mm
mil
'Een soort koning'
14
TROLW/KWARiTET ZATERDAG 1 SEPTEMBER 1973
BÜITEMiAM) T11/K15
door prof. dr. J. W. Schulte Nordhoit
fSM$$M 4m-Mi.:,:Ol
Roosevelt
liflMli
fiiWIft
Nog geen jaar geleden begonnen
de Chileense arbeiders eindelijk
een vuist te maken. Tijdens de
oktober-crisis, toen een deel van
de Chileense oppositie door mid
del van grootscheepse stakingen
de regering-AIlende probeerde te
verdrijven, begonnen autonome
arbeidersorganisaties als padde
stoelen uit de grond te schieten.
FERRY
VERSTEEG
IN LATIJNS
AMERIKA
nSsi I
De socialistische leider Altamirano (met hand op de borst) onderhoudt een intensief verkeer met de nieuwe formaties van arbeiders in Chili.
Verschillend
Campagnes
■WU
II
fü
'II
li
OOK KRITIEK OP
i
Eert aardig voorbeeld daarvan vindt
men in de hernieuwde belangstelling
voor de Amerikaanse constitutie, ook
in ons land gesignaleerd. Tot nu toe
is dat staatsstuk, opgesteld in 1787, al
tijd voor het summum van wijsheid
gehouden, het is de oudste democrati
sche grondwet der wereld en is, met
weinig veranderingen (die heten in
Amerika amendementen), blijven be
staan tot op de dag van heden. Het
stuk heeft, sterk beïnvloed door Mon
tesquieu, drie machten ingesteld, de
uitvoerende, rechterlijke en wetgeven
de, en tussen die drie een scherpe
scheiding aangebracht Maar tegelijk
heeft het de natuurlijk noodzakelijke
samenwerking tussen de drie zo ver
nuftig ïn elkaar gezet, dat er een
evenwicht is ontstaan, een systeem
van 'checks and balances' (zekeringen
en tegenwicht). Zo tenminste had het
moeten zijn, was het misschien op
zijn best. De werkelijkheid sindsdien
heeft het ideaal niet waargemaakt In
onze eigen tijd zien we een president
die meer macht usurpeert dan de
'Founding Fathers' (de opstellers van
de grondwet) ooit bedoeld hebben, en
dat dat dan toch maar mogelijk is in
het systeem, maakt natuurlijk dat de
genen die, al in het begin, het.
systeem zélf wantrouwden, in onze
tijd weer in ere komen. Geëngaj.-eerde
critici van Nixon hebben de geschie
denis van het ontstaan van de grond
wet nog eests bestudeerd, en, jawel,
daar vonden ze de waarschuwende
ringers bij bosjes opgeheven.
Er is inderdaad, toen in 1787 de sta
ten van de nieuwe republiek der Ver
enigde Staten bijeen kwamen om over
een nieuwe grondwet te spreken,
grondig en breedvoerig nagedacht
over de grote problematiek van het
staatsbestel, over de eeuwige vraag
van het smalle evenwicht tussen gezag
en vrijheid, bedreigd door anarchie
en tyrannie. Die discussie stond op
een zeer hoog peil, het is nu nog ver
bluffend om te lezen hoe diepgaand
er van gedachten werd gewisseld, zo
wel in de conventie ;elf (de discussies
waren geheim, aast zijn dankzij aan
tekeningen van James Madison be
waard gebleven) al» in de pers. Het
voornaamste punt daarin was zeker de
verhouding tussen het oentrale of fe
derale gezag en dat der deelstaten.
Maar ook de instelling van een uit
voerende macht, geconcentreerd in
één persoon leidde tot vurige twisten.
Wat er wezenlijk in het geding was
«as de mensbeschouwing van de ver
schillende deelnemers. Ér heerste in
Amerika meer optimisme dan in Eu-
In onze tijd kunnen ze daarom weer
populair worden. Inspraak, medezeg
genschap, wantrouwen tegen de
macht, al dat soort moderne senti
menten vindt men in de aktiviteiten
van deze pioniers terug. En nu macht
z» misbruikt wordt als door de huidi
ge president van Amerika, nu moeten
als vanzelfsprekend de boeken worden
opgeslagen en krijgen de Cassandra's
van toen een gelijk dat hun twee eeu
wen ontzegd is. De instelling van het
presidentschap heeft, zxr beseftmen
thans, inderdaad de risico's mee ge-
AMIiRIKAA IS
IS 10 <D' ET PS "IJDGI BONDE i
De geschiedenis, zo blijkt het wel, wordt gemaakt door liet beden.
Wat er ooit precies gebeurd is, is niet meer na te gaan, de bronnen
zijn, tenminste wat de nieuwe geschiedenis betreft, niet te sclvaars
maar te talrijk. Iedereen kan er wel wat van zijn catling in vinden,
iets wat aardig aansluit bij de actualiteit. Dat heet <lan engagement.
ropa, men had het gevoel iets heel
nieuws te beginnen (zo nieuw,
schreef Jefferson, dat in de nieuwe
weretd voor het eerst het Bijbelwoord
werd gelogenstraft dat er niets
nieuws is onder de zon). In de onbe
vlekte natuur van Amerika zou de
me us weer goed worden, was hij niet
de tabula rasa van Locke?
Maar lang niet allen dachten zo. ge
loofden zo lichtvaardig in die goed
heid zonder gezag. In de conventie
van 1787 overheerste veeleer een ze
ker pessimisme, een wantrouwen in
de mogelijkheid tot vervolmaking van
de mens. De Founding Fathers waren
er op uit een gezag in te stellen dat
enerzijds de anarchie van puur indivi
dualisme moet beteugelen, anderzijds
de belangen van de kleine groepen in
toom moest houden. Daarom stelden
zij een centraal gezag voor met een
evenwicht tussen de machten, een ge
zag dat de vrijheid van het individu
moest waarborgen, maar de 'energie'
(dat was het geliefde woord) van de
regering niet verlammen.
Zij die waarschuwden voor zoveel con
centratie van macht in één plaats, één
regering, één mar. zelfs, brachten
daarmee een gevoel tot uiting dat
diep leefde onder de gewone mensen.
Immers, waren niet déérom zij en
hun vaderen uit de oude wereld ge-
vlucht om te ontkomen aan de mach
ten die daar heersten, de koning, de
adel, de staatskerk, het leger? Was
het nieuwe begin waarin zij geloofden
niet juist daarin gegarandeerd dat het
kon plaatsvinden in de wildernis,
waar zij weer natuurlijk konden le
ven, goed in de natuur, ver van de
oorrupte Europese beschaving? Was
er iets dat meer corrumpeerde dan
macht? Ja, de dromen van Rousseau
kregen gestalte in de nieuwe wereld.
'Vie-JPV" 1
...ipffi!
r -it'?:-:-
Alexander Hamilton (raidden, staande) als minister van financi'ën gedurende
de tweede presidentiële termijn van George Washington (links).
bracht, waarover zij zó duidelijk en
verontrust spraken. Komt er een pre
sident, zo schreef George Mason, een
rijke planter uit Virginia, dan krijgen
we toch een soort koningschap. Hij
zal omgeven zijn door slaafse diena
ren en gunstelingen. En daar hij her
kozen kan worden is het gevaar groot,
dat hij een blijvende macht vestigt.
Een andere belangrijke criticus was
de gouverneur van de staat New
York, George Clinton, in New York
in het algemeen was er veel verzet te
gen ee.n sterke Unie, ook uit economi
sche motieven (de staat hief invoer
rechten op de doorvoerprodukten van
de naburige staten). Clinton bracht
dat verzet onder woorden, In dé New
York Journal, een krant, publiceerde
hij, naar de gewoonte van zijn tijd
onder een klassicistis.che psydoniem,
nl Cato, een serie Van zéven artike
len, waarin hij al zijn bezwaren tegen
de nieuwe grondwet opsomde. Die
stukken verschenen tussen 27 sept
1787 en 3 januari 1788, en waren be
doeld als een oproep aan de staten
óm de constitutie, juist in Philadel
phia vastgesteld, niet te ratificeren.
De argumentatie van Clinton is wel
interessant. Hij geloofde, in het voet
spoor van Montesquieu, dat een demo
cratie alleen kan bestaan op een be
perkt grondgebied. Een groter geheel
zou alleen door meer machtsconcen
tratie, meer legermacht dus ook, sa
men gehouden kunnen worden. Aan
het hoofd van zo'n oentrale macht
dan ook nog een president te stellen
was levensgevaarlijk, herstelde de mo
narchie, waar men juist van verlost
was, Zo'n man zou om zich heen een
hof vormen men alle ellende van
dien, leegloperij, IJdelheid, vleierij, al
les wat zo regelrecht in strijd was
met de simpele burgerdeugd waar het
om ging. En dat hij dan bovendien
zoveel maèht dn handen kreeg, als
voornaamste wetgever, als leider van
de buitenlandse politiek, als opperbe
velhebber, dat was de dwaasheid ge
kroond, dat. maakte hem gelijk aan
een koning.
Hamilton, fel en intellagent (en eigen
lijk een heimelijke bewonderaar van
het koningschap) diende Clinton van
repliek, wees op de grote verschillen
tussen het ambt van president en dat
van koning. Met twee vrienden, James
Madison en John Jay, zette hij een se
rie artikelen op, getiteld The Federa
list, in totaal 85 stukken, die op een
meesterlijke wijze de grondwet verde
digden, en nog altijd mogen be
schouwd worden als een hoogtepunt
in het politieke denken. Die stukken
hielpen zeker mee aan het succes dat
tenslotte behaald weid: de grondwet
werd aanvaard, tenslotte door alle sta
ten. Maar de tegenactie had ook suc
ces. Aan de grondwet toegevoegd
werd een Bill of Rights, een serie van
tien amendementen, die de persoonlij
ke vrijheden moesten waarborgen en
die een even kostbaar bedt van het
Amerikaanse volk zijn geworden.
Maar al met al kan men zeggen dat
Hamilton over Clinton triomfeerde.
De tijd, die Amerika opstuwde tot
een grote macht, scheen liem geheel
gelijk te geven. Tot het moment
kwam dat die macht in de crisis ge
raakte. Niet alleen door Nimns gehei
me hof- en boekhouding natuurlijk.
De crisis ligt dieper, is al begonnen
tn de zestiger jaren, en veel wezenlij
ker openbaar geworden tn het Viet
nam-conflict. En zó lezen we met veel
instemming Clinton. Wat hééft die
Sam Ervin van de 18de eeuw het goed
gezien, zo zeggen we nu, nauwkeurig
geprofeteerd.
Daarin is wel een zekere waarheid,
maar een zeer eenzijdige. Ons actuele
engagement verblindt ons. Wij zouden
hetzelfde niet hebben gezegd, niet
eens hebben gezien, in de dagen dat
de president opkwam voor die gewone
mensen, dat hij, in strijd mét een we
de rsparmig Hooggerechtshof (de rech
terlijke madht) eü een treuzelend
Congres (de wetgevende macht) een
groots programma Van sociale
ving ontvouwde.
Ja, nu hob ik het natuurlijk niet over
Nixon, maar ovér zijn voorganger der
tig jaar geleden, Franklin D. Roose
velt. Ik bedoel maar, onze visies rijn
betrekkelijk, zolang ze zo tijdgebon
den rijn. Toen zouden we met meer
instemming de woorden van een voor
stander van da grondwet hebben san-
gehaald, ni. Gouverneur Morris (dat
'Gouverneur* was niet rijn titel trtaar
zijn voornaam) die bepleitte dat een
sterke president nodig was als 'de
kampioen van het Vólk, speciaal van
de lagere klassen, tegen de tyrafinie
van de groten en tijden die in de
loop der ontwikkeling noodzakelijker
wijze het wetgevend lichaam zullen
beheersen'. Dat bleek waar in de tijd
van Roosevelt Ja en toch was het
'-by
fflff
Franklin Delano Roosevelt de eerste president die een groot bureau aan zijn
ambt verbond.
Roosevelt die het instituut instelde
waar Nixon nu zo'n misbruik van
maakt nl. bet Executieve Office, bet
speciale bureau van de president in
het Witte Huis.
In het algemeen gezegd: de grondwet
is nog niet zo slecht, niét bete." of
slechter dan de mensen haar maakten.
Ze heeft gewerkt telkens bedreigd
door usurpatie van macht scans van
de uitvoerende macht maar ook wel
van de wetgevende, zoals in 1868 toen
werkelijk een president in staat van
(valse) beschuldiging werd gesteld
(daarover leze mem vooral hoofdstuk
6 van president Kennedy's boek Profi
les dn Courage). De Amerikaanse
grondwet heef t de drie machten naast
elkaar gesteld, met enkel gescheiden,
zoals Nixon beweert, maar ook in
evenwicht <Lw.z. samenwerking. Dat
evenwicht is vaak in gevaar geweest
is het nu weer. Maar tot nu toe, haast
twee eeuwen, heeft Amerika bij die
grondwet bunnen bestaan, met vallen
en opstaan, maar «iet zonder gran
deur. En waarin anders dan in haar
blijvende waarde ligt de betekenis
van een grondwet?
Al fe het enerzijds waar dat een volk
de regering krijgt die het verdient
anderzijds mag gezegd worden dat een
goede grondwet de mogelijkheid tot
herstel in zich houdt Ik geloof dat
het Watergate verhoor van de Senaat
juist heeft bewezen hoe goed de Ame
rikaanse grondwet is. Hoe ongelijk
George Clinton had. Ja, alleen uit
gaande van de goedheid van de mens
ligt het natuurlijk heel anders, is alle
macht bwaad. Maar dan zou er geen
grondwet nodig rijn. James Madison,
de diepeannjgste van de opstellers van
de grondwet die de erenaam draagt
Vader van de Constitutie, zei het bij
zonder kernachtig: 'Wat is een rege
ring zélf ai anders dan het beste com
mentaar .op de menselijke natuur? Als
dé mensen engelen waren, was er
geen regering nodig".
Schone Iel, of; onbeschreven blad
naar de opvattingen van de 17de
eeuwse Engelse wijsgeer John Locke.
Op het land nam het aantal Boerenra*
den in snel tempo toe, in de volkswij
ken van de grote steden explodeerde
het aantal JAP's Comité's voor Be
voorrading en Prijscontrole en
Commandos Communales comité's,
die tal van diensten en activiteiten in
een wijk coördineren. En op de fa
brieksterreinen aan de rand van San
tiago begonnen ineens Cordones In
dustrials te floreren, of wel "Indus
triële Gordels', groepen fabrieken in
een bepaalde zóne, waarvan de arbei
ders zich verenigen om hun genatio
naliseerde of bezette fabrieken te ver-
dedigen en een daadwerkelijk begin
te maken met de vorming van 'volks
macht'.
De spontane geboorte en groei van
deze nieuwe arbeidersorganisaties, die
ook voor Allende als een verrassing
kwam, vormde een bron van onuitput
telijke vreugde voor het linkse kamp
in Chili. Schreef de ideologie van de
vreedzame overgang naar het socialis
me immers niet voor, dat geleidelijk
nieuwe centra van 'volksmacht' dien
den te ontstaan, die langzaam maar
zeker de 'wormstekige instellingen'
van het oude kapitalistische regime
zouden gaan vervangen?
In de eerste jaren van de regering-AI
lende had de Chileense linkerzijde
langdurig geklaagd over de gebrekkige
strijdbaarheid, het teleurstellende 'so
cialistische bewustzijn' of het tekort
aan mobilisatie' van de massa der be
volking. Daarmee bedoelde men, dat
ook Allende's eigen aanhang de meeste
revolutionaire regeringsbesluiten pas
sief accepteerde, er te weinig van be
greep en er daardoor niet actief bij
was betrokken. Wat tot gevolg had,
«at men onvoldoende eelt wist te vor
men tegen campagnes van rechts, dat
men te weinig bereid bleek de han
den eens extra uit de mouwen te ste
ken, en men blijk gaf van gebrekkige
bescheidenheid bij het stellen van
nieuwe looneisen.
Toch hadden Allende en zijn TJnidad
Popular sinds hun komst in november
1970 allerminst stilgezeten en deden
Chileense arbeidersmacht
wachten moeilijke tijden
WjSKBIp!
MfV S i r f "I Hl—IW—lféT""".'*'*'"'HT^1WgMWiïlgr*!HiBl"rltfC".
RdilKMJCfSntrdrinLSrilb-: W^^PUWIIII1 -«Wfag**-• ~C=-„wWt-: _l_. "I-
zij veel om de arbeidersbevolking op
't land en in de stad uiteindelijk
hun voornaamste steunpilaar te
emanciperen. Op 't land werd het
grootgrondbezit in enkele jaren uitge
roeid en vervangen door het systeem
van de landhervormingcentra. In de
ze centra gingen vrijgekozen Boeren-
raden een belangrijke rol spelen, al
bleven de overheidsinvloeden in de
agrarische sector vooralsnog sterk.
In de meeste onteigende industrieën
nu ongeveer vierhonderd werd de
oude directie vervangen door een be
stuursraad, samengesteld uit vijf afge
vaardigden van de staat en vijf door
de werknemers te kiezen vertegen
woordigers. Van deze laatsten moeten
er drie uit de produktiesector komen,
één uit de technische sector en één
uit de administratieve sector van het
bedrijf. Aan het hoofd van deze tien-
hoofdige ploeg benoemde de regering
een chef of 'interventor'. Deze inter
ventor moet zich elke twee maanden
verantwoorden voor een voltallige ar
beidersvergadering, die hem eventueel
naar huis kan sturen.
Behalve een bestuursraad kiezen de
werknemers vertegenwoordigers in
een arbeids-coördinatie-commissie, die
de beleidsvragen behandelt met verte
genwoordigers in de bedrijven van de
vakcentrale CUT. Tenslotte kiezen de
werknemers produktie-comité's, die in
de verschillende afdelingen van het
bedrijf moeten waken voor een cor
recte uitvoering van het uitgestippel
de beleid.
In de fabrieken, die wij bezochten,
bleek dat dit systeem zeer verschil
lend funktioneert. Zo werkt het in de
conservenfabriek Perlak bijvoorbeeld
uitstekend. De hele fabriek straalt
een prikkelend élan uit tenvijl de
produktie sinds de onteigening van
dit bedrijf aanzienlijk is toegenomen.
Maar in een genationaliseerde textiel
onderneming als Ex-Hirmas staan de
zaken er minder rooskleurig voor. Het
bedrijfsbeleid wordt voortdurende ge
hinderd door ruzies tussen de socialis
tische interventor en de meer behou
dende vertegenwoordigers van de
overwegend communistische vakcen
trale CUT. De invloed van de arbei
ders blijft door hun gebrek aan élan
en door de bazige houding van de
CUT-vertegenwoordigers beperkt. De
arbeidsdiscipline Iaat te wensen over
gemiddeld is twintig pet. van de
arbeiders afwezig de aanvoer van
grondstoffen voor de produktie blijkt
onvoldoende en deze produktie is
sinds de overname van het bedrijf
dan ook gekelderd.
Niet alleen op bedrijfsniveau, maar
ook op het nationaal niveau streefde
de regering-AIlende er naar de arbei
ders direct bij het beleid te betrek
ken. In de economische planning-orga
nen van de staat, zoals CORFO en de
Nationale Ontwikkelingsraad, zitten
niet alleen ministers in interventoren
van de staatsbedrijven, maar ook di
rect door de arbeiders gekozen verte
genwoordigers. Tussen het nationale-
en bedrijfsniveau bemiddelen regiona
le planningsorganen, waarin ook ar
beiders vertegenwoordigd rijn.
In het algemeen bleek dit op papier
lang niet onaardige systeem toch min
der stimulerend op het élan en het
bewustzijn van het arbeidende deel
van de bevolking te werken, dan werd
verwacht. De invloed van overheid en
vakbonden in de bedrijven bood vaak
nog te weinig ruimte voor arbeidsini-
tialieven. Maar niet zelden speelde
ook de apathie van de arbeiders zelf
een rol. Sociologen, de dit verschijn
sel bestudeerden, kwamen met fraaie
conclusies. Zo bleek de strijdbaarheid
van de arbeiders toe te nemen naar
mate zijn loon lager, de werkomstan
digheden moeilijker en do scholing
uitgebreider- waren. Maar praktisch
kon de regering weinig met deze con
clusies uitrichten.
Tot vorig jaar oktober ineens het to
vermiddel voor de mobilisatie van de
arbeiders werd aangereikt. Niet door
Allende, maar door zijn tegenstanders,
die de Unidad Popular door middel
van een reeks politieke stakingen
trachtten te wippen. Pas toen maakte
het arme Chili, tegen de verdrukking
van het rijke Chili in, een krachtige
vuist en begon de 'arbeidersmacht' in
de vorm van een spontane groei van
arbeidersorganisaties gestalte te krij
gen.
Een van de bekendste en waarschijn
lijk effectiefste arbeidersorganisaties,
die vorig jaar oktober werden opge
richt, is het Cordon Cerrillos, een 'In
dustriële Gordel' in de wijk Maipu van
Santiago, die 192 fabrieken met bijna
honderdduizend arbeiders omvat. Wij
bezochten de president van het Cor
don Cerrillos, de 26-jarige bedrijfslei
der Heman Ortega, de afgelopen
maanden één van de meest geïnter-
vieuwde mensen van Chili.
Hij stelt zonder meer, dat het in Chili
niet langer mogelijk is serieus naar
het socialisme te streven met inacht
neming van de traditionele wetten
van de kapitalistische maatschappij.
Omdat de regering-AIlende deze wet
telijke baders nog steeds respecteert,
werden de arbeiders gedwongen naar
nieuwe vormen te zoeken om hun
programma's uit te voeren. Een van
deze nieuwe vormen, aldus Hernan
Ortega, zijn de Industriële Gordels. Zij
zijn de uitdrukking van de onrust bij
de arbeiders zelf. Daarom funktione-
ren ze onafhankelijk van de burgerlij
ke staat, wat niet betekent, dat ze alle
traditionele organisaties zonder meer
opzij willen schuiven.
'Zij zijn ontstaan', zo zegt de presi
dent van het Cordon Cerrillos, 'omdat
de arbeiders zich ervan bewust zijn
geworden, dat ze de voorhoede in het
revolutionaire proces vormen en dat
ze nieuwe revolutionaire vormen en
wetten moeten ontwikkelen. Zij vor
men het zaad van de volksmacht. Zij
zijn nog veel meer dan de regering-
AIlende en de vakcentrale CUT voor
stander van arbeiderszelfbestuur op
alle niveaus'.
De voltallige arbeidersvergaderingen
van de deelnemende fabrieken kiezen
de leiding van het Cordon Cerrillos,
die enkele keren per week vergadert.
Het Cordon eist van de regering, dat
alle overheidsmaatregelen eerst in het
Cordon worden besproken en daarna
door de arbeiders zelf worden uitge
voerd. Een aantal zaken, zo meent
Hernan Ortega, moet aan de arbei
ders zelf worden overgelaten, zoals
het vaststellen van de omvang van de
genationaliseerde sector van de econo
mie. 'Dat is uitsluitend een zaak van
de arbeiders zelf, meent Ortega.
Het Cordon dient verder de con
trole te krijgen over krediet, de aan
voer van grondstoffen, de produktie
en de distributie van de produkten.
Verder zegt hij, dat de arbeiders de
instellingen en mogelijkheden moeten
scheppen om rich met succes te kun
nen verdedigen tijdens de botsing met
de rechtse reactie die zeker zal komen.
Vooral het punt van de grondstofaan-
voer ligt gevoelig in het Cordon Cer
rillos. Zo heeft de regering-AIlende in
het verleden enkele al te radicale en
zelfstandig optredende bedrijven tij
delijk geen grondstoffen meer ter be
schikking gesteld.
Een nieuwe ontwikkeling begon zich
afgelopen juni af te tekenen. Toen be
sloot het Cordon Cerrillos tot nauwe
samenwerking met andere volksorgani
saties in de wijk Maipu, zoals Boeren-
raden, Commandos Communales en
Comité's voor Bevoorrading. Zo hiel
pen vijfduizend industrie-arbeiders,
studenten en andere bewoners van
Maipu onlangs de Boerenraden bij het
bezetten van de laatste grootgrondbe
zittingen in de wijk. Omgekeerd ver
kopen de boeren direct een deel van
hun produkten aan de wijkbewoners.
Ook enkele conservenfabrieken ir;
Maipu leveren direct aan de wijkbe-
volking. Een huisvrouw op zo'n nieu
we 'volksmarkt': 'Veel mensen kunnen
niet geloven, dat het mogelijk is hier
verse melk te kopen voor tien escudos
en zonder in de rij te hoeven staan.
Ik geloof, dat wij in deze Maipu in
staat zijn door samenwerking de be-
voorradingsproblemen zelf op te los
sen'.
De mislukte poging op 29 juni van
een groep rechtse militairen om presi
dent Allende uit het Moneda-paleis te
jagen, vormde opnieuw een krachtige
stimulans voor de nieuwe arbeidersor
ganisaties. Tijdens deze poging tot
staatsgreep bezetten fabrieksarbeiders,
boeren en andere bewoners van de
uitgestrekte volkswijken de meeste
bedrijven, namen ze aanwezige voorra
den en vrachtauto's in besiag en slo
ten zij de toegangswegen tot hun be
drijven en wijken af.
Toen de gemoederen enigszins waren
bedaard, liet de radicale socialistische
leider Carlos Altamirano weten: 'De
arbeiders in Chili zijn nu volwassen
strijders geworden en in alle fabrie
ken, mijnen, boerenbedrijven en
volkswijken zijn volkskazernes ge
vormd'. De belangrijksre spreekbuis
van de rechtse oppositie, het dagblad
El Mercurio, schreef echter over 'de
opkomst van de anti-staat-organisatie,
die zich in de staat binnendringt'.
Allende's tegenstanders begonnen de
afgelopen weken felle campagnes te
gen de nieuwe 'volksmacht', tegen de
bewapening van arbeiders en tegen
'de vorming van volksmilities', die
het geregelde leger zouden willen ver
nietigen. Deze campagnes vielen sa
men met grootscheepse militaire raz
zia's in bedrijven en andere arbeiders-
bolwerken. En daarmee werden de
arbeiders en de militairen de nieuwe
hoofdrolspelers op het politieke
strijdtoneel van Chili.
Dit was het tweede verhaal uit een
serie van vier. Volgende week zater
dag: Allende dreigt de greep op mili
tairen te verliezen.
•MM