bij de verenigin
gen komt ook niets van de inspraak terecht
Hoe komt dat?
Dat is desehuid van de ouders.
Is dat nu echt waar?
Schuring na lang nadenken: De besturen schieten
grandioos tekort. Zij doen weinig om de ouders te
bereiken en voor te lichten.
Vergeet niet, dat de organisatie van de scholen
steeds ingewikkelder wordt. Het belangrijkste werk
van de bestuurleden is het plaatsen van handteke
ningen. Veel meer doen zeniet.
De top van de middelbare scholen maakt nu de
dienst uit. Die top bestaat dan uit de rector (con
rectoren) en een sterke administratie.
Vooral op dit terrein merk je de tendens dat de
macht naar de manager gaat.
De leiding van zo'n middelbare school is dikwijls
de show van één man, de rector. Het is toch wel
opvallend, dat een schooi plotseling qua sfee^ kan
veranderen, wanneer er een andere rector komt.
Enfin, de besturen hebben nog veel te doen.
Weinig ruimte
De vraag naar de mogelijkheid van de kleinere
klassen maakt heel wat los. Daar is het probleem
van de lokalen („met improvisatie kom je een heel
eind") en van de onderwijzersopleiding (de status
blijkt niet zo goed te zijn), maar dr Schuring houdt
vooral een financiële beschouwing.
De overheid kan door de reële progressie in de
belastingen over 6 pet meer beschikken of wel
ruw geschat over 1,8 miljard gulden meer.
Van dit bedrag gaat zeker twee derden op aan
autonome kostenstijgingen (aangegane verplichtin
gen en uitvoering van de wet). Blijft over 500 mil
joen gulden.
Voor het onderwijs, rekent Schuring verder,
(denk aan de ontwikkelingssamenwerking) blij'ft
zo'n 100 miljoen gulden over.
Conclusie: De mogelijkheden zijn griezelig klein.
Iedereen, die beweert, dat hij de onderwijspuzzels
wel even zal oplossen, die liegt, zegtdr Schuring.
Dit is het stellige en wat sombere slot van een
toch wel uitzicht biedende vlucht over onderwijs
land, dat steeds meer belangstelling krijgt en min
der geïsoleerd zal zijn.
Bert de Jong
r?
-i-ÏA.
In het aartsbisschoppelijke museum
te Utrecht heeft prinses Beatrix gis
termiddag de tentoonstelling Mid
deleeuwse kunst uit Zweden geopend.
Op de foto de Prinses bij een bronzen
beeldhouwwerk.
DUBLIN De Ierse ex-minister
Keving Boland heeft gisteren in het
parlement de Britse geheime dienst
ervan beschuldigd de crisis in het
Ierse kabinet te hebben veroorzaakt,
waardoor twee ministers naar huis
werden gestuurd.
Boland stelde enige dagen geleden
zijn portefeuille beschikbaar uit soli
dariteit met de ontslagen ministers
Haughey financien) en Blaney (land
bouw).
Zij zouden volgens premier Lynch
betrokken zijn geweest bij een po
ging om illeigaal wapens in te voe
ren ten behoeve van de rk-minder-
heid in Noord-Ierland.
Volgens Boland was het verhaal
van de wapensmokkel uit de koker
van de Britse geheime dienst geko
men, die zich al eerder aan 'an
ti-Ierse acties' had schuldig gemaakt.
De opengevallen plaatsen in het
Ierse kabinet zijn inmiddels weer op
gevuld.
OXFORD Studenten van de uni
versiteit van Oxford hebben gister
avond de Engelse minister van bui
tenlandse zaken Stewart weggehoond
bij een discussie over het buiten
landse politieke beleid.
Toen Stewart sprak over de kwes
tie Vietnam werd hij uitgejouwd.
Men schreeuwde moordenaaren
„hang hem op". Een student had een-
strop vanaf de tibune naar beneden
laten zakken, zo dat deze vlak achter
Stewart kwam te hangen. Stewart
werd ten slotte door studenten de
zaal uitgeduwd.
Feestvieren
Ik verheug mij er nog steeds in dat
Ede bladen van Het Kwartet voortgaan
l'tich een christelijk dagblad te noemen.
~h dat wat zij publiceren daarmee
ver het algemeen in overeenstemming
Groot was dan ook mijn verwonde
ring en teleurstelling toen ik in het
'nummer van 2 mei het artikel las van
Pieter-Jan Dekkers onder de titel
ifj^n nou maar feestvieren".
Deze goede man zingt t.g.v. de be-
Svnjding alleen maar een treurzang dat
de doorbraak in 1945 is mislukt. Dat
.de Nederlandse Volksbeweging op
biets is uitgelopen en dat ook de daar-
uit voortgekomen PvdA niet de meer-
derheid heeft behaald waarop ze hoop-
te, vervult hem met grote droefheid.
'|p,Want was het immers juist niet die
E-beweging die een nieuwe maatschappij
"voorstond, gegrond op christelijke en
humanistische levensbeschouwing?1'
En na melding gemaakt te hebben
van de winst die de christelijke par-
l tijen bij de verkiezingen boekten, ver
zucht hij: „De kans op een doorbraak
9 .was verkeken". Daaruit bleek volgens
hena „het egoïstische „ik" van de
doorsnee vaderlander. Men versloeg
ft het monster Hitier, maar baarde zelf
een nieuw monster",
Nu heb ik zelf, gedurende de bezet-
h ting ondergronds en daarna boven-
r gronds, steeds gepleit voor een nauwe-
F Te samenwerking van de christenen op
politiek terrein. Voor één ehristelljk-
nationale partij van in de eerste plaats
a-T. en c.h. Dat daarvan toen niets is
terecht gekomen betreur ik. Dat die
toenadering nu groeiende is, verheugt
mij.
M<t ir dal I-, til!» i ia: I |i<; I wilt nn-
11 (I ill ill lij il> i ïlii I t i li".
w'j ui li. it tsa Ui vin it ilfcpt
1 it tu-JcJii UfJrket'; Daf hij pi .ih «UI
tMilit etj ej -p over wil linl s n is
*l|j> Pi et! Hi 1.1, dat hij lui kali 'Unlit
m| aan die bevrijding, waaraan hij nu
z' IP treurzang wijdde,
fttnnt da( dit intik"! werd upgpim-
"istt In een christelijk dagblad, dat
«ok op politiek terrein de christelijke
beginselen voorstaat, was m.i. een ern-
n&lÊi.o i II at naai I*
UTRECHT Het NW be
schuldigt het bestuur van de
Landelijke Huisartsen Vereni
ging (LHV) ervan dezelfde prak
tijken te hanteren als de eerste
de beste sjacheraar om de prij-
zenbeschikking te ontduiken en
om processen verhaal van de
Economische Controledienst te
voorkomen.
Het bestuur van de LHV heeft de
leden volgens het NW geadviseerd,
de tarieven stiekem op te schroeven.
In een persoonlijke en vertrouwelijke
brief aan alle leden zou dringend zijn
verzocht, in rekeningen aan particu
liere patiënten geen data van behan
deling meer te noemen en geen split
sing te geven in consulten en visites,
DEN HAAG De Partij Republi
keins Democraten Nederland ver
wacht bij de komende Kamerverkie
zingen vier zetels en wejllcnt zelfs
acht. Dit zei gisteren de piomolor, K
Hilberinkuit Hoogt wen
pe partij, die meent dat de monar-
b|e fook die m Belgie en Luxem-
tipj;) di Diiiopipe eenwording ver-
|iiti|;l, bedft vbl ;eïis de heer Hilbe-
If/cHt leden De partij is
is win Oranje, maar
ljl*t* Itootkipvoiglng
niet democratisch is Men zou geen
bezwaar hebben tegen prinses Be-
nji lx nf bi lus i|mi I u| i'i lm 11
stuahlKioftl
De herr I
spur eii jij'el
|lc[ |ihlifrllieS
ijfierfnk i'j brcjli jkarji I
vioeger zitting gehad i
mlr van de CDU,
m
maar te volstaan met 'globale om
schrijvingen'
Daardoor zou het onmogelijk wor
den te controleren of is afgeweken
van de tarieven die vorig jaar bij het
uitvaardigen van de tweede prijzen-
beschikking golden.
Volgens het NW zijn er tal van
artsen die het oneens zijn met de po
litiek van de LHV en die het advies
van het bestuur zeker niet zullen op
volgen. Het NW hoopt, dat particu
liere patiënten of ze nu tegen de
kosten van huisartsenhulp verzekerd
zijn of niet 'versluierde' rekenin
gen niet zullen accepteren
Verontwaardigd
LHV woordvoerder dr. Salome
toonde zich verontwaardigd over de
aanduiding 'sjacheraar'
Als voorlopig commentaar zei dr.
Salome, dat het juist de vakbeweging
is die bezig is de relatie tussn patient
en arts te ondermijnen. De prijzenbe-
sehikking van vorig jaar kwam tot
stand door pressie vanuit de vakbe
weging. Dokter Salome noemde dat
een politieke manoeuvre
Overigens heeft het LHV-bestuur
geen advies aan zijn leden gegeven.
DEN HAAG Het Kamerlid Tila-
nus (ch) heeft minister Roolvink
schriftelijk vragen gesteld over de
gpiojgen van de ffpwljz gde wet op de
phDrfns in Blig-jc jd Hij vraagt of na
de wptswlpiglug bet adntal abortus
sen is toegenomen.
Ook wil hij weten of er cijfers
kunnen worden grgeien over het
sterflerisico bij de opgewekte abor
tussen in de Engelse ziekenhuizen, dit
In m nmlllliinu nit I jn up 11 jut luim
bi uttjiiuiji' 'ii t ii|Iiiiis, ii Ook viiinill
hij of het waar is, dat In Engeland de
aii irtusfiequentie de laalste jaren
oo c is toegenomen onder meisjes be
neden de zestien piar.
In de brief werden alleen enkele
overwegingen genoemd om de econo
mische controledienst pressiemoge-
lijkheden te onthouden.
Bedreigd
Gebleken is dat de ECD sommige
patiënten onder o« dreiging bepaalde
verklaringen laat afleggen op grond
van de door de arts ingediende decla
raties, waarmee tegen de wil van de
patient de vertrouwensrelatie met de
arts wordt verknoeid
Daarom werd in de brief in over
weging gegeven de declaraties zoda
nig te formuleren, dat de patiënten
niet in moeilijkheden kunnen komen
in he'. i.ua.act mat de functionarissen
van de ECD, aldus dokter Salome.
kennismaking
Wajang blijft ook
gewoon verkrijgbaar
in het bekende
gouden pakje.
Altijd smeerbaar, ook zo uit de koelkast.
DEN HAAG De uitwijzing
van de twee van spionage be
schuldigde Russische diplomaten
is volgens Sowjet-ambassadeur
Lavrof ingegeven door kringen,
die niet tevreden zijn over de
Nederlands-Russische toenade
ringspolitiek. „Zij willen de gun
stige ontwikkeling van de be
trekkingen tussen de beide lan
den op elke mogelijke wijze ver
loten", aldus dr- anibassa-
De Sovjetunie heeft bij het mi
nisterie van buitenlandse zaken ge-
protesteert tegen de Nederlandse eis
tot terugroeping en het verbod tot
terugkeer van de diplomaten. Het op
treden van de regering wordt door do
ambassade omschreven als een „gro
ve provocatie", die niet in over
eenstemming is met de ontwikkeling
van vriendschappelijke betrekkingen.
Volgens het communiqué, dat de am
bassadeur aan de chef directiekabinet
en protocol van het ministerie van
buitenlandse zaken, mr. W. J. G. Ba
ron Gevers, overhandigde, mist het
optreden van de regering elke grond.
Terwiji deze verldaring gistermid
dag op het ministerie werd overhan
digd gingen minister Luns, Baron
Gevers en nog enkele hoge ambtena
ren 's avonds, als of er niets gebeurd
was, naar een receptie van de heer
en mevrouw Lavrof.
AMSTERDAM Wanneer
prof. dr. L. de Jong in 1945 ge
weten had, dat hij als directeur
van het Rijksinstituut voor Oor
logsdocumentatie nog tot 1980
werk zou hebben, had hij waar
schijnlijk voor die functie be
dankt. Deze onthulling deed
prof. De Jong gistermiddag tij
dens de viering van het 25-jarig
bestaan van het instituut.
Het instituut Is volgens een
schatting van prof. De Jong met zijn
werk in jaren uitgedrukt al
over de helft. „De 50 jaar halen wij
niet, en willen wij ook niet halen.
Wij willen maar één ding: Ons werk
afmaken", aldus de heer De Jong.
Een kritische begeleiding van het
werk was hem welgevallig. „Alles
wat wij gepubliceerd hebben en nog
zullen publiceren is slechts e&n bij
drage tot de publieke discussie, die
het wezenmerk van onze democratie
is", zo zei prof. De Jong.
De kritiek op door de overheid be
taalde geschiedschrijving, zoals de se-
WASHINGTON „Als er bewijs
is van werkelijke Russische interven
tie in het Nabije Oosten, zou een
Amerikaans besluit aan Israël wa
pens te leveren, kunnen worden ver
haast." Dit zei president Nixon op
zijn persconferentie.
Het inzetten van Russische piloten
heeft volgens Nixon in de situatie in
het Nabije Oosten een onaangename
wending gebracht. Hij zei dat de pi
loten niet bij luchtgevechten zijn be
trokken, maar de VS zouden de ge
beurtenissen nauwlettend volgen.
rie De Bezetting van prof. L. de Jong
die geoogst heeft, werd door proE.
P. J, Winter, voorzitter van het be
stuur van het instituut, gedeeltelijk
onderschreven.
„Inderdaad is het gevaar voor mis
bruik bij officiële geschiedschrijving
niet denkbeeldig", aldus prof. Van
Winter. Hij meende echter dat het
schrijven van de serie niet mogelijk
was geweest zonder de steun van het
Rijksinstituut en de financiële tege
moetkoming van de overheid aan de
auteur.
Van de boeken van prof. L. de
Jong, De Ondergang van prof. Prei
ser en nog enkele door het instituut
uitgegeven geschiedkundige werken
zijn in totaal nu zo'n half miljoen
exemplaren verkocht.
BREDA Dank zij een actie van
de buurtbewoners en de kabouters
van Oranje Vrijstaat zal het gezin
Verstijnen van het Nonnenveld niet
langer op straat behoeven te bivak
keren. Het gezin had reeds twaalf da
gen op straat en in twee auto's ge
woond, omdat het een huis, dat de
gemeente had aangeboden, heeft ge
weigerd.
De gemeente had een flat op vijf
hoog aangeboden. Aangezien het ge
zin een invalide oom in huis heeft,
vond men de flat niet geschikt. Dit
leidde woensdagavond tot demon
straties van kabouters en buurtbewo
ners, waarbij het zelfs tot een hand
gemeen met de politie kwam.
Gistermorgen is bij R. en W. een
petitie met 200 handtekeningen be
zorgd ten gunste van het gezin. De
wethouder van openbare werken, de
heer J. Vermeulen, beweerde echter
aanvankelijk, dat de gemeente in dit
geval geen taak had. Nadat de inva
lide oom diezelfde morgen een keu
ring bij de GGD had ondergaan wij
zigde de wethouder zijn standpunt.
Nog dezelfde middag werd het gezin
een woning toegewezen in de Hoge
Vrucht.
DEN HAAG Overal in
het bevrijde Europa kwam de
oude volksvertegenwoordiging
bijeen. Maar in Nederland werd
het Parlement 25 jaar geleden
niet bevrijd. De Koningin, de
hoge heren uit Londen en uit
het Zuiden, de linkse illegali
teit en de grandseigneurs van
de Nederlandse Volksbeweging
verklaarden het oude Parle
ment dood.
Jac. S. Hoek concludeert dit hard
in zijn boek „Politieke geschiedenis
van Nederland". De ondertitel luidt
„Oorlog en herstel". (Uitgave Sijt-
hoff, 304 blz.,/14,50).
Het economisch herstel vindt het
hoofd van het bureau voorlichting
van het Europees Parlement zeer
belangrijk, en hij geeft hierover
een duidelijke uiteenzetting. Maar
over het moeilijk herstel van de
parlementaire democratie heeft Jac.
S. Hoek zich vooral opgewonden.
Voortdurend komt deze vroegere
parlementaire redacteur (van
Trouw) op dit thema terug. En op
het onrecht van de eigenlijk mis
lukte zuivering.
Hoek schrijft: „Duizenden wer
den door het Militair Gezag en de
Binnenlandse Strijdkrachten in het
gevang gezet of uitgezuiverd, maar
de leiders van de Nederlandse Unie
(politici die in het begin van de
oorlog met de bezetters samen
werkten - Red) en andere vooraan
staande katholieken bleven buiten
schot."
Of ook: „De gang van zaken met
betrekking tot de Hoge Raad der
Nederlanden toonde voor velen
eveneens aan, dat de regering de
hoogste autoriteiten wilde sparen.
Ook in België deed zich het ver
schijnsel voor, dat de „hoge Pieten"
werden gespaard en vele kleine
foute lieden zwaar werden ge
straft"
oorlog een antipatlemeniaire en an
tidemocratische' aanloop. Ook de
vroegere burgemeester van Rotter
dam, mr. G. E. van Walsum, wordt
in dit verband genoemd. Van Wal
sum werd burgemeester van Rot
terdam, „hetzelfde Rotterdam, dat
4iij in de oorlog vanuit zijn regen
tenmentaliteit het herstel van het
noogst bestuurlijk college, de ge
meenteraad, had willen onthou
den."
Tegenover dit alles plaats Hoek
het verzet in de oorlog, dat bij do
bevrijding echter geen recht van
inspraak kreeg van Drees en
Sebermerhom.
Dat verzet droomde niet van een
politieke toekomst, maar streed ge
woon voor vrijheid en gerechtig
heid. In dit verzet vielen woord en
daad samen. „Het schot op de
vijand, op de moordenaar van de
medemens, viel tenslotte samen met
het gebed."
Het socialisme met zijn klassen
strijd bleek gedurende de oorlog
echter geen wezenlijke kracht uit
te stralen, zo oordeelt Hoek over
de houding van het Nederlandse
volk. Christelijke naastenliefde en
humaniteit lieten eveneens verstek
gaan.
Jan Schouten was een domine
rende figuur en voor het daaadwer-
kelijk verzet is het waarschijnlijk
goed geweest, dat hij in april 1943
werd gearresteerd. Nadien is het in
gereformeerde kring tot snelle ont
plooiing gekomen van knokploegen
en sabotagegroepen.
Na de oorlog was Schouten, di®
zich fel inzette voor het herstel van
de parlementaire democratie, de
grote leider van de ARP. De hoofd
redacteur van Trouw, Bruins Slot,
zo betoogt de vroegere parlementai
re redacteur, heeft zich in 1945 niet
kunnen en willen losmaken uit de
greep van Schouten.
In en na de oorlog droomde men
van de politieke vernieuwing. Het
oude stelsel met al die partijen was
immers niet goed. Ook koningin
Wilhelmina wilde die vernieuwing
en zij geloofde dat de niet directe
terugkeer van de volksvertegen
woordiging het middel was.
De invloed van de vorstin was
groot. Prof. Gerbrandy was „als
was in handen van koningin Wil-
nelmina" Zij steunde Gerbrandy in
de waanidee, dat hij de Neder-
'andse Churchill zou worden. Het
Engelse parlementaire systeem
moest in Nederland worden Inge
voerd.
Zo kregen na de bevrijding aller
lei personalistische mini-democra
ten vrii spel, stelt Hoek in zijn
geschiedschrijving.
Hij schrijft over het rookgordijn
van het vage personalisme van
zwevers zoals de socialisten Wim
Thomassen (nu burgemeester van
Rotterdam) en Henk Brugmans.
Het politieke leven nam na de
Jac. S. Hoeks geschiedbesohrij-
ving is fel en meer dan eens ver
valt hij in herhaling. Zo belangrijk
acht hij de zaken.
Verder maakt hij de indruk veel
meer te weten, maar alles nu nog
niet kwijt te kunnen.
Boeiend vooral is het boek van
Hoek, omdat tussen de regels door
veel politieke pijn en politieke per
soonlijke rivaliteit worden ver
klaard.
Hoek geeft, zoals in een planeta
rium gebeurt, een projectie van
sterren aan de politieke hemel van
de laatste 25 jaar: Bruins Slot,
Burger, Drees, Oud, De Quay, Hom
me, Schermerhom, Schouten, Zijl
stra enz. Dan zijn er nog de plane
ten die de politieke partijen voor-
stellea
Over die sterren verzucht Hoek
dan elders in zijn boek nog:- „Ster
ren hebben blijkbaar een hekel aan
de zon van de parlementaire demo
cratie..."
Bert de Jong
uit
.et
isolement
di
V
1 fijt hvecrjllj/oHl
tih'l tf gen iii't 11'
iilK-til dat ci It
t'* iic '.'O'Iw i.mri
