9
Mark Spitz ontwaakt
langzaam uit de droom
I
1
i
'Zuidafrikaanse
Spelen' een farce
Socioloog Hoekwater: 'De bedrijfsvoering is op dit moment duidelijk gebaseerd op die van het jaar 1900'
li
■11
TROUW/KWARTET ZATERDAG 21 APRIL 1973
SPORT
T27/K27
Vaa onze sportcorrespondent
ROTTERDAM Is bij Nederlands grootste en de rijkste voetbalclub
van Europa een revolutie aanstaande? Bijna drie jaar geleden, toen
op de tochtige Rotterdamse Coolsingel tienduizenden samef'roinden
en in een uitzinnige jubel losbarstten, omdat Feyenoord als eerste
Nederlandse club de Europa-Cup had veroverd, zou die vraag als on
zinnig zijn beschouwd. Wat daar in die meimaand op het bordes van
het stadhuis stond samengepakt, was de roem van, de natie. Spelers,
trainer en bestuur laafden zich aan de onvaderlandse toejuichingen.
Er bestond maar één club: topclub Feyenoord.
Onzekerheid
Geen prikkel
Organisatiedeskundige Hoekwater:
jaar 1900'.
'Het betaald voetbal bij Feyenoor d is op dit moment duidelijk gebaseerd op een bedrijfsvoering van het
Breekpunt
Won-tier
igsmiWI
Reclameborden langs een slecht bezocht hockeyveld. Voof veel
clubs is het de enige mogelijkheid om financieel niet aan de grond
te komen.
RUUD VKRDONCK
Mark Spitz als aanprijzer van
een scheerapparaat. De mooie
vrouwen die hem omringen ho
ren bij 'de droom van de ster'
'li
li
•31
STRUCTUUR FEYENOORD OP OPERATIE-TAFEL'
Maar hoe snel verteerde de gtorie.
Het aan successen verzadigde Feyen
oord gleed in sneltrein-vaart nationaal
en internationaal naar het tweede
plan. Ajax werd de nieuwe nog altijd
niet onttroonde heerser van het Euro
pese continent. En in Rotterdam
groeide langzaam het onbehagen. Een
onbehagen dat dinsdag in een met
spanning tegemoet geziene ledenver
gadering een climax krijgt. Op de
operatietafel ligt Feyenoord, de club
van voetbalprofs, amateurs en honk
ballers. Lange tijd op basis van in
middels verouderde statuten en huis
houdelijk reglement geleid door goed
willende amateurbestuurders, die aan
vankelijk veronderstelden dat zij ge
makkelijk het hoofd konden bieden
aan de gestaag groeiende kritiek.
Zelfs toen op 29 september vorig jaar,
nadat een langs democratische weg
gekozen studiecommissie de steun had
gekregen van de overgrote meerder
heid van de leden voor haar zorgvul
dig uitgekiende reorganisatieplannen,
bleef het merendeel van de huidige,
bewindhebbers dit als een regelrechte
aantasting van het gevoerde beleid
zien. Die studiecommissie nu. bestaan
de uit de bestuursleden Groeneweg en
Van Zandvliet, ex-secretaris Prins, ju
niorleider Weber, zakenman Abra
hams, lid van verdienste Heesakker
en organisatie-adviseur Hoekwater,
wil van Feyenoord een modern geleid
bedrijf maken via splitsing van het
betaalde en amateurvoetbal en meer
inspraak van de leden door instelling
van een ledenraad met adviserende
functie.
Op tafel ligt nu een uitstekend model
voor een ander Feyenoord, qua orga
nisatiestructuur volledig aangepast
aan de inzichten van deze tijd. Het
werk van de studiecommissie roept
bij het huidige bestuur op belangrijke
onderdelen nogal wat weerstand op.
Drs. Hoekwater (27), socioloog en in
het dagelijks leven deskundige op het
gebied van organisatie, gelooft dat de
weerstand tegen de voorgestelde ver
anderingen de vrees voor het onbe
kende is. 'Een heleboel bestaande ze
kerheden van de club wordt voor een
aantal mensen rigoureus onder de
voeten weggeslagen. Zij zullen nu
snoeten leren leven met een stukje
onzekerheid. Op een bepaald moment
zal echter, wanneer de zaak eenmaal
functioneert, die onzekerheid automa
tisch verdwijnen.' De aversie tegen
het nieuwe is in de ogen van Hoekwa
ter wel begrijpelijk, omdat de mensen
vergroeid zijn geraakt met het be
staande, Ze weten precies hoe ze moe
ten reageren. We moeten er echter
wel voor zorgen dat een stukje be
stuurlijke ervaring gecontinueerd gaat
worden. Je zou van een bestuursrevo-
lutie kunnen spreken als in één klap
het hele bestuur vervangen zou wor
den door een ander. Ik zou dat een
ongezonde situatie vinden.'
Het is de studiecommissie bij haar
onderzoek schrijnend duidelijk gewor
den dat er bij Feyenoord een aantal
zaken radicaal mis is. Zo is er geen
planning op lange termijn en geen
visie op de ontwikkeling van het
betaalde voetbal, iaat de opleiding
van de jeugd veel te wensen over, is
het scoutingsysteem sterk voor verbe
tering vatbaar, is er veel aan te
merken op het transferbeleid, is de
interne communicatie slecht, om over
de pubiic relations van de vereniging
nog niet te spreken, en deugt er
weinig van de begeleiding (in psycho
logische en praktische zin) van de
profs.
Een reeks keiharde feiten, die illus
treert waarom een topclub in de ver
sukkeling is geraakt Drs. Hoekwater:
'Het betaalde voetbal bij Feyenoord is
op dit moment duidelijk gebaseerd op
de bedrijfsvoering van het jaar 1900.
Er is altijd gesteld als we willen dat
de voetballers harder moeten gaan
lopen dan gooien we er extra geld
tegenaan. Maar boven een bepaald
salaris gaat er van geld geen prikkel
meer uit, want of je nu 80.000 of
90.000 gulden verdient, dat mérk je
niet meer. Op een bepaald moment
houdt die prikkel op en dan moet je,
om mijn vakjargon te gebruiken, naar
motivatoren gaan roeken voor die spe
lers. Dat betekent dat je een stukje
van de verantwoordelijkheid voor het
behalen van het" resultaat moet ver
leggen naar de spelers zelf. Je zult
naar andere dingen moeten zoeken
die spelers motiveren om prestaties te
boeken. Je zult hen duidelijk moeten
maken dat zij voetballen bij de gratie
van het publiek, dat zorgt voor het
geld waarvan de voetbaliers bestaan.'
Hoekwater pleit in dit verband voor
een goede begeleiding van het elftal.
'Een vakman die in staat is om de
problemen die het team op een be
paald moment doormaakt te analyse
ren, want dan pas kun je zeggen: dit
en dat gaan we er aan doen. Een
klein voorbeeld: Sparta draaide aan
het begin van de competitie uitste:
kend, maar plotseling ging het mis.
Iedereen praat over een complex van
factoren dat tot een daling van de
prestaties leidde. Maar niemand is in
staat om duidelijk te maken wat er
aan schort Daarom hoort bij zo'n
elftal een professionele man te zitten
die kan aangeven wdt er mis is, die
bovendien ook weet wat de relatie is
tussen team en trainer. En omge
keerd. De gedachte van de studiecom
missie is als je dit soort beleidslijnen
gaat ontwikkelen, dit soort visies pro
beert te reaiiseren dat je dan een
organisatiestructuur moet scheppen
waarin dit mogelijk gemaakt kan wor
den. Als je de huidige situatie bekijkt
dan moet het dagelijks bestuur van
Feyenoord zich veel te veel bezighou
den met detailkwesties. Dat heeft tot
gevolg dat het aan tijd ontbreekt om
aan de toekomst te denken. Wat de
studiecommissie nu voorstelt is dat
het bestuur een gedeelte van de dage
lijkse beslommeringen moet delegeren
aan lagere organen. In de huidige
structuur is dat onmogelijk. Daarom
pleiten wij voor een sectiebestuur
honkbal, amateurvoetbal en betaald
voetbal. De sectie betaald voetbal zien
wij als een tussenstap om tot een
bepaald moment tot een directeur
betaald voetbal te komen. Het is ge
woon te gek dat zeven man, zoals nu,
alles beoordelen.'
De visie van de studiecommissie over
het functioneren van een sectie be
taald voetbal is een van de breekpun
ten. Het huidige bestuur denkt aan
een beleidsgroep betaald voetbal van
drie man, die onder verantwoordelijk
heid van het hoofdbestuur 20U moe
ten werken. In de conceptie van het
bestuur komt dit er op neer dat
manager Brox. de trainer en een
hoofdbestuurslid (Gerard Kerkitm) de
beleidsgroep betaeld voetbal vormen
en dan. zo meent Hoekwater, veran
dert er in feite niets. De interne
communicatie is een ander aspect, dat
de studiecommissie wenst te verbete
ren. Zij is tot de conclusie gekomen
dat een groot gedeelte van de leden
zich betrekkelijk weinig betrokken
voelt hij het functioneren van de-
Sportclub. Door de instelling van een
ledenraad 'geen controlerend, maar
een adviserend orgaan ten behoeve en
ten bate van het bestuur', zegt drs.
Hoekwater kan de interne commu
nicatie verbeteren. Het huidige be
stuur is het over de taak van een
ledenraad eens. maar niet over de
samenstelling ervan. De studiecom
missie wil een uit tien man bestaande
ledenraad, die willekeurig wordt geko
zen. Dat mag iedereen zijn, behalve
bestuursleden. 'Als je gaat adviseren
ten aanzien van het beleid dan moet
je dat in voldoende mate van objecti
viteit kunnen doen en dan moet je
niet beïnvloed kunnen worden door
een voorzitter van de club, die tevens
voorzitter is van de ledenraad (zoals,
het bestuur wil). Op die manier ga je
in wezen bestaande machtsverhoudin
gen ir. de vereniging bestendigen, zo
niet versterken.'
Do studiecommissie hooptdat haar
voorstellen zo spoedig mogelijk zullen
worden aangenomen. Het betaalde
voetbal in Nederland zit midden in
een stormachtige ontwikkeling. Er
moet nu zo snel mogelijk worden
gebouwd aan eea nieuwe toekomst.
Voorlopig ziet-het er echter niet naar
uitdat dinsdag in de ledenvergade
ring verstrekkende beslissingen kun
nen worden genomen. Eerder valt een
babylonische spraakverwarring te ver
wachten. De (eden van Feyenoord
hebben de voorstellen tot wijziging-
van de statuten en het huishoudelijk
reglement, zoals die de studiecommis
sie voor ogen staan, toegezonden ge
kregen. Het huidige bestuur heeft
zijn afwijkende versie daarin opgeno
men. Als dc leden daar in'een verga
dering uitkomen, zou dat een groot
wonder zijn. En wordt Feyénoorö
wellicht weer heel gauw een topclub.'
in het nauw gedreven
Van onze speciale verslaggever
AMSTERDAM Het zijn toch wei
merkwaardige zaken die zich op het
ogenblik afspelen rond de hockev-
spart. Nu het komende seizoen de
hoofdklasse van start gaat, zijn de
deelnemende clubs zich snel aan het
beraden over de consequenties, die
deze poging tot speipeilverbetring
heeft De belangrijkste zijn de finan
ciële consequenties. Spelpeilverbete
ring kost meer omdat de trainingsf a
ciliteiten verbeterd moeten worden;
veelal te beginnen met de aanstel
ling van een beroeps-trainer. Verder
ajn de reiskosten aanmerkelijk ge
stegen, terwijl een volledige onkos
tenvergoeding niet vreemd (zo niet
noodzakelijk) is bij het beoefenen
van topsport.
Met die financiering zijn veel clubs
nu in de maag komen te zitten. De
lasten zijn zwaarder dan in eerste
aanleg voorzien. Toen het plan tot
invoering van een hoofdklasse werd
ingediend, werd uitgegaan van een
hoofdklasse met tien clubs, op aan
dringen van de verenigingen is die
klasse uitgebreid tot twaalf. En
daarnaast werd ook het plan aan
vaard om de eerste klasse een lande-
h)k karakter te geven. Het aantal
hockeyclubs dat zodoende te mwken
kreeg met een lastenverzwaring
steeg nog.
Er zijn drie mogelijkheden open om
de financiële klap niet vooral op de
spelende leden neer te laten komen:
een sponsor, het plaatsen van recla
meborden langs het veld en het
heffen van entreegeiden voor de.
wedstrijden. Het merkwaardige van
««hockeysport is echter dat de drie
oplossingen betekenen dat alleen
aanhangers gaan bijdragen ln de
kosten. Van helemaal buiten de
sPort komt vrijwel niets. Een niet
vreemde gang van zaken, want het
j*antal mensen dat op zondagmiddag
beslist eens gezellig zo maar naarhet
hodceyen gaan kijken, is uiterst
klein. Het publiek bestaat voorname
lijk uit vaders, moeders, familie en
bekenden.
Het aantrekken van sponsors door
de twee hoofdklassers Venlo en Am
sterdam gaf daar een goed voorbeeld
van. Directeuren van banken die via
nua kinderen betrokken waren bij
de club boeien hun diensten aan- De
koninklijke Nederlandse Hockey
■lanjiitffiü.'
-ft;*.
Bond heeft daar ook wel naartoe
gewerkt door zeer strenge sponsor
bepalingen in te voeren. Er mag op
trainingspakken, tassen of vvedstrijd-
kledij geen naam voorkomen van
een sponsor. Daarmee is het aantal
bieders automatisch al beperkt tot
de echte liefhebbers. KNHB voorzit
ter Mr. J. Idenburg': Het is inder
daad zo dat je vooral moet zoeken
in de groep mensen die al iets te
maken hebben met de hockeysport.
Zoveel volstrekt onbekenden komen
er ook weer niet kijken. En tussen
de leden van de clubs zitten altijd
wel mensen die iets meer willen
doen. Daar ben ik eigenlijk wel blij
mee. Je voorkomt op die manier ook
dat je sponsors krijgt die binnen
een jaar weer opstappen. We hebben
wat dat betreft voldoende voorbeel
den gezien bij andere sporten om er
zelf waakzaam voor te zijn.'
De KNHB heeft bewust niet naar de
sponsoring van clubs gewerkt Door
de sponsorbepaliügsn, door het wij
zen op andere mogelijkheden en
door het ontkennen van een forse
kostenstijging bij de invoering van
een hoofdklasse. Idenburg: 'De kos
ten waren te ondervangen geweest
door bijvoorbeeld het plaatsen van
reclameborden. Ik maak me sterk
dat er niet al een groot aantal clubs
zijn die uit die reclameborden langs
het veld jaarlijks zo'n 15.000 guldon
ontvangen. Wel, dat bedrag zal ook
nodig zijn om de deelname aan de
hoofdklasse te bekostigen, die 25.000
gulden die nu genoemd worden zijn
een te grote berekening'.
Voor sommige clubs tenminste.
Want er zijn enkele eiubs die alleen
al wat reiskosten betreft op een zeer
aanzienlijk bedrag eindigen. 'Ja,
Venlo is zo'n geval, zegt Idenburg.
'maar dat komt vooral door de ex
centrische ligging van Venlo. En als
er maar tien clubs in de hoofdklasse
hadden gezeten was het a! weer
minder geweest. En de Groningse
clubs zijn ook zo'n geval. Maar ver
geet bij die laatste clubs niet, dat
Groningen- jarenlang een stad was
met vijf clubs uit .de eerste klasse.
De overgang naar een landelijke
competitie met maar twee clubs uit
dezelfde,stad is dan aanzienlijk gro
ter. Maar er zijn dan ook nog steeds
de mogelijkheden via het aanbren
gen van reclameborden om die stij
ging op te vangen.'
Venlo had als extra-dekking voor de
stijgende kosten ook nog bij de
KNHB het verzoek ingediend om
entree-gelden te mogen beffen, Een
verzoek dat voor de kampioenscom
petitie die op het ogenblik in een
razendsnel tc-mpo wordt afgewerkt,
werd afgewezen. Idenburg weer: 'De
angst voor eisen van spelers om dan
ook maar betaald te worden heeft
bij ons in de oordeelsvorming geen
rol gespeeld. We hebben erover ge
sproken en we hebben er geen voor
delen in kunnen zien. Als ik voorzit
ter zou zijn van een hockeyclub zou
ik ook nee zeggen. Wat er nu komt
kijken zijn toch alleen maar beken
den van de spelers. Wat aanhangers.
Er korat geen mens méér kijken
door de invoering van de hoofdklas
se. En als je entree gaat heffen dan
loop je alleen maar de kans aat er
minder komen. En je moet dat pu
bliek dan ook wel wat kunnen bie
den.'
Wat dat laatste betreft is het nog
steeds droevig gesteld in de hockey
sport. Publlekaeeommodatie ont
breekt in veel gevallen volkomen. Er
is een enkele club met een beetje
tribune én er zijn nog minder clubs
met een volwaardige accommodatie
(Amsterdam-Wagenerstadion: HTCC-
Ottenstadion). De hockeysport kijkt
daar op het ogenblik echter nog niet
naar. De spelverbetering staat voor
op. Er zijn hier en daar sponsors
gekomen, veel leden willen hun pro
duct langs de lijn wel op een bord
aanprijzen echter het publiek be
taalt nog steeds niet. De hockey
sport lijkt In vergelijking met de
andere grote sporten bezig met een
achterhoedegevecht. En misschien
wordt het dankzij de gefortuneerde
leden nog een overwinning ook. Het
is tenminste voor de internationale
status van het Nederlandse hockey
te hopen.
MARINA DEL REY <UPI> Lang
zaam komt hij bij. De zeven maan
den als Amerikaans held. hebben
hun sporen nagelaten bij Mark
Spitz. Toen hij m Miinchen op de
Olympische Spelen zeven gouden
medailles bij eikaar zwom. kon hij
nauwelijks vermoeden wat hem
thuis te wachten zou staan. Toen hij
er eenmaal helemaal inzat huldi
gingen, shows, reclame,' film
werd de luidbejubelde Spitz pas
langzaam wakker. Amerika lag aan
zijn voeten cn hij moest zich ernaar
gedragen. Zeven maanden lang bete
kende het een droom die bijna een
nachtmerrie werd. Maar het ei-nde
van de droom komt naderbij. Al zal
het huwelijk dat hij op 6 mei sluit
met een plaatselijke schone uit Ucla
nog niet het definitieve ontwaken
betekenen.
Mark Spitz heeft in de zeven maan
den die er lagen tussen de triomfen
in het Beierse Water en zijn huwe
lijk een onverwoestbaar stuk men
senkennis opgedaan. Hij, de grote
held. ging in zijn eerste gigantische
publiekelijke optreden vrijwel volko
men pf. De Bob Hope-show waarin
hij als komisch talent werd opge
voerd leverde hem een stroom van
kritieken op. Spitz kon niet acteren,
hij kon zich niet uiten en hij be
woog zich niet als de grote held.
Spitz tekende een contract dat hem
voor het leven bond als -reclamema
ker voor Shick-scheermesjes. Jaar-
li |ks leverde hem dat 50.000 dollar
op. en zijn fans begonnen hem als
een onbeschaamde geldwolf te zien.
Ook omdat hij bepaald niet als de
grote ster naar voren kwam. Later
kwamen er de reclamespots voor een
melkfabriek bij. De enkele minuten
op het scherm bleken voor Spitz
maar ook voor de kijker een kwel
ling. De grote held was gevallen, hij
kon alleen maar zwemmen cn dus
verdronk hij nog net niet.
In oe grote droom die rond Spitz
werd gebouwd, sliep hij zelf mee.
Ondanks dc steeds groter wordende
kritiek. Kranten vroegen zich af
waarom hij niet gewoon terug naai
de universiteit in Indiana was ge
gaan om zijn studie voor tandarts af
te maken. Meer kritiek kwam los
toen hij een publiciteitsagent huur
de. Spitz paste zich alleen aan.
Sprak alleen maar. als hij ieder
woord goed kon afwegen, niets ver
keerd kon zeggen en de droom ge
woon in tact bleef. Tot hij langzaam
toch wakker werd. moest worden.
Nu zoekt Mark Spitz geen excuses
voor die zeven maanden. Hij stelt
dat hij dit zelf heeft gewild, eraan
mee heeft gedaan. Hij zoekt geen
excuses door te wijzen op mensen
als de skiër Jean Claude Killy.
zwemmer Johnny Weismuller of
footballer Jim Brown, die .stuk voor
stuk de droom in tact lieten, als
bejubeld sportman zich vol overgave
in de publiciteit stortten en er rijk
van werden. Spitz bieef echter "óók
niet de zwemmer met het grote
succes. Het is zelfs de vraag of hij
na München nog wel eens in een
zwembad heeft gelegen.
Maar op het water zoekt hij nu wel
rust. Van een deel van het geld dat
zijn roem hem heeft opgeleverd
heeft hij een zeilboot gekocht die
hij 'Sumark 7' doopte. Een ana-
chram van Susan Weiner, de toe
komstige mevrouw Spitz, Mark Spitz
en de zeven gouden medailles van
Miinchen, Op zijn boot tracht hij dc
zeven maanden die hem in ailes
hebben veranderd, op een rij te
zetten. Rust te vinden met de ge
dachte, dat hij beroemd is gewor
den, c'.at hoge bomen veel wind
vangen en dat hij dus zai moeten
leren leven met bewondering en
harde kritiek.
Vader Arnold Spitz maakt zich over
het nabije verleden ook grote zor
gen. Zijn zoon is niet naar voren
gekomen zoals hij werkelijk is. Spitz
is geëxploiteerd en zal dat nog wel
een tijdje worden. Al kijkt hij er
zelf nu langzaam anders tegenaan.
Arnold Spitz zegt: 'De mensen heb
ben er geen idee van wat het Mark
heeft gekost in de vier jaar die
vooraf gingen aan München. Hij
stond constant onder grote druk.
Maar hij wilde het zelf halen. En
als het dan allemaal voorbij is, dan
kost het voor iemand die jong is
een tijdje zich weer aan te passen
aan het gewone leven.'
Voorlopig gaat Mark Spitz, "moet hij
wel, door met alle campagnes waar-
voor hij heeft getekend. Hij blijft
reclame maken voor scheermesjes en
alle andere maatschappijen die via
hem veet geld zien zitten. Er is'::
echter een ideëel doel bij gekomen
dat hem zeker bezig houdt. Spitz wü
geld inzamelen voor de bouw van
een zwembad voor lichamelijk ge-
han^icapte mensen. Hij wil zich wat
meer terugtrekken en de kans ope-._
nen voor'een privé leven. Hoe moei
lijk dat zal zijn. Het blinkende goud;
van München heeft voor hem een
keerzijde van hetzelfde materiaal, al
leen aanmerkelijk doffer.
NEW VORK (UP) 'E enfar-
ce', zo noemde Stan Wright - een
kleurling die als official het
Amerikaanse atietiekteam ver
gezelde - dc twee wekea durende
ontmoeting van rassen op wat
was aangekondigd ais de 'Spe
len van Zuid Afrika'. Wright is
voorzitter van het atletiek comb'
té van de Amerikaanse Atletiek
Unie en verder coach in Sacra
mento (California). Hij is juist
teruggekeerd van acht dagen
Zuid Afrika.
Volgens Wright werd het voet
baltoernooi dat uit vier wed
strijden bestond aangekondigd
ais multl-raciaal. 'Voor mij was
het een farce. Want hoe stel je
een team samen dat een land
moet vertegenwoordigen? Je se
lecteert op kwaliteit. Hier was
het gedaan op raciale kenmer
ken. De sportlcstivitelten in
Zuid Afrika waren alleen maar
bedoeld om de denkheelden van
de regering in een goed dag
licht te stellen. Volgens mij Is
ze dat echter niet gelokt*.
Volgens Wright moesten blan
ken en kleurlingen op geschei
den tribune-delen plaatsnemen"
tijdens alle evenementen.
Wright: 'De minister van sport
gaf toe, dat multl-raciaal cn
muUi-nationaal slechte politieke
benamingen waren. AluiU-raci-
aal gebruik je als je spreekt
tegen liberalen en als je hen
wilt stimuleren. MuRi-natlonaal
gebruik je als je met conserva
tieven te doen hebt cn je wilt
hen niet op stang Jagen'.
•lil
Höfsf
