Congresleden beleven moeilijke vakantie Achterhouden geluidsbanden wekt grote achterdocht n n n *3$. 1 rfiOLW/KW,AiRTET ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1973 BUITENLAJNT) T15/K15 door Jelte Rep Het vonnis over Richard N., de grote verdachte in het Ame rikaanse Watergate-schandaal, s wordt in deze zomerweken ge- veld. Het Congres is op reces gegaan, haastig gevolgd door de vermoeide leden van senator Er vins commissie van onderzoek. De congresleden zijn terug gekeerd naar hun staten en kies districten, waar ze veel heter dan in Washington de reacties van het publiek kunnen peilen op de af faire-Watergate en op de rede van Richard N. van deze week. Washington, met zijn grote Democra tisch gezinde negerbevolking zijn se- lècte gezelschap van ambtenaren, journalisten, carrièrezoekers en lob byisten, kan niet fungeren, als een juiste graadmeter. Het was samen met Massachusetts, de enige staat, die ver- léden jaar niet koos voor de herver- Wezing van president N, Maar thuis kunnen de congresleden vrij accuraat meten hoe Amerika denkt over zijn president, die het nog maar negen maanden geleden met so'n overweldi gende meerderheid herkoos. Er zijn aanwijzingen voor een sterke bekoeling in het enthousiasme over Richard N. De bijna dagelijkse kleuren- uitzendingen van Sam Ervins hoor zittingen hebben hun uitwerking «iet gemist Weliswaar was voor veel Ame rikanen de aankondiging dat de hoor zittingen voorlopig gestopt zijn één van de beste berichten van de laatste tijd. Amerikanen worden nu eenmaal niet verwend met veel goed nieuws en daarom was de vakantie van Erv.'n en de zijnen ai heel wat 'De mensen zijn kotsmisselijk v de hoorzittin gen', zei senator RoL.rf Byrd een week of wat geleden. 'Zij willen iedere nag iets nieuws en als ze dat niet krijgen, raken ze verveeld". Perry Mason Het Amerikaanse tv-publiek is teveel opgegroeid met advocaten als Perry w°,n en h,?d a"aarom heimelijk ge hoopt op zuike dramatische ontwikke lingen als een getuige, die onder een mm"?.!»!ruls,verhoor Plotseling in tra- ü.s j en gekweld roept: 'Ik heb het gedaan'. In plaats daarvan kreeg het een lange stoet getuigen voorgeschoteld, die allen overeen' tin beschlkten en elkaar öp iiit?nLJ? un tft8Chspraken. Dé, hoor- zittingen schenen alleen maar hei va- ficiTu00/^1 tc b?vestigen?rdat pofi: ziin gwaï? 1vert"ouwen ami Slechts oen klem percentage Mnn nfanenv,4Z0üJgraae z'en dat hun dochter de politiek in gaat zn onthulde een recente opiniepeiling. N omW weigering van Richard -tr' bandopnames van in het Witte Huw gevoerde gesprekken te Ia ten afluisteren door Errins eommis- ie, hebben veel Amerikanen als een bewijs voor zijn schuld gezien hoe dat htii erop Sehamerd 'heeft J. J da banden met wil geven om- il6 ^ondwettelijke scheiding der Wtem/ehrtf1rie?t*Parl®ment-Serechte- Xm® ^t) dat verbiedt 'Over de cheating der macht hebben ze thuis kefnJ°«0it'fhoord'' zei Republi keinse senator zorgelijk, voor hij Was- bnunon voor de ^e'rvakantie ver ten °°k een conservatieve Republi- Woeg'hif zich af SChUldig ls?' £?iic]5eJ?? daiing In Richard N.'s do- Wateï™* feft e,chter niet alleen" met rnllln m I6 maken- De congresleden mÏ™? dat hun lezers ook aenri/liw? Zljn over de slsmaar stij- kranno Ijn vo.or tevensmiddelen, de j, geldmarkt, het dreigende te» k°" aan, llees e" hot spook van een Wifl nr ®adsloftekQrt' Ed dat ter- wiji de president zijn villa's In Tali gala en Florida lalt veibeteiên met N 's n-?i i fge d! Ongetwijfeld zal wórden oT= f in0g erger geknakt hoe ri? hJL ks u.ltgezocht wordt mmw» Z1,n "'tgebuit door de de h,.f« aan Beland en hoe een V» r°"wen zijn bedrogen door een nt hof-ng van de melkprijs, na bond van neiHe bijdrage van de hp"d rbt - meIkIeveranciers aan de iëTfiri at? Vat,de President Met ziin w, t Politici onbetrouwbaar mVïM.110* we! ]even, maar dat ze Je oplichten gaat te ver. 'Het kan niet voor mij zijn ik ben de sheriff'. Onschuld AI voordat het bestaan van bandopna- seiZll in het„Witte Huis gevoerde gesprekken werd onthuld, geloofden nn tt Vler Amerikanen dat N. P de een of andere manier bij het Maafff tfCh!?daal was berokken. nen Jni té1r°P de vier Amerika- óorf at N- tot aftreden werd fceawongen, In z-jn Spaaraame verkla- rmgen over Watergate had de presi- dff 21 c, afgeschilderd ais een man, vi 20 druk bezig was met Grote Ta ring ,hij bedrogen kon worden «oor enkele overijverige medewerkers ff zelf volkomen onschuldig f-Herhaaldelijk heeft N. het publiek verzocht te geloven in zijn onschuld, maar dat bleek wat al te veel ge vraagd. Toen kwam dt onthulling over de Bandopnames. Het was een onbekende getuige, Alexander Butterfield, die op net laatste ogenblik door de commis sie-Ervin was opgeroepen, omdat zijn naam was genoemd door een andere getuige. Tijdens de voorondervraging zat één van de onderzoekers op goed geluk wat te vissen en vroeg Butter field of kroongetuige John Deans ver moeden, dat hij tijdens zijn gesprek met de president was afgeluisterd, juist kon zijn. Het bleek een pijnlijke vraag te zijn. Butterfield verzuchtte: Tk had werkelijk gehoopt dat jullie dat niet zouden vragen" en biechtte toen het hele verhaal over de gehei me microfoons in het Witte Huis op. Microfoons 'Voor het nagéslacht en ten behoeve van de Nixon-bibliotheek' had de pre sident de Geheime Dienst in 1971 op dracht gegeven alle gesprekken en conferenties op de band op te nemen. Butterfield vertelde dat alle gesprek ken, die werden gevoerd in de Oval Office, in N.'s 'schuilplaats' in het ge bouw ernaast en in de vergaderzaal van het kabinet automatisch werden opgenomen. De geheime dienst kon op zeven plaatsen in het Witte Huis door middel van lampjes bepalen, waar de president zich bevond. Auto matisch trad dan de afluisterappara tuur in werking. De bandrecorder ging draaien, zodra er gesproken werd en de microfoons waren zo gevoelig dat zelfs gefluisterde woorden, duide lijk overkwamen. Ook vier van zijn officiële telefoons werden automatisch afgeluisterd. N. kon alleen maar de microfoons uit schakelen als hij de Geheime Dienst daarom vroeg, maar dat deed hij nooit, vertelde Butterfield. De presi dent leek zich niet meer bewust te zijn dat al zijn woorden werden opge nomen. Dat N. de eerste volautoma tisch en elektronisch afgeluisterde president van Amerika was, was een zorgvuldig bewaard geheim, dat alleen de president de Geheime Dienst, Hal- deraan, Butterfield, diens secretaresse en diens opvolger bekend was. Butterfields onthulling was een ware sensatie. Als er bandopnames beston den van alles wat met de president besproken was, kon gemakkelijk ge controleerd worden of Dean inder daad N. op de hoogte had gesteld van de Watergate-doofpotpogingen. Boven dien kon ook gehoord worden of an deren Haideman, Mitchell, Ehr- lichman nooit de zaak met de pre sident besproken hadden. Het Witte Huis ontkende het bestaan van de bandopnames niet. Het had ook But terfield niet verboden erover te pra ten een feit dat aanvankelijk deed vermoeden dat het Witte Huis met de bandopnames het getuigenis van John Dean wilde ontzenuwen. Vrees Maar die theorie was niet juist. De banden bleken iets te zijn, dat door het Witte Huis gevreesd werd. Zo erg zelfs, dat N. liever riskeerde door ie dereen verdacht te worden dan de banden te laten afluisteren door de commissie-Ervin en de speciale Water- gate-aanklager Archibald Cox. Met de dubieuze verdediging dat vanwege de grondwettelijke driedeling van de macht het Congres geen presidentiële documenten kon opeisen, legde N. het dwangbevel van de commissie-Ervin naast zich neer. Met dat besluit gaf hij te kennen dat hij er niet langer op hoopte door de Amerikanen onschul dig geacht te worden. N. heeft zich nu op zijn laatste verde digingslinie teruggetrokken om zijn presidentschap te verdedigen. Daar mee is het karakter van de strijd, die rond Watergate is ontbrand, veran derd. Het is niet langer in de eerste plaats een strijd om de publieke opi nie. De hoorzittingen van de commis sie-Ervin hebben daarom' ook hun grote betekenis verloren. Het is nu een politiek en juridisch steekspel ge worden tussen N. en zijn tegenstan ders met als hoofdprijs het lot van de regering-N.. N. gokt erop dat de rechtbanken hem in het gelijk zullen stellen. Uiteinde lijk zal de zaak terechtkomen bij het hoogste juridische college in Amerika, het Hooggerechtshof, dat N, met vier benoemingen aardig naar zijn hand heeft kunnen zetten. Medewerkers van N. hebben reeds gezegd dat de president een 'onherroepelijk' besluit van het college zal eerbiedigen. Maar dezelfde zegslieden hebben er ook op- gewezen dat de uitspraken van het Hooggerechtshof dikwijls onduidelijk zijn en voor tweeërlei uitleg vatbaar. Oud-advocaat N. zou in een dergelijke wazige uitspraak een excuus kunnen vinden om toch de bandopnames in zijn bezit te houden. Aftreden Mocht N. inderdaad deze riskante ver dedigingsstrijd om het bestaan volgen is er een ander alternatief? dan zal de druk in het Congres om da president tot aftreden te dwingen on getwijfeld toenemen. Het idee heeft het Congres steeds afgeschrikt, omdat de ervaringen in het verleden nogal teleurstellend waren en omdat het vooruitzicht van Spiro A. als presi dent niet overal enthousiast wordt ontvangen. N. is wel de lafste Ameri kaanse president genoemd door een bullepees ais A. aan te wijzen als op volger, hetgeen hem ervan zou verze keren zijn gehele ambtstermijn heel huids te kunnen uitdienen. Maar A. heeft nu zijn eigen schandaal, een corruptie-affaire in zijn politieke thuisbasis Baltimore. Als het Congres zich van N,. wil ontdoen kan het A, nu ook gemakkelijker aan kant schui ven. Van doorslaggevende betekenis zal dan de publieke opinie zijn. Constate ren de congresleden tijdens hun hui dige vakantie onder hun Mezers in derdaad een toenemende en sterke an tipathie tegen Richard N. dan staat zijn vonnis vast De stroom drek, die uit de Watergate is gespoten', zal dan ook N. wegspoelen. r a Senator Sam Ervin De natie en de geschiedenis zelf slaan ons gade. ~We mogen niet falen bij onze opdracht'. Deze woorden sprak senator Sam Ervin, toen zijn senaatscommissie haar hoorzittingen in de affaire- Watergate begon. Het is nu drie maanden, 37 getuigen, 6.000 vellen verklaringen, 35 dagen hoor zittingen en talloze knantekoppen later. Maar nog niemand heeft een afdoend antwoord gegeven op de grootste vragen: wat wist de president van het schandaal, wanneer hoorde hij er voor het eerst over en wat deed hij toen? title en leider van N.'s verkiezings comité. Mitchell verklaarde dat hij de president alles zou hebben ver teld, als hij erom gevraagd werd. Maar de president vroeg hem nooit iets, behalve één keer, drie dagen na de inbraak, toen hij zelf nog niets wist Mitchell en N. zagen elkaar zeer dikwijls. John Dean, de in ongenade geraakte presidentiële adviseur, had de indruk dat N. al op 15 september 1972(!) op de hoogte was van de doofpotpogiii- gen. Op die dag had de grand jury in Washington aanklachten xnge- diend tegen zeven samenzweerders, die waren betrokken bij de inbraak in het Watergate-gebouw, en het bleek dat' niemand boven meester spion Gordon Liddy in dienst als 'adviseur' van N.'s verkiezingscomité werd verdacht. Nadat de grand jury haar aanklachten had bekéxid gemaakt,, werd. Dean bij,een opge-' wekte president ontboden. N. .felici teerde Dean met het 'goede werk' dat hij had gedaan. 'Hij waardeerde het dat' het een moeilijke taak was geweest euPdc president was blij dat de zaak bij Liddy gestopt was5, aldus Dean. Dean verklaarde dat 'hij N. waar schuwde, dat de zaak kon 'uitrafelen', maar daar reageerde de president niet op. De raadgever meldde verder dat advocaten van N.'s verkiezings comité. heimelijk contact hadden op genomen met de rechter, die een Watergate-aanklacht van de Demo craten moest behandelen en dat hij hoopte dat het proces sou worden uitgesteld. 'Dat is nuttig", antwoord de N. Verder spraken de twee heren over het opstellen van een lijst van Jjean, 'om uit te zoeken wat er in vijandige journalisten, die na hemelsnaam aan- de hand was'. Hal verkiezingen moesten worden aange- demah gaf toe dat de president had pakt, en over de moeilijkheid ib&y gezégd, dat een,miljoea 'geen pre kend, dat hij al eerd®?'?djn hoogste lasting-inspeêtle 'om» vijanden- bjeem' was. inaar -N. had eraan toe- HaWé»èiï^en'''Ehrlich- teni (xumHtitt. 'Ik verüetlihefe!%»^'f^:iMW,-"™*'*v'-,i^:T"' - Wat de 37 getuigen kwamen vertel len was een angstaanjagend verhaal over geheime microfoons, geheime inbraken, geheime spionnen, codena men, geheime dossiers, koeriers met stapels zwijggeld, heimelijke ont moetingen onder viaducten en in parken, vernietiging van belastende documenten, misleiding, meineed, leugens en bedrog. En dit alles ten dienste van' de grote leider in het Witte Huis. Een groot gedeelte van dit griezel verhaal'was al bekend uit de onthul lingen van de Washington Post, de krant, die op een ruime kilometer van het Witte Huis wordt gedrukt en die dan ook zonder veel. moeilijk heden te koop moet zijn geweest voor de president Weliswaar schijnt Richard N. het veel te druk te heb ben om uitgebreid kranten te lezen zijn staf maakt dagelijks .voor hem een korte samenvatting van het nieuws maar het kon toch nie mand zijn ontgaan dat de inbraak in het luxueuze Watergate-gebouw meer was dan een 'derde rangs in braak'. En zeker niet een president die als ervaren politicus moet weten wat er gaande is. Al juli 1972 Patrick Gray, de. toenmalige tijdelij ke leider van de federale recherche, FBI, heeft verklaard.dat hij al op 6 juli 1972 een paar weken na de inbraak de president waarschuw de, dat zijn staf bezig was hem 'do delijk te verwonden' door de buiten landse spionage-dienst CIA en de FBI tegen elkaar uit te spelen en dat er kennelijke doofpotpogingen werden ondernomen. Maar N. vroeg geen nadere uitleg,- zo verklaarde Gray, De .presidentJl^eft reeds be- hij hem, dat de Watergate-zaal 'een kankergezwel binnen het president- schap'- werd. Volgens Dean noemde hij een hele serie namen van hen, die zich schuldig zouden hebben ge maakt: Shrlichman, Haideman, Mit chell, Magruder en anderen. Hij lichtte de president in over alles wat gebeurd was. Deze doofpotpogin gen konden niet doorgaan, zei Dean, en de president moest daar iets aan doem Maar N. scheen niet te begrij pen dat de verdoezelingen aan het licht zouden komen. 'Ik realiseerde me, dat ik het - de president niet goed aan zijn verstand had kunnen bréngen',1 aldus het getuigenis van Dean. Slecht geheugen Ho.ewel Haldemans geheugen hem vooral op kritieke punten dik wijls in desteek het, was de oud- vertrouweling.' van N. toch in staat Deans getuigenis op de belangrijkste punten tegen te spreken. Dean had zich vergist, hij had niet op 13 maart met N. gesproken, maar die bespreking was onderdeel van een langer gesprek dat op 21 maart had plaats gevonden. (Volgens de verkla ringen van N. kwam hij pas op 21 maart achter de waarheid). Op die 21-ste maart had Dean gesproken over het 'kankergezwel binnen het presidentschap' en had hij namen genoemd, ook de zijne, zo verklaarde Haideman. Het gesprek over de 1 miljoen dol- lar voor de Watergate-verdachten werd ook de 21-ste gevoerd, maar in een serie onderzoekende vragen aan assistenten man opdracht had gegeven het FBI- onderzoek te beperken, omdat hij gewaarschuwd was door wie? dat een agressief onderzoek uiterst geheime spionage-operaties aan het licht zou kunnen brengen. Op 23 juni zes dagen na de in braak trachtten Haideman en Ehrlichman de CIA over te halen het onderzoek van de FBI te verbie den, zo verklaarden de toenmalige leiders van de spionagedienst Ri chard Helms, toenmalig CIA-direc- teur, zei dat er ongewone druk op hen werd uitgeoefend, ondanks zijn vierkante ontkenning dat zijn dienst betrokken was bij Watergate of dat de CIA geschaad zou worden door een FBI-onderzoek, De tweede man van de CIA, Walters, moest toch het bevel van N.'s medewerkers uitvoeren en vertelde daarop Gray dat het Witte Huis een niet al te ri- goreus onderzoek wilde vanwege CI- A-aetivitelten (Helms werd na de verkiezingen afgezet en als ambassa deur naar Teheran verbannen). Maar Gray belde desondanks later N. op om hem te waarschuwen voor het optreden van zijn staf. N. rea geerde niet Nooit gevraagd Toch was N. erop gebrand de'gehele waarheid te weten over de affaire- Watergate, als we tenminste Ehr- lichman mogen geloven. Hij ver klaarde dat de president tussen sep tember 1972 en maart 1973 acht keer geprobeerd heeft een kompleet rap port te krijgen van zijn staf, voorna melijk van John Dean. Maar hij kreeg het nooit Ehrlichmans woor den kloppen echter niet met die van John Mitchell, oud-minister van jus- sprek inët dé indruk datde ;pïesK dent goed op de hoogte was van wat er aan de hand was'. irf'--<v: Hard gewerkt Maar Haideman schudde zijn kortge- knipte hoofd, toen hij in 'de-"getul-. genbank stond. N. had Dean alleen 'maar gefeliciteerd, omdat Dean zo" hard aan de zaak had gewerkt Hai deman kon zich niet herinneren, dat N. iets gezegd had over het "beper ken' van de zaak, en ook niet dat Dean een opmerking gemaakt had over het 'uitrafelen'. Integendeel, Dean 'verzekerde de president dat er niets uit te voorschijn zou komen, dat ons zou verrassen'. En dat Dean gesproken had over het vertragen van het proces van de Democraten stond Haideman ook niet meer voor de geest. 'Ik ben het er beslist niet mee eens, dat de president zich be wust was van doofpot-pogingen', al dus de trouwe Nixoniaan. Op 13 maart 1973 maakte N, zich, volgens Dean, schuldig aan het ver hinderen van een gerechtelijk on derzoek.. öp die datum sprak Dean met N. over het betalen van 'zwijg geld' van de Watergatesamenzweer- ders en over het verstrekken van presidentiële gratie aan Watergate-sa- menzweerder Howard Hunt. Hoeveel zwijggeld was er nodig, wilde N. we ten. Eén miljoen dollar. Dat was 'geen probleem', zei de president en herhaalde deze woorden terwijl hij over zijn schouder naar Haideman keek. De zaak van presidentiële gra tie had N. al naar hij zei met Ehr- licnman en Colson besproken, zo ge tuigde Dean. Op 21 maart sprak Dean opnieuw met N. en deze keer waarschuwde Wil? 'De butler heeft het gedaan'. -zou verkeerd zijn'. Oveor presidentiële .gratie werd niet gespróken, behalve een absolute wei gering van N:,-; waarmee Dean in stemde. Deans woorden over het 'kankergezwel' waren volkomen nieuw vóór N, vertelde Haideman, 'Dean zei «verscheidene malen dat.hij zieh eryaii bewust was dat hij da president dingen vertelde, waarvan dé presidentniéts had geweten'. Ook Haldemans "tweelingbroer' Efir- lichman, met wie hij eens een "Ber- lijnse muur" om N. had gevormd verklaarde dat er 'noodt' was gespro ken over gratie voor Hunt, Ook Efer- lichman en N. hadden al in juM 1972 besloten dat gratie een 'uitge sloten' mogelijkheid was en dat ze er niet meer qan zouden denken'. Een merkwaardige uitspraak. Want in juli 1972 wist N. officieel nog van niets en werd de affaire door het Witte Huis afgedaan ais een 'derderangs inbraak'. Dat N. deson danks de mogelijkheid van gtatifi overwoog, wijst erop dat de presi dent toen al moest vermoeden dat het geen gewone inbraak was. Er vinden dagelijks in Amerika duizen den "derderangs inbraken' plaats, die beslist niet allen door de president worden besproken. De commissie Erviin zit opgescheept met talloze van diergelijke tegenspra ken. Wie sprak de waarheid? Dean of Haideman-Ehrlichman? Het ge detailleerde getuigenis van Dean met zijn computerachtige geheugen lijkt betrouwbaarder dan dat van de getrouwe dienaren van N. Dean praatte zich niet schoon. Haideman en Ehrlichmam wel en bovendien liet hun geheugen hei op kritieke momenten afweten. De betrouwbaar heid van Ehrliehman kreeg nog eens een flinke deuk, toen hij moest ont hullen hoe hij in de politiek was ge komen. Dat was bij de voorverkie- zwigeri van 1960, toen. hij ais spion voor N. fungeerde. Ehriichman had bij N.'s grote rivaal Rockefeller bet baantje van persoonlijk chauffeur bemachtigd. Maar ook op Deans carrière zijn wel wat aanmerkingen te makeo en dat heeft bet Witte Huis dan ook niet nagelaten. Ais er echter op de groe ne tafel van Ervins commissie geen ondersteunend bewijsmateriaal wordt gedeponeerd is een ellendige situatie ontstaan, die Ervin reeds vreesde toen hij zei: 'De natie en die geschiedenis zelf slaan ons gade. Wij mogen niet falen*. Want dam zouden de hoorzittingen van zijn eommiskie niet veel meer zijn geweest dan een politieke lynchpartij. N. zou verder door het presidentschap en het le ven moeten gaan ais de ongrijpbare oplichter. Zuilen de bandopnames het definitieve antwoord geven? Misschien, maar waarschijnlijk niet, want N, is niet zo dom dat hij zich op zijn eigen bandrecorder? zal gaan staan beschuldigen, 'ten gunste van het nageslacht en de Nhcon-biblio- theek' Maar juist omdat Ervin en zijn collega's zulke grote verwachtin gen hebben gewekt bij de natie en de geschiedenis, mogen zij niet falen om met een duidelijke uitspraak over N.'s schuld te komen. Zal dat nog mogelijk zijn in de korte tijd die hen nog rest? De bijbelvaste Sam Ervin is er van overtuigd, dat de wonderen de wereld nog niet uit zijn. JELTE REP HOE (ER1 fEL i het mm Hoe knn^g la$Üge vakan«". Cartoonist Trog Id.Punch, Londen 9 D Sam Ervin: wij mogen niet falen ITckening van Oscar Berger Cartoon van Richard J. Jacobl

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Trouw / De Rotterdammer | 1973 | | pagina 15