Oude denkbeelden op de helling
Ïtti/S
'TT""iir r '-ïiiftiT'TimY
Een nieuwe vorm
van samenhokken
in Hengelo
Elf miljoen
m
Deil
I TROUW /KWARTET ZATERDAG 3 FEBRUARI 1973
BINNENLAND
T11/K13
door Dick Ringlever
DEN HAAG De Nederlandse padvinderij- verkent nieuwe paden en legt oude waarden op de weeg
schaal. De stijl van toen (tot 62 jaar terug), de systemen en de ideeën, die sinds Baden Powell het
imago van de klassieke wereldwijze jeugdbeweging bepaalden, worden getoetst aan het denken van
vandaag en veranderd.
1
Buitenaanzicht van Pieter Bloms Kasbah-project in de Hengelose wijk Groot Drienne.
door Jac Lelsz
HENGELO In Hengelo (O.) is het eerste gedeelte van een
middeleeuws stadje, gehouwd op puur zakelijk-rationele gronden,
naar een ontwerp van de Monnickendamse architekt Pieter Blom.
Een complex woningen dat door de departementale commissie, die
zich bezig houdt met experimenten op dit terrein, genoemd is "het
meest experimentele woningwetbouwproject in Nederland".
De zogenaamde Kasbah, waarbij de
184 woningen gebouwd zijn op palen,
zodat er onder mogelijkheden ontston
den voor allerlei activiteiten, voor
gezelligheid, voor communicatie. Het
plan is gerealiseerd aan .de groene
oostrand van de uitgestrekte nieuwe
wijk Groot Driene, en gisteren werd
officieel de eerste sleutel uitgereikt.
Dat gebeurt doer mr. J. W. G. Floor,
directeur-generaal van de centrale di
rectie voor de volkshuisvesting en
bouwnijverheid. Eerste bewoner van
de Kasbah zal zijn de heer R, Dragt,
die op de vliegbasis Twente werkt, en
die binnenkort hoopt te trouwen, In
eerste Instantie zullen zestien huizen
worden uitgegeven. De Kasbah zal,
naar verwacht wordt, in september
geheel bewoond zijn. Van de 184 wo
ningen zijn er op 't moment 143
toegezegd. Gemeente-architect M. de
Jeu is niet bang voor leegstand. Hij
zegt dat 'de mensen, die er komen,
bewust er voor moeten kiezen, 'en
thousiast en wetend, dat het een expe
riment is, een spel van wonen en
levca-er-onder*.
Aan het tekenen van het Kasbah-
project is een proces voorafgegaan. In
1962 won Pieter Blom de Prix de
Rome met een ontwerp voer het Pes-
taiozzidorp in Zwitserland. Hieruit
vloeiden onder meer studies voort
overf 'wonen als stedelijk dak' en over
een meergezinshuis. Van deze twee
studies is de Kasbah de concretise
ring.
'Filosofie'
Blom omringde zijn Kasbah-plan met
een filosofie. Hij zag gelijkenis met
middeleeuwse structuren; verschillen-
de stedelijke functies zouden moeten
worden samengebracht De woningen
moesten als een dak worden gebouwd,
waaronder zich het gemeenschapsle
ven zou moeten kunnen afspelen. Er
zouden ook herkenningspunten moe
ten zijn, winkeltjes en kroegjes, maar
ook een plek waar de zon kan binnen
komen cn waar de regen kan vallen.
Vanwege het economisch haalbare zou
niet ontkomen kunnen worden aan de
herhaling, maar aldus Blom
deze zou alleen vanuit een vliegtuig
zichbaar zijn. Vanuit de stad zelf zou
iedere woning geïderitificeerd kunnen
worden. En de bewoners? Die zouden
volgens Blom een gemengd gezelschap
moeten vormen. Arbeiders en ambte
naren, professoren en dominees, ar
tiesten en advocaten, lange en korte
mensen, wit zwart, bruin, groen,
blauw en rood.
Na een reeks tegenslagen, waaraan
men in dit land niet ontkomt kreeg
Hengelo toestemming te gaan bouwen.
De man; die het plan door dik en
dun, tot bij de hoogste instanties,
verdedigde vanuit een gelijkgestemd
idealisme als waarmee Blom bezield
was, was de heer De Jeu. De Jeu en
Blom hebben er nu in dezelfde mate
voldoening over dat het tenslotte toch
gelukt is, en als derde zou daar ook
nog bij genoemd kunnen worden me
vrouw R. van der Kaars, maatschappe
lijk werkster (inspectrice vindt ze een
vervelend - woord) van de "Woning
stichting Hengelo.
Dank zij een extra bijdrage van het
rijk konden de huren beperkt worden
tot gemiddeld 276 gulden per maand,
inclusief centrale verwarming maar
exclusief stookkosten. Slechts onge
veer zestig van de 184 woningen heb
ben een huur van 180 tot 210 gulden.
Het grootste, gedeelte van de wonin
gen heeft een aanzienlijk hogere
huur, tot 410 gulden. Als woningpro
ject in de sociale sector is de Kasbah
dan ook niet volledig geslaagd; .zeker
niet omdat de huren in het oosten
des lands gemiddeld niet onbelangrijk
lager liggen dan in de randstad Hol
land; Mevrouw Van ,der Kaars bekent
dan ook; 'De arbeiders komen bij dit
plan bijna niet aan hun trekken'.
Wie zoal in deze huizen komen, zijn
bijvoorbeeld docenten van de in
de buurt liggende TH-Twente, studen
ten, secretaressen, ook wel jonge men
sen die samen een eenheid huren. 'In
het algemeen wat progressief getinte
mensen, die het ook nog eens een
keer hertalen kunnen', aldus de heer
De Jeu.
Men moet er natuurlijk tegen kun
nen, tegen deze manier van wonen en
leven. Sommige gegadigden is het af
geraden. Anderen trokken zich uit
eigen beweging terug. Met de binnen-
pnvacy zit het wel goed, maar bij de
buitenprivacy worden nu eenmaal
heel andere wegen bewandeld.
Evenals dat het geval is met de door
Blom bij de TH in Enschede gebouw
de mensa (die vanwege burchtachtige
karakter de naam De Bastille kreeg)
wordt ook bij de Kasbah tegemoet
gekomen aan tegenwoordig bij veel
jonge mensen levende, zij het modem
vertaalde romantische gevoelens. En
evenals bij De Bastille vindt men ook
in de Kasbah-woning gangetjes, trap
jes, doorkijkjes en blinde muren,
waar men ze nu net riet had ver-
wacht. Het is weer een huis -met
geheimen, zoals -in veel. gevallen mis
schien "onze ouders en zeker onze
grootouders hadden.
Onder de balken
'Nogal onafgewerkt', vond iemand in
een van de drie nogal kostbaar (een
dikwijls voorkomend euvel) ingerich
te modelwoningen. En dat is zo. Men
kijkt zo tegen de balken van het
schuine dak aan. maar die kan men
dan ook naar believen een kleurtje
geven, en soms is het mogelijk met
wat wandjes te gaan schuiven. 'Een
beetje hokkerig5, zei een ander. En
dat is eveneens waar. Het is geen
huis met een doorzonkamer, die ook
mooi, comfortabel en sfeervol kan
zijn, doch die weinig ruimte laat voor
fantasie.
Dat hokkerige geldt trouwens ook
voor de architectuur van hert Kasbah-
coniplex in zijn totaliteit Men zou
kunnen spreken van een nieuwe vorm
van samenhokken. Een" samenhokken,
dat herinnert aan de oude binnenste
den en binnenstadjes; en dat-voor de
een een verrukking is en voor de
ander een verschrikking. Wie een
huls met tuin rondom als ideaal ziet
of zelfs wie mikt op een huis met
voor- en achtertuin, hoort in de Kas
bah niet thuis. Vandaar dan ook dat -
mevrouw Van der Kaars van de Wo
ningstichting Hengelo vooraf een ge
sprek met de gegadigden heeft.
Het Kasbah-project omvat vier typen
woningen. Zeer kleine woningen voor
alleenstaanden enz., kleinere wonin
gen voor jonge gezinnen, middelgrote
woningen voor doorsnee-gezinnen en
extra grote woningen met vier of vijf
slaapkamers. De hoogte van dé huur
wordt niet alleen bepaald door de
grootte van de woningen, maar ook
door de ligging en door het al dan
niet aanwezig zijn van een dakterras.
Onder de huizen heeft iedereen '.,n
parkeerplaats voor zijn auto. Blom
heeft compacter gebouwd dam tegen
woordig in dit kleine Nederland regel
is. Hij heeft 65 woningen op een
hectare gezet met alle voorzieningen
die daarbij horen. Een dichtheid die
twee-5-drie maal groter is dan wat
men in het algemeen in nieuwe wij
ken ziet. Hij is van oordeel dat er
eigenlijk nog meer huizen op een
hectare kunnen. Dit past iaeent hij,
bij een verantwoorde benadering van
het probleem der overbevolking.
Aan dé onderbouw van het KasDah-
plan wordt dp het moment, hard ge
werkt. Er ,is een speciale werkgroep
voor in het leven geroepen. Om te
beginnen is een beperkt aantal win
kels geprojecteerd, ondermeer een su
permarkt. Men hoopt dat ze er spoe
dig komen, en de kansen?hierop lig
gen gunstig. Verder is er eèn flaneer-
plein, waar men elkaar kan ontmoe
ten, een esplanade. Daaraan komen,
hooprt men,' ook wat kroegjes. Een
kindercrèche, een kerkelijk centrum,
een bibliotheek en een gelegenheid
voor wijkaetivitèiten zijn in discussie.
CRM schonk al vier ton en men
hoopt dat er nog wat uit Den Haag
komt. Ook wordt gedacht aan een
hortus botanicus. Daar onder de wo
ningen de temperaturen volgens een
deskundig onderzoek te vergelijken
zullen zijn met die op de grens van
België en Frankrijk (sommigen blijven
echter bevreesd voor tocht) piekert
men zelfs over het plaatsen van tropi
sche planten.
De totale kosten van het - Kasbah-
complex bedragen elf miljoen gulden.
Een paar miljoen gulden meer dan
wanneer traditioneel gebouwd was.
De heer De Jeu is er evenwel van-
overtuigd dat bij herhaling van een
dergelijk project elders besparingen
.mogelijk zijn.
1
gs3j|ag^illiÉgigSg^Bsaa8a^N!j^^ - uX^>-
Hier, onder de op palen gebouwde Kasbah moet zich straks het gemeenschapsleven gaan afspelen
Het onder één dak brengen, begin
deze maand, van de vier verzuilde
organisaties in de Vereniging Scou
ting Nederland én het nooit eerder
genomen initiatief uitspraken op poli
tiek gebied te doen (een verklaring
over Vietnam direct nadat de fusie in
Utrecht beklonken was) zijn er maar
enkele tekenen van. Er zijn er meer.
Alles wat maar enigszins op de hel
ling kén, wordt erop gezet de theatra
le wet en belofte, waarin zelfs de
jongste welpen trouw zworen aan God
en hun land, het principe van de
individuele prestatie evengoed als de
straffe militaire organisaties, waarin
discipline decennia lang de ijzeren'
basis was, waarop karakters werden
gevormd.
Die pijlers lijken nu allemaal te zijn
weggevallen. Ronald Oudshoorn, se
cretaris kadervorming en spelontwik-
keling, daarover: 'Zo'n acht jaar terug
konden we nog praten over allerlei
zekerheden. Nu weten we het alle
maal niet meer zo goed, We zijn hard
op zoek naar een nieuwe eigen identi
teit. Ik geloof, dat dat goed is'.
Zekerheden
Die zekerheden waren trouwens de
laatste jaren ook al aardig aan het
verwateren. Het para-militaire was er
bij de meeste groepen al helemaal uit,
het idee van individuele prestatie, die
met uniform-decoraties werd beloond,
ook. In plaats daarvan kwam meer en
meer de groepsactiviteit. Niet alleen
op het gebied van het tradtionele
verkennende spel in de natuur, maar
ook op dat van studie van hedendaag
se problemen. Naast het 'vlotje hou
wen', werd ook aandacht besteed aan
het opzetten van om maar één
voorbeeld te noemen een Novib-
project, of een inhaak-actie.op een vre-
aesweek. -
Leendert van der' Jagt, stafmedewer
kers levensbeschouwing: 'Meer en
meer gaan zulk soort zaken ook bij de
padvinderij in de belangstelling staan.
Zo hebben we een tijdje terug voor
leiders en leidsters een weekend-dis
cussie gehad over sexualiteit. Vroeger
zou dat ondenkbaar zijn geweest. Dat
was de taak van de ouders, werd toen
gezegd. Homofilie is ook zo'n onder
werp, dat we besproken hebben. Er
zijn er meer. Veel daarvan liggen op
het gebied van de kritische maat
schappij-beschouwing. We hebben
daarvoor, een specialft commissie, die
ideeën ter discussie legt met het doel
handvatten aanleiders en leidsters te
geven, waarmee ze onder de leden
kunnen werken. Tot nu toe werkt dat
eg goed'.
Vernieuwing te brengen in wat ver
stard lijkende structuren was ook de
aanleiding voor onderzoeken op veler
lei gebied. Zo is op het ogenblik
met geld van CRM een enquête
aan de gang onder leden. Daarin
wordt nagegaan hoe men het lidmaat
schap ervaart, waarom men lid wordt
of bedankt en wat - men eventueel
veranderd wil zien.
Van der Jagt; 'Daaruit hopen wij
gegevens te krijgen, die ons wellicht
kunnen helpen bij het uitzetten van
een nieuwe koers. In dit verband
moeten ook .onze nieuw gelegde con-,
tacten met organisaties als de her
vormde en de katholieke jeugdraad
worden gezien. We willen gewoon
open staan voor nieuwe ideeën, die
leven in de verschillende denkwerel
den'.
Een ander onderzoek geldt de unifor
men. Is het nog wel zo nodig, dat
padvinders en-sters uniform gekleed
gaan. Oudshoom: 'De studie daarover
is nog niet voltooid. Ik geloof, dat het
uniform voor de jongere leden wel
gehandhaafd zal worden. AHeen om
dat de jongens en meisjes daar zelf
prijs op stellen. Bij de ouderen zijn
de meningen daarover sterk verdeeld.
Er is een grote groep, die af wil van
de uniforme kleding maar er zijn er
ook, die er nog erg aan hangen'.
Achterhaald
Over het militaire imago: 'Ik geloof,
dat dit op het ogenblik wel achter
haald is. De tijd, dat leiders het voor
het zeggen hadden, is voorbij. De
organisatie is de laatste jaren veel
democratischer geworden. Net als in
de politiek hebben we een parlement:
een landelijke raad van vertegenwoor
digers van alle districten, die ideëen
inbrengen, maar ook kritiek mogen
geven op het bestuur. In het klein
wordt eveneens aan die democratische
verhoudingen gewerkt. Een voorbeeld
daarvan is, dat we nu aan het praten
zijn over het instituut van een meer-
hoofdige leiding voor de roepen.
Daarnaast streven we naar meer in
spraak van de leden. De tijd, dat
nieuwe leden zich moesten conforme
ren aan de ideeën van de organisatie,
is voorbij. Wie bijvoorbeeld bezwaren
heeft tegen de wet en de belofte, kan
daarover praten en is niet verplicht
te beioven wat voorgeschreven wordt.
Het theatrale van vroeger is er een
beetje uit. Met 'trouw aan God en
vaderland' beeft bij de meeste groe
pen allang plaats gemaakt voor ande
re formuleringen'. Iedere groep wordt
daann vrijgelaten. Iedere groep be
paalt ook zijn eigen normen in goed
overleg tussen leiders en leden'.
Dat daarmee vrij rigoreus wordt afge
stapt van de ideeën van grondvester
Baden Powell, wordt niet ontkend. De
starre regels van de ascetische Britsê
kolonel over het gezonde leven, de
fiere houding, de onthouding van fa-
bak en alkohol en de vele andere
richtlijnen, waaraan de padvinder van
toen zich strikt diende te houden, zijn
ter discussie. Mini bij de padvinsters
még en de bolle hoed, de ronde stok
en de kniebroek zijn bij verkenners
verleden tijd.
Een noodzaak, die koerswijziging?
1
mam
In plaats van individuele prestatie meer groepswerk.
"Al'ir¥|
Leendert van der Jagt (rechts) en Ronald Oudshoorn; nieuwe wegen.
Oudshoorn: 'Natuurlijk hebben ook
wij in de afgelopen jaren een grote
terugloop in ons ledenbestand gezien.
Van de 145.000 in de jaren vijftig
dé bloeiperiode van de Nederlandse
padvinderij zijn we gezakt naar
100.000 leden. Maar we zijn blij, dat
dit aantal de laatste jaren vrij stabiel
blijft en dat we elk jaar nog zo'n 4500
nieuwe Jeugdige leiders en leidsters
kunnen installeren. En laten we Wél
zijn: met die 100.000 zijn we nog
altijd de "grootste jeugdorganisatie van
ons 'land!'
schrijft
Een reactie op de vóór mijn gevoel -
overdadige reportages over het beleg
in Deil. Zo nu en dan kreeg ik zeer
sterk het gevoel dat het een sensatie-
jacht was. De gesprekken die men
uitzond tussen zogenaamde vertrou-
wensmensett en èen van die jongens
waren voor mij gewoon een stukje
stommiteit Of dacht men door zoiets J
uit te zenden de zaak op te lossen? I
Groningen
Ipe v. d. Deen
Deil (2)
EO/VPRO
De heer Hydra veronderstelt in zijn
commentaar dat bijna het complete
Nederlandse volk naar de Barend Ser
vet show van de VPRO heeft gekeken.
Ik kan u verzekeren dat er gelukkig
in ons land ook veel mensen zijn die
hun kinderen en zichzelf vrijwaren
van deze mentaliteit, die ons niet
brengt waarvoor God ons geschapen
heeft, namelijk om tot Zijn eer te
leven, maar die hierin zichzelf uit
willen leven. Jammer dat de heer
Hydra de moeite niet genomen heeft
om naar de EO te kijken. Bij deze
omroep hoeven we echt niet bang te
zijn, dat we onze kinderen geestelijk
en moreel ten gronde richten.
Ede
mevr. K. H. Vlerbcrgen-
Stomphorst
Terecht heeft prof. Nagel kritiek op
de manier waarop de publiciteitsme
dia 'als bloedhonden' achter 'de zaak
ln Deil' hebben aangezeten. Ook u
valt m.i. onder die kritiek. Dat de
politie kritiek krijgt is niet nieuw,
dat is vaak het geval. Misschien wordt
de politie bij veel zaken wel onbewust
of bewust het goed kunnen werken
onmogelijk gemaakt door de publici
teitsmedia!
Haarlem
Bernhard Hartendorf
Dell (3)
In de krant las ik dat advocaat mr. N.
A. M. Schipper van de twee bandieten
Daan en Jantje zich er over heeft
beklaagt dat de politie heeft gehan
deld 'in strijd met de geest van de
gemaakte afspraken'. Heeft deze mr,
in de rechten en weieens van gehoord
dat elke overeenkomst, aangegaan on
der dwang, dealing of bedrog volgens
de Nederlandse wet ipso facto nietig
Is?. Wel een erg intelligente advocaat
waarmee wij Daan en Jantje wel
mogen gelukwensen.
Rotterdam
C. P. van Renssen
<-
;,<c
'"-Sis
#4i
-IV .5, j i v dÉi,-,
Padvinders zoeken
naar nieuwe wegen
4 i
t-ci
"TV
■II I pariF—I irrr III Iir i;as.B(uiTm- -i o - y
'jijri'f-'A
il jif Ai
sass
!Sgw?SBet
1." - A .t'i
De redactie behoudt 2lch het recht voor om
ter opaame ln deze rubriek ontvangen
meningsuitingen verkort weer te geven. Bij
publlkatle ondertekend. Brieven kannen wor
den gestuurd aan het secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet, postbus 859, Amster
dam.
- <1
i V
.1
/V
.%i? i
JAi-V/r A®!
