RUIMTEVAARDER KAN BIJ ZIJN
TERUGKOMST JOh GER ZIJN DAN
KLEINKIND
DENO
i
Spreeuwen praat
Wat hondje kan
kan mens ook!
non iron
Speciaal bewijs
nodig voor
ri j-instructeurs
V ARA-speelgoedactie
regenkleding
uw merk
Uitgetrokken blijspel Amusemem LUISTERTIPS
HET VRIJE VOLK DONDERDAG 7 NOVSiMBER 1957
PAGINA 3
Brug
Opstaan
(Van een onzer verslaggevers
Minstens twee Nederlanders lijden onder de Russische Spoet
nikken. Het zijn dr. ir. J. M. J. K o o y, voorzitter van de Neder
landse Vereniging voor Ruimtevaart, en zijn vrouw. De beschei
den, kleine man, over wiens hobby vijf jaar geleden velen nog
schamper lachten, is plotseling een autoriteit geworden. Op het
gebied van de Ruimtevaart (met hoofdletter!) in Nederland
waarschijnlijk de enige.
De kansen, dat het Spoetnik
hondje terugkomt, z ij n er,
zegt dr. Kooy met grote over
tuiging. De theorie over het vei
lig terugkomen op aarde van
een raket of een d&el van een
raket i$ namelijk al zeer oud.
Ze is ter sprake gekomen op
verschillende congressen van
de Internationale Organisatie
voor Ruimtevaart (laatste con
gres in Barcelona), de Russen
waren daar ook bij.
\u
SHIRTS
Strijken beslist overbodig
Vierde dimensie
Allemachtig moeilijk
Ongeveer 50 jaar geleden konden wij genieten van een heer
lijk-fantastische gedachte. Stel, dat wij ons van de aarde zou
den verwijderen, de eindeloze wereldruimte in, met een snelheid
groter dan die van het licht. Dan zouden wij, indien wij
de beschikking hadden over kijkers met een vrijwel onbegrensd
vermogen, de lichtstralen, door de aarde naar de hemelruimte
weerkaatst, kunnen achterhalen.
door
prof. mr. dr, v. d. Bergh
Landt men op de maan in de
lange maannacht, die 14 aardse
etmalen duurt, dan is de tempera
tuur van tie oppervlakte er bijna
200 graden Celsius onder nul.
Men kan het ruimteschip
slechts verlaten in een zwaar
„duikerkostuum", hermetisch
gesloten, inwendig voorzien
van een elektrische verwar-
mingsinstailaiie, en van een
zuurstof-apparaat. Ook een
„walkie-talkie" een draadloos
zender-en-ontvangertje is on
misbaar. Praten is op de
maan onmogelijk door de af
wezigheid van lucht.
Boven kookhitte
Hondje gaat dood
Niet eens I
Niet eens II
Pieter wij vandaag
wat brieven afhande
len. Lieve vrienden,
wat *n drukte rond
die spreeuwen trof fel;
ik wed dat er ver
scheidene lezers zijn,
die denken: „Hee, hij
vergeet ons, die
spreeuw
Naar Capelle aan
den IJssel. Daar ver
telt een lezer; „Ik
ben elf jaar ziek en
verblijf nu in een
rusthuis. Sociale Za
ken bekostigt mijn
verpleeggeld; bovendien ontvang ik
drie gulden per week zakgeld.
Met mij zijn er nog veie patiënten.
Buiten het bezoek, is ons enig con
tact met de buitenwereld het schrij
ven van brieven. Dit wordt dan ook
door vele van ons gedaan. Het schrij
ven is goede ontspanning om de lan
ge, lange tijd te doden. Tevens is het
een middel om met af te stompen; er
blijft contact bestaan met andere
mensen.
Van deze drie gulden zakgeld moe
ten alle kleine dingen bekostigd wor
den, zoals haarknippen, zeep, tand
pasta, enz. De grootste uitgaven
en nu komt het, Pieter -r- zyn de post
zegels. De PTT maakt ze steeds
duurder. Ik heb er eens over liggen
nadenken. Zou hier nu niet een op
lossing vor zijn?
Bijv. deze: Wanneer Sociale Zaken
nu eens in overleg met de PTT by dit
zakgeld van drie gulden vijf of tien
postzegels tegen gereduceerde prijs
verstrekt, zodat de patiënten zonder
grijze liaren te krijgen tóch kunnen
schrijven.
Begrijp me goed. Pieter: ik wil
niets ten nadele zeggen van Sociale
Zaken, want er is vergeleken bij vroe
ger gelukkig heel wat veranderd.
Maar die postzegels vormen voor een
patiënt toch wel een heel zware uit
gave. Breng dit maar eens onder de
aandacht van de bevoegde instanties"
ieter is ervan overtuigd dat deze
„bevoegde instanties" het erg goed
weten, dat de verhoging van de post'
tarieven voor verscheidene mensen
een danige strop betekent. Wat
denkt briefschrijver van grote be
drijven, waar elke dag een massa
post de deur uitgaat? En van de ver
enigingen die ook heel wat brieven
moeten versturen? Maar wat kun
nen deze „bevoegde instanties" an
ders doen?
't Lykt me niet gemakkeiyk om 't
idee van onze patiënt tot uitvoering
te brengen. Wie komt er wel voor in
aanmerking en wie niet? Patiënten
ia rusthuizen? Maar dan ook de
mensen in ziekenhuizen en laten
we het vooral met vergeten m de
sanatoria. En waarom dan ook de
ouden van dagen niet? Maar er zijn
ook veel lichamelijk gehandicapten,
die van een zeer klein inkomen moe
ten leven. En de zieken thuis?
We zouden er een klein Sociale Za-
kentje of een klein PTT-tje bij moe
ten bouwen. Maar ik geef het toe:
zo'n verhoging van de posttarieven
betekent voor u en mede-patiënten,
die graag naar de pen grijpen, toch
wei een flinke strop.
„Sinds enige tijd," schrijft mij de
heer M. Th. Korporaal uit de Van der
Takstraat te Rotterdam „is een van
de voetpaden op de Willemsbrug ver
vallen en veranderd in een rijwiel
pad. Thans gaat al het voetgangers
verkeer over het andere voetpad.
Nu loop k met vrouw en kroost
(een in de kinderwagenvan de Van
der'Takstraat in de richting van de
stad. Aan de stadzijde van de brug
gekomen (dus Bolwerk) wil ik in de
richting van de Boompjes wandelen.
Nu bestaan er de volgende moge
lijkheden: 1 trap af en onder de brug
door richting Boompjes; 2 lopen naar
ie Jan Kuitenbrug en dan beuetien
over 't slechte plaveisel langs de Nij
meegse boot; 3 onder 't spoorwegvia
duct oversteken en dan naar de Re
derijstraat,
Je begrijpt wel. Pieter, dat we de
punten 1 en 2 gevoeglijk buiten be
schouwing kunnen laten. Hel is geen
doen om met een kinderwagen die
trap af te gaan. En dat omlopen? We
gaan toch van Rotterdam ook niet
naar Antwercpen via Arnhem. Maar
nu dat laatste punt. En waar ik heen
wilNaar een behoorlijk aangegeven
oversteekplaats eventueel met knip-
perbollen) van de brug af naar de
overzijde Bolwerk.
Ik ben beroepschauffeurdus ik
loop niet veel, maar wanneer ik dan
eens wandel wil ik graag met vrouw
en kroost, plus een onbeschadigde
kinderwagen weer thuiskomen".
En wat zegt S. A. in 't Hout, Volta
straat Den Bosch?
Jk ben eert geboren Rotterdammer
■maar ik woonmomenteel in 's-Her-
toaenbosch. Ook lezen wij het Rot
terdamse Vrije Volk trouw. Ik ben
■namelijk nog erg jong, maar toeft
durf ik je te schrijven over de jeuga
van tegenwoordig. Toen ik laatst een
weekeind in Rotterdam was, heb ik
verschrikkelijke dingen meegemaakt
Toen ik ir. dc tram zat, kwam ik tot
de ontdekking dat cr nog kinderen
zijn, die absoluut niet voor de oude
ren opstaanEn 's avonds zag ik
precies 't zeilde in een bus. Dat griejt
mij, als ik dat zo eens mag noemen.
Wijs er de ouders maar eens op dat
zij hun kinderen moeten waarschu
wen, zodat toe een goede Rotterdamse
jeuad krijgen".
Pieter vindt het jammer dat deze
jeugdige S. A. in 't Hout zich ge
griefd voelt door het blijven zitten
van de „jeugd van tegenwoordig
pieter vindt echter ook, dat het hier
in Botterdam nog best meevalt Ver
standige ouders laten indien dit
mogelijk is hun kinderen in de
tram voor volwassenen opstaan. Kijk
daar maar eens naar bij een meuw
bezoek aan Botterdam. \anbod
Ook ditmaal hebben wij met veel ple-
zier de volgende aanbiedingen opgesenre-
ven: meubilair cn twee poppenhuizen
voor de VARA-speelgoeü-actie van P. uit
de Da Gostastraat, een herenfiets <oe-
gtemd) van V. uit de Koronaardwars-
straat ,een vogelkooi (bestemd) van Van
S. uit de Van Eversdijkstraat en ^leaing
van P. van de Lange Geer. Een Hollands
woordenboek voor een patiënt kregen wij
van De W. van de Bcrmweg te Capelle
a, d. IJssel; een wandel- en kinderwagen
kunnen Wij afhalen bij H. uit de
keetstraat. De spreeuwenpot werd be
dacht met. een rijksdaalder van fa. de
Lange Hlileweg en één gnlden en vyrtig
cent van Van de M. uit de Eendr&chts-
straat. Alle vrienden hartelijk at^'rlies
De zoon van de heer G. van Erkelens,
Lambertusstraat 69» miste op 30 oktober,
tussen de Vredehof weg en huis zijn zwart
met teddy gevoerd jack. Mevr. Baksteen.
Schlebroeks^laan 59a, heeft zaterdag in
de omgeving Bergweg-Zwartanstraat-
Noordmolens'vraat haar donkergrijze leren
ceintuur met langwerpige verchroom
de gesp verloren. De zoon van mevr. M.
A Kleine de Bruyn, le Jerlchostra^t 52,
heeft van de week zijn trui laten liggen
op de speelweide bij de Lusthofstraat.
Een zwart lederen balletschoen
verloor het dochtertje van de heer Buis
ter, De Slinge 256, woensdagavond in de
omgeving van de Wólphaertsbooht or in
"Jn 2' vondst
Be heer Van Dijk. Wleiingeistraat 4a.
vond dinsdag op de Kruiskade een p a
8 e r' Dierenrijk
Dinsdagmorgen Is bij de heer Ver-
stevnen Coornhertstraat 4, een gering
de parkiet binnen komen vliegen.
De flat van De Kooy's aan dc St. Ignatiusstraat in Breda wordt bele
gerd. De telefoon maakt telkens weer dr. Kooy aan het schrikken, het is
of hij bij elke schel uit andere werelden terugkeert. Mevrouw Kooy houdt
namens hem de boot af. Ze neemt de hoorn op met het machteloze gebaar
van: 'En wie nu weer..."
Journalisten, radioreporters, vrienden, leerlingen van de Koninklijke
Militaire Academie en zelfs de Generale Staf. Die zijn het, onder anderen.
Want de droom van dr. Kooy, van zijn vrouw en een relatief klein aantal
anderen, werd werkelijkheid. Er IS ruimtevaart.
.spoetnik 1, onbemand, konden
sceptici nog vatten onder het etiket:
simpele raket. Spoetnik II is... een
ruimteschip. 'Het doet er namelijk
voor mij niets toe zegt dr. Kooy
dat het levende wezen aan boord een
hondje is. Het is zeker, dat een mens
precies dat kan doorstaan, wat ook
het hondje doorstaat. Misschien be
geef ik mij hier op het gebied van de
medicus, maar ik weet er genoeg van
om het te mogen zeggen."
En dan staat dr. Kooy op van zijn
stoel, gaat ijsberen door de niet al te
grote kamer, praat twee uur onafge
broken over de gerealiseerde fictie
der mensheid, over de 'sprong in het
heelal'.
Met de autoriteit van een wiskundi
ge op het gebied der berekeningen,
want hij IS doctor in de wis- en na
tuurkunde; met de autoriteit van een
eiektronicus in het veld der elektro
nica, want hij IS elektrotechnisch
ingenieur (Delft); als expert op het
terrein van de raket en de raketbaan,
want hij IS lector in de ballistiek
en ook m analyse, theoretische me
chanica en de theorie van Maxwell
aan de KMA.
Twee uur praat hij. Over Spoetnik
en de kansen van het hondje op le
ven, over de brandstof der Russen,
over de mogelijkheid van een met
mensen bemande raket én... over
de mogelijkheid, van ruimtevaart
tussen planeten van verschillende
zonnestelsels, over de nieuwste theo
rieën omtrent de eenheid van het
verleden, heden en toekomst, over
het tijd-ruimte-continuüm.
Ik twijfel er niet aan, dat ze zul
len pogen het volgende te doen: uit
de satelliet, uit Spoetnik n, zullen ze
de drukkamer met het hondje weg
schieten. Daarvoor moet nog een ra
ketmotor aan boord zijn. die gemon
teerd moet zijn aan de voorkant van
de bus. Het hondje wordt achteruit
gedreven, dusdanig dat de oorspron
kelijke snelheid van circa 7,5 km per
sec. aanzienlijk wordt teruggebracht.
Th oor de vertraging zal de drukka-
mer met het hondje gaan dalen.
Zodra de bus met het beest in de
dichtere luchtlagen komt, zullen
enorme wrijvingstemperaturen ont
staan. Ongetwijfeld is het gebruikte
materiaal een aluminiumlegering.
het zal 700 tot 800 graden Celsius
kunnen weers'aan.
Maar de temperatuur zou snel ho
ger worden, de bus zou opsmelten,
als niet iets gebeurde. Dat iets: me
talen parachutes. Die parachutes zul
len smelten, het is echter technisch
mogelijk het vertragende effect te
gebruiken van een of meerdere van
die metalen parachutes. Dat is ge
noeg. Best: het losmaken van het
hondje uit de bus in de dampkring,
op circa drie duizend meter hoogte,
het daarna laten dalen per normale
parachute.
Ook dat is mogelijk. Wanneer
het lukt, maxen v.e een enorme
sprong, want wat met het hondje
kan, kan ook met een mens.
Met dien verstande, dat een mens
in glijvlucht kan landen, wanneer
men zijn val-omhulsel van vleu
gels voorziet...
Een jaar of zo geleden zou dit
landen-m-glijviucht' ongetwijfeld
voor heel veel mensen nog erg on
waarschijnlijk hebben geklonken.
Wie durft nu nog zijn schouders
ophalen?
De brandstof. Er is de mogelijk
heid van waterstof plus zuurstof.
Men kan ei' een uitstromingssnei-
heid van 31 km per seconde mes
bereiken. Maar het is niet uitge
sloten,- dat de Russen atomische
waterstof hebben toegepast. Althans:
van atomische waterstof, vermengd
met moleculaire waterstof.
Tot goed begrip: moleculaire
waterstof is gewone waterstof, water
stof, opgebouwd uit moleculen; in
atomische waterstof zijn de mole
culen gesplitst in (twee) atomen.
Het is mogelijk atomische water*
stof te injecteren in of te vermengen
met moleculaire waterstof. Dan ont
staat een geweldige hitte. Natuurlijk
blijft het ook mogelijk, dat de Bus
sen gebruik hebben gemaakt van een
'normale' brandstofcombinatie. Ik
wil zelfs het gebruik van fusie van
twee waterstof-isotopen die te zamen
tot helium overgaan, niet uitsluiten.
Interstellair verkeer ligt nog ver
weg. Maar de mogelijkheid bestaat,
vooropgesteld dat we zeer grote snel
heden kunnen bereiken, snelheden
die in de buurt komen van die van
het licht (300.000 km per seconde).
Onmogelijk? Wat IS onmogelijk?
Conservatief gedacht zou een mens
zelfs met die enorme snelheden niet
binnen één normale levensperiode in
de buurt van een ander zonnestelsel
kunnen komen. Maar... bij zeer grote
snelheden in de ruimte klopt onze
aardse tijdrekening niet meer. De
tijd gaat langzamer lopen, Einstein
heeft het bewezen...'
Dr. Kooy komt dan aandragen
met de formule, die alles zegt (voor
wie hem begrijpt...). I> klok gaat
langzamer lopen en wei in de ver
houding van 'één staat tot de wortel
uit één min v kwadraat, gedeeld
door c kwadraat'.
"Waarbij v gelijk is aan de snel
heid van het voertuig en c aan de
snelheid van het licht.'
Dr. Kooy begrijpt, dat niet alle
stervelingen formules begrijpen. Hij
wil en kan het echter ook nog an
ders zeggen.
Bij grote snelheden wordt de mas
sa van een lichaam vergroot. Is een
maal de snelheid van een ruimte-
Advertentie I.M.
<96©
©6©
schip constant gcwoiden, dan houdt
de toename van de massa op,
maarde vergroting blijft. Dit
heeft tot gevolg: vertraging van alle
processen
Theorie? Welnee, betoogt dr. Kooy.
In de grote atoom-machines, de su-
per-cyclotronen bijvoorbcM, heeft
men deeltjes ai dusdanig weten te
versnellen, dat het fenomeen duide
lijk te constateren was.
Nóg niet te begrijpen voor gewone
mensen?
Dr. Kooy gaat het nog anders zeg
gen, maar: 'Het is wel allemachtig
moeilijk, je kunt het eigenlijk alleen
begrijpen als je er jaren mee bezig
bentkijk. de mensheid moet af
van haar klassieke denkmethoden,
we moeten ophouden met aards den
ken, we moeten denken in univer
sele grootheden.
Er bestaat namelijk een diepere
werkelijkheid, tijd en ruimte vloei
en tezamen, ze verenigen zich tot Iets
wat tijd noch ruimte Is, er Is een
tijd-ruimte-continuüm.
Er is geen verleden, er is geen toe
komst, verleden, heden en toekomst
zijn één, de toekomst IS er. let u op,
ik zeg niet de toekomst is er AL,
want dan zou ik toch nog toegeven,
dat er een toekomst was.'
Gaat de mathematicus Kooy zich
te buiten aan filosofische beschou
wingen? 'Om de dooie dood niet' zegt
hij huiseiyk. "Wat ik hier verkondig
is zuivere theoretische fysica, er
komt geen filosofie aan te pas.
Alleen, het is zo moeilijk te be
grijpen voor wie gewend is in slechts
drie dimensies te denken en niet in
vier. Maar de vierde dimensie be
staat
Ouder dan kleinkinderen
Bestaan leven en dood dus eigenlijk
niet? Zonder aarzelen zegt dr. Kooy:
'Wat dood is (voor ons) leeft in de
ruimte, wat nog (voor ons) geboren
moet worden, leeft ook.'
Worden allerlei paranormale ver-
schynselen door de nieuwe theorie
verklaard? Dergelijke verschijnselen
passen metterdaad in dit wereldbeeld
maar, in het snel reizende ruimte
schip zal alles vertraagd worden, de
gang der klokken, de bloedsomloop,
het slijten der cellen, alles.
Omdat alles vertraagt, zal de ruim
tevaarder er niets van merken, hij
zal alleen denken dat hij een paar
dagen of een paar jaar op reis is, hy
zal terugkeren op aarde ende
aarde niet enkeie dagen of jaren,
maar vele tientallen jaren ouder te
rug vinden, zijn kinderen zullen al
overleden zijn, mogelijk zullen zijn
kleinkinderen hem opwachten. Hij
zal jonger kunnen zijn dan zijn
kleinkinderen.
Nog iets: de ruimtereiziger, die
met grote snelheid wordt voorbewo-
gen. zal het heelal in zijn bewegings
richting verkort waarnemen. Sterren
waarheen men zich beweegt, zullen
veel dichter bij staan, dus de afstan-
zijnkorter geworden
Dr. Kooy zou er niet uren maar
dagen over kunnen praten. Maar
liij begrijpt, dat zijn visie, die van
een getraind vler-dimensionaal den
kend mens, niet direct is over te
brengen op een normale, drie-di-
mensionaal denkende sterveling. Hij
zegt nóg eens: 'Het IS allemachtig
'moeilijk
Dr. Kooy kykt, al denkend, m de
ruimte. Hij gelooft niet, hij wéét
dat er interstellair verkeer zal ko
men, wanneer de mensheid blijft be
staan. Hij weet, dat eens ook 'ge
wone mensen' die eenheid van tyd
en ruimte, het tegeiyk zijn van ver
leden, heden en toekomst, zullen
aanvaarden.
Schets van het afsloten uit Spoetnik II) van de drukkamer met het
hondje. De metalen parachutes, die I. Spreekmeester voor het gemak al
bevestigde drukkamer, zullen pas dienen uit te klappen bij het bereiken
van dichtere luchtlagen.
Begin 1958 zal in het wegenver
keersreglement een wijziging worden
aangebracht, waarbij bepaald wordt,
dat degene onder wiens toezicht een
auto wordt bestuurd, over een bijzon
der rijvaardigheidsbewijs moet be
schikken.
De minister overweegt, als over
gangsperiode hiertoe de tijd van een
jaar te doen aanhouden, zodat na af
loop van deze termyn ieder die rij
lessen geeft, zich aan het speciale
Instructeursexamen heeft moeten on
derwerpen.
Naar aanleiding hiervan heeft de
BOVAG.-seetie rijscholen besloten In
samenwerking met de stichting VAM
(vakopleiding automobiel- en motor-
rywlelbedrijf) cursussen voor de rjj-
instructeurs te organiseren.
HOLLYWOOD De Amerikaanse
filmster Jayne Mansfield heeft zich
gisteren officieel verloofd met Mickey
Hargltay, do voormalige mr. Universe.
Toen Jayne Mansfield na haar
reis van 40 dagen door Europa op het
vliegveld van Los Angeles landde,
schoof Mickey haar een tien karaats
diamanten ring aan de vinger.
Tocht naa maan:
alleen enkele reis
Wij zouden achtereenvolgens lichtgolven inhalen, die de aarde steeds
langer geleden, hadden verlaten. M.a.w. we zouden door onze kijkers van
uit ons ruimteschip (varend door het heelal met meer dan lichtsnelheid;
de geschiedenis op aarde zich In omgekeerde richting zien afspelen.
wy zouden kunnen zien, of be
paalde feiten, honderden of duizen
den jaren geleden, al dan niet had
den plaats gehad. Welk een heerlijke
wensdroom, welk een verrukkeiykc
gedachte om verder over door te
peinzen!
Waarom ik hier aan herinner?
Omdat, wanneer Iemand tegen zulk
een enthousiaste wensdromer zou
hebben opgemerkt: „Een snelheid
groter dan die van het licht zal de
mens nooit kunnen bereiken, m
alle eeuwigheid niet," zyn enthou
siaste tegenstanders vermoedelijk
zouden hebben geantwoord: „Men
moet nóóit nóóit zeggen".
En ziet, sedert Einstein staat we-
tensehappeiyk onomstoteiyk vast,
dat de lichtsnelheid de grootst
mogelijke snelheid is, dat een grotere
snelheid natuurkundig onbestaan
baar is. Thans weten wij dus met
volstrekte zekerheid: Nooit zal de
mens zich met de snelheid groter
dan die van het licht kunnen ver
plaatsen. Jammer voor de wensdro-
mers over een objectief vaststaand
geschiedenisverloop
Nooit nooit
Soms mag (of zelfs moet) men dus
van nooit spreken. „Men moet nooit
nooit zeggen,'» maar dit blijkt ook
voor het eerste „nooit" te gelden,
Ik herhaal, dat naar myn stellige
overtuiging, de mensheid nooit de
ruimtevaart zal zien in de zin van
een zich verplaatsen van het ene
hemellichaam naar het andere, met
name niet buiten ons zonnestelsel.
Wat dit laatste betreft ik ver
moed, dat collega Oort, tegen wie ik
als astronoom opzie als een dwerg
tegen een reus (zelfs een heel gro
te) dit laatste wel zal beamen. Een
reisduur die, met de thans bereikte
grootste vuurpijl-snelheden, van de
orde van grootte van een half mil
joen jaren zou zijn, daarvan mag
men de mogeiykheid ook in de verst
denkbare toekomst 0,0 stellen.
Daarvan mag men zeggen: „nooit".
Het spyt my te moeten zeggen,
dat ik het speculeren door sommi-
migen op de mogeiykheid van het
bereiken van bijv. 1/3 van de licht
snelheid, dus 100.000 km per secon
de, ofte wel 360 miljoen kilometer
per uur (binnen de stadskom ver
boden!) niet ernstig kan nemen.
Dan zou de reis naar één van de
dichtstbijzijnde planeten van een
andere ster (zon) van de grootte-orde
van 30 jaren worden. Bovendien we
ten deze tyddromers even goed of
nog beter dan ik, dat ook dan het
element van de Einsteiniaanse tij tl -
verkorting nog slechts een zeer onbe
tekenende roi zou spelen. De ruimte
vaarders maken hun zaak heus niet
sterker door zulke wilde speculaties.
Geen retours
Laten we ons daarom beperken tot
de enige reis naar een ander hemel
lichaam. welke thans voor een ernstig
gesprek in aanmerking komt, d.w.z.
een reis naar de maan. Die reis be
hoeft zelfs nog geen etmaal te duren
De afstand bedraagt gemiddeld
slechts 385.000 km, minder dan tien
maal de omtrek van de aarde. De
Spoetnik draalt in een etmaal bijna
zestien maal om de aarde heen.
Ik heb zeer bepaaldeiyk niet ge
zegd, dat de mens nooit een voet op
de maan zal zetten. Ik houd dit doe!
voor uiterst moeilijk verwezenlijkbaar,
maar bepaald onmogelijk acht ik het
niet. Wel heb ik geschreven en
dat houd ik vol men komt nooit
terug. De maan-raket-dienst van het
jaar 2000 zal geen retours, alleen
maar enkele reizen verkopen.
De maan is een hel. Rotsen, as
en zand. Geen water. Geen lucht
en dus ook geen enkel geluid.
O J I no >An ii
Oscar Wilde's "Lord Ar
thur Savüic's crime" lever
de de schrijver Constance
Cox het gegeven voor een
blijspel, dat gisteravond on
der de titel "Voor donder
dag twaalf uur, mylord'
door de Avro-televisie werd
uitgezonden. De regie had
Walter van der Kamp.
Dr. ir. J. M. J. Kooy, rechts,
in gesprek met de Russische
astronevtieuA. Sedce, tijdens
het Internationale Ruimte-
vaartcovgrcs m Barcelona.
In vorige seizoenen heel'
deze jonge televisieregisseui
met over het algemeen goeo
succes enkeie thrillers vooi
de camera gebracht.
Waarschijnlijk was het
ditmaal het thrillerachtig!
gegeven in het blijspel, da! 'tLJ"
hem heeft aangetrokken
maar dat op zich zelf wa-
geen waarborg voor een
vlekkeloze uitzending.
Dat immers werd het zeei
zeker niet. Er waren enkele
aardige beeidtrucjes. Zo nu
en dan kon men zich ook
amuseren over de met eer
hedendaags sausje overgo
ten dialogen, waarin auteu»
Wilde zich zo een meeste
toonde, maar de opvoerin;
miste het sprankelende, da'
veie werken van de Enzp'»
schrijver kenmerkt
het feit, dat het als kauu-
gom werd uitgetrokken, kon
dit niet anders opleveren
dan een veel te trage uil
rending, waarin het samen
spel van de acteurs bleef
plakken.
Voor zover men van enige
:<araktertekening kon spre
ken, waren de figuren zeU
•net zo slecht getypeerd.
Ton Lensink speelde een
tot moorden 'gedwongen
lord met een verdienstelijk!
oose, maar bleef daaronde:
nogal mat, evenals Herbeu
Joeks, voor wie de zoveel
te butlerrol was gereser
tussen '18 en '40 HILVERSOM II. donderdag
Het Omroeporkest o.l.v.
Op 15 november 1932 de gastdirigent dr. Frieder
overleed Dirk Witte. Zon- Weissmann speelt vanavond
dagavond wijdt de AVRO om vijf over acht met
ui haai- serie 'Alsof het medewerking van de Ame-
glsteren was' aandacht aan nkaanse mezzo-sopraan
het amusement tussen de
beide wereldoorlogen. Alex
de Haas brengt Enny Mols-
de Leeuwe, Bert Dijkstra,
Ans Heidenüaal. Bert van
Dongen. Herman Tholen en
het solisten-ensemble van
Nedda Casey en Pierre
Palla, piano, werken van
Vincent d'Indy. Mauricè
Ravel en Manuel de Falla
'Oom Silas', een hoor
spel naar de roman van
Sheridam Le Fanu doo»
Gerard van Krevelen voor Arnold Hill wordt vanavond
de microfoon. In dit pro- in de vertaling van John
gramma zal men de stem Vogelpoel uitgezonden van
horen van Jean-Louis Pi- vijf over negen tot tien
misse. over half elf.
Hij had wel het goede
pakje aan, maar ook hij
werd kennelijk door
kauwgom gehinderd .Het Evenals vorig jaar orga- leden van verenigingen en
aeste kwam Willy Buys niseert de VARA ook dit clubs, legeronderdelen enz.
nog voor de dag ais jaar jn samenwerking met een kindertehuis adopteren,
de revolutionaire Herr ^et Nationaal Bureau voor Van degenen, die daartoe
WinckelkopL Kinderbescherming haar niet in staat zijn, worden
De overige rollen waren grote spceigoedactie met
.'ij onbeduidend en nie- de bedoeling op 5 decern-
ïand blonk er dan ook in ber de kinderen in tehui-
t ven van alle gezindten een
Sinl-Nicolaasgeschenk te
In d" mop van de vo'- geven,
slide wees zal begonnen
bijdragen verzocht op post
giro 12345 van de VARA-
speelgoedactie te Hilver
sum.
Het werk is in de loop-
der jaren uitgegroeid tn'
een bijna nationale actie
Het -.tuk zelf was nogal
7wak van bouw en gereven
•v orden mei proefuitzendm- De opzet is, dat het per- Het vorig jaar kregen mee
gen van de
frOP<.
En voorts „hagelen" er onafgebro
ken met razende snelheid meteoor-
sieentjes omlaag, van zandkorrel
grootte tot kiezelsteentjes. Hoe dicht
die hagelval is, weten we niet precies,
het kan misschien wat meevallen.
Maar een paraplu helpt bepaald niet
De meteorieten, zelfs als ze niet meer
dan een zandkorrel groot zijn, hebben
zulk een razende vaart, dat ze dwars
door ons duikerpak en ons lichaam
heengaan.
Neen, niet door mijn lichaam,
want ik ga niet mee, ik heb nooit
iets voor zelfmoord gevoeld. De ruim
tevaarders zeggen, dat met het oog
op dit gevaar de maanbezoekers on
middellijk toevlucht moeten zoeken
in een grot of spelonk. Aangenaam
vooruitzicht!
Vreselijke wereld! De woeste Sa
hara is daarbij vergeleken een en al
liefelijkheid. Slechts één ding is in
die maannacht zeldzaam schoon- de
aarde, eén schijf aan de h?mel. on
geveer veertien maal zo groot als
onze maan. Ze spreidt een prachtig
zacht licht over de maan-woesteny.
Ze staat onbeweeglijk aan de maan
hemel en men kan haar van de maan
af in 24 uur om haar as zien wente
len!
Landt men overdag, dan heeft
men in het duikerpak niet een ver-
liittings-, maar een koelinstallatie
nodig. Gedurende twee weken on
afgebroken zonneschyn sty'gt de
temperatuur der rotsen er tot ver
scheidene honderden graden Cel
sius boven nul. dus tot ver boven
kookhitte!
Oord des doods. Een grafkelder
voor de mens, die het betreedt.
Ik schreef: Ik acht het niet onmo-
gelyk voor de mens om op de maan
te landen slechts uiterst moeilijk Het
ruimteschip nadert de maan en
wordt nu ook door de aantrekkings
kracht van de maan daarheen sr»-
frokken
Het valt" steeds sneller naai- de
maan Er js daar geen spoor van
gigantische afmetingen is dus niet
mogelijk. Er is maar één middel om
te-pletter-vallen te voorkomen: het
afvuren van „tegen"-vuurpyien.
Daardoor kan, indien precies juist
„gedoseerd" de val worden gebroken,
en theoretisch is het mogelijk, dat
het ruimteschip landt, zo zacht al*
een veertje zich op de grond vleit.
Maar wie gelooft er,'dat dit een
noemenswaardige kans van slagen
heeft? Denkt er steeds weer aan: er
is geen spoor van een atmosfeer, lan
den is oneindig vee! bezwaarlijker
dan op aarde. Iedere mogelijkheid
van een „glijvlucht" of van een wen
telende rotor is uitgesloten. Tien te
gen een, dat men reeds bij de lan
ding verongelukt.
Hierom is ook het ruimtehondje
onherroepelijk ten dode opgeschre
ven. zyn „luchthokje" kan van de
kunstmaan mechanisch afgestoten
worden,' maar niet met voldoende
kracht om zyn razende vaart van
25.000 km per uur aanmerkeiyk ie
verminderen. Het luchthokje wordt
dan zelf weer kunstmaan op wat
mindere hoogte. Zo lang de grens
van de atmosfeer niet is bereikt, kan
de vaart ook verder niet door rem-
kleppen of iets dergelijks worden af
geremd. Er is niets, dat aan die klep
pen weerstand bieden kan. Ons hond
je zal de aardse atmosfeer, laat
staan de aardoppervlakte, nimmer
meer bereiken.
Maar keren we nog even in ge
dachten naar de maan. terug. En
kele leden van het ruimteschip heb
ben een maanspelonk weten te be
reiken met wat voorraden aan le
vensmiddelen, water en zuurstof.
Maar hoe komen ze ooit terug? Dan
moet het ruimteschip opnieuw gelan
ceerd worden. Wel is waar gaat dat
wat gemakkeiyker dan op aarde,
omdat de aantrekkingskracht van de
maan geringer is. Maar er moet toch
een geweldige raket zijn met een
enorme hoeveelheid brandstof. Waar
komt dat alles vandaan? Ja, men kan
verdei- fantaseren.
Maar ik, die (naar ik meen) niet
ten onrechte de naam heb, wat toe
komstmogelijkheden betreft, niet
voor een kleintje vervaard te zijn,
kan dit alles niet ais ernstig zien.
Wel als ernstig in andere zin. Ik zie
de mogelijkheid, dat een aantal der
allerbesten, allermoedigsten onder
de jongeren van ons aardse geslacht,
hun leven zullen gaan offeren voor
een nutteloze waan.
Dr. ir. J. M. J. Kooy, de voorzitter
van de Nederlandse Vereniging voor
Ruimtevaart, blijft het met prof.
v. d. Bergh oneens. Dr. Kooy gelooft
wel degelijk in ruimtevaart. Hij zegt:
„Inderdaad zal een snelheid van
100.000 km per nog weinig in
vloed op de tijdrekening hebben, de
tijdverkorting zal nog gering zijn.
Maar wie zegt dat we niet veel gro
tere snelheden zullen kunnen halen?
Natuurlijk moeten we deze dingen
wel zien „over onze tyd heen". Prof.
v. d. Bergh heeft groot gelijk als hij
zegt, dat dit interstellaire verkeer de
eerste eeuw of' zelfs de eerste eeuwen
niet waarschyniyk is. Maar „totaal
onmogeiyk"nee, dat kan hy
niet bewijzen, dat is een subjectief
oordeel." Dr. Kooy was kort in zijn
commentaar op professor v. d. Berghs
mening over de kansen van de
Spoetnikhond: „Laat professor v. d.
Bergh even afwachten
Professor Oort, directeur van de
Leidse Sterrenwacht, merkte het vol
gende op: „Ach, vanzelfsprekend ge
schiedt het schrijven en discussiëren
over het reizen naar andere zonne
stelsels, andere sterren nog in de
speculatieve en fantastische sfeer.De
kwestie van de tydsverkorting Is punt
van discussie onder de theoretische
fysici, het praktische nut is voorals
nog academisch. Professor v d.
Berghs memng over de onmogeiyk-
heid terug te keren van de maan
kan ik nog steeds niet delen. Het zal
moeiiyk gaan het terugkeren
met de thans bekende brandstoffen,
maar op dit gebied kan veel veran
deren."
Advertentie I.M.
eievisiezender soneel in fabrieken, werk- dan 32.000 kinderen een j enige atmosfeer, afremming door
plaatsen en op kantoren. Smt-Nicoiaasverrassing
een parachute, zelfs van de meest
