Ethische dominees gevraagd
[eine afstam
lussen hippie
ai de bonder
I
Getijdenboek:
telkens naar
om
kijken
Vandaag
I
Setmpingswsrk
fhuhiM
Nieuwe boeken
Reacties op opmerkingen over 'de bond'
K"
31
sè
hun werkvergunning
Trouw
Kwartet
wilde achtervolging
Schilderijenroof
Haarlem opgelost
Priestersmogen
solliciteren
Gevaarlijke kippen
in Rhenen gestolen
„Arge-nta" Super Lux:
de lamp met 30%
meer licht op tafel
sM-
Gevoel
Olieboycot (40)
Olieboycot (41)
voor dezelfde stroomkosten
Aft
TROUW/KWAKTE! DONDERDAG 27 DECEMBER 1973
KERK/BINNENLAND
T2/K2.
'I door ds.AA Spijkerboer
I?
Dubbelzinnig
Brandend vuur
die ruimte is het 'annhutó,. dè 'be- XrleSierS yenicitJil
Gemi?
schrijft
Middenschool (slot)
De Rotterdammer
Nieuwe Haagse Courant
- Nieuwe Leidse Courant
Dordts Dagblad
B.V. De Christelijke Per«
Directie:
ing. O. Postma,
F. Diemer.
^Hoofdredactie:
J. Tamminga.
Hoofdkantoor B.-V. De
.Christelijke Pers: N.Z.
.Voorburgwal 276-280,
A'dam. Postbus 859.
Telefoon 020 - 2203 83.
Postgiro; 26 9274. Bank:
Ned. Mldd. Bank (rek.nr.
6973 60768). Gem.girO
1X500.
Homofilie (13)
ARP-koers
Warboel
Deense film (9)
Natuurgebieden
Moderne 'haar'-ziekte
Hulp (4)
Sober kerstfeest (3)
De uitgeverij Het Spectrum heeft een facsimile-uitgave van het ge
tijdenboek der Visconti op de markt gebracht; Eén uniek: werk met
127 gereproduceerde miniaturen in de oorspronkelijke kleuren, in
clusief inleiding en commentaar.
De getijden (gebeden, die op gezette tijden van: het kerkèlljk jaar
werden gedaan) zijn verlucht door twee beroemde laat-mlddeleeuw-
sc Italiaanse kunstenaars, Giovaninno dei Grassi en Belbello da
Pavia.
Verfijnd
Onuitputtelijk
Onlangs citeerde de redactie op deze pagina een paar opmerkingen over de gerefomeerde bond, die
s ik in een interview met dr. G. Puehinger heb gemaakt, Aan mijn post kon ik merken niet alleen dat
t Lj 13161 t^e2e °Pmerkingen een gevoelige snaar heb aangeraakt, maar ook dat 'de bond* in de hor vorm-
de kerk veel weerstanden oproept.
Nu kun je een geestelijke stroming
V' zoals 'de bond' op twee manieren be-
naderen: je kunt wijzen op allerlei af*
vslprodukten en bijverschijnselen,
K i?.?ar ie kont ook proberen de eigen-
ijfe bedoeling van zo'n stroming te
- P®'ien en haar daar op aan te spre-
ken. Met de eerste manier maak je
i- het jezelf niet al te moeilijk, maar je
zult er alleen medestanders mee over
tuigen. Met de tweede manier maak
je het je een stuk minder gemakke-
lijk, maar je kunt er soms mee berei-
j ken, dat mensen te voorschijn komen
uit de forten, waarin ze zich hadden
verstopt en ingegraven.
-Wat zou nu de eigenlijke bedoeling
van 'de bond' zijn? Ik meen deze; dui
delijk maken, dat de Waarheid Gods
liiet spoorloos aan een mens voorbij
gaat. en vooral dat die Waarheid hem
in zijn gevoel treft. Dr. van de Kette
rij heeft zijn proefschrift gewijd aan
de 'tale Kanaëns, aan het hoogst op
merkelijke gebruik, dat de ^gerefor
meerde gezindte', waartoe immers ook
'de bond' behoort, maakt van onze
•Nederlandse taal. Het is een taal, die
gevoelsmatig ervaren wordt: dat
5e Haags» historicus en publicist <l
p«hlngM js in B.O.' (maajïdbli
jnmSSR-rtOnliten) een reeks vraag
J1 over het on dg
loip. de - toekomst van het chrisa
-In het cummer van december
hervormde doming
^pljkerboer aaa de beurt., H|
blad ij, wJUejjj
Jeter
Uit Trouw/Kwartet van 10 december
J.l.
wordt onmiddellijk duidelijk uit uit
drukkingen als 'ongeraapt van hert
vlakke des velds', 'het stondeke der
minne', aan jezelf 'ontdekt' worden eh
'ingeleid' zijn. Die 'tale Kanaans' is al
oud, maar ook nu maken 'bonders'
nog wel eens zeer creatief gebruik
van .onze taal. Ik zou willen herinne
ren aan de uitroep van de SGP-afge-.
vaardigde ds Abma tijdens het debat
over 'de drie van Breda': 'Ge snijdt de
riemen van uw barmhartigheid uit
het levende vlees van onze Joodse
landgenoten!'
De gereformeerde bond zegt. op zijn
wijze, dat de Waarheid onze gevoelens
raakt, en dat is zo belangrijk, omdat
we. of we ons zelf dat nu toegeven of
niet, vanuit onze gevoelens leven. Met
je verstand kun je in het slechtste ge
val jezelf bedriegen aangaande de wa
re aard van je gevoelens, en in het
beste geval kun je je verstand gebrui
ken om aan je gevoelens handen en
voeten te geven, zodat je er iets mee
kunt doen, maar leven doe je vanuit
je gevoel. Je kunt je gevoelens ver
dringen, en dat lijkt me niet erg ver
standig, je kun je gevoelens verber
gen. en dat te wei eens nodig, maar
onder een goede gereformeerde bonds-
preek worden Je gevoelens voor 'den
dag gehaald-en gezegend. De kracht
van 'de bond' ligt hierin, dat hij de
kern van het evangelie eh de kern
van de mens' tot elkaar brengt
Toch hangt er ook boven de beste
vertegenwoordigers van 'de bond' een
onmiskenbare dubbelzinnigheid. Is
dat gevoelsmatige ervaren een donke-
re gang, waar je doorheen moet zien
te komen, een kwestie van moeten
dus, of te het geoorloofd, een ruimte,
die je binnen mag treden? Waar-blij-
Jven mensen, de om welke reden dan
'ook, maar heel weinig voelen kun
nen?
Verder: zweeft bij 'de bond'.de predis-
tinatie (voorbeschikking) niet als een
spook boren door de kerk? Gaat het
ér in de bevinding om te ervaren, "dat i
je tot het getal der uitverkorenen be
hoort? Zou er dan voor de schepping
van hemel;én aarde al "een griezelige
loterij hebben plaats gehad met eCn
heleboel nieten en slechts enkle prij
zen? Gaat het er in de prediking van
debond' dan alleen maar om die ge
meenteleden tot leven te roepen, die
in de prijzen yallen? Zou de predi
king, ja zou Jezus, Christus Zelf dan
niet meer zijn dan een simpele uit
voerder van de predestinatie?
fk meen dat c!e uitverkiezing niet ais
een ijskoud noodlot vastligt, maar als
een laaiend Vuur om zich heen grijpt,
en dat de uitverkiezing daarom aan
de gemeente moet worden aangezegd.
De beslissing over ons ieven is niet
gevallen op een verschrikkelijk ogen
blik voor de schepping, waarop beslo
ten zou zijn wie er verdoemd en wie
er uitverkoren worden, maar in de
IKOR. Ik citeer uit de brief van een
84-jarige: 'Zienswijze roet van Belle
zondagavond, daarin hoorde men nog
woorden als zonde, schuld, verge
ving. de wereldproblemen staan in
de belangstelling, maar de problemen'
in ons eigen land worden kennelijk
doodgezwegen: ais bejaarden en zie
ken maar een goede verzorging heb
ben dan is alles in orde.en toch
die eenzaamheid die soms ondragelijk
lijkt.'
Heeft, 'de bond' een antwoord op de
vraag, die duidelijk nit deze brief
naar voren komt, zolang de dubbelzin
nigheid, waarover ik het zojuist had,
boven hem zweeft? Of moeten we het
antwoord uit een andere hoek ver
wachten? Berkhof heeft meer dan
twintig jaar geleden de zwakte van de
hervormde 'midden-orthodoxie' aan
gewezen: -!zij verkondigt genade zon
der gericht, verlossing zonder dank
baarheid, vreugde zonder vrees, voor
zienigheid zonder gebod.' Deze 'mid
den-orthodoxie' heeft de door Berkhof
toen geconstateerde crisis niet over
leefd. en is sindsdien jammerlijk in el-
kruisiging en de opstanding van Jezus>-'-kaar gezakt:-rita ft".
Christus. Wanneer ben je bekeerd? hun ziel, en ze langzamerhand ook
'Op Golgotha!' zei Kohibruggé, én met hun hoofd. kwijt, zoiuje kunnen de
deze formidabele hamerslag ging,dé ken,..Toch zou-het hervormde raidde
ruimte open, waarin de gemeente mag
binnentreden en waarin 2ê dan ook
inderdaad allerlei ervaren mag. Want:' vhplifi7An
vaarschool, waar God zijn kinderen
leert van Hem afhankelijk te blijven.'
'Wij hebben volle kerken!' wordt er
ln 'de bond' gezegd.
'Ja en lege avondmaalstafels,' merkte
iemand zéér snedig op. Daaraan is de.
dubbelzinnigheid van 'de bond' zeer
goed te zien. Hoe zou een echt bij-
beis-reformatorische prediking onze
'arme ontroostbare ziel', om de Neder-
BRATISLAVA (Kathpress) De
Tsjèchoslówaakse autoriteiten hebben
de afgelopen weken de werkvergun
ning, van een reeks r.k. geestelijken
ingetrokken.
Aan het Oostenrijkse persbureau
Kathpress zijn vijf concrete gevallen
iandse Geloofsbelijdenis te citeren, ep bekend, maar het aantal priesters, dat
rill AO Sa a Kaivt AfiAM AAI A A AA HOT'. SVnhiii „f_
niet toe bewegen om aan het avond
maal deel te nemen?
Uit de reacties die ik op mijn opmer
kingen over 'de bond' ontving, blijkt:
dat de bevinding in de prediking pijn-?
lijk wordt gemist. Dat schrijven mem
sen, die-het indertijd wel gevonden
hébben bij.-ds. Tukker en dr.. Woel-
niet-meer verder mag werken, is aan
zienlijk hogér. Een van hen, Okolic,
is zelfs gearresteerd. Jezef Gazda werd
zijn vergunning ontnomen, nadat de-
politie zijn,woning-had doorzocht en
daarbij religieuze literatuur in beslag
had genomen. Zijn collega Alosz Lltva
mag zijn beroep niet meer uitoefenen,
omdat hij zich verzet heeft tegen een
opdracht yan de autoriteiten een aan-
Ds. A. A. Spijkerboer (foto) reageert
in bijgaand artikel op enkele brieven,
die hem bereikten nadat in ons blad
van 10 december nit R.O. (blad van
de reünisten van de SSR)vde vriende-
lijk-kritische opmerkingen geciteerd
waren, dié ds.' Spijkerboer la een in
terview met dr. G. Puehinger maakte
aan 't adres van de gereformeerde
bond in, de hervormde-kerk.
er goed aan doen deze lichaamsdelen
weer op te zoeken en op de daartoe
bestemde plaatsen te bevestigen, om
dan 'daar te beginnen, waar Berkhof
het indertijd zijn feilen wees. Zo zou
wat m.i. het dragende en verbindende
midden van de hervormde kerk is ge
weest 'zichkunnen herstellen en ik
vermoed, dat menig gemeeritelid daar
bij een zucht vem verlichting zou sla
ken.
'Je zou dus eigenlijk zeggen, dpt er
weer ethische dominees moeten ko
men?' zei een van mijn kennissen
naar aanleiding van mijn opermkln-
gen over 'de bond'. Als daarmee be
doeld wordt, dat er ook gesproken
mag worden over het leven van de
Christen, over zijn ervaringen, over
het 'geloofsleven', zo men wil; of over
het 'persoonlijk geestelijk leven' zoals
de NCSV in lang vervlogen tijden
placht te zeggen (afgekort met: PGL)
dan is dat inderdaad wat ik: zeggen
wil, mits var, al deze dingen maar
geen voorwaarden worden gemaakt,
waaraan je moet voldoen. En ik blijf
een zwak houden voor 'de bond', om
het goud, dat ook daar te vinden is
wat let de 'bonders' eigenlijk om het.
stof er. af te vegen en ermee voor de
dag te;komen?
tal'jonge kloosterzusters over te halen
derink, maar' die op het ogenblik in* uit tg treden. Ook komen steeds meer
hun bondsgemdente maar moeilijk uit berichten uit Tsjechoslcwakije over
kunnen houden, die het ook weer niet vrouwelijke religieuzen, die gedwon- -
vinden bij de midden-orthodoxie en gen worden.hun kloostergemeenschap Rnnnpo tynoTPnPn DJ)
die hun aarzelingen hebben bij het te verlaten. DIUCIB gCgLCjICU fin
De redactie behoudt zou het recht
voor haar ter; opname in deze rubriek
toegezonden meningsuitingen verkort
weer te 'geven. Bij publlkatle wordt
met de .naam van de inzender onder
tekend. Brieven kunnen worden ge
stuurd aan bét secretariaat hoofdre
dactie Trouw/Kwartet- postbus 859
Amsterdam.
Graag wil ik duidelijk stelling nemen
tegen de Middenschool: Principieel
1. Sociale ongelijkheid is een maat
schappelijk gegeven, dat overeenstemt
met ongelijkheid In gaven; 2. Het is
juist te grote ongelijkheid te bestrij-
den> maar het is onjuist het onder
wijs hiervoor te misbruiken. Immers
het onderwijs dient de mens ethisch,
intellectueel, cultureel enz. te vormen
en niet politiek te engageren; 3. Gelij
ke kansen bestaan niet en kunnen
nog minder -vanboven gedikteerd wor
den ter verandering van de maat
schappij; 4. Kinderen uit diverse mi
lieus moeten niet gedwongen worden
drie jaar lang in een sociale dwang
buis te zitten, waar de verschillen al
leen maar verscherpt'worden.
Praktisch 1. Terwijl de Mammoet
nog niet eens volwassen is, dient de
Middenschool zich reeds aan. L-aat ons
eerst bewijzen dat de Mammoet mr ge
lijk is en als dat niet gelukt, dan pas
zoeken naar nieuwe wegen. Geef ons
eerst de zo noodzakelijke rust cn tijd
Uitgaven van
iripiaats van 'die onrust;'2.'Onvoldoen
de. vormgeving en duidelijkheid, on
voldoende geld voor de.Middenschool,
zekér in deze tijd. Kampt dé Mam
moet ook al-niet met geldgebrek? 3.
Van leraren wordt het onmogelijke
gevraagd, drie jaar lang, terwijl hun
.rechtspositie niet ter sprake mag ko-
men; 4. Persoonlijke inbreng van ou
ders, kinderen en docenten wordt be
perkt door staatspolitiek.
Conclusie: De 'Middenschool' te een po-
Jitiekpv,zaak die veel'geld, kost, veel,
tijd, veel experiment en wéinig kans
van slagen heeft; een studeerkamer-
produkt dat je op de studeerkamer
moet laten. - ---
Holten
-v drs-: C. Joldersma
In Trouw van 15 december kraakte
dr. M. Zeegers het onlangs verschenen
boekje over 'Homofilie' van prof. dr.
J. Douma meedogenloos af, hoewel de
schrijver volkomen'recht doet aan de
bijbelse gegevens te dien aanzien, Ik
ben juist erg blij met het boekje van
prof. Douma, dat in alle ootmoed dui
delijk belijdt: tégen de bomo-
sexuele beleving, omdat Gods woord
ons dat gebiedt! Men leze zelf eens
rustig na in. Kom. I en Lev. 18-20 en
daarna Jes. 5:20-24 en 8:20 voor een
beter -begrip van het -oordeel Gods
over Sodom c.a. (Gen. 18 en 19). maar
ook om in te zien welk standpunt nu
wérkelijk strijdig is met Gods wil en
wet...
Kollum
drs. R. Fenverda
Op de partijraad ARP is de voorge
stelde resolutie tot verdere samenwer
king van de drie confessionele partij
en in CDA-verband aanvaard. Zij het,
dat plm. 25 pet van de partijraad en
zeker een nog groter percentage dar
leden bezwaren hebben tegen deze
principiële koerswijziging. Het is nu
tijd om zich af te vragen of verdere
medewerkingaan de partij nog ver
antwoord is. Aüen dia staan achter de
beproefde beginselen onzer ARP en
niet akkoord kunnen gaan met het be-
sluit van' partijbestuur en partijraad,
hebben nu tot taak een samenbunde
ling te bevorderen van allen die het
voortbestaan van een zelfstandige
ARP ter harte gaat.
IVageningen
IV. Berghuis
Met grote verbazing heb ik het inter-,
view met mevrouw Hedy de Boer-'
d'Ancona gelezen. Zelden heb ik zo'n
warboei van ongestructureerde ideeën
gehoord. Als de Nederlandse vrouwen
het van deze psychiatersvrouw moeten
hebben, houd ik mijn hart vast.
Applngedam L. E, Engelsman
Jezus stoot.de wereld niet af, integen
deel. in de kring van de wereld wordt
Jezus beter opgenomen dan in de ker
ken. In de wereld is. Jezus Christus
van iedereen. In de kerken van een
groep machthebbers! zoals v.d. Heuvel
en Kruyswijk met hun kliek. Van de
Deense fi!m venvacht ondergetekende
moor dan van de VU-theologen.
Rotterdam
P. C. v. Wijk
Tot mijn grote spijt ga ik inzien, dat
het kabinet-Den Uyl geen haar beter
is dan de regering-NIxoro Ten behoe
ve van onze economie gaan in korte
tijd al onze natuurgebieden er aan,
Bergen, Ameland en andere; zeg maar
dag met je handje... Zonder aan de
genen;" die na ons komen, te denken,
wordt alle energiegrondstof erdoor ge
jast. en worden natuurgebieden aange
tast, De werkgelegenheid gaat boven
alles; zelfs boven levensgeluk. Is dat
het gemaakte huiswerk van minister
president Den Uyl, waarover W. L.
Brugsma In de Haagse Post schreef?
Het is nauwelijks te geloven, dat
Mansholt en Van Mlerlo en Pen er
ook zo over denken.
Zeist
\W. H. Kuiper-Verkuyl
Gelukkig zegt de gewone man rustig:
'De regerjng doet zijn plicht.' Dat hef
woordenboek 'regering' 'vrouwelijk
noemt, raakt hem niet. Vrouwelijke
personen zal hij mét zij en haar aan
duiden; m.i, heei logisch. Dingen heb
ben alleen in een woordenboek een
geslacht. Wie echter z'n kennis wil
etaleren zegt: 'De regering heeft héér
plicht gedaan.' Men is dan 'meer ont
wikkeld', 'netter', 'beschaafder'. Nóg
'netter' of 'beschaafde lieden schie
ten echter hun doel vaak voorbij, tot
schade van hun meerdere? ontwikke
ling. Zo b.v. mr. Biesheuvel voor de
tv: 'Het kabinet heeft héér besluit ge
nomen', of Tr/Kw (17-12 op pag. 5):
dat de vijand haar positie aan de
bestandslijnen zal proberen te veran
deren.' Om-de haverklap lezen we te
genwoordig: Amsterdam krijgt haar
metro Frankrijk draagt haar am
bassadeur op De gemeenteraad
meent dat zij... enz. Deze 'bekakte'
manier van spreken moest in onze
krant niet voorkomen.
Amstelveen
D. v.d, Meulen
A. G. en R. N. Busser S'mmelink (?ie
Hulp. 31 denken m.i. .wel erg ongenu
anceerd als ze -Nederland, speciaal mi
nister Pronk. van' hielenlikker')) ver;,
denken of zelfs heschuldigen! Zoiang
ons vólk en onze regering zijn salida-
r'.teit met Israël niet verloochent en
het daaruit voortvloeiende ongerief
met trots (ver)draagt. kunnen we met
een gerust geweten de Palestijnse
vluchtelingen helpen tot een wat
ïnens'.ve.ard'ger bestaan te komen. -
'Wadduixvecn
C. v. Ecncnnaani
Wanneer we door de olieboycot on2e
diepe afhankelijkheid van God gaan
voelen is dit een winstpunt. Een fier
christen buigt alleen voor -God en
gaat niet door de knieën voor olie
sjeiks. Met Gods hulp en in zijn kracht
zijn de moeilijkheden te overwinnen,
en mogen we blij het feest vari het
licht 'egemoet gaan,
Erinelo
F. Knossen-v. d. Molen
Ik geioof niet in de praatjes van dè
oliesjeiks als zou het gaan omdat Ne
derland te Israëlisch is. Ze worden
graag de voeten gekust. Maar ze heb
ben nog liever wapens. En die krijgen
ze van Rusland, in rui! vror een olie
boycot van het westen. Want wat zou
Rusland het liefst zien: een verarmd
en door verdeeldheid machteloos wes
ten. Want wat hebben, de westerse
mogendheden bereikt met hun knie
val? Nee, je buigt nog niet diep ge
noeg, kregen ze te horen. En als hun
neus de grond geraakt heeft zullen ze
zeggen: als jullie niet dieper kunnen
buigen graaf dan maar een put dan
kun je het hoofd nog dieper krijgen.
Nogmaals ik geloof er niet in want
al spelen de Arabieren het spel nog
zo mooi, Rusland houdt de hond de
worst voor en ze weten als ze het
westen toegeven dat de wapenstroom
stopt. Het is voor Rusland de enige
kans om de westerse welvaart af
breuk te doen, waar hun mensen ja
loers naar kijken en die binnenlandse
problemen voor hen eplevert
De Lier
J. van de Poï van Buuren
Het Ingezonden '«tukjer 'Sober Kerst-
feest'.„(20. dec) behoeft" toch echt eni
ge correctie. Bij de geboorte van je--
zus, die kwam ons leren de minste
te willen zijn,, die zelf in een stal, in
.stro Zijns weg'tussen ons koos hoewel
"hij 'de Heer' was.'Dat is vrolijk kerst
feest vieren Zijn geboden (de naas
te ais uzelf) bewaren. Als we weten
dat de naaste vandaag honger lijdt
Maar ook voor al die kwalen, zou het
beter zijn altijd sober te leven, Tlèfst
met hetgeen de hemelse Vader 'ln
den beginne' Zijn mensen wilde ge
ven tot spijze is vruchten, koren,"
het zaad zaaiende. Kerstfeest is ieder
jaar voor mij toch nog verdrietig als
ik denk aan weerloze dieren en 'vraat
zuchtige' beschermers van Gods scbep-
ping.
Bilthovcn
O. de Jong-Boskaljon
Van een verslaggever
GRONINGEN De Groninger politie
heeft twee broers ingesloten verdacht
van poging tot doodslag en een reeks
andere misdrijven. Het tweetal, de 33-
jarige sloper. H. G, en de 24-jarige slo
per -J. G. beiden uit Toibert, veroor-
zaakten een wilde achtervolging waar
bij het duo in een Volkswagenbusje
de politie van het lijf trachtte te hou
den 'door zigzaggend met een snelheid
vanT meer dan honderd kilometer -ieVi
rijden. In.'het met.oud ijzer beladen
busje bevonden zich ook twee kinde
ren.-
Toéri een der motoragenten probeerde
het busje rechts in. te. halen stak een
der broers een zware ijzeren staaf uit
een portierraam en hield zo de motor
agent tegen. De mannen stopten pas
bij hun woning., - .1
De rit begon met een aanhouding,
Een motoragent rvoerde een controle" j
uit en ontdekte, verrotte chasslsbal-
ken. Hij eiste dat de beide mannen
met -het busje met hem mee zouden
rijden naar het hoofdbureau. Het
tweetal wenste hieraan geen gevolg te
geven. Er ontstond eenvechtpartij,
waarna beide mannen er in het busje
vandoor-gingen: .1
Van een verslaggever
HAARLEM-. De vier schilderijen
uit de 17e eeuw die op 13 november
uit het Frans Hals Museum zijn gesto
len, zijn -tereoht Zij zijn enigszins be
schadigd doordat de dieven er niet
goed mee zijn omgesprongen. Twee.
Haarlemmers zijn verdacht van''dief
stal aangehouden: de plaatwerker J..
P. D. B. en de loswerkman L. H. bei
den 36 jaar.
Een belangrijk deel in de aanhouding
had een Haarlemmer met belangstel-:
ling voor oude schilderijen. Toen hem
de werken te koop werden aangebo
den is hij op liet aanbod ingegaan
met de bedoeling de politie in te lich
ten. Hij méést 10,000 betalen én gaf
een voorschot van 10.000. Met dé
schilderijen onder zijn arm ging hij
naar het bureau van politie en de ko-
per gaf de werken af. Daarna volgde
de aanhouding van de twee-Haarlem-,
mers.
DEN BOSCH Priesters in het bis
dom 's-Hcrtogénbosch mogen zelfstan
dig solliciteren naar functies op het
pastorale vlak. Men denkt hierbij aan
functies ln ziekenhuizen of in scho
len, in het algemeen die betrekkingen
waarvoor een arbeidsovereenkomst
wordt gesloten.
Volgens het bisdom zal men vanuit
het blsschopelijk bestuur trachten de
ze functies regelmatig in de publici
teit te brengen, zodat eventuele kan
didaten erop opmerkzaam worden ge
maakt Ook ten aanzien van functies,
in de parochies zelf meent het bis
schoppelijk bestuur, dat er meer
openheid zal moeten komen.
Van een verslaggever
WAGENINGEN Vijftig kippen
die gevaar kunnen opleveren voor de
volksgezondheid zijn gestolen uit
het pluimveeproefstation in Rhenen.
De dieren waren ingeschakeld bij voe-
dingsproeven. Wie de gestolen kippen
eet, loopt de kans gevaarlijke stoffen
naar binnen te krijgen, zo heeft de di
recteur van het proefstation ver
klaard.
De kippendieven hebben bij de hok
ken de koppen van do dieren, afgerukt
ooi een geruisloze aftocht te krijgen:
(ADVERTENTIE).
I
De twee telgen van het geslacht Vis
conti' die de miniaturen lieten ver
vaardigen zijn Glangeleazzo Visconti
(1351-1402) en zijn zoon Filipo Maria.
Op gezag van de inleiders van dit
boek moet ik aannemen dat het getij
denboek van de Visconti bet fraaiste
voorbeeld is van de bewaardgebleven
getijdenboeken die in de late middel
eeuwen in Italië zijn vervaardigd.
De familie Visconti, die geparentee-J
was aan het Franse hof, moet men
zich overigens niet al te vroom voor
stellen. De telgen van dit geslacht va
ren eerder wrede rovers, die zich erop
beroemden af te stammen van Venus
en Anchises, cn die ten koste n
veel bloed hun invloedssfeer wisten
u:t te breiden. Tussen hun oorlogen
in gingen ze. vaak op jacht, en tenslot
te hebben de heren ook kunst en we
tenschap gestimuleerd. Ze hadden be
langstelling voor de schilderkunst
(dat konden ze zich dan ook veroorlo
ven) en de bouwkunst.
Hoe hun vroomheid in elkaar zat, is
in onze tijd moeilijk na te voelen.
Maar de schitterende afbeeldingen
waarmee hun getijdenboek is ver
lucht, leggen getuigenis af van een
gedachtenpatroon, dat in on2e ogen
buitensporig is.
Wie de initiaal D. aan het begin
van psalm 27 beziet ontwaart bijvoor
beeld vier biscia, slangen, die met
hun windingen koning David en Jah
we omsluiten. Een van de slangen
vreet een kind op. Die slang, een em
bleem van de Visconti, komen we in
de miniaturen vaker tegen. Maar de
pretentie die uit het genoemde voor
beeld biijkt, is niet gering. De Viscon
ti beroemden zich er dan'ook op hun
macht van Godte hebben gekregen.
Het feit dat ze er tegelijk een onge
teld aantal koppen voor moesten snel
len, stond deze overtuiging geenszins
in de weg.
zijn rechterbéen heft en zijn staf voor
de knie breekt- De. man is gekleed in
een' soort roze pyjama 'die tot de en
kels reikt hij heeft groene sokken
aan en een oranje mantel om de schou
ders." -
Het getijdenboek is voorzien van
voortreffelijke deskundige "toelichtin
gen (inleiding en commentaar) van
gerenommeerde kenners: Edith W.
Kirsch en prof. Mllard Meiss.,
Het getijdenboek zoals het nu op tafel
ligt, is een juweel waarnaar men
steeds opnieuw kijkt, en waarin ook
voortdurend andere details opvallen.
Men. kan er tijden in zoekbrengen, en
men kan dat jaren volhouden. Het boek
'is een schier onuitputtelijke bron.
En het kan desgewenst ook een bron
van 'vermaak' zijn, ai zal men het
woord 'vermaak' hier niet al te popu
lair moeten vertalen. Maar ik zal een
voorbeeld geven.
Wie de voorstelling van de huwe
lijkssluiting van Jozef en Maria be
kijkt, zal een glimlach niet kunnen
onderdrukken (pag. 63, BR 90). Jozef
schuift een ring an de rechterhand
van Maria. Hij heeft een bloeiende
staf in de hand, waarop de Heilige
Geest in de gedaante van een duif is
neergestreken. Het geestige is even
wel dat ook de mededingers van Jozef
een staf in do hand hebben. Maar hun
staf bloeit niet, en er is bij hen ook
geen duif te bespeuren.
Die mededingers scheppen begrijpelij
kerwijs geen behagen in de huwe
lijkssluiting. Dat is duidelijk op hun
gezichten te lezen. Zij breken dan ook
hun staf. Een van de rivalen (réchts
onder in het schilderij, op een promi
nente plaats) gaat zo ver dat hij met
een grimmig gezicht zijn rug kromt,
Het werk is niet'goedkoop 125,-),
maar wie bedetikt dat hij (afgezien
van de tekst) 127 kleurrijke afbeel
dingen mét randversieringen op zwaar
papier voor dat geld krijgt, Izal wat
bedaarder reageren, al zal hij niet on
middellijk zijn portemonnee trekken.
Toegegeven, die prijs dwingt totgr ote
kieskeurigheid en zai verhinderen dat
het boek bij tientallen tegelijk over
de toonbank vliegt Maar' daar staat
tegenover dat dit'soort werken bij
uitstek geschikt is als verfijnd gele
genheidscadeau.
De categorie afscheidscadeaus en jubi
leumgeschenken vertoont - gelijk be
kend onthutsend weinig variëteit:
'n televisietoestel, 'n dia-projector en
;nog een paar dingen, maar dan hebt
u het ook gehad. Mensen die zich het
hoofd breken over een passend en ori
gineel geschenk, zouden eens moeten
denken aan het getijdenboek van de
Visconti.
Tenlosste moet ik nog vermelden dat
ik door omstandigheden - rijkelijk
laat ben met het aankondigen van dit
boek. Maar dat luistert bij zo'n werk
niet nauw. Als een miniatuur in de
veertiende eeuw werd geschilderd,
dan kijken we in de twintigste eeuw
niet meer op een paar maanden. Waar
of niet?
Getijdenboek voor de Visconti. Uitga-
ve Spectrum bv Utrecht/Antwerpen:
Omvang 264 pagina's, formaat 19x27
cm. Prijs ƒ125,-.
C. G. v. Zvv.
BEiVRHD? ':J§
Met eeh,szekere hevigheid is ohsJScs
'deze dagenop allerlei wijze; gepredikt"
dat er eens Iemand onder ons is geko
men die de bedoeling had zulke dia.?
'gen té zeggen en te doen dieonze bé|
vrijding op het oog hadden. Heeftid#'.
aanzegging succes geboekt? Is erJgts'f
van:onze angst afgevallen? Hebben-wei
werkelijk {ruimeradem Ieren "ha®ig.!
Hebben we wat meer - afstand -kiinnm«
-nemen van do dingen die wis
de publieke opinie behoren te vetoaê'
rusten of! zelfs vrees behoren- aaaié
jagen? 'Hebben' wijde goden zondéfr
gezicht onze rug laten zien en
iets opgeschoten met onzelessenïcwi
dergelijke'goden voortaan niet- wérke-'
lijk serieus meer te nemen? Dat zou-
een goede 'nabetrachting van kerr-:
feest' kunnen zijn. In een van de
kranten vlak voor de dagen van vrede
en rust kon men bet bericht lezen tan
aanzien van het aanwenden van be
paalde geneesmiddelen in Dahomey.
Deze medicamenten waren zending en 0
missie geschonken door de firma
Enzypharma en moesten baat geven
in de bestrijding van wormziekten.' De
Rotterdamse huidspecialist dr. Germe-
raad uit in Memisa-nleuws de veron
derstelling dat de betreffende firma
dit middel op deze wijze wilde be
proeven. Men kan zich afvragen hoe
ver onze angsten gaan. Onze angsten
om bepaalde markten kwijt te raken
of niet op tijd voor onze afzet te vero
veren. Want hoe angstig moet de
commercie wel zijn wanneer zij zover
gaat Bepaalde teksten, ook in de laat-
ste tijd hier en daar gewraakt, wij
denken aan die van de levensverzeke-;
ringen, prediken 'hel en verdoemenis'
om aan klanten te komen. Hier zijn:
van toepassing de woorden die Ernst
Jünger schreef Sn zijn 'Waldgang*. Dé
fundamentele vraag in deze algemene
draaikolk is: Of men de mens van zijn
angst kan-verlossen. Dat is heel wat
belangrijker dan hem van wapenen cf
van medicamenten te voorzien. Want
kracht en gezondheid heeft wie geert
vrees kent. Daarentegen worden ook
zij die tot de tanden gewapend zijn
juist zij door angst ln het nauw
gedreven'.. Hij ..spreekt dan verder van
een nieuw,soort vrijheid, namelijk die,
'niet alleen maar ongemoeid gelaten
wil worden, maar ook bereid is offers
te brengen. Zijn wij al bevrijd?
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen té Ede: A. Vroégindeweij te
Veenendaal.
Bedankt voor Reeuwijk: E. F. Ver-
gunst te Capelle a/d IJssel.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Usselmonde: A. Hofman
te Scheveningen; die bedankte voor
Westzaan. -
Dimitri Frenkel Frank. Ljoeha's bulk.
Roman, Amsterdam. De Bezige BIJ,
1973. 299 Wz. 16.50.
Tijdens eenverblijf in Móskou raakt
de Amsterdamse bibliothecaris. Bonzo
verwikkeld in ëen smokkel-affaire. Er
moet een literair manuscript naar het
Westen, toe' en na ontzaglijk veel ge
beurlijkheden blijkt de buik van de
wonderschone Ljoeba het beste ver-,
voënniddèl van de tekst te zijn- Het
manuscript wordtvolgens speciaal
procédé op haar huid gefotografeerd,
maar als 'zij-met Bonzo, in Amsterdam
is aangekomen staan er nog maar 15
pagina's op, die al spoedig ook geheel
verdwijnen.
Intussen heeft Frenkel Frank er al
heel wat, amusante bladzijden opzit-,
tem Hij voert ons ln een .voortreffelij
ke! satirische stijl langs het litéraire
wereldje ('De Kring!),, hij 'schept een
potsierlijk, werkende Russische gehei
me dienst, en neemt modieuze levens-
beschouwingen en -gedragingen op
dé hak."Elke'bladzij zit vol grappen,
is vakkundig of effect berekend. Een
voorbeeld' van. persiflage: 'Erna zat
aan het vuurrood gelakte tafeltje In
.haar keuken met uitzicht op de flats
Mikkeldrift 115 t.e.m., 295. Voor haar.'
een donkerpaarse place met, een brui
nig Provengaols bordje, een handbe
schilderde Italiaanse mok, mes cn
vork ;in bistrostijl van Metz Co,
een Finse metalen theepot, een sneetje
volkorenbrood van, Nooy, gezouten bo
ter in de Friese ról, Mexicaanse geite-
honing uit de Bijenkorf. Ze smeerde
dik boter, dik honing, sneed reepjes,
deed veel derdewereidsuiker in de
donkergeurige Earl Grey. Ze had haar
citroengele peignoir aan en de leren
sandaaltjes uit Joegoslavië.'
Dit is vanzelfsprekend een. erg uitge
bouwd voorbeeld van persiflage. Meest
al weet Frenkel Frank heel precies
te timen. Ook qua compositie heeft
hij voor snelle,'wisselende scènes ge
zorgd. Het vanbinnenuit door zich
zelf bestreden net van! geheime agen;
ten staat borg voor komische toestan-f
den. Het verhaal van Bónzo's verle
den, hoe hij zijn intrek neemt bij een
andere vrouw dan zijn wettige, en
met andere levensbeschouwelijke en
erotische vormen wordt geconfron-;
teerd, is een van de verhaaldraden
waarin zich het satirisch talent van
Frenkel Frank ten volle heeft kunnen
ontplooien.
T.y. D.
Hot anonieme denken; Foucault en
het structuralisme door dr. R. Bak
ker, 174 blz., uitg. Wereldvenster,
Baarn, 15,90. Een studie van prof.
Bakker, hoogleraar in de wijsbegeerte
te Groningen, over een filosoof wiens
'wetenschaps-theoretische beschouwin
gen de betrekkelijk rustige vijver van
het naoorlogse filosoferen danig in
beroering hebben gebracht' en met
wie 'de discussie in ons land nog op
gang moet komen'. :;E
