i
Ingrijpend restauratieplan begint
Hervormde kerk Bleiswijk
terug in oude toestand
Gebouwd
rond
houten
skelet
Geen verbod
varen met
gevaarlijke
stoffen
jaar
woningproject rijker
vo
Markten en
ve
ie
doör
IHC-Smit naar
i eugd vier da a .«rs e
Havendeskim digen
uit Japan, VS
en Rotterdam
bijeen
Driehonderd in zeven gemeenten
Gemeente
helpt Leen'
Plokhaar
HanS W. Ledeboer
PAGINA 3
971
BLEISWIJK Ih het een
beetje ivil, hoon ik nog dit jaar
met het werk te beginnen.
Wanneer ive er mee klaar zijn
de zaak zal wel enige jaren du
ren. Dat is allemaal moeilijk te
overzien. Je weet ivaaraan je
begint met zo'n restauratie,
maar je weet niet wat je alle
maal tegen komt'Aldus archi
tect Piet van der Sterre uit Lei
derdorp over de oude her
vormde kerk in Bleisicijk.
Die kerk moet worden geres
taureerd en vrijdagavond zal de
heer Van der Sterre lichtbeel
den aim de Hervormde Ge
meente Bleiswijk laten zien,
wat er allemaal gaat gebeuren.
Vooral komt in zijn praatje de
unieke historische waarde van
ie Bleisivijkse kerk aan de or
de. Allerlei voorbeelden heeft
hij somaar bij de hand: deze
gemeente-avond wordt in de
kerk zelf gehouden.
-I-S
lip
mM
i
Wat er al direct moet gebeuren
valt onmiddellijk op als men de
kerk binnenkomt: één van de
muren is doorgeknikt en met
stutten wordt die overeind ge
houden.
Maar het interessantste werk
van deze restauratie is het on
gedaan maken van de toren
bouw in 1865 toen de kerk
voor het laatst onder handen was
genomen en het herstel van
de heel oude toestand; een toren,
die alleen bestaat uit een steil
opgaande spits, welke bij de fun
damenten begint. Daarbovenop
een „ui".
Als men de werktekening ziet,
doet dat wat denken aan de con
structie van een molenromp.
De heer Van den Sterre: „Dat was
niet voor niets. Het ging er om, op
deze slappe grond zonder heiwerk
de zandbodem ligt vijftien meter on
der het bodamoppervlak te bou
wen zonder dat de boel in elkaar
zou zakken.
Niet alleen de toren, maar ook de
kerk is gebouwd rond een houtske
let, dat tot de fundemanten door
loopt. De muren konden daarmee zo
dan, en dus zo licht, mogelijk wor
den gehouden."
HISTORISCH
SPEURWERK
VERNIEUWINGEN
PIET VAX DER ÏTE11RE
Do heer Van der Sterre heeft
zijp. liefde voor de zestiende-
eeutvse en zeventiende-eeuwse
architectuur eigenlijk van huis
uit meegekregen. Een van zijn
voorouders was scheut vat,
Vlaardingen, En diens broer
was, honderden jaren geleden,
ontwerper en bouwer van slui
zen.
Weet u, dat het heiwerk in de
historie in feite voor het eerst
werd toegepast in sluisfunderin-
gen?" vertelt de heer Van der
Sterre.
ROTTERDAM Leen
Plokhaar, de Rotterdamse
taxichauffeur die onlangs de
Eerste Nederlandse Kikker-
centrale heeft opgericht, heeft
medewerking van de ge
meente gekregen.
DE ROTTERDAMMER
WOENSDAG 4 AUGUSTUS 1971
Tn de oude hervormde kerk
van Bleiswijk is de ingenieuze
rpantconstructie duidelijk te zien.
ten dergelijke constructie vindt
men in moderne landbouwschu-
ren. Deze spanten dateren van
1532. Ook is te zien, dat achter
in de kerk, boven het vroegere
koor, de constructie primitiever
van aard is. De muur rechts is
doorgeknikt en moet worden ge
stut: gevolg van een minder oor
deelkundig uitgevoerde restau
ratie van 1865.
Dc heer Van der Sterre heeft res
pect voor wat onze voorouders méér
dan vierhonderd jaar geleden hebben
gepresteerd. Want dat houtskelet be
staat uit een hoogst ingenieuze, op
gecompliceerde wiskundige bereke
ningen steunende spantconstructie,
die vooral in het schip van de kerk
duidelijk is te zien en die nu wordt
toegepast in moderne iandbouwsehu-
ren. En de kerk dateert van .1532
Met een restauratie van 1865 zijn
de fundamenten aangepakt. En daar
mee is de ellende begonnen.
Want de kerk was gefundeerd op
een vlechtwerk van rondhouten, zon
der heipalen. In 1865 zijn de steun
beren vergroot en onder deze ver
grote steunberen kwamen palen. Met
het gevolg, dat de zetting onregel-
madg werd, het metselwerk brak,
muren doorknikten en er nu drin
gend wat moet gebeuren.
Bij die restauratie van 1865 kreeg
ook de toren zijn tegenwoordige ge
daante.
„Natuurlijk werk ik nauw samen
met dc rijksdienst voor monumen
tenzorg", zegt dc heer Van der Ster
re, „er moest heel wat historisch
speurwerk worden gedaan om precies
te weten te komen, hoe kerk cn to
ren moeten worden. Zo weten we
nog niet eens zeker, of er vroeger
een „ui" op de toren stond. Ik neem
dit aan, omdat vjjf eeuwen geleden
zo'n „ui" een logische torenbekro-
ning was en omdat deze bekroning
helemaal past by de architectuur
van kerk en toren."
Tegen de kerk staat een houten
schuurtje. Dat verdwijnt, daarvoor in
de plaats komt weer de oude sacris
tie en die wordt nu predikantskamer.
„De'aanzet op de muur is nog te
zien", vertelt de heer Van der Ster
re.
Met het begrip „sactistie" zitten
we meteen in de oude rooms-katho-
lieke historie van de kerk, die alle
stormen van de reformatie over haar
oude muren heeft ondergaan.
Wanneer de Bleiswijkse kerkge
schiedenis begint, weet niemand. Er
is een regenteniijst, die teruggaat tot
1248 en er is een missieve van 1337,
waaruit blijkt, dat Bleiswijk een
kerk en een pastoor heeft. Die kerk
was een dochterkerk van de kerk
van Hillegersberg en zij behoorde
aan de Benedictijner abdij var. St.
Paulus in Utrecht.
Iedere kerk groeide in de loop der
eeuwen en die groei kwam doorgaans
tot uiting in verbouwingen, uitbrei
dingen en dus een aantrekkelijke op
eenvolging van verschillende bouw
stijlen.
Dat vindt men niet in Bleiswijk,
omdat de slappe bodem telkens
dwong tot algehele afbraak en het
voledig opnieuw bouwen van een
kerk.
Het is de bedoeling, dat de her
vormde kerk van Bleiswijk ei
na de restauratie zo uit gaat
zien: een toren met een laag
doorlopende spits en daarboven
op een „ui", de oude tegen de
kerkmuur gebouwde sacristie in
ere hersteld, nu als predikants
kamer, een geheel nieuw, mooi
op de oude architectuur aanslui
tend, torentje boven het koor.
Het silhouet van da Bleiswijkse
kerk gaat er helemaal anders uit
zien! Hoe het moet, is in de toren
van nu duidelijk te zien: de
spantconstructie van het skelet
steekt buiten de voorgevel uit.
Daarvoor was ge'.d nodig tn «lus
toestemming van de bisschop in
Utrecht. Dat geld werd op allerlei
manieren verkregen, een belangrijke
bron van inkomsten was de verkoop
van aflaten. Dat gebeurde overal in
West-Europa en zoals men weet was
die aflatenverkoop én van de aan
leidingen tot de reformatie.
In 1443 hebben de Bleiswij kers op
eigen houtje, zonder toestemming
van de bisschop, hun kerk afgebro
ken en opnieuw gebouwd. Utrecht
nam die eigengereidheid niet: de
Bleisvvijkers werden gestraft met
een fikse boete en zelfs met excom
municatie'
Maar in december van datzelfde
jaar begenadigde bisschop Rodoi-
phus de Bleisvvijkers: de boete werd
kwijtgescholden, de excommunicatie
werd opgeheven en zeifs kregen de
kerkmeesters toestemming ook de
bouwvallige toren af te breken en
ic herbouwen.
In 1518 gaf bisschop Philippus dc
Bourgondia opnieuw toestemming tot
ccn kerkrestauratie. Daarvan kwam
niet veel. enkele jaren later was er
sprake van algehele sloop cn her
bouw. Er zün oorkonden bekend uit
1523 van schenkingen van vooraan
staande burgers ten behoeve van de
bouw van een nieuwe kerk. En dit
werd de kerk van 1532, die er nu nog
staat.
M enbegon met toren en koor.
Het. schip kwam later. Dat is in de
kerk duidelijk te zien: het schip ver
toont de ingenieuze spantconstruc
tie. het kcor is veel eenvoudiger ge
bouwd.
De heer Van der Sterre laat straks
de kerk steunen op een groot aan
tal betonpalen van ongeveer vijf
tien meter lengte.
Dat wordt een heel delicaat werk,
het in de grond brengen gebeurt met
een speciaal systeem, dat geen tril
lingen veroorzaakt.
„We hebben met dit systeem goe
de ervaringen bij het werk aan de
toren van Berkel", vertelt de heer
Van .der Sterre, ,v
Dan komt over de palen heen èen
grote betonplaat. Op die betonplaat
moet de kerk steunen.
De preekstoel een prachtig stuk
Hollandse renaissance wordt on
derhanden genomen. Uit de consis
torie verdwijnt het plafond, zodat
men van daaruit gewoon de kap in
kijkt. Dat is vroeger zo geweest, ge
tuige de beschildering van de tekst
borden achter de preekstoel en de
bekroning van deze tekstborden.
Da gia~-!ood-ramen warden ver
vangen. „Het glas wat er nu in zit
geeft bijzonder gemeen licht in de
kerk!" vindt de heer Van der Sterre.
Dan wordt het schilderwerk hele
maal vernieuwd, volgens een zorg
vuldig bestudeerd kleuren-chema,
precies volgens de manier van 1532.
Ook van het meubilair wordt het no
dige vernieuwd: allerlei lelijke din
gen uit 1855 en later worden vervan
gen.
Interessant is een op de wand
achter het orgel geschilderd gedra
peerd gordijn. „Dat deed men in die
t'id graag, en ik denk dat ik dat gor
dijn er zelf veer op ga schilderen",
zegt de heer Van der Sterre, „Vind
ik leuk, zelf zoiets te gaan maken!"
ALBLASSERDAM Een vijftigtal
leden van de Wandelsportvereniging
I H.C.-Smit heeft de afgelopen week
deelgenomen aan de vijftiende jeugd-
vierdaagse te Breda. Er werd gewan
deld over afstanden van vijf, tien en.
vijftien kilometer per dag.
Het bleef echter niet aBeen bij
wandalen want de organisatie had er
voor gezorgd, dat ook een bezoek aan
een jeugdcireus gebracht kon worden.
De jeugdige wandelaars en wande-
laarsters, die op een boerderij kam
peerden, hebben in Brabants dreven
een goede indruk achtergelaten.
In verschillende plaatselijke kran
ten werd de „Smitters" een compli
ment gemaakt bij hun keurige pre
sentatie bij het openingsdefilé. Za
terdagavond werden de deelnemers
in Kinderdijk ontvangen door loco
burgemeester De Jong van Nieuw-
Lekkerland en door vele ouders en
belangstellenden.
De eerstvolgende wandeltocht
waaraan door de WSV IHC-Smit
wordt deelgenomen is op 14 augustus.
De junioren gaan dan naar Vinke-
veen en de senioren naar Giessen-
burg.
DEN HAAG Het is nu niet mo
gelijk op de Westerschelde een vaar-
verbod af te kondigen voor schepen
met een gevaarlijke lading bij slechte
weersomstandigheden. De bestaande
reglementering geeft hiervoor geen I
bevoegdheden aan de beheerd,er. Mi- jj
nister Drees (verkeer cn waterstaat) ij
zegt dit in antwoord op vragen van
zijn partijgenoot, het democratisch- j
socialistische Tweede-Kamerlid
Spaanderman.
Herziening van de bestaande
sche.pvaartreglementen om deze be
voegdheden alsnog te scheppen,
wordt niet overwogen, zegt dr. Drees.
Want er is noch bij Hansweert, noch
bij Terneuzen voldoende ru'mte voor
gescheiden ankerplaatsen. Bovendien
zou concentratie van dergelijke sche
pen vooral bij uitvaren de gevaren-
kans vergroten.
België zak overigens met toestem
ming van ons land twee onbemande
radarposten op Nederlands gebied
bouwen in het oostelijk deel van de
Westerschelde ten behoeve van de
scheepvaart op Antwerpen. In Neder
land bestaan voornemens om bij
Hansweert een radarstation te stich
ten. in Vlissinsen is al een radarpost
voor het scheepvaartverkeer op de
rede, ter informatie bij verminderd
zicht.
Als de ervaringen met deze posten
goed zijn, kan worden overwogen in
overleg met België uitbreiding aan
dit stelsel te geven, aldus minister
Drees.
ROTTERDAM Van maandag 30
augustus tot donderdag 2 september
komen in het Rotterdamse Hiltonhc-
tel havendeskundigen uit Kobe.
Seattle en de Maasstad bijeen tijdens
een zusterhavensymposium.
Vier onderwerpen komen aan de
orde, waaronder de ontwikkeling van
de containerisatie gedurende en na de
derde generatie containerschepen, het
vervoer en de opslag van gevaarlijke
stoffen in havens en de beveiliging
van de scheepvaart in havens en hun
aanvaarroutes.
Van Japanse zijde is er grote be
langstelling voor het congres in Rot
terdam. Tot-nu toe hebben zich al 32
deelnemers opgegeven. De delegatie
staat onder leiding van de burgemee
ster van Kobe.
Tijdens het congres zal er in de hal
van het stadhuis te Rotterdam ëeh
expositie worden gehouden over de
drie havens en de zusterrelatie.
Hat congres staat onder leiding van
burgemeester Thomassen. Wethouder
drs. H. J. Viersen staat aan het hoofd
van de Rotterdamse delegatie.
GEERVLIET Drs. F. L. Burger,
Rijnmondgecommitteerde voor volks
huisvesting, haven- en industrieplan
ning, agrarische en sociale aangele
genheden, dreef dinsdagmiddag in
Geervliet de eerfete paal in de grond
voor een projekt, dat Rijnmond eind
volgend jaar ruim driehonderd een
gezinshuizen zal opleveren: 185 pre
mie-woningen en 118 woningwetwo
ningen, ontworpen door de Rotter
damse architect Leo de Jonge, uitge
voerd door Bouwbedrijf Van Geest in
Vïerpolders en tot stand gebracht
door een bouwteam.
Dat bouwteam omvat zeven aan het
projekt deelnemende gemeenten, de
architect, de aannemer, de directie
volkshuisvesting Zuid-Holland, de
provinciale griffie Zuid-Holland, het
openbaar lichaam Rijnmond en de
Stichting Ratiobouw van het Bouw
centrum.
Die zeven gemeenten zijn Geervliet,
Zuidland. Zwartewaal, Vierpolders,
Heenvliet, Abbenbroek en Ouden
hoorn.
Geervliet krijgt 18 premiewoningen
en 25 woningwetwoningen, Zuidland
13 premiewoningen en 29 woningwet
huizen. Zwartewaal krijgt er 19 en 9,
Vierpolders 16 en 7, Heenvliet 84 en
24, Abbenbroek 16 en .11 en Ouden-,
hoorn 13 en 13.
Het is de bedoeling dat in april de
eerste woning zal worden opgeleverd,
in december 1972 zal het hele projekt
gereed moeten zijn.
Alle woningen zijn vier-kamerhuï-
zen met beneden een woonkajner van
31 vierkante meter en een keuken, op
de eerste etage drie slaapkamers,
daarboven een grote zolderruimte en
in de tuin een fikse schuur.
Er komt centrale verwarming. Da
premiewoningen, die voor de verkoop
aan particulieren zijn bestemd, heb
ben dezelfde oppervlakte als de wo
ningwetwoningen. Slechts de gevelin
deling verschilt.
Leen Plokhaar, die in het
nieuws kwam door een klooster
van een kikkerplaag af te helpen,
wilde een deel van de sloot ach
ter zijn huis in. rotteröam-Zuid
afdammen.
Hij wil een stuk van twee hon
derd meter bestemmen als
iéweeksloot voor kikkers.
Na telefonisch kontakt met de
gemeente kwamen reeds de vol
gende dag vijf mannen die bij
„kikkerkoning" Leen Plokhaar
helemaal gratis 'een keurige hou
ten damwand sloegen.
Volgens de taxichauffeur blijft
dankzij deze wand het vieze en
voor kikkers ongeschikte water
weg en kan hij er een echte
ouderwetse Hollandse kikkersloot
van maken.
COÖPERATIEVE TUINBOUWVEILING DER
ZUID-HOLLANDSE EILANDEN
ROTTERDAM. 3 augustus Doré gr. 16—21
p.kg.; eersteling gr. 11—17; eigenheimers gr.
13—19: bintje gr. 1314; andijvie 9—17;
bloemkool 6 st. p. bak 73UG p.st.; 8 st.
64—84; 7 St. 76—79; 10 st. 29!9; dubbel ebo-
nen Ua 73—125 p.kg.; pronkboren Ia 140—150;
snijbonen la 220—230Ila 160—230; tuinbonen
2616; rode kool 1317; gele kool 14—17;
spitskool 12—23; sla Ia 13—25 p.st.; kroten
7,j9 pjeg.; waspeen 9154: spinazie 9399;
petcrseUe 6—35 p.bs: postelein 61—70 p.kg.;
pretla 28—35; selderij 6—14 p.bs. uien 12—26
p.kg.; rabarber 2434: sjalotten 5054; rode
bessen Ia 146—169; black alicante 330—350;
Irankenthalers 160—340; czar Ia 121—148; oipal
90'150; ontario Ia 140—220; Ontario Ib
130—170; early iaxton la 110—113; burbank
180: tomaten Ia 730755 p.bak; Ib 760; Ic
600—605; 1; Iaa 32—37; Ia 23—30; Ib 11—30;
netmeloen 5 st. p. bak 1178—125 p.std 6 st.
8,-120; 8 St. 60—92; 10 St. 49—63; 12 St. 31—50;
ogenmeloen 6 st. p. bak 129—154 8 st.
100—143; 10 st. 72—113; 12 sst. 52—111; 15 st.
39—88; suikermeloen 8 st. p. bak 179 p.st.; 10
st. 145; oranje annanas meloen 6 st. p. bak
130—186 P.st.; 8 St. 140—152; 10 St. 122—134: 12
st. 110—125; 15 st. 7684; stark earliest 75/80
02—67 p.kg.; 70/75 40—66 65/70 26—51: 60/65
14—35; yellow 70/75 62—35 65/70 35—57 60/65
2614; 55/60 1544; 55/60 15—23; 50/55 16;
oomskinderen 55/60 4152 50/55 33—40.
BEURSBERICHT MARKT GOES
Granen, zaden en peulvruchten: Tarwe,
bperenschoon basis 16 pet. f 33,7534.50
per 100 kg; Gerst (Brouw/kwaliteit), 16 pot
32,50—/ 36,00 per 100 kgGerst (VoerkwaU-
telt) 16 pet 29.00—30,50 per 100 kg; Haver,
boerenschoon 15 pet 25,0026,00 per 100
kg: Erwetn (kleine groene) 42.00—44.00
per 100 kg; Schokkrs 42,00—44,00 per 100
kg. Exclusief B.T.W. Franco leverings-
p la.lts.
Hooi: weidehooi, geperst 85—100,00 per
1.000 kg; Lucernehool, geperst 130—ƒ137.50
per 1.000 kg; Zwenk- en raaigrassen, ge
perst 32,50—S 35,00 per 1.000 kg. Exclusief
B.T.W.
Stro: Tarwe- en gerstestro, geperst van
het land geleverd ƒ45—50 per 1,000 kg.
Erwtenstro, geperst van het land geleverd
60—f 70 per 1.000 kg. Exclusief B.T.W.
Vlas: "Uit de schelf geleverd wordt een
prijs betaald van 15—20 cent per kg. voor
afwijkende partijen n van 2025 cent per
kg. voor betere partijen. Zwaar gelegerde
Exclusief B.T.W.
Eieren; De elerprijs bdreaagt
1.30—1,58'/; per kg., afhankelijk van het
af te leveren kwantum. Exclusief B.T.W.
VISSERIJ BERICHT DN VLAARDINGEN
vlaardingen. 4augustus Aanvoer:
VI16, 46: VI 103, 21; VI 91), 61; V) 110, 53; VI
105 38; VI 153, 22; VI 121, 46; VI 31. 53: VI
90. 30; VI 131, 32; VI 73. 53: VI 7. 28.
Prijzen; kleine maatjes en volle ƒ191;
kleine, kleine maatjes en volle /229;grote
volle c'n maatjes 183.
