SLIPPEN- EEN BEFTERE NOODZAAK
'Vroeger was je kapitein op het schip'
Nu lossen KLM-bemanningen
elkaar onderweg af
wr,w*",s
Viskoorts' -
thermometer
op 't hoogst
m
Romantiek is
uit luchtvaart
iveggenomen
êm^rn -
SSTSfJWSrSi'SïS JELLE HORJUS
Picasso's werk
Dit jaar brasem
mét kuit?
HET VRIJE VOLK
ZATERDAG 28 MEI 1955
DORPSSTRAAT OOST-VLIELAND
...reuk van zeewind en verf...
JTtkïEClES OP TIJD halverwege het haventje en de
aanlegsteiger laat kapitein Jelle Horjus de stoom-
gf fluit van postboot Vlielandbrommen. Wie
aan boord niet weet dat het komtschrikt van de
sonore toon; ivie het verwacht, verbaast zich tóch weer over
de precisie van de handeling: bijna altijd op dezelfde meter
water.
De diepe toon waaiert over het water, ketst langs de huizen
voor de steiger en dringt door tot achter in de Dorpsstraat.
Horjus zegt: ive zijn er weer. Uit het dorp stromen de nieuws
gierigen en de mensen die werkelijk bij de aankomst van de
boot moeten zijn: de postbode, de mannen van de LSK, de
jongens met het bagagekarretje en de chauffeur van de
vrachtivagen die het vrachtgoed komt afhalen.
N
Reportage;
THEO M. EERDMANS
Foto's
BRAM WISMAN
v__
lisg
—a "Stéfèbm
- W&NS0&
POSTBOOT BIJ
VLIELAND
Daar
lijn we weer.
ZE ZIJN TE VINDEN op vrijwel elke grote luchthaven en ge
zoudt ze dromers kunnen noemen.
Misschien bent u zelf wel zo'n dromer als u op Schiphol de
stem van de omroepster hoort: Genève, Rome, Cairo, Bag
dad, Karatsji, Colombo, Bangkok, Manilla, Tokio..." Of:
„...Frankfort. Zürich, Lissabon, Dakar, Recife, Rio de Janeiro,
Montevideo, Buenos Aires."
In de cockpit weet ge de gezichten van de gezagvoerder en
z'n bemanning, die zo'n Super Constellation naar Tokio of zo'n
DC-6B naar Buenos Aires mogen vliegen.
Dat denkt u, MAAR HET IS NIET WAAR!
Je denkt dat ze doorvliegen naar Buenos Aires, maar... hier
zie je ze, ergens op een pleisterplaats.
..tussen haven en steiger:
een fluit...
HS&Sfe
Weerzien met I
iw de lente
zomaar twee kisten. Voor hem be
tekenen ze: drie maanden lang heel
hard werken, dikwijls van 's morgens
vijf uur tot 's avonds twaalf.
verkeren. Zo is dat nu eenmaal aan
de kust: vechten tegen de zee en
terugvechten voor zover dat kan.
Voor dat hotel op de scheiding van
strand en duin zal dat misschien niet
meer baten over een paar jaar
De huisjes en bungalows van Duin-
,s ernstig ziek en hoe het nu verder
met het huisje moet, weet niemand.
Het is deerlijk vetwaarloosd en hoe
wel de gemeente er wel voor voelt
de exploitatie verder ter hand. te
nemen, zijn de eerste onderhandelin
gen erover mislukt. De Vlielanders
PR IS MEER veranderd sinds die
felle stormdagen in de win
tertijd. De dorre, norse bomen in
de winterse dorpsstraat dragen nu
liet milde groen van pas ontvouwen
bladen, die het zonlicht nauwelijks
zeven en op de muren van de kleine
huisjes een fascinerend patroon van
licht en schaduw tekenen.
De straat ruikt fris naar zeewind
en naar verf. Want overal staan de
mannen van het dorp met ernstige
gezichten op een ladder of op een
stoel de kozijnen en deuren nieuw
te kwasten. Ze houden even op en
steken de brand m de pijp om op
hun gemak te kunnen bekijken wie
en wie er nu zoal van de boot zijn
gekomen. De Boer is naar Amster
dam geweest dat wisten ze. En
Hofstra rijdt opeens met een nieuw
Volkswagenbusje door de straat en
dat is een hele verrassing, die podsg
eren besproken moet worden. En
daar komen twee vertegenwoordigers
die nog jtust voor het seizoen naar
hun klanten moeten om te horen
wat er zoal nodig kan zijn. En daar
komt een ploegje Duitse badgasten,
die in groten getale ook weer naar
Vlieland komen en daar graag ge
ziene gasten zijn omdat ze véél geld
hebben en lèng blijven.
En daar komt de vrachtwagen van
beurtvaarder Boon, de hoog opgela
den laadbak vol met meubelen en
beddegoed voor de kamphuisjes.
De mannen verven verder als de
straat weer stiller wordt. Die straat
wórdt nu nog stiller in deze Fink-
sterweek. Maar binnenkort niet meer.
Dan is de bevolking van 650 zielen
van het dorp Oost-Vlieland opgelost
in de 3000 tot 5000 gasten die 's zo
mers elke dag het eiland bevolken.
kersoord zijn al voor een groot deel zelf vinden wel dat dit museum be-
bezet door moeders met jonge kinde
ren. Tot nu toe was het altijd nog
wat te fris om aan het strand te zijn.
maar in de luwte van de duinpannen
is het al goed zonnen. Ook daar komt
in Juni pas de drukte en in Juli en
Augustus is het er tjokvol.
Tjokvol. Dat gaat natuurlijk niet
op voor héél het eiland. De Wadden
eilanden zijn nooit zo vol als Sche-
veningen of Zandvoort. En ook op
Vlie zijn eindeloze stukken duin en
bos, waar het ook in het hoogseizoen
net zo rustig is als nu.
houden moet b'ijven, al weten ze dat
het niet zeker is of Tromp ooit wel
in dit huis is geweest. Het is zélfs
niet zeker of het huisje toen al be
stond. En al is ook het bezit van het
museumpje voor het grootste deel
volstrekt niet typisch Vlielands, tóch
zouden velen daar het oude huis met
de gevelsteen van de familie Aker
sloot niet graag zien verdwijnen.
Wél graag zouden ze de straalja
gers zien verdwijnen. Maa1* die gie
ren nog steeds langs het eiland en
duiken op de schietschijven op de
Vliehors. En ook in deze lentetijd
spoot het zand weer veertig meter
hoog toen er een bom van 1000 pond
met een dreunende slag een diepe
krater in de plaat sloeg. Over de
tankbaan praat niemand meer. In de
wintertijd waren 'ér nog vlammende
protesten, maar die gingen verloren
ir het gedruis van het naderende
badseizoen.
De meeuwen en eenden zijn waar
schijnlijk aan de gillende vogels hoog
m de lucht al gewend. Ze zijn ten
minste ook dit jaar weer terugko-
men om te broeden. En mét de broe
dende vogels zijn de vogelliefhebbers
TTOOG BOVEN het eiland, op het naar Vlieland gekomen: stille men-
veertig meter hoge Vuurboetsduin Een ine®'. krachtige verrekijkers, die
VYE ROUTINE van deze aankomst
is altijd dezelfde, zomer en win
ter, maar de feestelijkheid is er niet
afgegaan. De aankomst van de post
boot is: contact met de wereld. Uit
de wereld komen de verrassingen.
Uit die wereld komt de post, komen
de levensmiddelen en komen MEN
SEN'.
Zo ook nu, op deze frisse lentedag
met een gouden zon tussen statig
zeilende witte wolken.
Er is zo op het eerste gezicht
niéts veranderd sinds het laatste
bezoek in de donkere wintertijd. De
steiger lijkt nog iets wrakker gewor
den, maar dat kan haast met meer:
het houten wachthuisje op het uit-
eiffi3e~Iëi£nT" nóg iets schever voob-
over. maar ook dat kan haast niet
meer.
Maar direct na de steiger beginnen
de aanwijzingen, dat de winter voor
bij is en het SEIZOEN met rappe
schreden nadert Want van de boot
komen al wat badgasten de vroe
gen. de moedigen die wat kouwe
lijk in hun zeiljopper gedoken vol
gepakt op weg gaan naar hun pen
sion of huisje in Duinkersoord.
Fye Blom en Agaath de Waard zit
ten weer in het huisje van de WV
bij de steiger nét of ze er sinds de
vorige zomer niet zijn weggeweest.
Maar dat zijn ze wé!: een poosje
hebben ze thuis uitgerust van de
vermoeienissen van het vorige sei
zoen en toen moesten ze weer aan
de slag om de duizenden aanvragen
van gasten te beantwoorden en sten
cils te maken om de aanvragen eer
lijk over alle gegadigden te verdelen.
Maar helemaal klaar zijn ze nog
niet.
De grijze Fye Biom zit nog ernstig
ai zijn kaartjes van Doeksen na te
tellen en kijkt oezorgd naar de kist
van de Spoorwegen met de duizen
den kaartjes naar alle windstreken
Voor hem zijn de kisten méér dan
"jYfu, in dit rustige voorseizoen, klin-
-1-1 ken nog de bedachtzame stappen
van de oude echtparen tegen de
gevels, staat het terrasje van Bruins
hotel leeg, kijkt de in smetteloos wit
gestoken juffrouw van Wevers IJs
salon verveeld door de lege zaak, lig
gen de kampeerterreinen ieeg tegen
de diepgroene dennen, boldert de nog
wat rumoerige zee tegen een leeg
strand waarop nog vrijwel geen voet
stappen staan en waar de kuilen en
kinderforten in het zand door win
terstormen zijn verdwenen.
Het barre weer heeft de duinen
vee! kwaad gedaan; er is door het
water weer een flinke moot van de
duinen afgevreten en het Strandhotel
is in een kritieke positie komen te
staat vuurtorenwachter Dirk Karssen
uit te kijken over zee en land. Het
is voor hem de laatste keer dat hij
doof de kijker het gewoel op Duin
kersoord kan gadeslaan en de fiet
sers als stippen over de duinpaden
ziet rijden. Dirk Karssen gaat over
8 maanden met pensioen en verhuist
dan naar beneden. Hij zal de ver
trouwde toren naast zijn huis en
de eeuwige wind over het hoge duin
in het begin wel missen. Maar Kars-
van vroeg tot laat door de duinen,
langs het strand en over het wad
zwerven.
yo WAS HET WEERZIEN met
Vlieland In de lente. Het dorp is
>,v
-.ï-,
fc VV
prentbriefkaarten zonnebrillen en
badschoenen. De bordjes met „Strand-
karren te huur" zijn weer aan de
muur gespijkerd en kleine Gerrit
van Hofstra is de huurfietsen mooi
sen is een gelaten man en ook dat aan het oppoersen
zal wel spoedig wennen.
De gasten zullen de oude Leen van
Bruimsse missen dit jaar. Deze oude,
eenzame man, als dokterskoetsier
naar het eiland gekomen en daar na
diens dood gestrand, is stil vertrok
ken naar een oudeiiedenhuis in
Middelhamis, Oude Leen was de
„We krijgen het drukker dan ooit,"
zegt burgemeester v. d. Bent.
„Het moet niet drukker worden
want ik kan het nti al haast niet af,"
zegt de bakker.
„Nog even en we krijgen weer pas
sagiers voor een dagje," zeggen de
Harlingse gamalenvissers in de ha-
vriend der kampeerders toen hij nog ven van Vlie, „jat geeft nog eens een
in het huisje bij de Oude Kooi woon- verzetje in het werk."
de. Hij was ook de schrik voor meeu-, Jelle Horjus zegt niet veel. Die
wen en konijnen en kon daar de laat- aan d -,.6 hji t.,_
Ste iaren lsnrr hoeienrt avpt vert-ollen a a ae nJlt QiS HIJ precies tUS-
sen haven en steiger is. Zwaar dreunt
ste jaren nog boeiend over vertellen.
„Tromp's Huys" zal naar alle waar
schijnlijkheid deze zomer niet ge
opend worden. De oude dame, die het
merkwaardige museumpje beheerde.
de bastoon over het kleine dorpje
aan de rand van het wad:
„Let op, we zijn er weer."
De grootsteoverzichtstentoonstel
ling die ooit van Picasso's werk is
gehouden, zal van 6 Juni tot 15 Oc
tober te zien zijn in Parijs in het
Musée des Arts Bécoratifs, gevestigd
in het Louvre aan de Rue de Rivoli.
Deze expositie viert tegelijkertijd
het vijftigjarig verblijf van de
Spaanse meester in de Franse hoofd
stad waar hij in 1904 aankwam
en zijn vijf en zestigste verjaardag,
die h ijin 1956 zal vierea
De expositie zal ongeveer honderd
dertig doeken omvatten zo strikt
mogelijk gekozen uit Picasso's oeu
vre om zijn gehele ontwikkeling düi-
delhk te maken. Alle collecties over
ttele wereld zijn hiertoe doorzocht.
MÜÉBI
-'"-""•S'vt
VVV-ER BLOM
3 maanden vroeg op
HOTELIER BRUIN
Museum, hóuden
BURGEMEESTER v. d. BENT
weer drukker
AGAATH DE WAARD
kaartjes tellen
j VUURTORENWACHTER KARSSEN
I de laatste zomer
Die ploeg geüniformeerde KLM-ers,
die zojuist achter dat bordje Buenos
Aires in de „Jan Huyghen van Lin-
schoten" verdween, vliegt helemaal
niet naar Argentinië. Want ze slip
pen, zoals dat in de luchtvaart heet.
En slippen betekent: onderweg uit
stappen en wachten op bet volgende
vliegtuig, hetzij in dezelfde vlieg
richting, hetzij terug naar de basis.
Een andere (geslipte) bemanning zal
de Jan Huyghen van Linschoten
weer een stuk verder naar z'n eind
doel brengen.
De ploeg, die ge op Schiphol hebt
zien instappen, bijvoorbeeld, slipt in
Lissabon, krijgt daar 24 uur rust en
vliegt de volgende dag met een
andere machine verder: naar Recife
aan de Braziliaanse kust waar weer
geslipt wordt, of naar Curasao.
Verder dan Recife zou deze ploeg
nooit kunnen komen. Want de maat
schappij heeft twee volledige beman
ningen In Argentinië gedetacheerd,
die alleen maar Buenos Aires-Recife
en terug vliegen. (En eenmaal per
week het lijntje Argentinië-Chili.)
Vroeger wisten ze niets van slip
pen. Toen klommen ze op Schiphol
in een kist, die met passagiers en al
netjes op de plaats van bestemming
werd afgeleverd,
nachtstops.
met of zonder
MAAR VROEGER was vliegen nog
een romantische aangelegenheid.
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen
er grotere, snellere en duurdere
vliegtuigen. Machines, die beslist
rendabel gemaakt moesten worden.
Een vliegtuig heeft nu eenmaal
een groter uithoudingsvermogen dan
een mens. Een mens moet op tijd
rust hebben en zeker vliegers, boord
werktuigkundigen, radiotelegrafisten,
stewards en stewardessen.
Het rendement van een vlieger
schommelt rondom de honderd vlieg
uren per maand, hebben ze bij de
KLM berekend. Grafieken met werk
tijden en grafieken met rusttijden
hebben dat duidelijk gemaakt.
Het probleem was: hoe kunnen we
onze vloot efficiënt gebruiken?
Het antwoord hierop was: door on
ze vliegtuigen zoveel mogelijk te lak
ten vliegen, met wisselende beman
ningen. Slippen dus.
In 1947 heeft de KLM het slippen
ingevoerd, aanvankelijk alleen in Lis
sabon en Karatsji, Later is het slip-
net uitgebreid en steeds ingewikkel
der geworden.
Op" de Zuid-Amerika-iijn slippen ze
dus in Lissabon en Recife. Verder
LISSABON (bijvoorbeeld)
..de ene ploeg lost de andere af...
komen de bemanningen uit Neder
land niet, want het laatste stuk
wordt door de in Buenos Aires ge-
stationneerde bemanningen gevlogen.
Op de Suid-Afrika-lijn slippen de
bemanningen (behalve de boordwer-
tuigkundigen) in Kano (Nigerië).
De bwk's nemen meestal nog een ex
tra vier en een half uur voor hun
rekening en vliegen door naar Braz
zaville m Frans Equatoriaal Afrika.
Twee in Johannesburg gestationneer-
de bemanningen onderhouden de lijn
Johannesburg—Brazzaville—Kano en
terug.
Zo is het op de lijn naar het Verre
Oosten, waar geslipt wordt in Caïro
of Beiroet, Karatsji en Bangkok. Hier
zwermen de slipbemanningen uit
naar Tokio. Djakarta of Manilla. In
Sydney komen ze niet, want ook
daar zitten weer twee ploegen, die op
en neer vliegen naar Biak en Manil
la.
In Montreal in Canada zijn vier
groepen vliegers gehuisvest. Van deze
KLM-basis uit wordt gevlogen naar
Mexico en Cura?ao.
F)IE GEDETACHEERDE bemannin-
*-* gen m Buenos Aires (uitgebreid
mei. Zuidamerikaanse stewardessen).
Johannesburg, Montreal en Sydnev
hebben het nog zo kwaad niet. De
meesten worden uitgezonden voor
drie jaar Ze laten hun families over
komen, hebben vrij regelmatige dien
sten en weten over het algemeen
in tegenstelling tot hun coilega's op
Schiphol precies waar ze aan toe
zijn.
Hun detachering geschiedt op basis
van vrijwilligheid, onder de voor
waarde evenwei dat zich voldoende
vrijwilligers aanmelden. Tot dusvei
hebben zich hierbij geen moeilijk- komt dat wel omdat ons korps bijna
heden voorgedaan. uitsluitend uit Nederlanders bestaat,
Maar hoe denken die KLM-ers zelf in tegenstelling tot de vliegers," zegt
over dat slippen? een van hen," „En bij ons zijn er
„Slippen Is 'n bittere noodzaak," Diet zo veel die een buitenlandse
zegt een van de oudere vliegers, vr°uw getrouwd hebben. De bwk's
„daarover zijn we 't allemaal eens. w .n a'hjd graag weer naar huis,
Maar jammer is 't. Je verliest elk Y rn^ar ban. Slippen is
contact met je passagiers. Je ziet el- a® maar lang genoeg duurt
kaar ternauwernood met die voile rusten en niet te lang om
cabines en als je 'n nachttrajcct uitrusten te vervelen
hebt, zie je helemaal geen mens stewardessen denken er precies
zo over. Alles is best... als 't maar
„Vroeger bracht je hetzelfde vlieg- biet te lang duurt-
tuig heen en terug. Dan trok je een Als 't maar niet te lang duurt,
paar dagen lang met de mensen op.
gevoel, dat je kapitein op Je schip noe verlangen van vroeger naar
was Dat is er helemaal niet meer steden, landen en werelddelen, naar
hij. Na de eerste slip ben je de kist oceanen, eilanden en bergketens?
Ach, wat romantiek. De luchtvaart
„Maar iaat ik 't niet overdrijven," Is een zaak geworden. En de kt.m
zegt dezelfde vlieger nuchter. „Deze fiH,
argumenten gelden alleen voor de finaal van die zaak, ons eigen
J«"VU 'UW uc
ouderen onder ons. De jongere gene
ratie weet niet beter. Die is met
slippen grootgebracht."
nS BOORD WERKTUIGKUNDE
GEN zijn niet zo verrukt van een
buitenlandse detachering. Ze zijn
hokvaster dan vliegers, „Misschien
filiaal.
Maar dat geeft niet. Als er op die
luchthavens maar van die dromers
'olijven rondlopen
Zoals u... en ik.
- WILLY LEVIE
(Van een onzer verslaggevers)
T\/fISSCHIEN is het u de laatste
dagen opgevallen hoe er onder
tal van mensen, anders toonbeelden
van kalmte, een merkwaardige on
rust is gaan leven.
Misschien heeft u zich afgevraagd
waarom uw vrienden en kennissen,
die normaal niet zo gauw van htm
stuk te brengen zijn, bij het in zicht
bomen van Tweede Pinksterdag zo
nerveus, ja, zelfs prikkelbaar zijn
geworden.
Hoewel de psycholog. n nog geen
wetenschappelijke na\m voor dit
verschijnsel hebben gevonden, spreekt
men hier toch algemeen van de „vis
koorts", de staat van opwinding, die
veroorzaakt wordt door het naderend
hengelseizoen.
Op de prille ochtend van Tweede
Pinksterdag (om precies te zijn: om
twee minuten voor half vier) zal de
crisis voorbij en de koorts gezakt
zijn. Dan immers werpen tiendui
zenden sportvissers hun hengels uit
in polders en plas
sen, kanalen en
vaarten. Aan een
gedwongen rust
pauze van twee en
een halve maand
zal een eind geko
men zijn.
Die rustpauze van
15 Maart tot 1 Juni
(dit jaar vervroegd
tot 30 Mei) is niet I
in het leven geroe- j
pen omdat men i
vond, dat de hengel
niet altijd gebogen kan zijn. De be
doeling van het zgn. gesloten seizoen
is om de vissen de gelegenheid te
geven rustig kuit te schieten.
De paaitijd strekt zich uit tussen
half Maart en begin Juni. Normaal
zullen op 1 Juni de meeste vissoor
ten gepaaid hebben. De snoek zeker,
want die rover begint al in half
Maart. Io Mei zetten de karperach-
tigen (karper, brasem en voorn) hun
kuit af. De snoekbaars eveneens.
DIT JAAR was de snoek later zijn
kuit kwijt dan anders. Dat kwam.
door de lange winter. Zou de maand
Mei goed weer hebben gebracht, dan
was er voor de andere vissoorten
geen tuiltje aan de lucht geweest.
Nu dit niet het geval was, Is het
hele paai-proces bij de karperachtl-
gen verlaat.
De deskundigen zijn van mening,
dat op de openingsdag van het vis-
seizoen de meeste karpers en bra
sems nog geen kuit geschoten zullen
hebben. Dit betekent, dat het enorme
hengelaarsleger te vroeg op de mees
te vissoorten wordt losgelaten. Voor
de visstand is dit zeker niet bevor
derlijk.
Heel erg onrustbarend is de toe
stand echter ook weer niet. Een paar
zonnige, warme dagen kunnen na
melijk alle vissen doen paaien. Een
week warm weer kan een maand kou
teniet doen.
Nu echter het hengelseizoen nog
twee dagen eerder begint dan in
andere jaren, ziet het er toch wel
naar uit, dat veel karpers, brasems
en voornsstraks mét kuit gevangen
zullen worden.
HOE HET met de vangsten zal
gaan, is nog een groot vraagteken.
Zijn de dagen voor Tweede Pinkster
dag erg warm dan is de kans groot
dat er behoorlijk gevangen zal wor
den. Bij koudbloedige dieren zoals
vissen neemt de stofwisseling toe
naarmate de temperatuur hoger
wordt. En een toenemende stofwis
seling betekent méér honger.
Zelfs kleine temperatuurverschil
len. zo hebben onderzoekingen ge
leerd. kunnen de gedragingen van
vissen plotseling sterk beïnvloeden.
Over enkele dagen zullen we weten
in welk opzicht de vissen beïnvloed
zijn.
J
