Het Vrije volk | 1958 | 28 januari 1958 | pagina 2

BOEK BESLUIT WERK
VAN RAMPENFONDS

Loonconflict bedreigt
Londens busvervoer

Ruime bol voor kleine
én grote hoeden

Venhaêt

rodenj

ZWARTE DAG

ffftrrll

Prins vangt
barracuda

KOUSEN

REPEN en BLOKJES

HET VRIJE VOLK DINSDAG 28 JANUARI 1958

PAGINA 3

-niiinininiiiiuiiiiiHUiiiniiiiHiiiiiiiimiiiiiiiiiniitmimuiimnfiimuiHnnn

REGERING CONTRA 53.000 CHAUFFEURS

F (Vervolg van pagina 1)

De dramatische laatste ogenblikken van de Neutron ztjn gis
termorgen opnieuw beleefd door de passagiers, die de ramp
met dit KLM-toestel vorig jaar overleefden.

Toch storing

Conclusie

Indringende vraag

Kamers en Pensions
Woningen, Huizen, enz.

uiterst goedkoop

Personeel gevraagd

Snerpend geluid

Te koop aangeboden

Huwelijk

Diversen

NIEUW VERSCHENEN,

slechts

Deskundigen verdeeld: ook
storing kan Neutron fataal

MONROVIA (ANP) Prins
Bemhard heeft tijdens zijn
officiële bezoek aan Liberië een
barracttla gevangen een ge
vaarlijke, vraatzuchtige vis. Bij
was op de visvangst gegaan met
het jacht van president William
V. S. Tubman. Het dier i$ tij
dens een maaltijd op de boerde
rij van de President geconsu
meerd

tron. Zij verklaren de geluiden en
de beelden, die de passagiers heb
ben waargenomen. Zij hebben die
laatste minuten seconde voor se
conde nagegegaan. Daaruit vormen
zij de theorie, die met een aan ze
kerheid grenzende waarschijnlijk
heid de oorzaak van de ramp dui
delijk maakt.

De inspecteur van de Rijkslucht
vaartdienst, W. A. Rietbergen, acht
het uitgesloten, dat er een noodlot
tige technische storing is opgetre
den. De klap, die de passagier Wage
naar heeft gevoeld, is volgens hem
de eerste aanraking van het toestel
met het water geweest.

•Kan niet een plotselinge storing
in de stuurinrichting de duik in zee
hebben veroorzaakt.' vraagt de heer
Backer nog. "Vrijwel uitgesloten'
antwoordt de inspecteur. 'Een der
gelijke storing kan onmiddellijk ge
compenseerd worden.'

De Neutron verongelukte op 15 juli
1951 onmiddellijk na de start van
Biak bij Nicuw-Guinea. Op vier kilo
meter afstand van het vliegveld
stortte het vliegtuig in zee.

Zevenenvijftig mensen verloren het
leven bij dit ongeluk. Daaronder wa
ren acht van de negen bemannings
leden. Enige weken later overleed ook
de stewardess aan haar verwondin
gen.

Tien passagiers overleefden de
ramp. Zij bevonden zich in het
staartstuk van de machine, dat op
een koraalrif was blijven hangen.

houdt in, dat de gezagvoerder op dat
moment nog niet een technische
storing moet hebben waargenomen.
Bovendien stond de Neutron nog in
radiotelefonisch contact met het
vliegveld en zou een storing toch ze
ker langs deze weg zijn gemeld.
Het is verder niet onmogelijk dat
de Papoea's de weer aangestoken
landingsiichten voor vuur hebben
aangezien.

De vlieger moet, zo meent de heer
Backer, zijn afgeleid door de ver
schillende handelingen, die hij moest
verrichten. Vermoedelijk heeft hij
niet gelet op de instrumenten om de
hoogte te bepalen, maar zich ge
oriënteerd op objecten buiten het
toestel. Boven zee in nog nachtelijke
uren en in een lange daling, zoals
die gebruikelijk is bij een low-run,
zijn de omstandigheden voor ge
zichtsbedrog bijzonder gunstig.

Al deze factoren kunnen ertoe heb
ben geleid, dat gezagvoerder De Roos
zijn low-run-daling te ver heeft
doorgezet en het toestel in zee heeft
gevlogen.

De Raad zal op 10 maart uitspraak
do»n.

Voor de Baad voor de Luchtvaart in Den Haag hebben zij verteld, wat
zij in die laatste minuten meemaakten, zagen en hoorden.

Beheerst gaven ze verslag van de gedragingen van de Neutron vlak voor
dat het toestel in zee stortte. Bijna precies soms beschreven zij de onder
gang van deze Super Constellation.

idee, wat die technische storing ge
weest kan zijn.

Enkele commissieleden houden het
op een andere mogelijkheid: een on
juiste visuele indruk bij de vlieger
van zijn hoogte. Waarom meent ka
pitein Den Hollander dat de vlieger
zich niet in zijn hoogte heeft ver
gist?

'Ik weet,' antwoordt hü, 'dat bij
een spiegelgladde zee de vlieger geen
enkel visueel aanknopingspunt heeft
om zijn hoogte te bepalen. De zee
was echter rimpelig. Bovendien was
er het silhouet van Owi. En: beide
vliegers bevonden zich na de start in
de cockpit. Een voldoend aantal ar
gumenten om een visuele misreke
ning uitgesloten te achten.'

De KLM-gezagvocrder Roelofs
meent, dat in de verklaringen van
de heer Wagenaar en de Papoea's
aanwijzingen zijn voor technische
onregelmatigheden. De lieer Wage
naar had de uitlaat van de motor
afwisselend langer en korter zien
worden. De Papoea's spreken over
een zelfde verschijnsel. Dat zou er
op wijzen, dat gezagvoerder De Roos
gas heeft teruggenomen, meent hij.

De heer Wagenaar wordt weer naar
voren geroepen: 'Wanneer zag u die
verandering in de uitlaatvlam.' 'Ik
ban het niet met zekerheid zeggen,
maar het was in ieder geval voor de
mededeling van de gezagvoerder, dat
we nog eenmaal de lichten van Biak
zouden zien.'

Daarmee was het verschijnsel ieder
belang ontnomen. Het was immers
waargenomen voor de noodtoestand
intrad.

De chef van de Lockheed-afdeling
bij de KLM, de heer C. A. Bruj'ne-
stein, heeft de wrakstukken, die men
kon bergen, onderzocht. De brand-
sporenwijzen erop. dat het toeste!
pas in brand is gevlogen, toen het-
al in het water lag.

De heer F. H. van Weijdom Cla-
terbos, inspecteur bij de Rijkslucht
vaartdienst wijst op tegenspraken in
de verschillende getuigenverklarin
gen. 'Overziet men echter het geheel
van de verklaringen, dan merkt men,
dat er vrijwel tot het laatste moment
rust aan boord is geweest. Men krijgt
de indruk, dat de gezagvoerder zich
niet bewust is geweest, dat hij zich
door degeringe hoogte in een ge
vaarlijke situatie bevond.'

Ook hij acht het uitgesloten, dat een
technische storing de oorzaak is ge
weest van het ongeluk.

Even na' tien uur opende de voor
zitter van de Raad voor de Lucht
vaart. mr. j. E. van dei- Meuien. de
zitting met een verslag van wat zich
op 16 juli heeft afgespeeld.

Ook over het rapport dat de
luchtvaartcommissie van Nieuw-
Guinea heeft, opgesteld, bracht mr.
Van der Meulen verslag uit. Daarin
•worden twee mogelijkheden gege
ven voor de oorzaak van het onge
luk.

De eerste: in het laatste deel van
de vlucht is een zich snel voortzet
tende technische storing opgetreden.

De tweede: de gezagvoerder heeft
zich, toen hij na de linkerbocht bij
het eiland Owi weer de verlichte
landingsbaan van Biak naderde, ver
gist in de hoogte en in 2ee is gevlo
gen. Een onjuiste indruk van de wer
kelijke hoogte komt. vaker voor bij
piloten die op'een verlichte landings
baan aanvliegen.

Met een Super Constellation de
Neutron was een toestel van dit type'
rijn zes vluchten gemaakt om tot
een reconstructie van de ramp te
komen.

De achtergrond van deze zaak is,
dat het Londense buspersoneel al
tijd meer verdiende dan het perso
neel in de provincie, ofschoon pro
vinciale en Londense bussen vaak op
eikaars traject rijden.

Ruim een jaar geleden heeft het
provinciale buspersoneel na een
langdurige en kostbare staking een
opslag van 25 shilling per week ge
kregen. Het Londense personeel wil
dus herstel van het vroegere ver
schil bereiken.

Secretaris-generaal Cousins van de
Transportarbeidersbond zei naar
aanleiding van de afwijzende brief
van de minister: 'Het schijnt, dat de
regering er op Uit is opzettelijk on
rust in. de bedrijven te verwekken.
Ik ben verbaasd een-dergelijke brief
te ontvangen.'

Papoea's eenstemmig

De raad onderzocht de verklarin
gen van de Papoea's kritisch. Allen
hebben verklaard, dat de Neutron
brandde, toen hij nog in de lucht
was. Dit is voor de kapitein Den Hol
lander eigenlijk de enige aanwijzing
geweest van een technische storing.

Men mag aannemen dat deze Pa
poea's 'elkaar gesproken hebben voor
het verhoor," zegt prof. "Van der
Neut, een van de leden van de raad.
'Inderdaad,' zegt kapitein Den Hol
lander. De Papoea-verklaringen krij
gen plotseling minder kracht,

'Als er inderdaad een technische
storing was geweest,' gaat- prof. Van
der Neut voort, 'zou het toch wel
over de radio zijn meegedeeld, zo
dat het vliegveld maatregelen kon
nemen voor een noodlanding.'

Ook de Papoea's zijn door de Nieuw-
Guinca-commissie gehoord. Zij had
den allen brand waargenomen, foen
de Neutron nog in de lucht was. Een
grote vlam aan de bovenkant van de
rechtervleugel, toen het toestel zijn
linkerbocht draaide, later een kleiner
vuur, ook in de linkervleugel. Bran
dend zakte het vliegtuig langzaam
naar de zee.

Vlammen heeft mr. J. O. de Rijk.
een van de overlevenden, niet gezien.
Hij verscheen als eerste getuige voor
de Raad.

'Ik had het idee. dat we niet bin
nen de gewone tijd de normale hoog
te bereikten. Plotseling leek het, of
een van de rechtermotoren met iets
In botsing kwam. Over cte geluids
installatie werd meegedeeld, dat we
nog eenmaal de lichten van Biak zou
den zien en dan naar Amsterdam
zouden gaan.

De heer Backer begint zijn conclu
sie met vast te stellen, dat de start
van de Neutron normaal was. De
weersomstandigheden waren goed,
het toestel was luchtwaardig, de be
manning was gezond.

Toen gezagvoerder De Roos van de
verkeerstoren toestemming had ver
kregen voor een iow-run. heeft hij
met een snelheid, die groter was dan
normaal bij een dergelijke manoeu
vre, de linkerbocht gemaakt in de
richting Biak. De passagiers werden
toen ingelicht over het nog eenmaal
overvliegen van Biak.

Tussen deze mededeling en de duik
in zee lagen volgens de getuigenver
klaringen en de reconstructie van
het ongeluk slechts vijf tot vijftien
seconden.

Op het moment van de mededeling
aan de passagiers moet het toestel
al zeer laag hebben gevlogen: 50 75
meier. Het spreken tot de passagiers

De heer: Backer veronderstelt: Bij
een technische storing had het toe
stel nog op één motor kunnen wor
den binnengebracht, mits het vol
doende hoogte had. Is het niet mo
gelijk, dat door een visuele fout bet
toestel al te laag was om een tech
nische storing te kunnen opvangen?
Was de Neutron in de linkerbocht bij
Owi verder 'doorgezakt', dan de vlie
gers dachten?

Een indringende vraag, een benau
wende veronderstelling, waarmee het
getuigenverhoor wordt afgesloten. De
zitting wordt geschorst.

's Middags reconstrueren de des
kundigen uit de getuigenverklarin
gen de laatste vlucht van de Neu-

RIANT WONEN 's-Hertogenbosch
Moderne middenstandswoningen
in twee verschillende typen, in
één der mooiste woonwijken van
de stad („De Pettelaar"). Vesti
ging vrij. Garages beschikbaar,
vlakbij winkelcentrum en fraaie
plantsoenen. Het grotere type is
Bijzonder geschikt voor praktijk
uitoefening, zoals voor doktoren,
advocaten, accountants enz. Ge
heel aangepaste Indeling. Eigen
geld vanaf 2950,-. maandel. be
taling vanaf f 195.50. In), aüc
werkd. van 13-16 uur la de mo
delwoning (Karei do VIjJdef.tr.
59) en oij J. Bolte, v. d. Voort
V. Ztjplaan 69. Utrecht, tel. 030-
25808.

VAKANTIE. Kamers met gebruik
van keuken 2,- per persoon
per dag. Campinghotel De Klok
paterswolde.

Echtpaar met zoontje 214 Jaar
zoekt zellst. HULP ta de huish.
v.d.e.n, Leeftijd id 25 Jr. Huise
lijk verkeer. Prettige omgeving,
zeer gunstige voorwaarden. Fam.
Boas, Kattenburgergracht 5,

A'data. Tel. K 20-53178.

BIJVERDIENSTE, Gratis Inlich
tingen. Postbus 36 te Dordrecht.

Een paar seconden daarna hoorde
ik een doordringend snerpend geluld.
Onmiddellijk daarna volgde een he
rig ratelen, kennelijk uit de moto
ren.

Het toestel begon te schudden. Ik
dacht aan het rotsmassief b(j Biak.
Toen viel het geluid weg. Onmiddel
lijk daarna stortte het toestel links
voorover naar beneden.'

Na een vraag van mr. Van der
Meulen beschrijft mr. De Rijke de
laatste duik van de Neutron. 'Gedu
rende vrij lange tijd. dook het toe
stel geruisloos naar beneden.

Toen realiseerde ik me pas: dit is
het einde. Ik heb mijn vrouw aan
gekeken, ik trok mijn knieën op. Het
was een zeer geruisloze val.'

Mevrouw De Rijke verschijnt voor
de Raad. Bijna fluisterend antwoordt
ze op de vragen.

'Ik dacht dat er plotseling een ge
weldige storm opstak, zo begon het
toestel te schudden.' Geluiden heeft
ze niet gehoord, vlammen heeft ze
niet gezien, van een onregelmatig
heid in de motoren heeft ze niets
gemerkt.

Strak, recht, zit daarna de lieer S.
de Boer voor de Raad. Ook hij be
hoort tot de tien passagiers die de
ramp overleefden. Hij heeft maar
weinig onregelmatigs waargenomen
voor de aanraking met het, water.

Uitvoeriger over de gebeurtenissen
tussen start en neerstorten is de heer
H. O. Wa-enaar.

Brekend geluid

Twee maal heeft hij een klap waar
genomen. De eerste maal een brekend
geluid, naar zijn oordeel aan de iin-
kervoorkant tan het toestel. Het
leek een botsing. "Toen al wist ik. nu
is het afgelopen. Ik raakte toen gees
telijk verstard.'

Later kwam er een tweede klap.
'Alles ging aan flarden,' vertelt de
heer Wagenaar, 'maar het was geen
explosie."

Heeft u die eerste klap niet alleen
gehoord, maar ook gevoeld?' vraagt
het lid van de Raad prof. dr. J.
Jongkind.

'Ja. ik voelde het duidelijk,' is het
antwoord.

Twee matrozen komen in de ge
tuigenbank: de korporaal-schrijver
Van Geenhuizen en de torpedo
maker Heres. Zij hadden de wacht
op de 'Kortenaer', die op het mo
ment van de ramp in Biak lag.

Beiden hebben zij de start van de
Neutron gezien. Beiden hebben zij
gezien, hoe het toestel op een gege
ven moment weer de landingsiichten
aanstak.

Volgens Van Geen huizen, nadat de
Neutron het eiland Owi ai was ge
passeerd. volgens Heres al boven het
eiland Owi.

Geen vuur

Vuur hebben beiden niet gezien.
Evenmin hebben ze geluiden ge
hoord.

Kapitein-luitenant ter zee vlieger
J. L. den Hollander, voorzitter van
de luchtvaartcommissie van Nieuw-
Guinea, die de zes reconstructie-
vluchten beeft meegemaakt, getuigt
hierna.

'Mijn persoonlijke visie Is, dat een
technische storing de primaire oor
zaak van de ramp is,' zegt deze ma
rine-officier, maar hy heeft geen

NAAIMACHINES. Grote voorde-
liga keuze, 3 jr garantie 2.50
per week). Baadmachine 35.-,
t 45. 55. Trapnaaimacb. t SS.
Ffaff trapnaalmacb. t 85. Slager
irapnaaimacb - 95. Singer in-
zlnXtoach. f 125. Husqvam» '3-
zinKmucMnes f 125. Pfa.fi in-
stoKmach. 125. Lewecstein <sa-
lonkast t 175- Singer elektr. com
pleet 165. Singer in luie salon-
kast i 225. Inkoop. Verkoop. Ver
huur. Levering door geh. Neder
land. S, Schouten en Zonen, 2e
Hugo de Grootstraat 22. A'dam.
Tel. [phone].

Nieuwe BABYBOX met verhoog
de vlonder f 18,75, Plastic box
kleed-7,95. stoel 17,25. 3. O. A.
Hoemig. Claes de Vrieselaan 152a
tel. 31263, Botterdam.

HUWELIJK! Wenst u een op
recht gemeende kennismaking?
Kom of schryr vrijblijvend naar
Wcreldkoerler, Statenweg 97d,
Rotterdam. Telefoon 43370. Kan
tooruren 0—9. Ook 'a-zaterdags.

Herplaatsing wegens misstelling.
WORDT LID van ons Huwelijks-
en correspondenticcentrum. La
ge contributie. Vraagt Inlichtin
gen aan: Felix Postbus 84, Am
sterdam.

20 KORTING op alle Duitse
Televisietoestellen, type 1958 oa.
Grundlg, Blaupunkt, Graetz,
Loewe-Opta, enz. enz. Direct uit
voorraad leverbaar. Volledige
service-dienst. Door eigen Im
port is deze unieke aanbieding
mogelijk. Denk om de a.s. be
lastingverhoging. De man der
radioprijsverlagingen Radio
Prins, specialist sinds 1918. Har-
tenstr. 2a, tel. 46181, A'dam.

lUls;

HOEST? Keelpijn? Nattermanns
Brenehlsum Elixir helpt, lost
taal slijm op, neemt de prikkel
weg. Flacon f 2.- bh elke drogist.

DAK ÖNDERHOKI. DafelekSage-
problemen. Reijll Rubber Dak
cover, koudgekwast. duurzaam
in elk opzicht een succes.
Vraagt prospectus. Dejobo, Slo
ten. N.-H.

kunstgebitten-reparaties

le klas werk onder volledige ga
rantie. Billijke tarieven. O kunt
er op wachten. Instituut „Den
tin»", Hoogstraat 40. Tel. 126010.
R'dam.

Voor lonten in telefonisch
opgegeTen advertenties
koutten wit {een enkele
verantwoording aanvuur
den.

DlractW

N.V. De Ar beide rsperi

Yerfcade Repen in 6heerlijke smaken. 20 cent pccsaiii

Extta dikke Repen in 3.'smaken- -iffrjCcntpecstuk

Chocdlade Blokjes in 6 smafcenw»... docent persfiAj

L RAYON I-W

X NYLON mag

wonetelkcws I

3, NYLON |M

kristol koos I

NYLON «Aft

noodloos JL

3 PERLON «ragg

wondeikous

Voor wie het kleine eert, een
zomerhoedje uit de nieuwe
collectie van Marie-Christi-

ane.

Het is gemaakt van dikke, zwart
wit gestreepte katoen en het
heeft een stijf, rolrond ranje om
de ruime bol. Het smalle lint is
zwart met hei-oranje. Een hoedje
voor wie nog heel jong is.

MENHO TKR BRAAK;

Dr. Domay verliest....
LEON FRAPtÊ:

De bewaarschool
GRAHAM GRKENEi
Kogels A contant
s. greup roldanus:
Da humeuren in do piraat
der weduwen
ERICH KXSTNKR:

Fabian
JACK LONDON:

Pit-tah, de grijze wolt
Ais de natuur roept
LXAM OTLAHERTY;

De verklikker
CEOBGE O.HWBU,

®8it
ANN PETST:

De straat
B TRAVEN

Het dodenschip
J. P. ZOOMERSVERMHER
Hes boek van Koes]*
Het boek van Gij,

Het boek van FUp en Janth
Het boek m Heine mite

Voor de vrouw ^die^naar de
teren die mode op de voet te vol-

Links een van zijnjgrote hoeden,

totd eindigt Itt, In de nek èn ie

een chique variatie op de zuid-

wester. ne teruggeslagen rand. De lmpriir.e

Rechts een van de weinige klei- is een shangtung: de kleinere

nere hoeden vanBarthet: een hoed hoed werd gemaakt van Shetland- 0

met een ruime en vrij hoge bol. wol (lichtbruin met een blauw-

maar met rondom een slechts klei- groen lint).

AP-BOEKHANDEL - Slaak - Rotterdam - Tel, 111030

Verzoeke te zenden uit de ABC-serle ad 1,25 de
volgende titels:

ROTTERDAM: West-
kruiskade 67, TeL 30459;
Beijerlandselaan 120-122,
Te!. 71214; Jonk. Prins
straat 132, TeL 11395S;
Katendr. Lagedfjk 392-
394, TeJ. 73797; Hoog
straat 157, Tel. 114574.

DORDRECHT: Vooratr.
268, Telefoon 7338.

Haam
Adres

Woonplaats: