JA M 5-Ö
9?
kleine gemeente
clclt
uit op
Maasstad dringt steeds verder polderland in
Rotterdam
I
Verkeer blijft nogal
netelig probleem
mm
K
uit
Reizende
timmerman
r»Pjr*
/I
t&LiMtoM; mÊk
mr&smt y
i
^ipi
het vrije volk
fei xSi
o" g^Tijl
Eens stonden we met burgemeester A. van Dijk op Poortu-
gaals gebied in een dijkbocht. Het lage polderland met zijn vette
kleivelden lag voor ons. Wij keken in de richting van de Spij-
kenisserbrug. „Daar komen de duizenden huizen te staan, die
Rotterdam wil bouwen," zei burgemeester Bram van Dijk en met
een brede armzwaai wees hij het gebied aan.
Klimroosje noemen de bouwarbeiders van de Meeuwenplaat
Hennie Smit. Ze is een lang, snel opgeschoten slank meisje.
Toen ze in april van dit jaar naar de Meeuwenplaat kwam
hebben de bouwarbeiders van de SSN, Volker en Van Stralen-v.
d. Have een beetje vreemd opgekeken. Zij vroegen zich af, wat
dat meisje daar in de bouwrimboe van de Meeuwenplaat kwam
doen.
Hennie Smit was „keetjuffrouw" geworden. Zij kreeg de zorg voor
één van de kantines op de kleivelden van de polders langs de Oude
Maas. Daar waren hulzen-in-opbouw.
Het ging snel
Dubbele boekhouding
Poortugaal zal een dubbele boek
houding moeten inrichten, om de in
komsten en uitgaven, waarop Rotter
dam en Poortugaal aanspraak kun
nen maken, uit elkaar te houden.
***3 A';
I»
Wereldhaven Rotterdam
wamvwrm
V<*<£
mntsjy
ïsims!*
ARIE STREEFKERK, Statenweg
•w 75.en 7RITS ROELSE, Rosestraat 112,
fl IC S 1 timmeren de grote balkonstukken in
.•-«v.VJS
HlllJSlHp', t
Nu, anderhalf jaar later, staan er de eerste honderden huizen-in-
aanbouw. In de burgemeesterskamer zit opnieuw de burgemeester
van deze 3200 zielen tellende gemeente (de bevolking van het Delta
ziekenhuis niet meegerekend). Binnen enkele jaren zal zij tot 15.000
zielen zijn uitgegroeid.
Poortugaal wordt opgestoten in de vaart der ontwikkeling van de grote
buur: de wereldhaven. Poortugaal wordt door elkaar gerammeld. Met de
Meeuwenplaat, deel van Groot-Hoogvliet, staat de wereldhaven op de drem
pel van de oude dorpsgemeenschap. Verleidelijk of vreesaanjagend? De be
volking van Poortugaal neemt die ontwikkeling nogal laconiek op. „Wij wil
len hier graag ons zelf zijn en blijven," zegt burgemeester Van Dijk.
elkaar, temidden van een zee van
balken en planken.
-
7-Jvin s^av nn de koffiepauze (van \Peelen, Rinus Laanen en Arie Niea-,deel in de opbouw van de Meeuwen-
links naar rechts): Herman en Toonj wenhout, die stukadorend hun aan-1 plaat leveren.
Huizenvliegen' grond
Er zijn onverwachte, nieuwe kan
sen voor de Poortugaalse gemeen
schap gekomen.
Zo is er 130.000,in de gemeen
tekas gevloeid, omdat Rotterdam een
breed gebaar tegenover het mede
werkende Poortugaal wilde maken.
130.000,betekenen veel voor een
kleine gemeente. Het bedrag kwam
uit de bouwieges. Moest Rotterdam
dat hebben of Poortugaal?
„Niet klein zijn," zei de grote broer
en Poortugaal kreeg de kans om voor
z'un circa "00 gezinnen allerlei plan
nen uit te broeden op sociaal en cul
tureel terrein, waartoe het anders
nooit in staat zou zijn geweest,
Poortugaal gaat scholen bouwen,
wel drie in een klap. Op het donjse
gemeentehuis zullen meer ambtena
ren gaan zetelen: voor de burgerlijke
stand, want de Meeuwenplaters zul-
Tegen het einde van het vorige jaar was daar op een goede dag
een zandauto de helling van de Groene Kruisweg afgezakt om de
eerste kubieke meters zand te storten voor een weg, die naar het
vlakke bart van de Meeuwenplaat moest voeren.
Tussen april en nu liggen nog maar
nauwelijks acht maanden. In die
acht maanden zijn de kleivlakten van
de Meeuwenplaat omgewoeld.
Na de zandauto's kwamen de vracht
wagens met bouwmaterialen. Heistel-
s
■Ukr'A
KLIMROOSJE
....Keetju ff rouw Hennie Smit, met
haar zestien jaren een heel aparte en
zonnige verschijning in de bouwende
mannenwereld van de Meeuuienplaat.
lingen werden aangevoerd en stonden
weldra overeind. Zij tekenden zich
af tegen de wisselende luchten boven
IJsselmonde en Voorne-Putten. En
nu al hebben de eerste bewoners de
nieuwe huizen van de Meeuwenplaat
betrokken.
De Maasstad dringt weer verder het
polderland In. Het landelijke oude
Charlois is opgeslokt. Het oude Ka-
tendrecht verdween. Pernis kwam
onder de reikwijdte van Rotterdam.
Het stoomtrammptje van de RTM
bleef tot na de Tweede Wereldoorlog
de vage, maar rokende verbinding
tussen de landelijke wereld van de
eilandbevolking en de gistende stad,
de wereldhaven aan de rivier, die in
dichterlijke term de bijnaam kreeg
van de .Koningin van de Maas".
Misschien hoort Klimroosje nu voor
het eerst, welk een weidse naam dit
Rotterdam zich heeft aangemeten.
Waar kan zij de koninklijkheid van
die oude wereldhaven vinden?
Zij woont in het nieuwe Hoogvliet
en zij zal zeker wel eens de weg naar
de stad zijn gegaan via de Oranje
boomstraat of via de Rosestraat. Daar
wonen de burgers en burgeressen
van de Koningin van de Maas in hui
zen, die weinig majesteitelijk zijn.
Als klimroosje baggert door de
modder van de voorlopige, hobbelige,
onaffe wegen van de Meeuwenplaat,
dan zal ze zich misschien ook afvra
gen: „Is het zo altijd gegaan, is zo de
Koningin van de Maas ontstaan?"
Hennie Smit vindt haar werk in
de kantine bijzonder prettig. Ze zet
koffie en thee voor de mannen, die
hier in de arbetdspauzes even. komen
uitblazen. Ze is er getuige van, hoe
hier op de Meeuwenplaat, bijna ge
heel op het grondgebied van de ge
meente Poortugaal, een grote Rotter
damse stadswijk wordt opgebouwd,
achttien kilometer uit het hart van
de grote stad, waar aan de Coolsin-
gel het stadhuis staat en daarachter
het Stadstimmerhuis, waar zulke
plannen als de Meeuwenplaat, Groot-
Hoogvliet', Europoort en zovele andere
uitgedacht, op papier gezet en tot
uitvoering gebracht worden.
Maar waar is de verwondering?
Op de Meeuwenplaat is het begon
nen als in de wellanden van Pan
drecht en Zuidwijk, in de landelijk
heid van Overschie, in de polders van
Schiebroek, in het onderdijkse gebied
van Hoogvliet onder de mistige rook
van de monsterraflinaderijop zekere
dag hebben landmeters paaltjes uit
gezet, metingen verricht, touwtjes ge
spannen. Toen verschenen de zand
auto's en de vrachtwagens met ma
terialen, de helers met hun stellingen
en hijpalen. De wegenbouwers van de
gemeente kwamen en de betonmolens.
Voor de landelijke rust en orde
kwamen chaos, stof en modder. En
telkens weer kon men zich afvragen:
moeten hier mensen komen te wonen,
sullen hier ooit geplaveide straten
met groenzomen ontstaan, zullen hier
ooit in de avonduren de lantaarns
oplichten langs straten?
Klimroosje-Hennie Smit heeft het
op de Meeuwenplaat allemaal zien
groeien en het ging snel, zoals ze
zelf snel is gegroeid, als een klimroos.
Zij komt op de modderwegen van de
Meeuwenplaat de vier stukadoors te
gen: Herman en Toon Peelen, de
beide broers. Rinus Laanen en Arie
Nieuwenhout. Met een zwaai van
haar armen snelt ze langs de man
daar, die met zijn kuitlaarzen aan
ook de vetste modderbrij niet schuwt:
J. H. Rood, terrazzowerker, al veertig
jaar in de bouw, door weer, wind en
werk gestaald.
Hij woont in de Gouvernestraat 51,
in één van de oude huizen in een
oude buurt van de Koningin van de
Maas, in een wijk, die niet meer be
antwoordt aan de moderne normen
van wooncultuur en die daarom eer
tijds verdwijnen moet.
Rood helpt hulzen bouwen voor
mensen, die de grote stad zullen ver
laten om in de randwijk van Rotter
dam een nieuw begin te maken. Voor
mensen ook, die van verre naar de
stad worden toegézogen, omdat daar
zoveel werk is en die hopen hier hun
brood te zullen verdienen en het
beetje geluk te vinden, dat de zeker
heid van arbeid en bestaan mogelijk
maakt.
Als dit jaar ten einde loopt, zal Rot
terdam 5800 nieuwe woningen aan
zijn voorraad hebben toegevoegd. Dat
hebben ze ons verzekerd in het Stads
timmerhuis. In 5800 nieuwe wonin
gen kunnen zo ongeveer 30.000 men
sen wonen. Huizen bouwen in één
jaar voor 30.000 mensen, dat be
tekent zoveel als een bevolking voor
een middelgrote stad onder dak te
brengen.
Bood en de beide'Peelens, Rinus
Laanen en Arie Nieuwenlióut en al
die andere bouwarbeiders weten,
waaraan zij bouwen. Ze kwamen
naar de Meeuwenplaat, nadat ze de
laatste hand aan een ander werk van
huizenbouw hadden gelegd.
Hun beroepsleven .speelt zich af
tussen het steeds weer beginnen en
steeds weer beëindigen van bouw-
objecten, die veel op elkaar lijken. In
het schaftuur spreken ze daarover
nauwelijks. Zij „bouwen".
In Poortugaal horen de mensen
nu al maandenlang de doffe dreu
nen van de heiblokken. Zij weten
het: de stad rukt op en is in zijn
opmars niet te sluiten. 2800 huizen
komen er op de - Meeuwenplaat,
Poortugaals gebied; bijna net zo
veel huizen als er mensen wonen in
Poortugaal.
De Poortugalers zelf laten het over
zich komen. Zoals de Spjjkenissers
het over zich laten komen, zoals de
oude dorpsbevolking van Hoogvliet
het over zich heeft laten komen.
De uitstulpende wereldhaven blijft
aan de gang. Het einde is nauwelijks
te zien.
J. H. ROOD
veertig jnar in ie bouw....
Rotterdam stulpt uit, groeit
naar alle kanten, tot over de
grenzen van-andere'gemeenten
heen. Zoals op"'de Meeuwen
plaat, in Poortegaal. Zo driftig
is die groei, dat zij soms de
plannenmakers en uitvoerders
overrompelt en zo snel gebeurt
het allemaal, dat men soms
geen tijd lijkt te hebben zich
te verwonderen over wat er
aan de gang is.
Groot-Hoogvliet zal binnen
enkele jaren op de Meeuwen
plaat 2800 huizen met een be
volking van 12.000 tot 15.000
zielen rijker zijn. Groot-Hoog
vliet wordt de satellietstad
Groot-Rotterdam.
Van de Mecuwenplaat tot
het stadshart is het achttien
kiiometer gaans. Vraag: wat
gebeurt er met de verkeers-
verzorging.
Poortugaal heeft 3200 inwo
ners. Wat gebeurt er met die
oude dorpsbevolking
Zijn de toekomstige Meeu
wenplaters nu Rotterdammers
of Poortugalers Zal de Rot
terdamse of de Poortugaalse
brandweer in de Meeuwenplaat
moeten blussen, als er brand
ontstaat
Zo duiken er honderden
vragen op. Zij houden verband
met de opmars van de grote
stad naar de cilandcnwereld.
len zolang een grenswijziging daar
in geen verandering brengt Poor
tugaalse ingezetenen zijn, op een paar
na, wier nieuwe huizen net op Rot
terdams grondgebied staan.
Op die rekening van „baten en las
ten" zullen heel wat verrekenposten
voorkomen. Zo bij voorbeeld de hon
denbelasting, de opcenten voor de
personele belasting, de reinigingsbe
lasting, de grondbelasting, de leges-
gelden. die de bewoners voor hun
woonvergunning verschuldigd zijn.
De brandweer zal royaler moeten
worden georganiseerd; dat zal Rot
terdam doen, maar Poortugaal zal
het uit die „baten en lasten"-reke-
ning moeten betalen. Het politie
korps zal moeten worden uitgebreid.
Rotterdam zal het huisvuil opha
len, maar de rekening presenteren
aan de ontvanger van Poortugaal.
De rioleringsbeiasting gaat naar
diezelfde rekening van baten en
lasten.
Al die zaken hebben de belde ge
meentebesturen heel verstandig en in
goed overleg geregeld. Zij hebben een
privaatrechtelijke ovèreenkomst.
maakt. Geen wet of verordening is er
aan te pas gekomen.
„Ik verwacht geen moeilijkheden
met Rotterdam", zegt burgemeester
-Van Dijk, die een gemoedelijk en
verstandig mens is, maar die overi
gens heel goed het Poortugaalse be
lang in' het oog houdt.
Hij heeft van stonde af aan begrip
getoond voor de dwangpositie, waar-
in Rotterdam verkeerde b(j het zoe- u n gan® maar laten
ken naar ruimte en gronden, waar burgemeester Van Dijk
de grote stad haar bevolkingsaanwas wijsgeng.^
naar toe moest leiden. Hij heeft
■■■BÉÉÉaaadaSiÉÉÉifeH^
daarvoor zijn gemeenteraad meege
kregen.
Goed overleg en wederzijds ver
trouwen is de basis van zulk een
Er is een zorgenzaak van overwe
gende betekenis voor burgemeester
Van Dijk: de Meeuwenplaat ligt
achter de dijk langs de Oude Maas.
In zijn ambtsperiode als burge-
privaatrechteiyke overemikomst fe- meeste? vfofeTonh heeft'
tr--, —1 5— ramn van de watersnood meegemaakt. aerwerem van de Meeuwenplaat
I toLe™ne0ndzichUirappige ^fschien de MÏeuVen'pïaat"'VoTdöënde**' be- 'nan Dordrecht de plaats van
oof wel moeilUke sftuatfe verdoen schermdzijr. tegen het natuurgeweld «&.*22r
00* wei moernjse situaties voornoen, yanhêt waterals zicnsoortgeliike stalleerd/Om er voorlopig te wonen,
s De gemeentegrens tussen Rotter- aJÜ.c.n_Want hier zal nog inrer.ii.ncr
CiiO UUhOCIl XWH/CL-
dam en Poortugaal loopt dwars door Sut voordoen? De
de Meeuwenplaatse huizen en over is reeds versterkt.
de Meeuwenplaatse straten. Er is T_
zelfs een blok huizen, waar dieljtrens fa/ "}en ons de ver
in een diagonale lijn doorheenloopt. braak b/j samenweJwng 'van aUe
Zal nu de plaats van de voordeur slechte natuurkrachten als toen nau-
bepalen, of de bewoners van zulk een welljks gerechtvaardigd is. Bovendien
huis Poortugalers dan wel Rotter- zal over een jaar de dijk op de ver-
dammers zullen zijn? eiste weerstandskracht zÖn gebracht.
Of zal dat afhangen van de slaap-
plaatsen: liggen de bewoners met wij weten zeker, dat burgemeester
hun hoofd over de grens op Poortu- Van Dijk desondanks in overeen-
gaals gebied, zijn'ze dan Poortuga- stemming met zijn verantwoordelijk-
Iers, al eten ze in de keuken, die op beid en door de vroegere ervaring ge-
Rotterdams gebied staat? Ieerd zal handelen: de dljkwachten
En als de rijkspolitie van Poortu- Z&De ^ningen ^an"'de Meeuwen
gaai een fietsendief achternazit, die plaat worden formeel door Poortugaal
rfVer ht grei}® toegewezen, maar het gebeurt in feite
verdwijnt moet dan de achtervol- door Volkshuisvesting Rotterdam, die
jj koraen overgedragen aan de de kandidaten aan Poortugaal door-
Rotterdamse politie, die er dan niet geeft.
zo maar ineens is? (Neen, zegt de Die nieuwe bewoners worden Poor-
jurist, want de rijkspolitie heeft al- tugalers op enkele uitzonderingen na.
gemene achtervolgingsbevoegdheid). De overvliegende ooievaars zullen de
Als er brand ontstaat, zal dan bur- nieuwgeborenen in de registers van
gemeester Van Dijk, in de dorpse de Poortugaalse burgerlijke stand
verhoudingen het onaantastbare zien inschrijven. Behalve als de voor
hoofd van de brandweer niet door de deur van de woning, waar die kinde-
Rotterdamse zonen van de brand- ren het levenslicht aanschouwden on
weer onder de voet gelopen worden? Rotterdamse gebied ligt
nog jarenlang
Nogal netelig is het
verkeersprobleem voor
het grote brok Rotter
dam op de Meeuwen
plaat: de RTM heeft
haar concessierechten,
RTM-directeur 'dr. Van
Zuylcn en zijn commis
sarissen zün niet van
plan daar een duim
breed van af te wijken.
Dus zal de RET op
Rotterdams gebied moe
ten blijven: de Groene
Kruisweg blijft voor
haar verboden terrein.
Haar laatste halte in
het Groot-Hoogvlietse
gebied is: Hoogvliet bij
de Oude Wal.
Van daar naar hartje
Meeuwenplaat is echter
nog altijd een half uur
gaans. Van hartje Meeu
wenplaat naar hartje
stad (Coolsingel) liefst
achttien kilometer
Dr. Van Zuylen weet
heel goed, dat daaraan
iets moet worden ge
daan; hij denkt met zijn
RTM de verplichting
tot het verlenen van
verkeersdiensten goed
te zullen kunnen nako
men.
Op Spijkenisse is al
een uurdienst tot ver
volmaking gebracht.
Van Spijkenisse naar de
Botlek loopt een RTM-
bus. Dat is buslijn Een
zaamheid no. 2. Overdag
rijdt deze bus met ge
middeld één passa
gier, Slechts op de ver
trekuren van arbeiders
naar en van het werk is
de bezetting "0 a 80
man.
Zulk een buslijn in
spireert niet tot juichen
over de concessie.
Op Rotterdam zal
vooreerst een halfuur-
dienst worden inge
legd. Al naar de behoef
te groeit, zal die dienst
de frequentie van een
kwartier of nog korter
krijgen. Die buslijn
denkt dr. Van Zuylen
ook door te trekken naar
Hoogvliet-dorp, aanslui
tend op de busdienst
van de RET.
In de spitsuren wil dr.
Van Zuylen gelede bus
sen inzetten. Dat zal de
vervoerscapaciteit beter
opvangen dan een ver
dichting van het ver
voer door opvoering van
de frequentie der lijn
diensten.
De exploitatie zal door
de dunne bezetting en
door de vrij grote af
standen tot een relatief
hoog vervoerstarief moe
ten leiden, zegt dr. Van
-Zuylen. Per kilometer
zal dat wel neerkomen
op 3,3 cent.
Hij verzucht: „Het
streekvervoer krijgt het
toch moeilijk. Het eigen
vervoer met scooters en
brommers neemt gewel
dig toe. Het is vlugger
dan het autobusvervoer.
Bovendien vervoeren de
bedrijven in eigen auto's
en bussen veel perso
neel. Daarom valt er zo
weinig over de te ver
wachten vervoersbehoef
te te zeggenvindt dr.
Van Zuylen.
bouwd worden. Stroom en water is er
in de salonwagen.
„Mijn man is reizend timmerman,"
zegt mevr. A. Goedhart-Wolst. Ze
heeft haar woonplaats gehad in alle
stadswijken van het nieuwe Rotter
dam. Ze heeft gestaan hl Schiebroek
en in de polder Honderdtienmorgen.
Ze is de nomade van de bouwwe
reld en ze voelt er zich helemaal niet
ongelukkig bij. Het is haar deel vari
het leven geworden. De salonwagen
werd haar woning en die woning ziet
er keurig uit. Wat wil een mens
meer.
„Mijn man is nu 's avonds thuis
zonder eerst bus- en treinreizen te
moeten maken. Ons huis staat in de
bouwput". Voor de salonwagen heeft
ze een caravan, een voorhuis, waar
ze zelfs nog een nerinkje onder
houdt: aan dorstige kelen levert ze
melk, chocomel!;, limonades. Haar
dochtertje gaat op school in Hoog
vliet, een half uur gaans weg, aan de
andere zijde van de Groene Kruis
weg. Dat doet ze per fiets.
En hier begint een Mceuwcnplaat-
probleem van andere orde: de ver
bindingen met de stad. de verbindin
gen ook met Hoogvliet,
