Proefstuk voor het exameneen meter dijk van onder tot boven Weer stierf een uits circus een tragische dood... 'weede deel van Blums gedenkschriften: treffend door grote eerlijkheid HET BEGON MET DE RAMP. Werkloze landarbeiders worden geschooide vakmensen ijk hem daar zitten. Een meesterstuk van techniek Apollo door rampen bezocht - ivordt nu uitverkocht 'oen ivaren er nog maar elf... HET VRIJE VOLK MAANDAG 4 JULI 1955 Eerst even een gewoon putje Bij de Turken Circus te koop (Van een onzer verslaggevers) DE DIJK die in Rucphen wordt gebouwd, is een wonderlijke dijk. Hij is een meesterstuk van techniek dat kan zelfs een leek gemakkelijk vaststellen. Hij is gebouwd van gloed nieuwe materialen: er is geen schijn van kans op dat de ele menten hem zullen verwoesten. Er zit een glooiing in om van te watertanden, en de kleinste gaatjes tussen de zetstenen zijn allerzorgvuldigst opgestopt met steengruis. Maar de dijk van Rucphen ligt midden In de bossen en hij zal nimmer water hoeven keren. Niet eenvoudig Naar school Hard leven (Van onze Parljse correspondent) - Het tweede deel van Blums gedenkschriften is verschenen, lopende over ae jaren 1940 tot 1945. Het is een boek van ruim 500 pagina's, dat men in een adem uitleest, zodra men aan de eerste bladzijden Is begonnen. Op iedere pagina wordt men getroffen door de grote eerlijkheid, waarmee Blum, de gestorven leider van het Franse socialisme, zijn herinneringen aan de drukpers toevertrouwt. Aan de andere kant zal de lezer eveneens worden getroffen door de grote mate van besluiteloosheid in beslissende dagen, die men bij een man van het formaat van Blum niet zou hebben verwacht- Blum is nog een vrij man als hij Frankrijks capitulatie in Mei 1940 verneemt. Hij is er begrijpelijkerwijs kapot van. In Bordeaux waarheen de regering-Paul Reynaud voorlopig is uitgeweken, aarzelt men tussen overgaaf en doorvechten. Voor generaal Weygand is de oor log voor Frankrijk onherroepelijk verloren. Admiraal Darlans oordeel ;uidt: er is niets meer aan te doen. Fétain bepleit afzonderlijke onder handelingen met Hitier. Blum dringt aa op het ertrek van de regering, bijvoorbeeld naai Noord-Afrika, om daai de strijd voort te zetten. Wa doet hij zelf? Hij blijfin Frankrijk. Om niet te worden uitgemaakt voor een lafaard die door de vlucht raar het buiten land zijn huid heeft gered. Maar op volgende bladzijdet schrijft hij, hoe goed het /ooi generaal de Gaulle en voor het aanzien van Frankrijk-in de we reld zou zijn geweest, als de Gaulle zich ir Londei had kun nei i omringen door bekende en er varen politici, oud-mimster-presi- denten Blui 1 was zelf gewezen minister-president met uitstekende betrek kingen tt t de Britter en de Amerika: en. Waarom is hij ge bleven? Om lief en leed met zijn volk te delen leed heeft hij zeker gedeeld. Pétain en .aval lieten hem als staatsgevaarlijk interneren en deden hem het berucht geworden proces van Riom aan. Blum werd ervan Be schuldigd de Franse landsverdedi ging in groot geva.--/. te hebben ge bracht door als hoofd van de Volks frontregering in 193 de veertiguren week en de betaalde vacanties te hebben ingevoerd en de Franse wapenindustrie ;e hebben genatio naliseerd. In de gevangenis, wast- heen hij later werd overgebracht, heeft hij zulk een meesterlijke ver dediging opgesteld, dat het dwaze monsterproces schielijk werd onder broken voor onbepaalde tijd werd uitgesteld. Blum erken grote fouten te b- hen gemaakt In zijn aanvankelijke beoordeling van de laulle n diens militaire lannen. De Gaulle was voorstander tan uiterst beweeglijke pantserdivisies, waarmee ïen niet achter'de Maginot-linic behoefde te wachten op een eventuele aanval van Hitier. De Gaulle had voor z(jn nieuwe aenkoeelden Fan Reynaud ge Dn- nen, die de sociaiistisc-ie partij in hei parlement voorhield: Als gij socialisten, de collectieve veiligheid wilt, laat die veiligheid dan ook doeltreffend mogelijk zijn. „Op dat punt heeft hij gelijk." zei Blum tot zich zelf. /och de Franse socialistische par tij zat te vee: vast aan haar tradi tie om zó snel met de Gaulle over stag te kunnen gaan De partij h zich vastgelegd op het volksleger. Zij vreesde, dat een gespecialiseerde elitetroep zich van dat volksleger zou meester maken en het zou om vormen tot een beroepslege] Generaals en officieren, die ij de fascistische opstand van 193 een verdachte rol hadden gespeeld, het lot van de republiek en van de vrij heid in handen geven, dat durfde Blum niet aat. Later zegt hij in zijn gedenkschrif ten: als de Gaulle zijn zin had ge kregen, zouden wij op de Duitsers een voorsprong hebben gehad van twei jaar in plaats van een achter stand ar vier jaar. Misschien zou ons zelfs de tweede wereldoorlog zijn bespaard gebleven Tijdens de oor- logsjareierkent hij in brieven aan de Gaulle in Lender diens onbe twiste leiderschap van de vriie Fran se regering. Voor de bevrijding er is, zwerft Blum met zijn rouw van hei ne naar het andere Duitse concentratie kamp. Van Buchenwald naar Dachau en vandaar naar Beieren en de Ita liaanse grens. De laatste lagen vor men de gevangenen één bont gezel schap. Er zijn o.m. de Duitser Schacht, de Oostenrijker Schuschnrgg. de ederiander Van Dijk (oud-minister) de bekende Engelsman Best, ge trouwd met een Nederland» vrouw, de Duitse generaals Von Falkenhaxi- sen en Haider en de Rus Kontou- line. neef van Moiotow In de bergen worden zij door de Amerikanen be vrijd. Een v liegtuig brengt Blum naar het Parijse vliegveld Orly. waar hii voor het «verst na jaren zijn vaderland aanschouwt. In het boek is het proces van R m volledig opgenomen. Voor de geschi denis van het Volksfront in Frank rijk zal men er waardevolle gegevens tri vmden. Men vindt in de gedenk- schriften ook het reeds eerder ge publiceerde werk: „A «helle hu- maine". De uitgever is Albin Michel te Parijs In Rucphen leren dijkwerkers het vak door en door Dit is I it eerste wat de toekom stige dijkwerkers leren hei met selen van een. eenvoudig putje. dig geen geld meer voor het beesten- voer. Ingrid Bergmann en Anna Magnani schonken eder 100 duizend lire en dat lijkt heel veel, maar het is ook maar een duizend gulden. (Van onze correspondent te Bonn) pnieuw is een Duits circus gestorven. Verleden jaar ging er ook een: in Spanje. De geïllustreerde bladen brachten er zielige foto's van August, de domme August, die alleen achtergebleven was met de dieren, die door de Hcrr Direktor in de steek gelaten waren. Hij was gevlucht voor de ongeduldige schuldeisers, want er was geen geld. Zelfs niet voor het hoogst noodzakelijke eten voor de beesten. Het was bijna het normale relaas van een circus-lijdensweg: moeilijkheden met de autoriteiten, te zware con currentie van de stierengevechten en dan ten slotte een storm, die de grote tent vernielde. August deed zijn best. Op zijn korte beentjes stroopte hij de omgeving af om voedsel voor de dieren bijeen te brengen. Maar circusdieren ver slinden veei voedsel en de boeren in de omgeving van Bilbao zijn maar arme lieder: De dieren stierven hem onder de handen weg. Niemand wilde ze ko pen wat heeft een Spanjaard aan :en gedresseerd hondje, eer aap die met mes en vork kan eten of aan een leeuw die door een hoepel kan sprin gen? De paarder kwamen nog het beste weg, want die konden voor de kost bij de boeren werken. Ten slotte moest August het zei ook opgeven, want hij dreigde met de laatste paar apen, die hij ver zorgde, zelf van honger om te komen. Toen zette de Duitse consul hem op de trein naar Duitsland. Hij verkoopt nu ruikertjes bloemen in de nacht lokalen van Frankfort... En nu sterft opnieuw een cir cus. Drie jaar geleden ging het circus „Apollo" op reis naar Turkije, met een hele wagenburcht, net veel dieren, een schitterende sta' clrcus- artisten en met veel verwachtingen. De zaak liep goed in Turkije, maar het verdiende geld moest baar or der gebruikt. Dat iep ten slotte spaak en bijna failliet ging „Apollo" scheep naar Malta, Nog hadden niet alle soldaten 'an het garnizoen de voorstelling bijge woond, ,oen de „normale' circus- catastrophe „Apollo" trof: een storm vernielde de grote tent. De volgende dag kostte, zoals elke dag van een circus, dat niet werkt, ongeveer 5000 gulden. Er volgden vele van die dagen en de armee begon Geld voo de scheepsreis naar Italië was er niet. Admiraal Mountbatien, de bevel* voerder over de Middellandse-Zec- vloot sprong bij: hij organiseerde een manoeuvre, waarbij met landings- boten het hele circus naar Italië werd overgezet. Daar stond de nieuwe tent op afbetaling. Het werd slecht weer cd het bezoek werd matig,. Ir Palermo kwam de 'olgende ag: de olifanten braker los en die vernielde: zoveel in stad, dat de dieren verkocht moesten worden om de schade te betalen, die Nu is het circus „Apollo", tenmin ste wat er van over is, te koop. De leeuwen zijn al weg, maar er worden nog beren, apen en paarden aange- boder En de stoelen en banken, met de afscheidingen tussen de loges, overtrokken met rood trijp, dat naar de stal ruikt. „Frau Direktor" nam te veel slaap tabletten en moest naar het sieken- huis worden gebracht. Tachtig artis- ten vachten op hun kaartje naar de „Heimat" en in de nternationale artistenblader verschijnen weer de advertenties, dat zij „vrij" zijn. Veel liefhebbers van circu-dieren zijr er niet. E worden er te eel aangeboden. Verleden jaar noest het wereldberoemde circus Hagenbeek zijr] beesten verkopen, het ir:us Michael Busch ging in India failliet, het Circus-Schumann moest zijr tournee in Zweden met een aorm tekort afbreken, het Duits-Neder landse circus „Espagnol" gaf iet bedrijf in Ess© op, toen de deur waarder van de belastingen kwam. De Duitse circussen sterven en niet eens langzaam. In 1953 waren er nog dertig. Nu ook circus „Apollo" ge storven is, zijn er nog elf. het rampgebied op de veilige zand gronden rondom Roosendaal Het keetje kreeg de grootse naam van „dijkwerkersschool", en al die mannen die daar plezier in hadden konden hier op kosten van het rijk het vak van steenzetter-dijkbouwer Ieren. Het ging in versneld tempo maar daarom niet minder grondig. En de mannen die zo het vak leerden, zitten er nu voor het overgrote deel nóg in. In c ezelfde tijd worstelde men ir West-Brabant og met een heel ander probleem: er was daar, onder de veie landarbeiders, grote seizoen- werkloosheid. Men kon hen geen ge schoolde arbeiders noemen, '.ij ken den slechts, van kind af aan, het een voudigste werk op het land. Het was voor de regering Zuidelijk dat West-Brabant in dit opzicht een noodgebied was: er moest en Rijks werkplaats komen, waar de werkloze seizoenarbeiders een volledig vak kon den leren. Waar eenmaal de kleine directie keet stond, staat tegenwoordig een prachtige nieuwe school, modem ge outilleerd en met plaats voor tiental len leerlingen. Men kan er leren tim meren en netselen, men kan er draaier of constructie-bankwerker worden. Maar wie wil kan er nog steeds bet vak van steenzetter leren: de enige schooi in Nederland - en waarschijnlijk de enige ter wereld die een volledige opleiding geeft aan toekomstige dijkwerkers. „Kijk die sufferd, nu, die zit buiten op het terrasje te wachten, terwijl ik al lang voor een gezellig plaatsje binnen heb gezorgdt" Zoudt u niet wat beter uit uw ogen kijken, als u een af spraak had met deze lieftallige Frangaise? Ze draagt een ge streepte zomerjurk, die je op het ogenblik overal in de Parijse étalages ziet. In het blauw en rood en groen en geel... Niet dat die jurk zo goedkoop is hoor... je moet er meer dan honderd gulden voor over hebben. Maar ze hebben dan ook in Parijs met die katoenen streep iets bijzonders weten tc doen. JAN HOFLAND, een van de vijf mannen die op Let ogenblik in Rucphen de opleidt; voor steenzetter-dijkwerker volgt, be proeft zijn krachten op hei wiep- vlechten. Het verhaal van die Rucphense dijk begint bij de ramp. Honderden gaten in de zeeweringen van Zeeland, Brabant en Zuid-Holland betekenden plotseling een hoeveelheid werk, waartegen Nederland nauwelijks was opgewassen. Jazeker: de papieren plannen kwa- vak men, dank zij dag-en-nacht-werk van Waterstaat er aannemers, in een recordtempo klaar. Materiaal kon men zich vrij snel verschaffen: Maar de mensen? Alles draaide om de mensen, die de dijken vorm en sterkte moesten geven en er wa ren mensen te weinig. Er woonden intussen duizenden vluchtelingen uit de rampgebieden in de veilige zone van West-Brabant. De sterke mannen onder hen popelden om aan de slag te gaan, om te kun nen helpen aan he herstel van hun eilanden. Maar wa tonden zii doen? Zij waren geer. dijkwerkers, zij had- den imm- rijshout x>t wiepen ge vlochten of basaltblokken tot dijk voe ten gesteld. Denk niet, dat het eest eenvoudig is. Vijf maanden heeft werk meester De Jager s werelds nige leraar ir. iet steenzetten nodig om de arbeiders de kneepjes van de kunst te leren. Het begint ermee, dat zij een een voudig putje moeten metselen, en wanneer zij dat onder de knie heb ben beginnen ze aan een kademuur tje. Zij leren iets van rijswerken: een wiep vlechten bijvoorbeeld, die lange en taaie vlecht van rijshout waarmee losliggende dijkdelen tijde lijk worden vastgemaakt. En dan begint .et zware werk: het steenzetten. Het is moeilijk uiterst moeilijk. Werkmeester De Zó zullen in de toekomst de dijken onder hun handen groeien. Er kwam daarom in Rucpher. een houten directiekeetje in een verlaten bos tientallen kilometers ver van ager die het zijn leerlingen bij brengt doet het al zo'n veertig Jaar. Als jongen van elf ging hij met zijn vade de dijk op als „opstop per", want een Jongen van elf is nog te klem om blokken bazalt van zeventig, tachtig pond te sjouwen. Maar- dat „opstoppen" kon hij snel genoeg: kleine brokjes steen tussen de grote bazaltblokken stop pen Zo groeide hij langzamerhand in het vak, dat. hij nu binnen vijf maanden aan zijn leerlingen moet leren. Zeker: dat zi.in allen volwas sen mannen, die veeial al tien. vijf tien Jaar werken achter de rug heb ben. Maar een dijk hadden zij meestal nog nimmer gezien Hij leert ze een mooi verloop te maken en een goede hoek. Hij leert ze het verschil tussen bctonzuilen en Haringmanbiokken. Hij leert ze het bijkappen van het keiharde bazalt. En na vijf maanden staat hij er ingespannen bij te kijken, als zij hun proefstuk voor het examen bou wen: een metertje dijk van onder tot boven. En als zij geslaagd zijn en een zeer hoog percentage van leerlingen slaagt begint hun harde leven. Dan zullen zij week in week uit- ver van huis in barakken wonen, en zo veel meters dijk bouwen als zij maar klaar kunnen krijgen. Houden zij het zware werk vol, dan zijn zij van (gedurende de helft van het Jaar werkloze) landarbeiders geschoolde vakmensen geworden En. dat kon: door de dijkwerkersschool die n& de ramp werd gebouwd in Rucphen. Het circus Wat spreekt er meer lot de verbeelding var jong en oud dan het circus n zijr: merkwaardige sfeer? Maar in Duiisland is de laatste jaren het ene na het andere circus een weinig roemvolle dood gestorven. zij hadden aangericht. Verder... JJ| naar Rome! Eerst vijf paarden verkopen en vier wagens, om de treinreis te kunnen betalen. Maar tussen Palermo en Rome gebeurde een treinongeluk in een tunnel en een deel van de have werd vernield. Met het armzalig over blijfsel was in Rome geen eer meer te behalen en verleden weck is „Apollo" aan zijn einde gekomen. Er was geen geld meer voor ie artisten en aangezien ook eeu circus orkest niet zonder inkomen kan spe len, lieper de muzikanten weg. )e andere artisten, de dresseurs, d tra pezewerkers, de athleten, de clowns, probeerden de zaak nog te edden door enkele voorstellingen, waarvoor zi geen geld wilden hebben. Maar het was uit en er was spoe-

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1955 | | pagina 1