15 i I Knip of nie knip nie? McNamara: eerste eis is land hervorming ÉtflS |1® 'Mi JROUW/KWARTET ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1973 BUITENEAlND T11/K21 door Koos van Weringh msvsmmmmigm mé" fes# tlisi «g ÜiüilSf^ s*ssr -£?Afi/-73 Spotprent over Den Uyl in Die Transvaler: 'knippen of niet knippen'. Geen verlegenheid te# iiSM De uitvoerige aandacht die McNamara, president van de Wereld bank, in zijn rede in Nairobi heeft besteed aan de kleine boer in de ontwikkelingslanden, had een paar nuchtere redenen: de wereldvoedselsituatie en de verdere verpaupering van het plat teland die tot een rampzalige toeloop op de steden leidt. Wij liebben een paar passages uit McNamara's rede afgedrukt naast dit artikel van Rob Smit Duyzentkunst van de Aktie Colombia. Want wat de president van de Wereldbank voor ogen staat is precies datgene waar de boeren iri Colombia voor vechten. door Rob Smit Duyzentkunst In de Latijnsamerikaanse staat Colombia, ingeklemd tussen Bra zilië, Venezuela en Ecuador en vastgeplakt aan het smalle Pana ma, is in nog geen twee jaar tijd een massale volksbeweging opge komen, Het is de organisatie van boeren; de meest achtergebleven groep in Colombia. De Colombiaanse boerenvakbeweging ANUC is een van de voornaamste oppositionele machten in Co lumbia geworden. Zij weert zich tegén pogingen van het behoudende bewind de zeer betrekkelijke lots verbetering van dc boeren terug te schroeven. Op deze foto Colombiaanse boeren bijeen op een ANUC- vergadering. Wetsverkrachting De basis ZUID-AFRIKA ié SR" KRITK MAAR LUISTERT ER NIET NAAR De Nederlander, die Zuid-Afrika bezoekt, begeeft zicli in een nete lige situatie. Hij komt immers uit een land, waar de kritiek te gen ZuidiAfrika niet van de lucht is. Juist omdat Nederland ais een 'stamland' woédt gezien, wordt die kritiek hoog opgenomen. Sommigen deelden mee er enigszins verdrietig van te worden, terwijl an deren zich buitengewoon fel teweer stelden en in de tegenaanval gingen. Of ik even maar wilde vertellen wat die Pronk voor een figuur is en wat zo'n Ben Uyl nu helemaal betekent Maar niet alleen deze brave partijge noten van mij moesten het ontgelden. Zo mogelijk nog feller waren enkele uithalen tegen de anti-revolutionairen ('zogenaamde"), de Vrije Universiteit en dit dagblad. In het bijzonder het ere-doctoraat aan Beijers Naadé werd ais een vorm van ernstig wangedrag gezien, een toegeven aan de theologie van de revolutie, dio op de V.U. wordt geleraard en in Trouw gepopu lariseerd. De naam Kuitert blijkt ook in Zuid-Afrika mensen de stuipen op het lijf te jagen. Om van Verkuyi maar niet te spreken: "een halve com munist', zoals iemand opmerkte. De acties die in Nederland en ook ia andere landen tegen Zuid-Afrika wor den ondernomen, krijgen in de pers een behoorlijke aandacht. De perike len rond de boycot-actie van Outspan- sinaasappelen worden op de voet ge volgd. 'Hoofdstad', een regeringsge zind avondblad, meldde op de voorpa gina, dat de gangmakers van de actie politieke vluchtelingen en andere uit gewekenen uit Zuid-Afrika zijn. 'Die groot geeste van die Aksie is ene Esau du Plessis, 'n kleurling uit Kaapstadse omgeving", wordt de lezer meegedeeld (30-8-73). De Zuidafri- kaanse 'Sitrusraad' weigert commen taar te leveren op de Nederlandse ac tie. Een woordvoerder deelde mee, dat de raad een instantie, die zich bezighoudt met de bevordering van de handel in sinaasappelen een ver kooporganisatie is, die zich niet in de politiek zal laten betrekken door men sen, die al jaren uit Zuid-Afrika weg zijn en zich nu voordoen als kenners van de omstandigheden daar. Ook andere acties, die waar ook ter wereld tegen Zuid-Afrika worden on dernomen, vinden vermelding in de dagbladen. Dat'betreft voor een groot -L; «apj^HSKsri SSSeSSSSiSi r.-.- ♦- yy fc «mai&ak tmmt ff ■M. jftwr-rex:At iitji ac.sjiF.3i "fenfetrlü V Mg y:!-,£(* *sa.w. WW*:"' &M aifil U&üatf p v da dï Jrdijn tb t K ::;t! 'c 1! li.*-Ü mmwmm*. dee! acties op sportgebied, waarbij Zuidafrikanen worden uitgesloten. Hier wordt zeer zwaar aan getild, om dat sport bijna een nationale religie is in de republiek. De actie van de Britse artsen-aangesloten bij de Me dische Vereniging tot voorkoming van oorlog-tegen de gezondheidszorg in Zuid-Afrika wordt uitvoerig behan deld. De kritiek van de artsen komt daarbij ruim ter sprake. In een arti kel in de Rand Daily Mail wordt ook de (Nederlandse) Vereniging voor Medische Polemologie ter sprake ge bracht Een in Pretoria werkzame Ne derlandse arts wijst er vervolgens in een ingezonden stuk op, dat een hand vol artsen in Nederland zich met deze indrukwekkende naam gesierd heeft maar. dat is misleidend. De enige me- DöH Uyl dische organisatie in Nederland, die met gezag kan spreken is de Konink lijke Nederlandse 'Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst (15.000 leden). Maar zij sprak niet De Vere niging voor Medische Polemologie is dus niet representatief, is zijn conclu sie (l0-9-'73). Het vlugschrift van do Britse artsen wordt in de kop boven het artikei in Oggendblad betiteld ais een 'smeerbrief' (3-9-'73). Dat de verhouding tussen Zuid-Afrika en Nederlandsteeds slechter wordt, moet worden toegeschreven aan het optreden van het kabinet-Den Uyl. Dat is de mening van de Afrikaans-ta lige, regeringsgezinde kranten. Het door de Nederlandse ere-consu! in Oranje-Vrijstaat, Prof. Van Zinderen- Bakker genomen ontslag was een dankbare gelegenheid om het kabinet- Den Uyl onder schot te nemen. De oud-consul verwijt de Nederlandse re gering een totaal gebrek aan objecti- vieit en een goed oordeel cn is ern stig verontrust over de hartelijke sa menwerking tussen de Nederlandse regering en 'de grootste dictatuur van alle tijden, Rusland', zo deelt Die Transvaler mee in het belangrijkste bericht op de voorpagina (29-8-73). Een dag later verschijnt in dezelfde krant een politieke prent, waarop Den Uyl overweegt de oude en hechte ban den tussen Nederland en Zuid-Afrika door te knippen. De kop van Brez- njc-w heeft zich tussen de vleugels van de uil genesteld. In een ingezonden brief aan de redactie van Die Trans valer heb ik tegen deze vreemde voor stelling van zaken geprotesteerd, maar op de dag van mijn vertrek was het stuk nog niet gepubliceerd. In een ar tikel in hetzelfde blad wordt geschre ven over de 'ultra-linkse minderheids regering van premier Joop den Uyl'. Met bitterheid wordt de steun ver meld aan 'bevrijdingsbewegingen', zo- ais Frelimo, het Afrikaanse Nationale Congres, dë South West African Peop le's Organization en andere. Ook de schenking van koningin Juliana aan de Aktie Betaald Antwoord in februa ri 1971 ten behoeve van de 'vrijheids- vechters' wordt weer ter sprake ge bracht Ais ironische noot wordt daar bij opgemerkt dat de enorme rijkdom van het Nederlandse koningshuis oor spronkelijk uit de Nederlandse kolo niën afkomstig is. Besloten wordt met de mededeling, dat de regering-Den Uyl weliswaar erg wankel is, maar dat politieke waarnemers het kabinet nog minstens twee jaar in het zadel zien zitten. 'In die tijd kan nog baie kwaad gedoen word' (Die Transvaler 6-9-73). In het algemeen kreeg ik de indruk, dat men wel kennis neemt van de kri tiek op Zuid-Afrika, maar dat men zich nauwelijks afvraagt, waarom die kritiek wordt uitgeoefend. Eerder is men hogelijk verbaasd, dat serieuze en, zoals sommigen met grote nadruk beklemtoonden, zelfs unieke pogingen om een oplossing te vinden voor de gecompliceerde bevolkingssituatie met zoveel onbegrip tegemoet worden ge treden. Ook wordt Nederland 'bemoei- zucht' verweten. Zuid-Afrika mengt zich toch ook niet in binnenlandse aangelegenheden van Nederland, werd dan gezegd. Dat dit maar betrekkelijk is, was het onderwerp van veie en lange discussies. Om te beginnen wordt in de Afrikaans-talige pers een beeld van Nederland geschetst een ultra-links, bijna communistisch land dat met de werkelijkheid weinig te maken heeft Daarnaast heb ik steeds gewezen op het probleem van de poli tieke vluchtelingen uit Zuid-Afrika, die in Engeland, Nederland of elders onderdak hebben gevonden. Welk 'normaal' land stuurt haar burgers weg en verbant ze naar de vreemde? In welk land is het de gewoonste zaak van de wereid, dat burgers huisarrest opgelegd krijgen of ai jaren geen pas poort meer hebben? Welk land wei gert zoveel mensen een visum (uit Nederland Mevr. Klompé, Prof. Berk hof en anderen)? Deze vragen brachten niet de verle genheid teweeg, die ik misschien nog verwacht had. Ik diende goed te be grijpen, dat mensen die verbannen werden of huisarrest hadden een ge vaar betekenden voor de orde en de veiligheid van do staat Het zijn on dermijnende elementen en predikers van revolutie, waartegen opgetreden moet worden. Behalve bemoeizucht maken Neder land en Engeland zich ook schuldig aan schijnheiligheid. De plaats van de Bantoe in de Zuidafrikaanse samenle ving is toch vergelijkbaar met. die van de gastarbeider in Nederland of de kleurling in Engeland? Worden de Surinamers bij u volledig geaccep teerd, zijn er geen problemen met de Zuidmolukkers? Deze vragen werden met enige 'gretigheid" gesteld. Van de problemen, die in West-Europa op dit gebied zijn, wordt zeer goede nota ge nomen. Dat die problemen bestaan valt helaas niet te ontkennen. Dat bleek nog eens ten overvloede, toen ik na terugkeer in Amsterdam van het station met de taxi naar huis ging. De taxichauffeur, die aan de koffer een label zag met Johannes burg erop, adviseerde mij contact op te nemen met het Amsterdamse ge meentebestuur om daar voor de Suri namers dezelfde regelingen te beplei ten die voor de Bantoes in Zuld-Afri- ka gelden. 'De enige, afdoende oplos sing, mijnheer!' Dat veel Nederlanders buitengewoon gevoelig zijn voor rassendiscriminatie; heb ik proberen duidelijk te maken aan de hand van de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog, toen de joodse bevolking, op grond van ras kenmerken, grotendeels is uitge moord. Dat geldt ook voor iedere be dreiging van de vrijheid van menings uiting. Veel Nederlanders weten wat het betekent als er geen vrije pérs is, ze zijn daar allergisch voor. In dit verband kwam. ook steeds de antipathie tegen Portugal ter sprake, in het bijzonder tegen het feit» dat Portugal er nog koloniën op nahoudt (Angola, Mozambique). Dat Neder land steun verleent aan de bevrij dingsbewegingen in de Afrikaanse pers consequent 'zogenaamde bevrij dingsbewegingen' of terroristen^ ge noemd..verklaarde iemand als volgtf Nederland probeert nu goed të maken, wat het in de eigen koloniën; misdreven heeft. Voorwaar,'een inte ressante stelling! .V. Een onderliggend thema in al deze discussies was steeds opnieuw, dat in' Nederland niet doorzien wordt, welke rol het communisme in de wereld speelt Hoe dat 'communisme beoor deeld wordt zullen we nog nader zien! iraj. afflOBra Itej 'Ons minimale doel zou moeten zijn dat de kloof tussen dé inko mens binnen de ontwikkelingslan den na 1975 niet meer wijder wordt, maar zich in de tweede helft van dit decennium weer ver nauwt Het programma om dit te bereiken moet voor het grootste deel gericht zijn op. het aanvallen van de absolute armoede, zó ex treem dat zij het leven van het in dividu omlaag haalt beneden de minimale norm voor menselijke waardigheid'. 'De absolute armen vormen niet een kleine minderheid van onge- iukkigen een bonte verzameling van verliezers in het leven, een be* -treurenswaardige maar onbeteke nende uitzondering op de regel. In tegendeel, zij vormen veertig pet van de bijna twee miljard mensen die leven in de bij onze bank aan gesloten ontwikkelingslanden'. Het bezit van land en dus de politieke en economische macht op net platteland is geconcentreerd in handen van een kleine minder heid. Volgens een nieuw overzicht van de FAO bezit de meest welva rende 20 pet. van de landeigenaren in de meeste ontwikkelingslanden tussen 50 en 60 pet van het bouw land. In Venezuela hebben zij 82 Pet., in Colombia 56 pet., in Brazilië 53 pet in de Philippijnen, India en Pakistan ongeveer 50 pet Om gekeerd beslaan de 100 miljoen stukjes land van minder van 5 hec taren maar 20 pet. van het bouw land. 'Zelfs het gebruik van het land dat de kleine boer heeft is niet zeker. Pachtovereenkomsten zijn over het algemeen vaag en dragen een af persingskarakter. In veel landen moeten pachters 50 tot 60 pet van hun oogst als pacht overmaken en dan nóg leven zij onder de con stante bedreiging van het land ver jaagd te worden. Het resultaat is dat hun prikkel tot meer produce ren ernstig wordt afgezwakt'. "De meest dringende structurele veranderingen betreffen land- en pachthervorming. Er zijn vrijwel in elk ontwikkelingsland wetten aangenomen of tenminste toege zegd om zulke veranderingen te bewerken. Maar de welsprekend heid van die wetten» reikt aanzien lijk verder dan hun effect Zij heb ben weinig herverdeling van land opgeleverd, weinig verbetering ge bracht in de zekerheid van de pachters en weinig duurzaamheid van het kleine grondbezit Dat is .uiterst verdrietig'. 'Niemand zal beweren dat eebt land- en pachthervorming gemak kelijk is. Het is ook nauwelijks verrassend dat diegenen die tot de machtsstructuur behoren en grote bezittingen hebben zich tegen zul ke wetten verzetten. Maar de wer kelijke vraag is niet of het einde loos korthouden van mensen poli tiek gezien verstandig is. Een toe nemende ongelijkheid zal een groeiende bedreiging vormen voor de politieke stabiliteit'. 'Land- en pachthervormingen zijn mogelijk met daarbij inbegre pen redelijke grondprijzen, eerlijke schadeloosstellingen, redelijke ga ranties voor de veiligheid van de kleine boer en behoorlijke prikkels om het land goed te onderhouden. Zij vereisen een gezond beleid, vertaald in sterke wetten, die niet ontkracht worden door uitzonde ringen of ontsnappingsclausules'. Colombia's boeren niet te stuiten De boeren-organisatie (verd in 1970 opgericht door de toenmalige liberale president Lleras Restrepo. Rcstrepo werd later vervangen door de conser vatieve president Pastrana Borrero, die een belangrijk deel van vroegere landhervormingen weer heeft terugge schroefd. Rcstrepo gaf de boeren des tijds een eigen organisatie uit ovenve- gingen van eigen politieke veiligheid. Bij het oprichtingscongres in 1970 be nadrukte Rcstrepo de democratische beginselen van de boerenvakbond, die inmiddels tot ruim een miljoen leden is uitgegroeid en die bekend zou wor den onder de letters ANUC, de 'asso- ciatie ran gebruikers van staatsdien sten'. De drie belangrijkste doelstellingen hiervan zijn: een demokratische en strijdbare bocrenorganisatie; afschaf fing van het grootgrondbezit en de fe odale verhoudingen: invoering van collektieve, conpnüiBtaare en coöpera tieve bedrijfsvormen. Dit.probeert de ANUC te realiseren door 'n boerenbe- weging die in drie jaar tijd van acht honderdduizend leden uitgroeide tot twee en een half miljoen, die zich over al de 24 departementen ver spreidde in 14.000 dorpscomité's, en 700 gemeentelijke comité's. Hiernaast begeleiden zeven commissies het werk aan de basiis, te weten, het Nationale Uitvoerend comité, het financiële co mité, het vormings- en onderwijsco mité, en .de comité's voor indianen, koffieboeren, dagloners, kommunitaire bedrijven. De belangrijkste aktiviteiten concen treren zich op vorming en organisatie en bestaan uit het houden van vor mingscursussen, de oprichting van steeds meer basiscomité's, communi- taire bedrijven en coöperaties, de or ganisatie van congressen, protestmar sen, landinvasies en stakingen. De reactie van regering, ieger en grootgrondbezitters tegen deze strijd bare beweging Begt er niet om: terug trekking van alle subsidie, massaal ontslag Van alle officiële vormingslei ders die de doelstellingen van de ANUC onderschreven, vernietiging van bezittingen en oogsten, mishande ling, arrestatie van en zelfs moord op honderden boerenleiders. Door deze reacties worden de boeren juist steeds gemotiveerder voor hun strijd en we ten steeds beter wat hun te doen staat. Hierbij zoeken ze steeds meer samenwerking met andere uitgebuite en onderdrukte groeperingen, zoals arbeiders, sloppenbewoners, onderwij zers, studenten, en intellektuelen. Hiernaast heeft ze een grootscheeps programma van 227 vormingskursus- sen voor basisniveau op stapel staan. De ANUC probeert bij deze organisa- r - tie van de cursussen uit te gaan van de concrete problemen van de boeren. Hierbij worden zoveel mogelijk boe ren uit streken met verschillende pro blemen en opvattingen met elkaar ge confronteerd. De bedoeling hierbij is niet de tegenstellingen onder de boe ren uit de weg te gaan, maar ze juist als basis te nemen voor een algemeen bewustwordingsproces van onderop. Veel problemen komen echter in bij na alle gebieden voor; zoals die ran de boeren in een gebied ten zuiden van de hoofdstad Bogota. Zij bewerken hun land, maar formeel zijn ze er geen eigenaar van, omdat de grootgrondbezitter tot nu toe heeft geweigerd hen de eigendomspapieren te geven. In dc jaren vijftig, toen de wet op sociale voorzieningen van kracht was geworden, deelde de groot grondbezitter aan zijn landarbeiders mee, dat ze de stukjes grond die ze verbouwden konden beschouwen als hun eigendom (op afbetaling). Hier mee draaide hij de rollen.juist om; in plaats van dat hij, zoals de wet voor schreef, de sociale lasten van de ar beiders betaalde, moesten zij nu jaar lijks betalen voor de grond, en een veel hoger bedrag. En dat was nog niet alles. Telkens wanneer een boer het vastgestelde be drag had afbetaald, kreeg hij te horen dat de grond de laatste jaren veel duurder was geworden en dat hier door het bedrag wel hoger moest wor den. Zo bleek dat één van de boeren driemaal het oorspronkelijk vastge stelde bedrag had betaald en nóg geen eigendorospapieren had verkregen. Bij een andere moest een betrouwbare ad vocaat worden ingeschakeld, dde bo vendien bereid was gratis te werken, omdat de boer zijn land, dat hij al dertien jaar had bewerkt, dreigde kwijt te raken. Dc grootgrondbezitter had deze grond doorverkocht aan een ander, die hiervoor wel een eigendoms- titel had gekregen. Hoewel de boer alle'kwitanties kon laten zien als be wijs van dc afbetaling, gaf voor de rechter het bezit van de eigendomsti- tel de doorslag. De kleine boer kon zijn biezen pakken en elders opnieuw beginnen. Voor de meeste Colombiaanse boeren is de situatie zo dreigend om de dood eenvoudige reden dat twee procent van de bevolking dat is ongeveer veertienduizend families zestig procent van de grond in handen heb ben. Daar tegenover staat zeventig procent van de bevolking die in het geheel geen grond, of niet meer dan vijf hectaren heeft. Zij zijn totaal af hankelijk van die 14.000 families. Bo vendien is van de bebouwbare grond slechts twintig procent in gebruik, en negentig procent daarvan voor vee teelt, dus weinig werkgelegenheid bie dend. Meer dan de helft van de land arbeiders is dan ook werkloos, of ge bonden aan seizoenarbeid. Toch werd Colombia door de Wereldbank en ook door Nederland altijd beschouwd als Nipt tS kOOD een modelstaat voor ontwikkeling. om de boeren 'tegen zichzelf en agita toren te beschermen'. Vele boeren werden verhinderd om naar Florencia te gaan (bussen uit hun streek ver trokken op die dag plotseling niet) en 123 boeren werden gevangen geno men. Maar 412 boerenleiders wissel den een week iang informatie en er varingen uit en stelden met elkaar nieuwe actieprogramma's en strategie ën op. Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat was de basis aan het wooed, en werd de tijd genomen om met verba zingwekkende duidelijkheid uit te leg gen wat eo* in hun gehuchten voor problemen waren, wat de oorzaken er van waren cn wat men er tegen deed Soms begon een boer: 'Ik ben maar een eenvoudige dagloner, kan niet le zen of schrijven, maar .wil. jullie toch vertellen wat er bij ons gebeurt.' Dan volgde er een glashelder betoog. In de verslagen van de boeren, of het nu koffie-, (riet) suiker-, of veeboeren betrof, stond één punt centraal:' de hervormingen van de regering beteke nen eerder een bedreiging voor de boeren dan steun: 'Ik kreeg een le ning voor slachtvee en moest die na twee jaar terug betalen, terwijl je 'die koeien pas na drie jaar kunt slach ten'; of: 'Ik kreeg een lening voor kof- fieplanten en diie moest ik na een half jaar beginnen af te betalen, ter wijl de koffie op zijn vroegst na een jaar de eerste oogst geeft.' En het ge volg is elke keer weer hetzelfde: de boeren raken in de schulden en moe ten hun bezittingen en land verkopen om ze af te betalen. En er staat altijd wei een grootgrondbezitter klaar om alles tegen een zacht prijsje over te nemen. Even uitgebreid berichtten de boeren elkaar over de onderdrukking op het platteland. Uit alle departementen meldden de afgevaardigden gevallen van vermoorde of gevangen genomen eompaneros. Landbouwwerktuigen worden in beslaggenomen omdat het wapens zouden zijn. In het departe ment Tolima is een heel dorp uit de. huizen gezet en twintig dagen lang op een weiland gevangen gehouden. Dat komt door de snelle industriële ontwikkeling na de jaren twintig, waar men zich in westerse kringen nogal blind op staart. Hierbij gaat men voorbij aan een werkloosheidscij fer van 25 procent en een analfabetis me van 38 procent, oplopend tot vijf tig procent op het platteland. Veel boeren zijn zich bewust gewor den van deze situatie en zij zijn vast besloten daar verandering in te bren gen. Dit kwam duidelijk tot uiting op het laatste congres van de ANUC van 6 tot 13 juli te Florencia. Tegenover de drieduizend boeren die in deze week naar het zuiden van Colombia trokken stonden 1.500 soldaten, die met groot materieel aanwezig waren, De ANUC streeft naar werkelijke ver- anderangen in de bezits- en sociale' verhoudingen in de Colombiaanse maatschappij en naar een menswaardi ger en rechtvaardiger maatschappij. De mander waarop dit moet gebeuren vatte het uitvoerend comité op de slotdag van het congres als volgt sa men: "Wij willen samenwerken met al die genen, die onze doelstellingen onder schrijven. Wij zijn voor geen enkele groep of politieke partij, die ons wil gebruiken voor zijn eigen (verkie- zings-) doeleinden, te koop. De strijd, in Colombia kan niet gevoerd worden door verkiezingen, maar door de orga nisatie van de basis. En hoewel wij sympathiek staan tegenover hun doel stellingen, wijzen wij de gewapende, strijd van de guerrilleros; voorlopig; nog af.'

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Trouw / De Rotterdammer | 1973 | | pagina 21