daar blijftri mens gezond hij!
K warte
Van Ruler en een drukfout
Pius XII en joden
weer in discussie
Trouw
'Samen op weg'
in druk verschenen
uw probleem
ook het onze
Vaticaan versus
Sam Waagenaar
1 Joekemetalage
BoekeneMage
i
Kerk/binnenland T2 K2
P an intercommunie nog geen sprake
Geen kreten
Uit de kerïsMaden
TROUW/KWARTET DINSDAG 11 JULI 1972
Cl!
Prof. dr. J. C, Groot
Jubeljaar
Z.-Afrika-expositie
Aalmoezenier
door prof. dr. H. M. Kuitert
Als vervolg op de bundel MAR
CUS 14 (eveneens uitg. Kok,
Kampen) vinden we in dit boek
je een goede veertig medita
ties van de overleden Utrechtse
hoogleraar Van Ruler. Ze zijn
9tuk voor stuk geïnspireerd ge
schreven en .ik denk dat ze daar-
'na ook vandaagnog bijzonder
inspireren.
Reeds enkele malen is in dit blad
uitvoerig aandacht besteed aan Van
Ruler en zijn theologie (zie de nrs.
van 16 sept. 1970 en 8 jan. 1972). Bij
de verschijning van een nieuw (nog
niet het laatste) deel theologische
opstellen xx) volsta ik daarom met
een korte verwijzing naar de inhoud
van dit deel.
Prof. dr. A. A. van Ruler
Deur tot r.k.
communie
iets meer opengezet
ROME-AMSTERDAM (UPI, KNP) Protestantse en orthodoxe christenen kunnen in 'dringende
uitzonderingsgevallen' tot de communie in de rooms-katkolieke kerk worden toegelaten, mits zij de
r.-k. geloofsleer over de eucharistie volledig aanvaarden. Rooms-katholieken mogen echter niqt deel
nemen aan het avondmaal of de eucharistieviering in andere kerken. Dit blijkt uit een nieuwe in- dat'palis'plusdT Joden^met l!?5
structie, die het Vaticaanse secretariaat voor de eenheid der,christenen heeft,gepubliceerd,
ROME (KNP) Opnieuw is in Rome
de houding van paus Pius XII ten
opzichte van de deportatie en vergas
sing van Joden in de Tweede Werel
doorlog in opspraak gekomen naar
aanleiding van een uitvoerig artikel
van pater Robert Leiber in La Civilta
Cattolica, Deze schrijver, die destijds
ook het krachtigst reageerde op het
toneelstuk van Rolf Hochhut 'De
Stellvertreter', vermeldde in het arti
kel het werk van de 'Delegatie voor
de verzorging van Joodse emigranten'
die hij een bijzondere kerkelijke in
stelling noemde. Voorts schreef hij
(ADVERTENTIE)
Francesco Fortino, een woordvoerder
van het Vaticaan, zei, dat niet-r.k.
christenen de communie niet mogen
ontvangen, als zij de r.k. geloofsleer
over de eucharistie niet volledig
aanvaarden. Het verwerpen van ande
re punten van de r.k. leer, zoals de
onfeilbaarheid van de paus, hoeft ech
ter geen beletsel te zijn voor het
ontvangen van de communie.
Het nieuwe van de instructie is, dat
nauwkeuriger beschreven wordt de
rol van de plaatselijke bisschop, die
vast moet stellen, of er sprake is van
een 'dringend uitzonderingsgeval'.
Hoewel meestal de plaatselijke bis
schop de beslissing zal nemen, kun
nen ook bisschoppenconferenties be
paalde regels vaststellen voor situa
ties, die zich in hun gebied voordoen.
Voor zij de communie mogen ontvan
gen, moeten niet-r.k. christenen ver
klaren, 'persoonlijk te belijden, dat
hun geloof in het sacrament van de
eucharistie overeenstemt met het ge
loof van de kerk, zoals Christus het
heeft ingesteld en de katholieke kerk
het overlevert'. Orthodoxe christenen
hoeven deze verklaring niet af te
leggen, omdat hun geloof in de eucha
ristie in wezen gelijk wordt geacht
aan die van de rooms-katholieken,
maar anglicanen weer wel. Weliswaar
heeft een gemengde commissie van
rooms-katholieke en anglicaanse theo
logen dit jaar een consensus inzake
de eucharistie vastgesteld, maar deze
is nog niet officieel door beide ker
ken bekrachtigd.
De Nederlandse r,k. oecumenische
deskundige prof. dr. J. Groot zei in
een commentaar, dat het document de
Be redactie behoedt zich het recht voor om
ter opname in deze raBrlek ontvangen me
ningsuitingen verkort weer te geven. Si]
pnblikaUe wordt met de naam van de
inzender ondertekend. Brieven kunnen wor-
dengezonden aan de heer Joh. C. Franeken.
secretaris vaagde hoofdredactie van Trouw-
Kwartett Postba» 859. Amsterdam.
in het'artikel in Trouw/Kwartet van
6 juli over de Zuid-Afrika-tentoonsteï-
ling in'het, Anne-Frankhuis werd als
organisator de Zuldelijk-Afrika-Werk
groep. genoemd. De tentoonstelling
werd echter georganiseerd door de
Anti-Apartheidsbeweging Nederland.
Dit om verwarring te voorkomen.
Amsterdam
B. Schuitema
secretaris Anti Apart-
heidsbeweglngNederland
Op Trouw/Kwartet van 6 juli heb ik
naar aanleiding van Simatupang; 'ju
beljaar is ernst' door H. Biersteker
een kort commentaar. Ik citeer met
instemming: 'Het economisch systeem
mag nooit toegestaan worden een ei
genmachtig proces te worden, dat de
rijken rijker maakt en de armen ar
mer*. Het bijbeljaar is m.i. een bijbel
se notie, dat God het verkeerd vindt,
dat de aardbodem in de macht van
het allerversijndsBde geldmonster
blijft Hoe kunnen we onszelf bevrij
den van de tyrannie van het door de
wet gesanctioneerde onrecht dat naar
nog veel grotere ongerechtigheid
leidt als er niet spoedig een nietig
verklaring komt? Wel de aarde, is van
de .Heer en Hij heeft haar aan alle
(niet aan enkele) mensen gegeven.
Bij het jubeljaar werd de grond voor
50 jaar weer letterlijk ter beschikking
gesteld aan God als de voetbank voor
„Zijn. voeten.. Nog» niet langgeleden las
ik- in bovengenoemd -blad, dat 2.5
miljoen Nederlanders alle grond in
Nederland bezitten. De andere 105.
miljoen Nederlanders moeten via de
belastingen of rechtstreeks een schat
ting betalen, die alle grond van recht
mist maar we! wettig is. Vandaar dat
Ik de Nederlandse kiezers adviseer om
Grond 'Recht Innen te eisen en de
belastingen derhalve overbodig te ma
ken. Inlichtingen bij Stichting Grond
vest, Postbus 5118 te Amsterdam (zie
Trouw/Kwartet 1 juli 1972, men
schrijft ons, Grondbelasting),
Yeenhuizen P. Feddema
Hed<*~ werd mijn aandacht gevestigd
op c kwestie van de viootaalmoeze-
nier. M.i. moet de heer De Winkel
zich bevrijd gevoelen. Jarenlang aan
zelf-frustratie gedaan. Hij wist im
mers dat hij als aalmoezenier de taak
kreeg een groep mensen, krachtens
zijn kerk, geestelijk te begeleiden.
Beeft hij eerlijk tegenover zichzelf
staande zich afgevraagd: kan ik dat
aan? Luidt dat antwoord ontkennend,
treed dan terug, hang de martelaar
niet uit, noch beeld je in, dat je
maatschappijhervormer op die plaats
moet zijn. Tijdens de vergadering,
tegen de volkstelling, waarop hij vol
gens het verslag van deze krant zo
nodig de leiding moest nemen, heeft
hij zeker niet gesproken over het
woord van Zijn Meester: geef den
keizer wat des keizers is. En deze
keizer was de overweldiger van het
Joodse volk.
Arnhem
G. J. Jansen
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
Uitgaven van
N.V. De Christelijke Pers
Directie:
Ing. O. Postma, F. Diemer
Hoofdredactie:
J. de Berg (waarnemend)
Hoofdkantoor N.V. De
Christelijke Pers: N.Z.
Voorburgwal 276 - 280,
Amsterdam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 22 03 83.
Postgiro: 2ó 92 74. Bank:
Ned. Midd. Bank rek.nr.
69.73.60.768). Gem.giro
X 500.
Zaterdag 1 juli werd door de EO via
de tv een gesprek uitgezonden van
Meindert Leerling met dr. ir. E.
Schuurman uit Breukelen over de
club van Rome. Over de recensent
(T. H.) die dit interview in de krant
besprak, heb ik mij lichtelijk ver
baasd, en nog meer over de vormge
ver, die er boven zette 'EO strand in
kreten', Dat de gigantische proble
men, die in de club van Rome aan de
orde kwamen, niet in 25 minuten
uitputtend kunnen worden behandeld,
weten wij allen. Die indruk is door
dr. Schuurman ook allerminst gege
ven; integendeel, hij is er diep van
overtuigd dat de vragen die hier be
sproken worden, intensieve studie
vereisen en dat het iaatste woord daar
zeker nog niet over gesproken is.
Waar uw recensent zich echter bijzon
der aan schijnt te hebben gestoten, is
de zinsnede 'De oorsprong der milieu
vervuiling is van religieuze aard.'. De
verslaggever sprak hier zelfs van -'het
slaken van kreten'. Dit is echter geen
kreet, veeleer een geloofsgetuigenis.
En zeker heeft dr. S. niet zo maar
iets beweerd. Als de recessent enige
kennis had van het lijvige proef
schrift van dr. S. 'Techniek en toe
komst' vooral van het" vierde hoofd
stuk, 'een bevrijdend perspectief voor
de technische ontwikkeling' dan was
de zin over het slaken van enkele
kreten wel in de pen gebleven. Even
min is het een kreet te zeggen dat er
te veel gemotoriseerd verkeer op zon
dag is. Wat tijdens het sabbatsjaar
werd opgemerkt over het sabbatsjaar
volgens Leviticus 25. en het gunnen
van rust aan de natuur gedurende dat
jaar, was toch geen kreet, en het
heeft wel degelijk te maken met onze
tijd. Ook is het geen acadabra ao-iets
te zeggen. In deze tijd, ook niet voor
hen die wij onkerkelijk noemen.
houding; van het'secretariaat beves
tigt, die intercommunie voorbarig
vindt, zolang er geert officiële overeen
komsten .tussen de kerken bestaan.
Hij ziet het als een kleine stap voor
uit, dat de nieuwe instructie de rol
van de, bisschoppenconferenties onder
streept., Deze kunnen regels opstellen
voor tje 'dringende uitzonderingsge
vallen'," 'Zo hebben de Nederlandse
bisschoppen In 1908 toestemming ge-
geven;aan de niet-r.k. partner om bij
zijn huwelijk ter communie te., gaan.
Volgens prof. dr. F.' Thijssen was het
te verwachten, dat. het nieüwe docu
ment zich beperkttot de 'uitzonde
ringsgevallen*. Hij meent, dat men op
de echte officieel erkende intercom
munie nog jaren aal. moeten wachten.
Eerst zal de wederzijdse ambtserken-
ning, waarover thans veel besprekin
gen worden gevoerd, een feit moeten
zijn. Overigens zei prof. Thijssen, dat
dit niet betekent, dat men een protes
tant de communie zal weigeren.
MOestal zal de'pastoor trouwens niet
weten, \wie rooms-katholiek Is en wie
niet ov
Prof. dr. fr., Mi Fiolet, secretaris
van de raad vgn kerken, meent, dat
deze instructie fa,praktijk van inter
communie zoalsdie in Nederland ge
groeid is, billijkt. Bij is van oordeel,
dat de 'dringende', uitzonderingsgeval
len', waarover de instructie spreekt,
ook toegepast kunnen worden op de
geestelijke noodsituatie, waarin een
christen of een groep'christenen voor
hun eigen geestelijke leven de verrij
king van andere kerken menen nodig
te hebben. Maar ook hij bespeurt in
de instructie de tendens van oecume
nisch eenrichtingsverkeer daar Rome.
miljoen lire had geholpen.
Hiertegen werd stelling genomen door
de Nederlandse schrijver Sam Wage
naar, woonachtig in Rome, in zijn
boek 'Het ghetto aan de Tiber'. Waag-
enaar schreef, dat die 1,75 miljoen
lire van Amerikaanse Joden afkomstig
waren en dat de Paus het bedrag
alleen maar heeft doorgegeven. Voorts
dat de delegatie tot hulp aan Joodse
emigranten helemaal niet kerkelijk
maar een puur Joodse organisatie
was. Het Vaticaan heeft hier inmid
dels weer op geantwoord dat de Paus
schenkingen had ontvangen en dat
daarbij was verzocht deze aan te wen
den tot hulp aan de Joden. Over de
genoemde Delegatie antwoordde het
Vaticaan, dat de organisatie vanwege
het gevaar bij de Kapucijnen was
ondergebracht en dat de Franse pater
Benedetto tot leider was aangewezen.
DEN HAAG Dezer dagen ver
schijnt bij Boekencentrum NV in
druk het interim-rapport 1972 van de
hervormd-gereformeerde werkgroep
'Samen op weg'. Daarmee komt dit
rapport dat aangeboden is aan de
generale synoden van de nederlandse
hervormde kerk en de gereformeerde
kerken als een tussentijdse balans van
het gesprek tussen hervormden en
gereformeerden in ons land op rui
mer schaal ter beschikking. Beide
synoden aanvaardden het rapport,
evenals het voorstel van de werk
groep» samen te gaan vergaderen. De
werkgroep zal de agenda ontwerpen
voor deze gezamenlijke synodeverga
dering, die naar verwacht in mei 1973
zal plaatsvinden.
VVV I
ROME (KNP) Verontwaardigd
heeft men ia het Vaticaan de beschul
diging van de Nederlands-Joodse
schrijver Sam Waagenaar teruggewe
zen, dat paus Pius XII niet genoeg
voor de joden zou hebben gedaan. Het
Vaticaan reageert hiermee op het
boek 'Het ghetto aan de Tiber', dat
Sam Waagenaar dezer dagen heeft
gepubliceerd. De schrijver .woont in
Rome.
Sam Waagenaar stelt in zijn boek
onder meer, dat de 'delegatie voor de
verzorging van joodse emigranten'
geen katholieke maar een puur joodse
organisatie was. In het Vaticaan ant
woordt men hierop, dat de organisatie
vanwege de steeds gevaarlijker wor
dende situatie in Italië in 1943 werd
ondergebracht in het generalaat .van
de kapucijnen in Rome en dat de
Franse pater Kapucijn Maria Benedet
to tot leider werd aangewezen.
Sam Waagenaar stelt verder,dat paus
Plus alleen maar ails doorgeefstation
heeft gefungeerd voor een hulpverle
ning.ten bedrage van 1(4 miljard lire,
afkomstig van Amerikaanse joden.
Het geld zou niet van de paus zelf
afkomstig geweest zijn. Het Vaticaan
merkt in verband hiermee op, dat de
paus gelden had gekregen en dat bij
die schenkingen was aangegeven, dat
hij het zou gebruiken voor hulp aan
joden.
GRONINGEN De rijkspolitie in
Groningen heeft in het onderzoek
naar de verantwoordelijkheid inzake
het spuiten van een giftige stof door
een sproeivliegtuig vrijdag jl. boven
het dorp Feerwerd, de dienst lucht
vaart ingeschakeld. Het staat nog niet
vast in hoeverre de 'inwoners van dit
Noord-Groningse dorp eventuele cha-
de kunnen claimen:
Hat lijkt mij toe dat deze bundel een
aantal opstellen bevat die in bijzonde
re mate geschikt zijn het eigene van
Van Rulers theologiseren te belichten.
Ik bedoel dan niet alleen dat we, ook
in dit nieuwe deel, weer die eigenaar
dige combinatie tegenkomen van
aandacht voor het innerlijk leven en
aandacht voor zoiets 'uitwendigs' als
b.v. de politieke orde, zonder dat
beide op elkaar in mindering komen.
Maar vooral heb ik dan Van Rulers
aandacht voor de instituten" op het
oog, of beter gezegd: zijn inzicht in
de wezenlijke betekenis van het insti-
tutaire element in het menselijk
bestaan. Aandacht voor de politiek en
inzicht in het instituut als een ge
dragsregelaar van een groep, veron-
derstellen elkaar bij Van Ruler. Te
genwoordig heeft iedereen het daaro
ver, maar het is frappant om bij Van
Ruler daarover al uitspraken te lezen
die dateren uit de jaren vijftig en
zestig.
Ik moet er wel aan toevoegen dat
deze aandacht voor, als men wil: de
structurele kant van het bestaan, tege
lijk ook een zekere beperktheid van
Henoodlot van die dagen
Breukelea
M. J. Arntzcn
Verbetering. In het ingezonden stuk
van de heer A. Kraal te Zeist (Tr/Kw
van 7 juli) is een regel weggevallen.
Het slot had als volgt moeten luiden:
Dat kort wel eens inhouden dat wij
ons afkeren van een zwak functione
rende democratie.en ons keren
naar een sterk gezag, dat zich diep, ja
zeer diep buigt voor de Koning der
Koningen en er niet voor terugdeinst
de chaos onder ons te kéren. Een
overheid dus die met de kerk mee
bidt: Leer ons uw weg, o Heer.
In het informatieblad van het Bisdom
Breda 'Overweg' schrijft J. L. M. de
Lepper over katholieke twijfels bij de
herdenking van de Gorkumse martela
ren.
'Men schijnt zich af te vragen: waren
deze mannen niet eerder het slachtof
fer van hun eigen benepen denkbeel
den dan van een werkelijke geloofs
vervolging? Met andere woorden: als
zij destijds over kerkelijke, strijdvra
gen dezelfde ruime opvattinpen had
den gehuldigd die leven bij katholie
ken in onze dagen, zouden zij dan wel
het harde lot hebben ondergaan dat
nu hun deel werd? Moet hun zoge
naamde marteldood niet veeleer wor
den toegeschreven aan een bedenkelij
ke onverdraagzaamheid tegenover de
voor ons als historisch verschijnsel zo
begrijpelijke hervorming dan aan een
bewonderenswaardige beginselvast
heid' Als men .hun ongelukkig levens
einde beziet 'tegen- de achtergrond
van de huidige .verstandhouding tus
sen katholieken "en protestanten, lijkt
wat hun overkomen is nauwelijks
meer verklaarbaar. Natuurlijk kan
men hun altijd nog de eer gunnen die
in het aiigemeen mag worden toege
kend aan mensen die voor hun op
rechte overtuiging hoe onjuist dan
ook hun léVen willen prijsgeven,
maar dit is eé'ri schrale hulde, die met
de titel 'geloofsgetuige' ternauwer
nood kan worden overeengebracht'.
En voorts: 'Het noodlot van die dagen
was juist dat het zo moeilijk werd
gemaakt sympathie voor het verzet te
verbinden met trouw aan het katho
lieke geloof.'; Vooral 'de uitdagende
houding van." de Geuzen maakte dit
vrijwel onmogelijk. Toen zij met
kerkvaandels'aan de mast vóór Gor-
cum verschenen en omhangen met
kazuifels de burgers op de wallen uit
miskelken toedronken, kon men van
de .geestelijkheid bezwaarlijk verwacfc-,
ten, dat ze deze lieden als bevrijders
zou verwelkomen. Sinds een Calvinis
tische minderheid zich van de opstand
had meester gemaakt, viel het niet
meer mee om met Jan van Gïymes te
zeggen: 'Ik ben katholiek als de heren
zo goed doch ik koos de partij van
Oranje'. Men mag de Geuzen overi
gens niet zien als eerlijke voorstan
ders van de reformatie. Het gedrag
van hun aanvoerder Lumey bewijst
dit al te duidelijk. Toen hij een half
jaar na zijn misdaad in Den Briel
door Oranje om zijn ondisciplinaire
en wreedaardig optreden was verwij-
Over de martelaren schrijft de heer
De Lepper:
'Zelfs als wij weinig of geen rekening
houden met hun historische situatie
iets waar ze ongetwijfeld recht op
hebben -—moeten wij hen beschou
wen als waarachtige geloofsgetuigen
die onze verering verdienen. Wat dan
evengoed geldt voor de pastoors die
met de bijbel in de hand hun gelijk
verdedigden als voor de simpele
kloosterbroeder die zei alles te gelo
ven wat zijn gardiaan geloofde. Dat er
in de groep een enkele voorkwam
wiens verleden verre van vlekkeloos
was, mag aan onze verering geen
afbreuk doen. Men kan zelfs volhou-
c
derd en naar de Zuidelijke Nederlan
den was teruggekeerd, noemde hij
zich weer katholiek; de teruggave van
zijn bezittingen was hem wel een mis
waard. Zijn beginselloosheid blijkt
geen alleenstaand verschijnsel:
Brandt, de veroveraar van Goreum en
Zwartje, de Geuzenleider van die stad,
kon men enige jaren later, toen de
kansen gekeerd schenen, in de Spaan
se gelederen vinden. Men mag met
recht volhouden, dat wat deze mensen
dreef, eerder „odsdiensthaat was dan
papenhaat Zoals het door een levens
beschrijver vaan de martelaren is ge
formuleerd; het gereformeerde geloof
was voor de Geuzen een eenvoudig
voorwendsel om met het heilige en
met het geloof af te rekenen.'
den, dat die omstandigheid de groot
heid van het martelaarschap aiieen
maar verhoogt. Als iemand niet vol
gens zijn overtuiging heeft geleefd, -is
de verleiding des te sterker om door
verloochening van die overtuiging het
onjuiste gedrag te rechtvaardigen. Dat
niet te doen is op zichzelf heldhaftig.'
In 'Hervormd Nederland' signaleert
ds. L. H. Ruitenberg de federatiepo
gingen. Er is één motivering die hem
re centralisatie van de centra voor de
geestelijke volksgezondheid, de pogin
gen tot eenwording van politieke par
tijen in een Christelijke Democrati
sche Beweging en van de kruisvereni
gingen. Er is één motivering die hn
bij al die pogingen heeft getroffen:
'Met dit proces volgen allerlei verzuil
de dienstverlenende instanties de
strekking, die zich in het gehele eco
nomische leven voordoet, namelijk
dat terwüle van de rentabiliteit fusies
tot stand komen, waarbij dan kijk
naar de dagbladen de vraag naar
dé eigenheid, de beginselgrondslag,
minder zwaar weegt dan het rende
ment en de discussies over het princi
piële van de principes, zoals die nog
tot voor kort gevoerd werden, niet
zoveel gewicht meer in de schaal
leggen.
In het geval van de drie christelijke
partijen wordt over die financiële
kant niet gesproken, maar daarom
mag deze factor nog niet over het
hoofd gezien worden. Alle partijen en
zeker deze drie, lijden onder een ver-
iiesva n leden, dus contribuanten, ter
wijl de taken zwaarder worden. Samen
kan men die beter aan dan gescheiden
en dus gaat men zoeken naar een
grondslag, die deze gezamenlijkheid
kan dragen.
Hoe zit dat? Bepaalt het geld de
geest? Dat is te gemakkelijk geconclu
deerd. Deze ontzuiling zou niet moge
lijk zijn, als er niet ook zedelijk en
geestelijk redenen waren om opnieuw
na te gaan, vat die eigenheid, die
apartheid, aan de zaak, waarvoor men
staat, toevoegt.
Dat proces is al enige tientallen jaren
aan de gang. Het geld, of beter: het
gebrek asn geld versnelt alleen een
proces, dat al aan de gang is en
dwingt tot het nemen van besluiten.
Die blijven achterwege, als er geen
materiële noodzaak is.
Als een aantal kerken samen pasto
raat, diaconaat, opleiding gaat "erzor-
gen, dan kan men zeggen, dat geldge
brek de beweging ertoe versnelt, maar
de beweging zelf is al geruime tijd
aan de gang. Daarom moeten wij
maar niet al te boos zijn op dat geld.'
AWW dient u te bespreken met. de
raad van arbeid van uw rayon. Deze
zaak is te ingewikkeid om in deze
rubriek te bespreken.
Vraag: Kan een ongehuwde moeder
alleen beslissen over het afstand doen
van haar baby? Heeft de vader of zijn
familie ook medezeggenschap?
Antwoord: De wet laat de ongehuwde
moeder vrij in het handelen met en
over haar kind, zonder rekening te
houden met de vader. Als zij afstand
doet van de baby en verklaart niet te
willen weten, waar deze terecht komt,
is daar niets aan te doen.
Vraag: Onlangs stierf onze ongehuwde
zuster. Er bleven over X broer, 1
zuster en 2 zwagers. Allen hebben
kinderen. Hoe gaat het met de erfe
nis. Er was geen testament
Antwoord: U schrijft niet hoe groot
de erfenis is. Wij kunnen dus niets
over de successierechten zeggen.
Waarschijnlijk loopt de zaak via een
notaris. De erfenis wordt over 4 'sta
ken' verdeeld: a de hroer, b de zuster,
en c de kinderen van de beide zwa
gers. De 'staken' zijn allemaal even
groot Heeft een van de zwagers bijv.
5 kinderen en de andere 2, dan krij-
Vraag: Als mijn zwarte aanrecht nat
is, is het prachtig diep zwart, maar
als het droog wordt, is de kleur vaal
grijs. Hoe moet ik het blijvend zwart
krijgen?
Antwoord: Sen ouderwets middel:
eerst met fijn schuurpoeder en zeep
het aanrecht goed schoon maken. Als
alles goed droog is, het geheel met
een vette olie insmeren, u kunt olijfo
lie maar ook parafine gebruiken. Als
de olie de poreuze laag is binnenge
drongen, veegt u het overtollige ste
vig met keukenrolpapier weg en
poetst met hetzelfde papier tot het
oppervlak glimt. U kunt dan als u dat gen de kinderen van de eerste zwager
wilt met donkere boenwas nawrijven 1/20 en die van de tweede zwager elk
en boenen. 1/8 deel. De zwagers ervan zelf niet,
Vraag: Ik ben als Nederlander gebo- maar komen op voor hun onmondige
ren. Later ging ik naar Amerika en kinderen.
was dertig jaar Amerikaans staatsbur- Vraag: Er is een vereniging van ou-
ger. Nu wil ik weer Nederlander ders en verzorgers van 'abnormale'
worden. Houd ik dan mijn Social kinderen. Hoe heet die vereniging?
Security? En hoe zit het met de AOW Antwoord: U zult bedoelen de lande-
en met de AWW? lijke Protestants Christelijke verem-
Antwoord: U hebt voor de Social ging van ouders en vrienden van het
Security premie betaald en dus gaat afwijkende (geestelijk en lichamelijk
de uitbetaling gewoon door. U moet misdeelde) kind. Philadelphia, Dillen-
natuurlijk wel jaarlijks een verkla- burgstraat 33, Utrecht tel. 030-512341.
rinig afgeven, dat u nog bestaat, maar Verder is er de Katholieke Ouders-
we" veronderstellen dat u dit bekend vereniging: Voor het zorgenkind, post-
is. Inlichtingen omtrent AOW en bus 3045, Utrecht (tel. 030-936823).
Van Rulers thematiek in dezen laten
zien. Hoe hij ook het instituut verde
digt, het blijft erbij dat Van Ruler er
eigenlijk maar drie wil kennen: de
'driehoek' overheid, kerk, staat. Wel
weet hij van ook nog andere machten
en gedragsregelaars (136) en komen
die ook wel elders in deze opstel
len ter sprake. Maar hun wezenlij
ke macht (b.v. die macht van een
economische orde) wordt m.i. niet
voldoende boven water gehaald.
Ik laat het echter om bovenge
noemde reden bij deze verwijzin
gen. Wel wil ik een drukfout signale
ren, en m.i. zelfs een drukfout die
Van Ruler op z'n kop zou zetten als
het geen drukfout zou blijken te zijn
(en wie is ooit helemaal zeker over
wat Van Ruler wel of niet gezegd kan
hebben?). Volgens mij is de regei op
blz. 117: Tiet kwaad steekt in het
bestaande en het bestaan als zodanig*
een uitspraak die het tegendeel bevat
van wat Van Rulers theologie in
houdt. Ik denk dat de lezer zijn pen
moet pakken en er 'niet' bij moet
schrijven, zodat er dan komt te staan:
'Het kwaad steekt niet in het be
staande en het bestaan als zodanig'.
Dat is Van Ruler, maar dan ook
helemaal.
x) Marcus 14 (vervolg), 15 en 16;
door prof. dr. A. A. van Ruler, Ultg.
Kok, Kampen; prijs 13.90.
xx) Theologische opstellen IV; door
prof. dr. A. A. van Ruler, ultg. Cal-
lenbach, Nijkerk; prijs 24.50 (bij
Intekening 22,-).
'VREDE'?
Enkele keren hebben wij in deze
kolom kritiek laten horen op wat wij
aantroffen in het blad Protestantse
Gezondheidszorg. Nu wij daarin iets
lazen dat onze instemming heeft wil
len wij ons haasten daaraan lucht te
geven. In Rotterdam loopt een straf
zaak tegen bepaalde films en tijd-,
schriften waarvan het de vraag is of
ze als pornografisch moeten worden',
be- en veroordeeld of niet Prote
stantse Gezondsheidszorg vermeldt d \t
het vooronderzoek hiervan opgedra»
gen is aan het Nederlands Jnstituut
voor Sociaal-Sexuologisch Onderzoek.
De kosten van het vooronderzoek zijn
begroot op ƒ29.300 en die vwn het
daaropvolgend hoofdonderzoek op
62.200, samen dus bijna een ton.
Het blad vraagt zich af of de Algeme
ne Rekenkamer hier niet iets aan
doen moet. Het lijkt ons eveneens een
zwaair overtrokken zaak en een gelduit-
geverij die niet te verantwoorden is.
Hetzelfde blad maakt ook melding
van de N.V Instituut voor Zieken
huisfinanciering te Maastricht, een
commerciële instelling die een lening
van 20 miljoen uitgeeft ten bate van
ziekenhuizen die aan nieuwbouw toe
zijn. Protestantse Gezondheidszorg
vraagt zich terecht af of dit soort
projecten in commerciële handen dieet
te komen. Het geheel schijnt
uiteindelijk te vallen onder de Steen
kolen Handels Vereniging! Men kan
zich afvragen of ook hieraan zo nodig
weer iets verdiend moet worden. Het
blad oppert de gedachte om voor
dergelijke financieringen het beleg-
gingsgeld van de PTT te gebruiken,
het voorziet z'n commentaar op deze
mededeling van het hoofd: Ziekeai-
huisbouwfinandering zoals bet niet
moet En intussen gaan zulke dingen
ongestoord verder en wordt er bezui
nigd op zaken die geen bezuiniging
toelaten. Men kan zulke zaken ver
zwijgen en dan heeft iedereen 'vrede',
maar het is de vraag of daarmee ons
democratisch bestel gediend is.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Paramaribo: B. van der
Nagel, vicaris te Leiden.
Bedankt: voor Maarssen: A. Noorde-
graaf te Ede.
GEREF. KERKEN
Aangenomen: naar Goes: J. S. Ridden
bos, kand. te Kampen.
Beroepen; te Oostwold: D. Land tijde
lijk teGrootegast.
GEREF, KERKEN (VRIXG.)
Beroepèn: te Grootegast: kand. C.
Stam te Hoogeveen.
GEREF. KERKEN (VRIJG. B.V.ji
Bedankt: voor Gorinchem-Hardinx-
veld-Giessendam: H. Smit te Den Hel
der.
BAPT. GEMEENTEN
Bedankt: voor Muntendam: W, Hes
sels te Lemmer.
EVANG. LUTII. KERK
Beroepbaar: prop K. van der Horst,
Donarstraat 6 te Amsterdam.
van het Peeliandfonds in Nederland.
Door E. J. Th. A. M. van Ernst ede,
streekkarchivaris van Peelland, Aantal
bladzijden 358. Prijs 11,95, Paper
back. Te Deurne.
Het Peeliandfonds te Deurne heeft als
doelstelling uitgaven voor te bereiden
in de vorm van monografien waarin
cetten worden behandeld van de regi-
regionale geschiedenis van Noord-oost
Brabant.
Het hier aangekondigde boek ziet er
niet erg aanlokkelijk uit De buiten
kant is zonder meer dillettantiseh en
de druktechniek is zeker niet este-
tisch. Dat wij hier toch de tweede
druk aankondigen, is niet verwonder
lijk. Want de inhoud is buitengewoon
boeiend. Het komt ons voor, dat het
Peeliandfonds een cultureel uitsteken
de functie verricht door het publice-
digde.
Het goed geïllustreerde boek geeft
informatie die in de normale gescie-
denisboeken niet gegeven wordt. Het
houdt zich bezig met de heksenvervol
ging in de Peel. Het is dus een
gruwelijk boek. Onvoorstelbaar wreed
zijn mensen vervolgd, die niets, maar
dan ook niets gedaan hadden dat
vervolging rechtvaardigde. De heksen
waan is misschien de meest gruwelij
ke uitbarsting van satanisme geweest,
die Europa (en ook Amerika) gekend
heeft. Mensen met zwakke zenuwen
moeten dit boek niet lezen: het is een
kijk in de hel.
Duidelijk is, dat het mensdom geteis
terd wordt door satanische invloed. In
de late middeleeuwen zowel als nu.
Het Duitse nationaal-socialisme en de
rassenmoorden van vandaag de dag in
Afrikaanse staten zijn er bewijzen
voor. De mens heeft altijd vreugde
gehad in de nameloze pijnen van zijn
naasten. Hij heeft de duivel willen
uitbannen door middel van middelen
die hem lust verschaften. Ethisch on
begrijpelijk. Helaas, de psychologie*
leert, dat de lust tot kweling nog
altijd velen beheerst.
Een zeer opmerkelijk boek, voorzien
van bronnenvermeiding. Vooral voor
historici, psychologen en wijsgeren
van groot belang. Een opmerkelijk
boek? Een ontstellend boek en daar
om heel waardevol 'boek.
van D.
