Voorbeeld van V.U.-ziekenhuis wordt nog niet overal nagevolgd
.1
Oost-Vlieland bedreigd
door 'tweede woningen'
SMUK
VVD: bouw van
ziekenhuizen
moet stopgezet
tku
'Scheuren in huizen' en: 'de kerk ging schuiven'
Natuurgebied
leeggezogen
•r
i va
ci$n
un%
e con-
HTS-
beidj.
lei oo
NTden
r&roef-
Sen bi
ngvin
varing
Perso-
md
itROL'W/ K W ART KT ZATERDAG .UK I 1973
BINNENLAND TNOZHU1S/K13
Van een onzer verslaggevers
Kinderen in het St, Antonius Zie
kenhuis in Sneek zullen binnen
kort vijf maal per week bezoek
krijgen. Dat is een hele verbete
ring, want tot nog toe krijgen ze
Biaar op vier dagen bezoek, en
dan nog maar een half uurtje. Bij
wijze van experiment wordt het
nu één keer vaker,
Uit: 'Mare gaat naar het ziekenhuis' (Uitgave van Philips-Duphar, Amsterdam.
'Mentaliteit'
Sp
b-
De Blijkpolder na de vernielingmet op de achtergrond de kerktorens van iXederkorst den Berg.
door Jan Brokken
Argumenten
Gaaf
Van onze correspondent
VLIELAND Van de 144 wonin
gen in de Dorpsstraat van Oost-
Vlieland zijn er nu 41 in gebruik
als tweede woning en burge
meester G. Rombout verwacht
dat dit er nog meer zullen wor
den.
Ook Terschelling'
De Dorpsstraat van Oost-Vlieland
Veel afgebroken
De polder bij Nederhorst den Berg voor de zandwinning.
MEER BEZOEK AAN ZIEKE KINDEREN
0ke verbetering is meegenomen,
maar eigenlijk is het een somber be
richt Na sterk aandringen van ouders
en na allerlei ingezonden stukken in
plaatselijke bladen is er nu schoorvoe
tend een stapje gedaan in de goede
richting. Maar de situatie blijft verre
van ideaal.
•Het St. Antonius Ziekenhuis in Sneek
is niet het enige in het land waar de
kinderen weinig bezoek krijgen. Toch
beginnen zulke strenge bezoek-regelin-
gen uitzonderingen te worden. In de
meeste ziekenhuizen duren de bezoe
ken langer dan een half uur en is het
mogelijk om tweemaal per dag op be
zoek te gaan. In sommige ziekenhui
zen zijn de bezoektijden binnen be
paalde grenzen helemaal vrijgelaten.
Dat laatste is bijvoorbeeld het geval
in bet acedemisch ziekenhuis van de
Vrije Universiteit. In zekere zin had-
éfn algemeen hoofdzuster E, Derck-
ftn en haar staf het makkelijk toen
aj in 1966 aan de directie voorstelden
ra met een vrij bezoek W beginnen.
Re directie ging akkoord en ook de
medische staf stond er heel positief
tegenover. Het ziekenhuis was nieuw,
de kinderafdeling ging voor het eerst
open. cn zij had dus niets te maken
$et ouderweste toestanden die bleven
»als ze waren omdat ze altijd zo ge
weest waren en dus goed waren.
Toch was het zes, zeven jaar geleden
sag een hele stap om die 'lastige' ou
ders bijna de hele dag binnen te Ia-
ièn. Voor doktoren en verplegenden
betekenden de vrijere bezoektijden
een hele omsehakelingg Dokters wa
an gewend dat de kinderen voor een
bepaalde tijd gewassen zijn en dan de
«st van de dag klaar liggen voor hun
heelmeesters. Zusters en broeders wa
ren gewend alles zonder de ouders af
te doen en zij beschouwden het be-
zoek vaak als lastige indringers die de
orde van de afdeling tijdelijk ver
stoorden.
Zuster Dereksen krijge nogal eens col
lega's uit andere ziekenhuizen op be
zoek die dan komen kijken hoe het in
het VU-ziekenhuis gaat Dan krijgt ze
natuurlijk ook allerlei vragen over or
ganisatorische problemen. Maar toch
is dat niet de kern van de zaak. 'Het
gaat veel meer om een mentaliteits
verandering", zegt ze. 'Waarom mis
lukt het vrije bezoek soms? Omdat de
mensen nog vast zitten aan de oude
mentaliteit Ze moeten wennen aan
het idee dat de ouders betrokken won
den bij het hele gebeuren in het zie
kenhuis*.
Als je de ouders een rol wilt laten
spelen bij de behandeling en de ver
zorging is het nodig dat ze ook veel
over de vloer zijn. Ban weten ze wat
er aan de hand is en kunnen ze mak
kelijker een praatje maken met de
dokters en de verplegenden. Ze kun
nen worden ingeschakeld als er pro
blemen zijn. Ze kunnen meebeslissen
als het nodig is. Ze kunnen de kinde
ren voorbereiden op wat er gaat ge
beuren (foto's, prikken, operaties).
En - wat ligt er eigenlijk meer voor
ifY'lriML"?
.1.
■I V
Nederhorst den Berg
bang voor baggerwerk
NEDERHORST DEN BERG Zuigt
i Ballast Ned am NV met de zandwin
ning in de Ankeveense Piassen een
dorp naar oneindige diepten? Vele in
woners van Nederhorst den Berg vre
zen van wel. Hun huizen vertonen
scheuren. En die springen alleen in
de muren, wanneer de baggermachine
van Ballast Nedam gromt.
Dat kan, volgens de bewoners, niet op
een toevalligheid berusten. Ballast
Nedam wijt de scheuren echter aan
'de ouderdom van sommige huizen. En
ep het gemeentehuis weet men 'ner
gens van'.
Toch gaan er geruchten in het drie
duizend inwoners tellende dorp. Het
oude haventje, dat het dorp doormid
den sneed, is gedempt. Om de par
keerproblemen op te lossen, zeggen de
gemeentebestuurders. Om te voorko
men. dat het dorp ineenklapt, zeggen
de bewoners. Een ander gerucht heeft
de fundamenten van de rooms-katho-
iieke kerk tot onderwerp. De kerk
gmg schuiven. Ballast verplaatste
daarop ijlings zijn activiteiten. De
zandwinner verhuisde naar een ande
re kant van een gedeelte van de plas.
de Blijk- en Spiegelpolder, waar (Ie
maatschappij al' dertig jaar een con
cessie tot zandwinning heeft.
Tenslotte de scheuren. Bloemist Van
Schaik: Vooral rond de kerk vertonen
vele huizen grote scheuren. Een aan
de andere kant van de plas, in Anke
veen hebben enkele huizen, die diep
in de polder liggen, mankementen.
Eén van de bewoners v;.n die huizen,
de heer E. Boeve, vertelt: 'In 1959
merkten wij voor het eerst iels van
de zandwinning. De baggermachine
was de hele dag bezig geweest, 's A-
vondx zaten wij niet wat vrienden
hier in huis. Plotseling ging de vloer
Solven, Scheuren sprongen in de mu
ren. Een schilden,i v;ci van de muur.
Het leek op een aardbeving. Wij heb
ben de Bjl'asi gebeld De vota-ad"
dag ontving mijn vrouw vier inge
nieurs van de maatschappij. Zij dach-
ten eerder, dat wij een nachtmerrie
hadden gehad. Van de zandzuigingen
kon het in ieder geval niet komen. De
maatschappij zuigt wel tot vijftig me
ter diep in het meer, maar de druk
van het water houdt zandverschuivin-
gen tegen, zeiden de ingenieurs.
En d scheuren dan? Die waren aan
de ouderdom van de woningen te wij
ten. Het huis van de familie Boeve is
tweehonderd jaar oud.
Na 1959 ondervond de familie telkens
weer hinder van de zandzuigingen.
Een vorig jaar gestort vloertje ligt nu
al tien centimeter beneden het ni
veau. De scheuren worden groter. Ge
durende ejf jaar had de familie Boeve
last van de zuigactiviteiten van Bal
last. Drie jaar lang werd zij met rust
gelaten: de drie jaar. dat Ballast, zo
wordt gezegd, goedkoper zand bij
Pampus kon winnen, en de activitei
ten in de Ankeveense Plassen staakte.
Maar een paar jaar geleden kwamen
de baggeraars terug. De sinds 1939 ge
zogen putten waren weer goeddeels
opgevuld. Waar kwam dat zand van
daan? vragen de bewoners in Neder
horst den Berg zich af. Van onder het
dorp wellicht?
De N'ederhorsters vragen meer. dan ze
zeggen. Protesten tegen de zandzuigin
gen zijn niet aangetekend. Een aktie-
comite ts Nederhorst den Berg niet
rijk. De bewoners zeggen immers
met: 'Ballast zuigt het dorp weg'
maar 'Zou Ballast het dorp niet weg
zuigen?' Vragende vormen leiden niet
to oprichting van een actiecomité.
En fotograaf Boeve is. door zijn her
haald" kritiek, al afgeschilderd als "e-
motioneel man'. Hij heeft trouwens
weinig recht van spreken, meent hij.
Zolang de eigenaar van het huurhuis
niet in actie komt, kan de fotograaf
ook weinig uitrichten. De heer Boeve
heeft de strijdbijl daarom maar begra
ven onder de woorden: 'Het is een
machine die over dit gebied walst,
een machine die niet tegen te houden
is'.
Dat wil niet zeggen, dat de N'ederhor
sters de hele gang van zaken in hun
dorp lijdzaam ondergaan. Zijn er voor
de verzakking van het dorp te weinig
bewijzen aanwezig, dat een natuurge
bied wordt leeggezogen, kunnen ze el
ke dag vanuit hun ramen zien. De
Blijk- en Spiegelpoider, een uit vele
eilandjes en reepjes land bestaand ge
bied in de Ankeveense Plassen, ver
dwijnt langzaam in het niet.
Het gemeentebestuur wilde aan be
paalde delen van de polders een ande
re bestemming geven. Langs de oe
vers van de plas moest een nieuwe
wijk verrijzen. De oevers zouden op
gespoten worden. 'Huizen voor hoge
pieten', zegt Van Schaik, 'Daardoor
za! de waarde van onze huisjes dalen.
Nu kijken we nog op de waterlelies
uit, maar met dat plan komen onze
huizen in een woonwijk te staan'.
De N'ederhorsters pikten dat niet. Een
handtekeningen-actie werd op touw
gezet. Iedereen tekende, zelfs de ge
meenteraadsleden. Ook de provincie
Noord-Holland tekende bezwaar aan.
Het gemeentebestuur trok het plan
in. Over twee weken komt een nieuw
plan op tafel, dat, naar het zich laat
aanzien, een bescheidener opzet van
de nieuwe wijk laat zien.
De bevolking vreest dat de zandzui-
g ngen het dorp schade zullen berok
kenen De n.euwbouwwijk in de pias
zal de hele structuur van het dorp
aantasten. Waarom moet de gemeente
zo nodig m de plas gaan bouwen?
'Wij kunnen nergens anders heen',
zegt de gemeente-secretaris. "Aan de
andere kant ligt de Vecht. Ook daar
Als jt' de ouders weer er bij betrekt
wordt het allemaal een stuk makkelij
ker. Of het de verpleging meer of
minder tijd kost weet ik niet Je
praat meer met de ouders en dat kost
tijd. Maar je wint ook weer tijd door
dat de ouders kinderen verschonen,
met hen spelen, hen voeren, enzo
voorts'.
Op de kinderafdeling van het VU-zie
kenhuis duurt hè» bezoek van 's mor
gens half elf tot 's avonds zeven uur.
Er is wel een rustuur, tussen een en
twee, en de ouders kunnen dan beter
niet komen. Maar verder zijn ze vrij
om te komen wanneer ze willen. Het
wordt aan henzelf over gelaten of ze
een of twee of drie keer op een dag
langs komen en of ze dan een half
uur blijven of een langere tijd. Als ze
langer tomen hoeven ze natuurlijk
ook niet steeds met hun kind bezig te
zijn. Ze kunnen rustig er bij gaan zit
ten en zelf iets gaan lezen of breien,
zoals ze dat thuis ook gewend zijn.
Voor het kind is het belangrijk dat
zijn ouders er zijn.
Als je de ouders het VU-ziekenhuis in
en uit ziet lopen vraag je je af waar
om dat niet in alle ziekenhuizen kan.
Waarvoor is het nodig dat een kind
uit Friesland wordt opgenomen in het
VU-ziekenhuis. Alleen omdat een zie
kenhuis in het noorden (niet dat in
Sneek) weigeit vrije bezoektijden toe
te staan? Er worden natuurlijk legio
argumenten aangevoerd tegen het
vrijere bezoek, maar zullen ze later
niet even komisch aandoen als de ar
gumenten waarmee verdedigd is dat
patiënten 's ochtens om half vijf ge
wassen werden (het gebeurt trouwens
nog).
We hebben een aantal ziekenhuizen
opgebeld om te vragen waarom cr
geen vrijere bezoektijden waren. De
antwoorden: het ziekenhuis is er niet
op gebouwd: dan heb je een ander
dienstrooster nodig: het tost meer
personeel; ouders zijn zelf zo angstig
dat ze hun kind nog meer onzeker
maken; kinderen huilen bij het af
scheid; enzovoorts. En van een kin
derarts hoorden we dat de kinderen
helemaal niet om die ouders zaten te
springen: sommigen leven juist op als
ze eens een poosje van huis weg zijn.
En in het ziekenhuis is het tegen
woordig met al die spelleiders best
fijn voor kinderen.
Zijn al die argumenten steekhoudend?
Het is bijvoorbeeld de vraag of je
meer personeel nodig hebt ais er
meer bezoek komt Ouders zullen
waarschijnlijk minder angstig zijn.
wanneer ze minder in het onzekere
worden gelaten. Kinderen huilen niet
meer bij het afscheid als ze weten dat
moeder over een paar uur terugkomt
(in plaats van over twee dagen).
Toch moet er in de meeste ziekenhui
zen stevig gediscusMërd worden over
de vraag of het vrijer kan. In Sneek
is het na veel heen en weer praten
dan één dag vaker. Maar in andere
ziekenhuizen is zelfs dat nog te revo
lutionair. In het ziekengaathuis in
Den Bosch bijvoorbeeld blijft het
voorlopig drie maal per week 's mid
dags een half uurtje en eenmaal pt»
week een half uur voor de vaders.
In de praktijk blijkt dat ouders daar
wat aan kunnen veranderen. Het stads
ziekenhuis in Purmerend is pas over
geschakeld van vijf maal per week
naar twee maal per dag. Het zieken
huis Eudokia in Rotterdam heeft nu
nog twee bezoeklace dagen, maar
overweegt om na de vakantie met een
vrijer bezoek te beginnen. Die ont
wikkeling zal zich zeker voortzetten.
Ouders van zieke kinderen verkeren
in een moeilijke positie. Zij ijn af
hankelijk van de goede zorgen van
artsen en verplegenden. Vaak ligt het
kind te kort in het ziekenhuis om sa
men met andere ouders iets te organi
seren. En wat begin Je in je eentje.
Je hebt al moeilijkheden genoeg. En
als het kind thuis is probeer je alles
weer gauw te vergeter-
Waarschijnlijk is er al veel gewonnen
als ouders vaker de vraag stellen
waarom zij hun kind niet meer kun
nen bezoeken. Je zou de vraag ook
kunnen omdraaien: welk recht heeft
het ziekenhuis eigenlijk om ouders de
toegang tot hun kind te ontzeggen?
Hebben ouders juist niet de plicht
hun kind zoveel mogeelijk te helpen
als het in een ziekenhuis belandt?
de hand - ze kunnen voor hun kindo
ren zorgen en met hen spelen zoals
dat thuis ook gebeurt
Zuster Dereksen: 'In het ziekenhuis
moet je de relatie tussen ouders en
kind zo gaaf mogelijk houden. Dat is
ook belangrijk voor de verhouding
tussen ouders en ziekenhuisstaf. Vroe
ger zat daar een enorm spanningsveld.
Ouders begrepen niet waarom ze over
al buiten gehouden werden. Dat riep
soms enorme agressie op. Ais verpleeg
ster kon je dan weinig anders dan je
zoveel mogelijk op 'n afstand houden.
De karakteristieke Dorpsstraat (in het
enige dorp dat op het waddeneiland
Vlieland ligt) heeft al heel wat aan
schoonheid ingeboet (het dorpsgezicht
werd weliswaar beschermd, maar dat
gebeurde veel te laat maar de be
stemming van veel huizen tot tweede
woning betekent nu een nieuwe drei
ging. Bewoners van de vaste wal, die
een ruimere beurs hebben, kopen de
buizeR op en bestemmen ze als week
end- en vakantiewoningen. Dart bete
kent dat deze huizen het grootste deel
van de week (en in de winter vaak nog
veel langere perioden) leeg staan. Dat
komt het dorpsbeeld natuurlijk niet
ten goede. Mogelijkheden om er iets
tegen te doen ziet de burgemeester
nauwelijks. Het zou misschien kunnen
in de vorm van een gemeentelijke
verordening maar de heer Ramhout
ziet bij voorbaat al vele mogelijkhe
den om die te ontduiken. Bovendien
zouden de eigenaren van de panden
er door gedupeerd worden. Door de
vraag die er is van de kant van men
sen die op het eiland een recreatiewo
ning zoeken vertegenwoordigen de
huizen nu een grote waarde. Een
streng toegepaste vesordenfag zou deze
waarde aanzienlijk doen dalen.
Op Terschelling doet zich hetzelfde
verschijnsel voor. Zelfs vervallen ou
de boerderijtjes brengen soms tachtig
k honderdduizend gulden op. Ook de
woningen in de bebouwde kommen
worden steeds geliefder. Een enkel
Terschellinger dorp bestaat ai voor
dertig procent uit tweede woningen.
In het hoofddorp West-Terschelling is
dat tot nu toe nog maar een procent,
maar het is wel zeker dat zich daar
ook een ontwikkeling naar de tweede
woning gaat voltrekken.
In enfceie gemeenten in Friesland
wondt, ondanks de bezwaren die men
verwacht, al ernstig gedacht aan een
verordening tegen het als recreatiewo
ning bestemmen van bestaande pan
den. In het dorp Moddergat aan de
Waddenzeekust bestaat de helft van
het dorp al uit recreatiewoningen. Ze
zijn daar grotendeels in handen van
West-Duitsers en dat wordt in het
dorp zelf niet altijd gewaardeerd. Het
gevaar dreigt dat straks verschillende
dorpen in deze streek hoofdzakelijk
door Duiters bewoond zullen worden,
al is het dan ook alleen in weekein
den en vakanties.
Wat de Dorpsstraat van Oost-Vlieland
betreft: hier is in de loop van de ja
ren al veel verloren gegaan. Ruim een
halve eeuw geleden stonden er nog
veel woningen met mooie zeventien-
deeeuwse trapgevels. Verreweg de
meeste van die gevels zijn afgebroken.
Bij verbouw tot winkels, pensions,
eethuizen en dergelijke - wat bij de
toename van het toerisme op Vlieland
steeds meer het geval was - is zeer
kunnen wij niet gaan bouwen'. En de
recreatieplannen? De bevolking ver
nam een paar jaar geleden, dat dit
deel van de Ankeveense Plassen in
een recreatiegebied zou worden omge
toverd. De nieuwbouw zou daar in
passen. Het recreatie-gebied zou de
bevolking van Hilversum en de Bijl
mermeer moeten opvangen. De N'eder
horsters merkten al op, dat een. op
sommige plaatsen tot vijftig meter
diep uitgezogen meer weinig aantrek
kelijk voor de recreatie zou zijn: de
golfslag in een dergelijk diep water is
te kort, waardoor zeilen gevaarlijk
wordt, en het water is te koud om er
te zwemmen.
'Nee, van recreatie is geen sprake',
zegt de gemeente-secretaris nu. "Dit
gebied ligt ook te ver van de bevol
kingscentra af.
Gelukkig maar, meent de heer Boeve.
Want de Ballastmaatschappij heeft
van de twee polders in de plas 'een
ongelooflijke rotzooi gemaakt'. Een
bochtig fietspad door de plas werd af
gesneden. Oevers zijn weggezogen, en
weer opgevuld met puin.
'Maar ach. het is te laat om te protes
teren", meent Boeve. Ballast Nedam
heeft tot 1976 een concessie. En zelfs
wanneer de concessie niet verlengd
wordt, 'is er veel moois verdwenen'.
Van dat 'moois' weten weinig mensen.
Een paar jaar geleden organiseerde de
heer Boeve een excursie door het ge
bied. Zes mensen namen er aan deel.
Zes mensen, die allen uitriepen 'dat
dit nog bestaat in Nederland'. Jam
mer genoeg bestaan de polders in de
plas binnenkort niet meer.
De inwoners van Nederhorst den
Berg zullen dan met een beetje angst
blijven zitten. Zal het dorp verder
verzakken? Zullen er bungalows ver
rijzen? Op het gemeentehuis weet
men nergens van. Misschien kunnen
de bewoners eens met de waarnemend
burgemeester W, Jongeneel gaan pra
ten.
veel van het oorspronkelijke dorps-
schoon verknoeid. Het De Ruyterimis,
eenmaal een soort 'tweede woning"
■van Michael Adriaanszoon de Ruyter,
werd in 1839 al grotendeels afgebro
ken en het puin werd bij de aanleg
van de haven gebruikt. Het mooiste
pand in de Dorpsstraat is het Tromps-
huys, dat niet alleen een karakteris
tieke witte voorgeve! heeft, maar
waarvan ook de achtergevel met zijn
gele baksteen een sieraad is.
Dit Trompshuis was eens het hoofd
kwartier van de vlootvoogden die in
de 17de eeuw op de Vlieree lagen.
Later is het onder meer bewoond ge
weest door Betzy Akersloot-Berg, die
naam beeft gemaakt met zeeschilderij -
en. Er is in het gebouw nu een mu
seum met onder meer schilderijen
van de vroegere bewoonster. Eén van
die schilderijen toont de Dorpsstraat
in oude glorie. Bij die glorie behoor
den ulijkbaar een groot aantal geiten.
Vrijwel alle Vlielanders hielden er
geiten op na en deze liepen fradk en
vrij op straat.
Een dergelijk idyllisch beeld is In de
ze tijd niet meer denkbaar, maar het
blijft zeer jammer dat veel dat wél
behouden had kunnen blijven verlo
ren is gegaan.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Alle reeds afgegeven
vergunningen, die nog niet gereali
seerd zijn, voor de bouw van zieken
huizen en verpleegtehuizen moeten
worden ingetrokken. Ook moeten
bouwplannen waarmee al een begin is
gemaakt, maar waarvan de urgentie is
komen te vervallen, worden stopgezet,
meent de WD die dit wil realiseren
via een noodwet. Dit staat in het plan
voor de bezuininging van de ziekte
kosten, toegespitst op de kosten van
ziekenhuizen en verpleegtehuizen dat
de Tweede Kamerfractie gisteren pre
senteerde.
Bij de vaststelling van het ziekenhuis
tarief gaat men er op het ogenblik
van uit dat negentig procent van de
bedden in het ziekenhuis bezet is. Dit
terwijl al in 1970 eenenveertig pro
cent van de ziekenhuizen deze mate
van bezetting niet haalde. Omdat het
tarief die negentig procent bezettings
graad toch veronderstelt, houden zie
kenhuizen vaak langer dan nodig de
patiënt vast om zo veel mogelijk be
dden bezet te houden, aldus de WD.
Dit duwt het totale kostenpakket on
nodig erg omhoog, vindt deze partij.
Bovendien kan veel meer hulp, aldus
de WD, poliklinisch worden gegeven
(waarbij de patiënt wel in het zieken
huis wordt behandeld, maar niet
wordt opgenomen). Dit alles zal tot
gevolg hebben dat de patiënten korter
in het ziekenhuis liggen en dat er
minder bedden nodig zijn, twee facto
ren die de totale kosten zouden druk
ken.
