Amerikaanse advocaten
willen onafhankelijke
W:atergate-onderzoeker
Een foto kan leven of dood
van krijgsgevangene bepalen
Veel kritiek op regering-Meir
Vreemde druk
op Europese
veiligheids
conferentie
'Moskou dreigde
met vernietiging
van staat Israël'
Senator wil inzet
troepen van VS in
M.-Oosten verbieden
Universiteit van
Uruguay door
regering gesloten
VS versterken vloot
in Indische Oceaan
TROUW/K^''ARTET DINSDAG 30 OKTOBER 1973
BUITENLAND T7/K9
Syrië
Ontmoeting
Tï^Tf J"
fv*gs,
Burgers
Zweedse waarnemers in dienst van de Verenigde Naties in Ismaillia.
WASHINGTON (UPI, Reuter)
Ce bestuursraad van de Ameri
kaanse advocaten-organisatie eist
de benoeming van een onafhanke
lijke aanklager voor het onder
zoek naar de Watergate-affaire.
De speciale aanklager moet volkomen
««afhankelijk staan tegenover de per
sonen wier handel en wandel hij
onderzoekt, aldus de resolutie van de
Amerikaanse baüe. Hij mag benoemd
«®eh ontslagen worden door de be
trokken partijen. Met deze uitspraak
hebben de advocaten zich tegen het
besluit van Nixon gekant om zelf een
opvolger van Archibald Cox te benoe
men, Cox werd negen dagen geleden
door Nixon als speciale aanklager ont
slagen.
NEW YORK, MOSKOU (Reuter)
De Sowjet-Unie heeft vorige
week in een geheime nota aan de
VS gedreigd met de 'vernietiging
van de staat Israël' door Russi
sche troepen, tenzij Israël zou op
houden met schendingen van het
bestand.
Een foto van Israëlische gevangenen.
door Peggy Polk, correspondente van het persbureau UPI
TEL lAYIV De film leek duidelijk maar wat overbelicht: rijen mannen, zittend op de grond met
hangende schouders en uitdrukkingloze ogen; meer mannen kwamen eraan lopen, twee naast el
kaar, onder bewaking van een gehelmde soldaat die zijn geweer op hen richtte. De film duurde
tien minuten en toen hij klaar was, begon hij opnieuw. Niemand in de kamer bewoog zich.
BRUSSEL, PARIJS (AFP, Reuter, UPI) De VS en hun Westeuropese bondgenoten zullen later deze
week in de NAVO-raad te Brussel besprekingen voeren over de spanningen die tussen hen zijn gerezen
naar aanleiding van de crisis in het Midden-Oosten.
door Ferry Mingelen
Wrevel groeit in
Israël over
krijgsgevangenen
FEL iA\IVGAIRO. DAMASCLC (LP1. AP. Reuter) In Israël groeit de verontwaardig!
liet uitblijven van een uitwisseling van krijgsgevangenen. Er wordt sterke druk op de regei—
geoefend om de bevoorrading van bet omsingelde derde Egyptische leger niet toe te laten zolang
het vraagstuk van de krijgsgevangenen niet is opgelost.
ging over
regering uit-
Het Israëlische parlement gaat
een vergadering wijden aan <xit pro
bleem, dat in Israël een politiek gela
den kwestie is geworden. Het dagblad
Yedioth Ahronoth pjeitte gisteren
voor de vorming van een coalitie
regering, omdat de zittende regering
te zwak is om de huidige problemen
het hoofd te bieden. Het blad vindt,
dat Israël momenteel in een 'desastreu
ze politieke situatie' terecht is geko
men.
De belangrijkste partner van de nu
regerende arbeiderspartij in een even
tuele coalitie zal de lakud-groep zijn.
Vanuit deze hoek is de afgelopen
dagen kritiek op de regering geuit.
De regering wordt verweten, dat het
leger bij het begin van de oorlog op
zes oktober niet paraat genoeg was.
Een ander punt van kritiek is de
bevoorrading van het omsingelde
Egyptische leger, die Israël onder druk
van de grote mogendheden heeft moe
ten toestaan.
In Israël heerst daarover grote veront
waardiging, omdat de regering ge
dwongen werd tot dm stap tenvijl er
nog geen regeling is voor de uitwisse
ling van krijgsgevangenen. Dit laatste
was één van de belangrijkste voor
waarden Israël om akkoord te gaan
met de wapenstilstand. Het regering -
gezinde dagblad Jerusalem Post zei
gisteren dat aan dit probleem nu de
hoogste prioriteit moet worden gege
ven. Familie en vrienden van vermis
te Israëlische soldaten hebben in dag
bladadvertenties premier Golda Meir
gevraagd transporten naar het omsin
gelde Egyptische troepen alleen toe te
staan als uitwisseling van krijgsge
vangen onmiddellijk kan beginnen.
Voor het ministerie van defensie was
gisteren een kleine demonstratie,
waarbij hetzelfde werd geëist. Jerusa
lem Post vroeg 120 mensen wat men
vroeg van de humanitaire hulp, die
Israël het Egyptische leger in zijn
benarde positie had aangeboden. Nie
mand bleek het daarmee eens te zijn.
De regering heeft toegegeven, dat de
voedseltransporter» naar het Egyptische
leger zijn toegestaan op uitdrukkelijk
verzoek van de Verenigde Staten. Vol
gens het blad Mailrrv heeft de Sow-
jet-Unie er bij de Verenigde Staten op
aangedrongen Israël eok toestemming
voor wapen- en munitietransporten af
te dwingen,
Israël zegt 6800 Egyptische en 200
Syrische militairen gevangen te hou
den. De namen van ruim 3800 van
hen zijn al doorgegeven naar het
Rode Kruis. Er worden 450 Israëlische
soldaten vermist Het Bode Kruis in
Geneve heeft gisteren bevestigd, dat
er van Israël al lijsten zijn ontvangen
met namen van Arabische krijgsge
vangenen. Van Egypte en Syrië v.as
nog mets ontvangen, behalve de na
men van de Israëli's die voor de televi
sie in Egypte zijn getoond.
ministerie op voor de wederopbouw
van de door de oorlog beschadigde
steden langs het kanaal. Na de oorlog
in 1667 besloten de Egyptenaren geen
geld te steken in herstel van deze
steden, omdat er nog een oorlog zou
komen. De luchthaven van Cairo zal
vandaag worden heropend. Sinds het
uitbreken van de oorlog was ze geslo
ten.
Syrië zal weer naar de wapens grijpen
als het langs politieke weg niet zijn
belangrijkste doel (terugtrekking van
Israël uit alle bezette gebieden) kan
bereiken.
President Hafez Assad zei dat gistera
vond in een toespraak voor radio en
televisie. Het was de eerste openbare
verklaring van Hassad na Syrië's aan
vaarding van de wapenstilstand, Assad
zei, dat Sadat van Egypte hem had
verzekerd, dat de Sowjet-Unie de vol
ledige garantie heeft gekregen, dat
Israël zich zal terugtrekken. Wat Mos
kou wil valt geheel samen met de
belangen en de wensen van ons volk.
aldus Assad.
Het Israëlisdie opperbevel heeft be
kend gemaakt, dat er vandaag weer
een ontmoeting zal zijn van hcrge
Israëlische en Egyptische officieren
'Alle lopende zaken betreffende de
wapenstilstand zullen kunnen worden
besproken. In elk geval zal er gepraat
worden over Egypte's weigering om
de namen van de Israëlische krijgsge
vangenen bekend te maken. Zondag
had het eerste gesprek tussen Israëli
sche en Egyptische offideren plaats.
Als resultaat daarvan kon er maandag
een Egyptisch konvooi met voedsel en
medicamenten door de Israëlische li
nies naar de omsingelde troepen van
Egypte in de Sinai rijden. Een ander
Egyptisch konvooi bracht voedsel
naar enkele verspreide eenheden in
het noorden van de Sinai.
Volgens Israël zijn er gisteren drie
Egyptische helikopters neergeschoten,
die een brug over het Suez-kanaal
probeerden te slaan om een doorbraak
naar Cairo te forceren. Volgens een
Israëlische woordvoerder openen solda-
teii van het derde Egyptische leger zo
nu en dan het vuur. Dat wordt alleen
beantwoord als er Israëlische levens in
gevaar zijn.
Israël heeft een gedeelte van de olie
pijpleiding SuezUairo verbverd en
daarmee de olietoevoer vanuit de vel
den bij de Golf van Suez afgesneden.
Deze velden worden geëxploiteerd door
een Amerikaanse onderneming.
In Beiroet is gisteren bevestigd, dat
Irak bezig is zijn troepen uit Syrië
terug te trekken. Libanon probeert
een einde te maken aan de Palestijnse
beschietingen op Israël, die vanuit Li
banon worden ondernomen.
-""Tb *~r «rif i '-Nf s i j
j .Juilnëft. 3C.
-'Are
Volgens Egypte maakt Israël in de
veroverde gebieden ten westen van
het Suez burgers gevangen. Ze wor
den overgebracht naar de oostelijke
oever, waarna Israël beweert dat ze
daar krijgsgevangen zijn gemaakt, zo
beschuldigde het dagblad Al Achram.
Egypte toont zich weer wat opgelucht
«adat het vorige week nogal geschokt
was door de berichten over de om
vang van de Israëlische veroveringen
ten westen van het Suez-kanaal. Presi
dent Sadat richtte gisteren een nieuw
DEN HAAG Op 1 november zal de
scheepvaart de nieuwe Noordelijke
uitmonding van het Julianakanaal op
de Maas in neranrik kunnen nemen.
De nieuwe mond ligt ten noorden van
de brug in de E9 bij Wessem, tegeno
ver de uitmonding van het kanaal
Wessem-Nederweert op de Maas. Om
de aanteg van de' nieuwe mond moge
lijk te maken moest het Julianakanaal
ongeveer ecu kilometer worden ver
lengd.
Senator Edward Gurney, een aanhan
ger van Nixon, pleitte gisteren ook
voor benoeming van een speciale aan
klager, die volstrekt onafhankelijk is
van de regering. Volgens hem zal het
Publiek het niet rtemen als het onder
dek naar de Watergate-zaak wordt
gëleid door iemand van de regering.
Dë nog te benoemen aanklager zal in
eik geval niet mogen worden ontsla
an zonder toestemming van het con-
Bfés, aidus Gurney.
PROJECT
Volgens het weekblad Time heeft pre
sident Nixon de vorige aanklager Cox
ontslagen omdat deze bezig was te
onderzoeken hoe in 1970 geld bijeen
<ras gebracht voor de verkiezingscam
pagnes van de republikeinse kandida
ten. Time meldt dat Cox op het spoor
urns van het zogenaamde 'buitenhuis-
Projeet', dat in 1970 vier miljoen
dollar opbracht Het project was zo
genoemd omdat het geleid werd van
uit een particulier huis in de buurt
van het Witte Huis. Het weekblad
zegt, dat het hier ging' om één van de
meest explosieve schandalen in Was
hington. Behalve over dit project had
Cox nog materiaal verzameld over
dne andere 'gevoelige zaken' buiten
Watergate om.
Newsweek, een ander Amerikaans
weekblad, meldt, dat er een onderzoek
is ingesteld naar een geval van belas
tingontduiking, waaraan Nixon zich
in Florida schuldig gemaakt zou heb
ben. Het Witte Huis heeft het verhaal
van Newsweek onmiddellijk bestreden
in zeer felle bewoordingen.
AFZETTING
Een hoge overheidsfunctionaris heeft
een lijst gepubliceerd van negen za
ken buiten Watergate om, waarvoor
Nixon zou kunnen worden afgezet, In
een verzoekschrift aan hei congres
somt de ambtenaar, Nicholas Johnson,
onder meer op: goedkeuring van een
niet-grondwettige oorlog in Cambodja;
een systematische campagne tegen de
vrije pers; de weigering van geld voor
programma's, die door het congres
zijn aangenomen; het gebruiken van
overheidsgeld voor de verbouwing van
verschillende huizen; pogingen om de
onafhankelijkheid van de FBI en CIA
aan te tasten en de inbraak bij de
psychiater van "Daniël Elsberg.
Johnson zegt zich bewust te zijn van
de ernst van de afzettingsprocedure
tegen de president. 'Maar ik erken
eveneens de smst van het zwijgen
hierover,' aldus Johnson.
Dit heeft het Amerikaanse weekblad
Tune gisteren gemeld. Over de in
houd van de Russische nota, die door
de Russische ambassadeur Anatoty
Dobryin was overhandigd, had de
Amerikaanse senator Henry Jackson
reeds gezegd dat zij in 'grove' bewoor
dingen was gesteld. Volgens Time
werd in de nota, die aan president
Nixon was gericht, met begonnen met
het gebruikelijke 'beste meneer de
president', maar met 'meneer Nixon'.
In hetzelfde weekblad zegt de Egypti
sche vice-president Mohammed Abdel
Hatem dat de Russische dreiging troe
pen naar het Midden-Oosten te sturen
bedoeld was als poging de Amerika
nen tot pressie op Israël te bewegen.
Volgens Hatem was het de bedoeling
van Israël de aanvoerlijnen naar het
derde Egyptische leger ai te snijden,
maar hadden zij dit doel nog niet
bereikt toen het staakt-het-vuren van
kracht werd. Als president Nixon erin
zou slagen de uitvoering van VN-
resolutie 242 (van 1967) te bewerk
stelligen dan zou 'Nixon de top kun
nen bereiken in de Arabische wereld',
aldus Hatem.
In de Russische pers is de afloop van
de crisis tussen de VS en de Sowjet-
Unie. die vorige week dreigde, be
schreven ais een overwinning voor
Moskou die 'koelbloedig en kalm
was gebleven* op het Amerikaanse
'avontunsme'. Uit de Russische reac
ties wordt opgemaakt dat het Kremtin
meent een belangrijke propagandisti
sche overwinning op de VS te hebben
gpboekl, zonder dat er een ernstig
risico was geweest voor de wederzijd
se ontspanningspolitiek- Moskou zou
erop bogen door haar krachtige op
stelling een feitelijk einde aan de
strijd te hebben gemaakt en daarmee
nog meer de gunst van de Arabieren
te hebben gewonnen.
Er bevonden zich ongeveer 35 men
sen in de zaal en iedere keer op
nieuw keken ze uit naar het gezicht
van hun zoon, man, vader of vriend.
Egypte en Syrië hebben nog altijd
niet de lijsten van de Israëlische
krijgsgevangenen aan het Internatio
nale Bode Kruis overhandigd, zodat
het Israëlische leger nu alle beschik
bare televisie-journaals en perefo
to's, die aan Egyptische en Syrische
kant gemaakt werden over de Israë
lische krijgsgevangenen, aan de fa
milies en vrienden van de vermiste
Israëlische militairen laat zien, op
dat ze geïdentificeerd kimmen wor
den.
A3 meer dan een week, al beginnend
voordat het staakt-het-vuren van
kracht werd, worden twee kamers in
het bureau voor sociale voorzienin
gen van de militairen bestormd door
de ouders, echtgenoten, kinderen en
vrienden van de vermiste militai
ren. En iedere keer opnieuw bekij
ken ze de film en pluizen ze de 200
foto's door, die door de verschillen
de kranten en weekbladen in de
wereld gepubliceerd weiden. 'Als ze
menen dat ze iemand geïndentifi-
ceerd hebben, moeten ze op een
formulier invullen, waaraan ze hem
geïdentificeerd hebben', vertelt een
officier. 'Het leger doet de informa
tie in een computer en wij staren-
officieren naar de eenheden van. de
vermiste voor aanvullende inlichtin
gen'.
Er zijn 360 mam als vermist opgege
ven volgens nog onvolledige rege
ringsrapporten- Veel meer mannen
staan officieel niet op de lijst van
de vermisten, maar hun families
hebben sinds het uitbreken van de
oorlog op 6 oktober niets meer van
hen gehoord.
'We hebben in ieder geval veertig
mannen geïdentificeerd, misschien
vijftig", zegt de officier, een luite-
nant-kolonei. 'Natuurlijk hebben
honderden mensen de formulieren
ingevuld. Bij sommigen is het een
wensdroom. Maar als er ook maar
de geringste kans is, moeten we de
zaak serieus nemen', Eén van dege
nen, die geïdentificeerd werd, was
de zoon van een vriend, vertelde de
officier. 'Ik had twee weken geleden
nog een diner met hem'.
'Be Israëlische autoriteiten sturen de
namen van de krijgsgevangenen, die
zij geïdentificeerd menen te hebben,
door naar- het Internationale Bode
Kruis in Genève. Het is een zeer
emotionele zaak. Daarbij komt dat
de spanning nog vergroot wondt,
omdat de Israëli's geloven dat rij
door de identificatie van een .krijgs
gevangene hem wellicht JcurinéÜ red-
den van een executie zonder vorm
van proces, door degenen, die hem
gevangen houden.
Een arts en een aantal vrouwelijke
leger-officieren rijn -aanwezig om de
gezinnen te troosten en soms om
tussenbeide te komen in ruzies tus
sen twee vrouwen, die ieder in de
zelfde onduidelijke foto hun echtge
noot menen te herkennen, 'Een goed
voorbeeld voor een Salomo's oor
deel', zegt de luitenant-kolonel,
In de recreatie-zaal met rijn lage
plafond liet de film een man in een
ziekenhuis bed zien, vervolgens een
man onder de flitsende lichten van
een televisie-studio, terug naar de
zittendende mannen en de mannen,
die eraan kwamen lopen. Alsjeblief,
alsjeblief, stop. dit is .mijn zoon',
werd er geroepen. Het beeld bleef
staan op het witte laken, dat als
filmscherm dienst deed. Een kleine,
zware vrouw met een bloemetjes
jurk stormde naar voren, gevolgd
door een man van middelbare leef
tijd, een ouder echtpaar en twee
tiener-jongens. De film begon op
nieuw, stopte, werd teruggedraaid,
stopte, begon opnieuwOp het
scherm liepen de mannen naar vo
ren, stopten, Hepen terug, stopten,
liepen weer naar voren......
De dokter had een vergrootglas en
de familieleden gaven het aan elkan
der door. 2e stonden vlakbij het
-scherm, zo dicht er bovenop .dat ze
het hete beeld met hun schaduwen
wegvaagden, behalve dat ene ge
zicht, dat vaa zo'n levensbelang voor
hen was. Niemand In de kamer
bewoog rich of sprak een woord. En
de familie draaide rich om en de
film begon opnieuw....
NAVO gaat over ruzie
Amerika-Europa praten
Dit is gisteren uit bronnen bij de
NAVO vernomen. Voor morgen staat
een zitting van ambassadeurs van de
NAVO-raad op het programma. Op
deze bijeenkomst zal de balans wor
den opgemaakt van de gevolgen die
de Am erikaans-W esteuropese ruzie
heeft gehad.
Functionarissen van het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken en
defensie reageerden eind vorige week
woedend op de weigering van een
reeks Westeuropese NAVO-landen
Amerikaanse vliegtuigen met wapens
voor Israël in hun land te laten
landen of van hun luchtruim gebruik
te laten maken. President Nixon zei
vrijdag op zijn persconferentie dat de
Europeanen 'doodgevroren zouden
zijn* als hij en de Russische leiders
geen bestand in het Midden-Oosten
hadden bewerkstelligd.
Maar de Westeuropese NAVO-bondge-
noten zijn nog steeds zeer gebelgd
over het feit dat zij pas ruun 24 uur
na het uitvaardigen van het Ameri
kaanse alarm hierover door Washing
ton zijn ingelicht.
Regeringsfunctionarissen in Parijs
hebben gisteren in Parijs gezegd dat
Frankrijk het niet eens is met Nïxons
beschuldiging dat de NAVO tijdens
de crisis" in het Midden-Oosten te
weinig solidariteit met de VS heeft
getoond. Volgens Parijs is Washing
ton de schuldige omdat het geen over
leg over de crisis had gepleegd met
de Europese partners.
De regering Pompidou vindt dat
Frankrijk zeven jaar geleden gelijk
had toen het de Amerikaanse autori
teiten vroeg hun bases in Frankrijk
op te heffen. Een van de oorzaken
WASHINGTON (UPI) De Ameri
kaanse senator Mark Hatfield (Repu
blikein) heeft verklaard dat hij over
weegt het Congres te vragen elk in
zetten te verbieden van Amerikaanse
troepen in het Midden Oosten. Hat
field wil dat een amendement van
deze strekking wordt ingediend op
het wetsontwerp, waarin Nixon het
Congres goedkeuring vraagt voor een
noodkrediet aan Israël van 2,2 miljard
dollar. Dit geld is bestemd voor mili
taire aankopen.
van 'de huidige wrijving tussen de VS
en Europa is het feit dat de Ameri
kaanse regering haar bases in Europa
gebruikte voor doorvoer van oorlogs
materiaal voor Israël zonder de be
trokken Europese regeringen daarvan
in kennis te stellen, aldus de zegslie
den in Parijs
Vooral tussen West-Duitsland en de
VS zijn spanningen gerezen nadat
Bonn de Amerikanen beslist op de
vmgers had getikt en feitelijk gewei
gerd via Westduitse havens en vlieg-
bases van de VS in de Bondsrepubliek
Amerikaanse wanens naar Israël te
laten gaan.
NEUTRALITEIT
Een der voornaamste redenen voor de
afwijzende houding van de Europese
NAVO-partners is de Westeuropese
vrees dat de Arabieren hun olie-ex-
pOrten naar Europa zullen staken, De
EEG-landen zijn tien maal afhankelij
ker van de Arabische olie dan de VS.
Bovendien wil een aantal EEG-landen
ook om andere redenen een neutrale
houding innemen, ondermeer door
het groeiende verlangen mmöer met
de Amerikaanse politiek te worden
vereenzelvigd, die tot de oorlog in
Vietnam en de Watergate-affaire heeft
geieid. Daar komt bij dat ook in het
verleden door de monetaire crisis te
gengestelde handelsbelangen en ande
re rivaliteiten ernstige wrijvingen tus
sen de VS en de EEG-landen zijn
ontstaan. Bovendien wordt in West-
Europa steeds sterker getwijfeld aan
de Amerikaanse veiligheidsgaranties:
de belofte dat de VS in geval van een
ernstig conflict de Westeuropese NA
VO-partners, met risico voor het ei
gen land, hun kernwapens zullen han
teren tegen een eventuele agressor.
Het Russische partij dagblad de Praw-
da heeft gisteren geschreven dat de
Westeuropese landen gedwongen zijn
zich los te maliën van het pro-Israëli-
Sche beleid van de VS wegens de
oprechte mogelijkheid dat de olie als
politiek wapen wordt gebruikt'.
De regering var Koeweit heeft memo
randa ontvangen van West-Duitsland
en Italië, waarin deze landen verkla
ren dat zij mot betrokken zijn bij de
Amerikaanse wapen leveranties aan Is
raël. Dit heeft de Koeweitse pers
gisteren gemeld Volgens Koeweit had
Tokio in wei dertig telefoongesprek
ken de verzekering gegeven dat Japan
neutraal was.
Volgens rist Italiaanse memorandum
hebben slechts twee NAVO-landen
meegewerkt aan de Amerikaanse
luchtbrug naar Israël. Welke landen
werd niet bekendgemaakt. De VS heb
ben eerder bij hun kritiek op de
Europese landen een uitsondering ge
maakt voor Portugal. Dok Nederland
en Engeland bleven verschoond van
de Amerikaanse toorn, aldus Richard
Longworth, correspondent van het
Amerikaanse persbureau UPI in Brus-
MONTEVIDEO (UPI, Reuter). De
universiteit van Montevideo, wel eens
het laatste democratische instituut in
Uruguay genoemd, is door de rege
ring gesloten, De rector en de 21
leden tellende universiteitsraad is ge
arresteerd. De regering hoopt hiermee
een eind te maken aan de oppositie
van de studenten tegen de regering
van Juan Bordaberry. die deze zomer
met behulp van het leger de macht
greep.
De universiteit van Montevideo is de
enige in Uruguay. Ze telt 25.000 stu
denten. De nu gearresteerde raad was
gekozen door de staf en de studenten.
De onafhankelijkheid van de universi
teit is gegarandeerd in de grondwet
van Uruguay. De onderwijsinstelling
steunt traditioneel de linkervleugel.
Van Bordaberry, die per decreet re
geert, werd al geruime tijd actie te
gen de universiteit verwacht. De offi
ciële aanleiding voor de sluiting is
een explosie, waarbij afgelopen vrij
dag een student om het leven kwam.
Volgens de politie was het slachtoffer
bezig met het maken van een bom.
Aan verslaggevers is een arsenaal van
wapens getoond, die in de universiteit
zouden zijn aangetroffen.
WASHINGTON (Reuter) De VS
hebben hun vlootsterkte in de Indis
che .Oceaan opgevoerd in reactie op
de Russiche vlootversterkingen in de
Middellandse Zee. Dit heeft het Ame
rikaanse ministerie van defensie mee
gedeeld. Naar de Indische Oceaan zijn
nu het Amerikaansevliegdekschip
Hancock en vijf torpedobootjagers en
een oiiebevoorradingssehip onderweg.
DEN HAAG Onderhandelingen zon
der duidelijke agenda leveren vaak
het beeld op van een voetbalwedstrijd
met drie ballen in het veld: soms
amusant, maar hoogst verwarrend en
met weinig kans op goede resultaten.
Voor internationale onderhandelingen
geldt dit nog eens te meer. Daarom
wordt er, ais het even kan, voor
gezorgd dat iedereen weet waarover
gepraat wordt en welke onderwerpen
precies aan de orde zijn. De Europese
landen hebben niet voor niets tijdens
het overleg in Helsinki over de Euro
pese veiligheidsconferentie, veel tijd
en moeste besteed aan het opstellen
van een duidelijke en gedetailleerde
agenda.
Het is daarom opmerkelijk, dat de
tweede fase van de onderhandelingen
tussen oost en west over troepenver
mindering in centraal-Europa vandaag
in Wenen begint zonder zo'n agenda.
Voor de kleine honderd diplomaten
en militaire deskundigen die vanmor
gen in het Weense congresgebouw
bijeenkomen, staat nog allerminst
vast hoe deze onderhandelingen, nu
eigenlijk moeten verlopen. De weste
lijke delegaties hebben er wel een
paar ideeën over, maar zij moeten
nog afwachten hoe huncollega's uit
het oostbiok daarop reageren. Alge
meen wordt gehoopt dat de eerste
ronde van algemene verklaringen
door de deelnemende landen, die van
daag en morgen gehouden wordt, vol-
doende houvast zal bieden om niet in
het drijfzand van orde- en agendade
batten te geraken.
Dat soort drijfzand Is de onderhande
laars in Wenen nog al-te goed bekend
van de zogenaamde verkennende be
sprekingen die eerder dit jaar plaats
vonden. Toen slaagde men er niet in
een agenda op te stellen en zelfs is
men het niet eens geworden over de
deelnemende landen. Dat gold met
name voor Hongarije, waarvan Rus
land vindt dat het niet tot Centraal-
Europa behoort, in tegenstelling tot
de mening van de westelijke landen.
Daarover zal dus nog een hartig
woordje gesproken moeten worden.
Wel werd men het eens over de naam
van de onderhandelingen, zij het ook
niet zonder strubbelingen. De Oostblok
landen gingen niet akkoord met de
hier alom gebruikte betiteling van
'Mutual and Balanced Force Redacti
ons' J'MBFB wederzijdse en even-
wichtige vermindering van strijd
krachten) betgeen ertoe leidde dat de'
MBFR-bordjes in het Weense confe
rentie-oord op het laatste* moment
moesten worden gewijzigd. Officieel
spreekt men nu van 'wederzijdse ver
mindering van strijdkrachten en be-,
wapening en de daarbij behorende
maatregelen in Centraal-Europa'. De
Navo-Ianden hebben hiermee hun eis
van evenwichtigheid in de troepenyer-
nündering niet laten vallen. Integen
deel; deze eis zal het moeilijkst op te
lossen probleem bij de onderhandelin-
gen worden. v
In Centraal-Europa heeft het War-'
schau-Pact een duidelijke overmacht
aan tanks op de Navo-strijdkrachten.
Dat is het. eerste nadeel voor het
Westen. Het tweede is dat terugtrek
king van Russische troepen uit Cen
traal-Europa nog iets anders is dan
terugtrekking van Amerikaanse troe
pen. De Russische troepen blijven
toch nog in dy buurt, maar de Ameri
kaanse moeten eerst de Atlantische
Oceaan weer over als er moeilijkhe
den dreigen. Daarom hangen de Navo-
Ianden zo aan 'evenwichtige troepen
reductie'. Heel simpel gezegd bedoe
len zij daarmee dat het terugtrekken
van bijvoorbeeld twee Russische
tanks, niet automatisch terugtrekken
van twee Navo-tanks tot gevolg zal
hebben, omdat anders het overwicht
van de Oostblok-landen steeds zwaar
der zou gaan wegen Om dit probleem
op te lossen heeft het Navo-hoofd-
kwartier in Brussel allerlei a-symme
trische modellen van troepenvermin
dering ontwikkeld die bij de onder
handelingen gebruikt kunnen worden.
Er dienen zich echter mogelijke ande
re oplossingen aan om de gewenste
evenwichtigheid te bereiken. Vooral
op aandrang van Nederland onder-
zoekt de Navo momenteel in hoeverre
de tactische kernwapens, waarvan de
Navo er meer heeft dan het War-
schau-Pact, in de onderhandelingen
kunnen worden gebracht. Het zou
misschien mogelijk zijn de overmacht
aan tanks van het oosten weg te.
strepen tegen een hoeveelheid tacti
sche kernwapens van de Navo. Dit
zou voor de Navo «let onvoordelig
zijn, omdat de jongste strategische
inzichten toch ai een waardeverminde
ring van deze tactische kernwapens
met zich mee brengen. Niet alleen de
feitelijke troepenverminderlngen,
maar ook de bijbehorende maatrege
len zullen voldoende stof tot praten
geven.
De Navo-Ianden hebben echter niet
onbeperkt de tijd voor deze onderhan
delingen. Er is in de Amerikaanse
Senaat en het Huis van Afgevaardig
den een toenemende druk op presi
dent Nixon om het aantal Amerikaan
se troepen In West-Duitsland te ver
minderen. Men is het er daarover
eens dat de Europese Navo-partners
binnen 18 maanden een flinke greep
in de portemonnee moeten doen om
die Amerikaanse troepen in Europa te
betalen. Gebeurt dat niet, da» zouden
er. een half jaar na het verstrijken
van die termijn zóveel Amerikaanse
troepen worden teruggetrokken ais
nodig om om het tekort, dat door
deze troepen wordt veroorzaakt op de
Amerikaanse betalingsbalans, onge
daan te maken. Voor eenzijdige terug
trekking van troepen en vermindering
van defensie is de Navo als de dood.
Dat zou, zo wordt geredeneerd, de
Warschau-Pactlanden' iedere prikkel
ontnemen zelf ook tot wapenvermin
dering over te gaan.
Samenhangend met deze druk op pre
sident Nixon, hebben er in de Vere
nigde Staten berichten gecirculeerd,
dat Amerika en Rusland allang over
eenstemming bereikt hebben over een
vermindering met 14 procent van de
Amerikaanse en Russische troepen in
Centraal-Europa.
De moeilijke start vat. de onderhande
lingen en de talrijke hoogst ingewik
kelde problemen die opgelost moeten
worden, maken nu al één voorspelling
mogelijk: het zal allemaal erg lang
gaan duren, maar de vraag rijst-of er
wei tijd genoeg zal zijn.
