m
Fernandel Jans
uit
over
voor actie oltèn
KOK
Ziekenfondspremie
0,1 percent hoger
i liicliteliii; enhuizen in
Ohmstede deugen niet
Contract
Voor schrootfraude
half jaar geëist
ZAAK OMROEPEN-
NV EXPUCATOR
VOOR HOGE RAAD
ft
Voor de sport geen
apart bouwvolume
Schipper overleden
na ongeval op bak
PLEM wil drie
krachtcentrales
op de Maas
Riik voor 17 mille benadei
GS van Lim burg
kiezen kolen
ATLANTA"
Weekeind
1
GOUDEN
ARMBANDEN
HAMEA.
Nog nooit zo
goed geweest
ie
Auteursrecht radioprogram
1
Schroot
Beurs gered
HET VRIJE VOLK ZATERDAG 17 DECEMBER 1960
PAGINi
Gouda de kaarsenstad, is
al helemaal in kerststem
ming. Op de Grote Markt
zijn de lichtjes gisteravond
ontstoken. Een vredige,
sprookjesachtige sfeer op
het oude plein.
GeefTJw kind
f -een.goede kans
DEN HAAG (ANP) De mi
nister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid heeft de pre
mie voor de verplichte zieken
fondsverzekering voor 1961
vastgesteld op 4,9 percent. De
Sociaal Economische Raad had
hem dezer dagen geadviseerd
de premie te handhaven op het
huidige niveau van 4,8 percent.
(Van een onzer verslaggevers^
Zonder weegbriefjes
WINTERJAS
TV-PROGRAMMA
KERSTDINER.
DANSANT
ClÖi% (Sfeerfé
KERSTDINER
M
„MAJOCO TRIO" I
(Van onze radio- en TV-redactie)
Fernandel Jans is in Nederland. Hij is de enige inwoner van
het vroegere Chileense kustdorpje Toltèn die Nederlands
spreekt. Donderdagmiddag kwam hij met het lijnvliegtuig uit
Santiago op Schiphol aan.
Fernandel Jans, wiens ouders in 1903 naar Chili emigreerden,
is hier gekomen om namens de 2500 inwoners van het vroegere
Toltèn de Nederlandders iets te vertellen over de verschrik
kingen van de aardbeving en de vloedgolf, die zijn dorp troffen.
Hij is een man van weinig woorden. 'Ik heb nu kort geleden op de plaats,
waar straks het nieuwe Toltèn zal verrijzen, een noodwinkeltje geopend.'
zegt hij nog diep onder de Indruk van de verste reis die h|j ooit gemaakt
heeft. Z|jn hele leven lang dreef h|j voor vrouw en vier kinderen een goed
lopend winkeltje in Toltèn. Tot ook h|j alles kwijt raakte.
Advertentie LM.
Exclusieve Italiaa'-se en Franse
modellen. Tevens goede Neder
landse modellen.
Nwe Binnenweg 295
Sehiedamseweg 129
(Van. een onzer verslaggevers)
Do 50-jarige bakschipper J, Voogd
nit Nederhorst den Berg is gisteren,
vermoedelijk doordat hij een om
staand roer van een zandbak tegen
zich kreeg, te water geraakt. Toen h||
uit het water werd gehaald was hij
bewusteloos. Op weg naar het zieken
huis is h|j overleden.
Het ongeluk is gebeurd bij zandop-
hogmgen bij Nieuwendam-SteUing-
werf, De schipper voer voor de Am
sterdamse Ballast Maatschappij een
sleep zandbakken.
Advertentie IM
door' eèi)-.- jyr Mlff MUM M
van mW-m'MmmmmWm m%M
een eeuw levensverzekering-
Dit percentage zou met 0,1 percent
kunnen worden verhoogd wanneer be
sloten mocht worden tot Invoering
van een bijdrage in de kosten van
verpleging in een verpleeginrichting
voor rekening van de ziekenfondsen.
De Ziekenfondsraad had geadvi
seerd de premie voor 1961 te stellen
op 5,1 percent. In zijn aanbeveling
had de Ziekenfondsraad zich uitge
sproken voor een zekere verhoging
van de reserves tn het verevenings
fonds.
De minister heeft op dit punt het
advies van. de Sociaal Economische
Raad gevolgd, waann wordt aanbe
volen het SER-onderzoek naar de
economische factoren van de ver
plichte ziekenfondsverzekering af te
wachten en m afwachting daarvan,
de premie ter verhoging van de reser-'
ves niet hoger te stellen.
De voor 1981 overeengekomen ho-
norariumverhogmgen brachten, op
zichzelf genomen niet de noodzaak
mede van een verhoging van het
premiepercentage. De daartoe nodige
middelen worden verkregen uit de
meerdere premieontvangsten, die het
gevolg zijn van de voor 1961 verwach
te stijging van de lonen.
Oorzaak van de verhoging is de
toenemende omvang der verstrekkin
gen. Op grond van de laatste ramings-
cijfers van het Centraal Planbureau
met betrekking tot de te verwachte
loonsom over 1981 heeft de minister
de premie thans dus vastgesteld op
4,9 percent.
Advertentie LM.
Geneest ruwheid en schraalheid
In deze rubriek vermeldt Het Vrije
Volk zonder commentaar tref
fende uitspraken van anderen uiter
aard voor rekening van hen die
worden geciteerd.
Ter reparatie is een schilderij van
Olivier Cromwell uit de Koffiekamer
van het Lagerhuis verwijderd. Het
was beschadigd door een champagne-
kurz. (Eericjlt onder het kopje:
'Rubriek: U heeft het nog
nooit zo goed gehad', Daily
Mail, Londen).
De Provinciale Limburgse Electrt-
citeits Maatschappij heeft bij Rijks
waterstaat in Limburg vergunning
gevraagd voor de bouw van drie
waterkrachtcentrales op de Maas.
Deze centrales zouden worden ge
bouwd bij de sluis bij Born en de
toekomstige nieuwe sluizen te Linne
en Maasbracht.
GS van Limburg hebben dit schrif
telijk meegedeeld aan de Provinciale
Staten.
Reeds jaren lang is er in Limburg
sprake van waterkrachtcentrales op
de Maas. Promotor ervan is de direc
teur van de PLEM, prof. dr ir. H.
Gelissen.
Zijn Ideeën zijn door andere des
kundigen steeds met de nodige twij
fel bekeken.
Vorig jaar nog verklaarde het
provinciaal bestuur van Limburg,
dat de kosten van waterkrachtcen
trales op de Maas met zouden
opwegen tegen de waarde van de
elektrische energie die de installa
ties zouden kunnen leveren
Deze energie zou bovendien slechts
een aanvulling kunnen zijn op de
capaciteit van de grote Maascentrale
te Buggenum bij Roermond.
Wanneer de centrales er ooit zul
len komen, zal de bouw m geen
geval voor 1965 kunnen beginnen.
Want op zijn vroegst dan zullen de
nieuwe sluizen, klaar zijn.
(Van een speciale verslaggever)
De nieuwe huizen in het door Nederland geadopteerdi
luchtelingenkamp Ohmstede bij Oldenburg blijken ondeug
lelijk te zijn.
Alle kelders maken water. De daken lekken onstuitbaar
3ij elke bui slaat de regen dwars door de muren heen. Het i
erg, dat de meeste bewoners betreuren hun vroegere barak
•en të hebben verlaten
De Nederlandse vertegenwoordiger van de Hoge Commissaris
/oor de Vluchtelingen, jhr, G. A. de Bosch Kemper, heeft ons
toegezegd onmiddellijk een onderzoek te zullen doen instellen
via het hoofdkwartier te Genève.
Enkelen honderden Letten wonen
al vijftien jaar binnen de omheining
van wat tijdens de oorlog een kamp
was voor dwangarbeiders ook uit
ons, land. Dit voorjaar gingen hier
eindelijk de eerste vuil-groene houten
'woon-schoren* tegen de grond om
plaats te maken voor echte huizen:
flatgebouwen, die voor een belangrijk
feel werden gefinancierd door Ne
derland.
De Nederlandse bevolking stelde
■n het kader van het wereldvluchte-
'mgenjaar '59-*60 meer dan zeven
honderdduizend gulden ter beschik
king.
Enkele maanden geleden zijn de
eerste twee gebouwen feestelijk in
lebruik genomen. Er waren allerlei
lutoriteiten bij aanwezig die de hui-
len van onder tot boven bekeken en
oewonderden, Nog geen veertien
dagen later begon de wateroverlast.
Onlangs kwam een derde blok ge
reed. Met dezelfde gebreken.
De opdracht voor het Ohmstede-
project is aan een particuliere aan
nemer verstrekt door de woning
bouwvereniging "Gemeinnüze Sied-
lungsgesellschaft" in Oldenburg. Met
deze instantie is een contract geslo
ten.
Deskundigen uit Genève hebben
de tekeningen gecontroleerd. Op de
naleving van de voorwaarden in het
contract wordt toegezien door ex
perts van de Duitse vertegenwoordi
ger van de HC in Bonn.
Zes maanden gevangenisstraf eiste de officier van Inttitte giatsrsu fttgan
de 41-jarige autosloper-koopman D. de R. uit Amersfoort en tegen de 53-
jarigc gewezen ambtenaar van het departement van Defensie P. 3. van de O.
uit Soesterberg. Zij moesten zich voor de Utrechtse rechtbank verantwoor
den voor een vrij omvangrijke schrootfrande, waarmee rij het rijk voor onge
veer zeventien mille hebben benadeeld.
Op 28 maart 1958 scnreei Koopm*n
De R. in voor een partij schroot van
160 ton. die m één kavel lag op net
terrein van het vliegveld Soesterberg.
De koop werd gegund voor 150 per
ton met aftrek van tien percent on-
",!Ra enkele weken kreeg de koopman
echter spijt, omdat de schrootprijs
was gedaald. De R. maakte dit ken
baar aan de ambtenaar v. d. O., die
hem geruststelde met de mededeling,
dat hij wel zou zien of hij er iets aan
kon doen.
En hij dééd er ook iets aan. Bij de
afvoer van het materiaal verzuimde
hli met opzet een aantal weegbnef jes
in te leveren bij de inspecteur van
de Domeinen die met de afrekening
van de verkopen was beiast. Een groot
deel van het verkochte schroot kwam
dus met op de afrekening.
Het gevolg was, dat de koopman
17.218 te weinig aan het rijk betaal
de. Ondanks de daling van de schroot
prijs een voordelige /aak. De R. Uitte
zijn dankbaarheid met een gift van
ƒ500 aan de ambtenaar die ham fit
voordeeltje had bezorgd.
De officier van Justitie achtte om
koping, aan beide verdachten ten las
te gelegd, wettig en overtuigend be
wezen.
De raadsman van v. d. O., mr. Van
Meeteren tot Westerouwen, wees in
zijn pleidooi op de gebrekkige admini
stratie en. het gemis aan voldoende
controle.
Hij meent dat er in deze affaire
meer schuldigen zijn, die tot dusverre
buiten het bereik van de justitie zijn
gebleven.
De rechtbank zal op 30 december
vonnis wijzen.
De bewoners zeggen nu:
'Onze huizen zijn zo goedkoop
mogelijk gezet en veel te vlug. Ze
waren toch maar voor de vluchte
lingen en dus kwam 't er niet zo op
aan"
Deze achterdocht is begrijpelijk.
De Letten hebben geleerd alles en
iedereen te wantrouwen gedurende
vijftien jaar in het kamp.
Een magere vrouw met reumatiek
liet me haar huis zien. Ze huilde
haast 'De muren zijn doorweekt. On
der alle ramen moet ik iedere dag
dweilen. Mijn man is te oud om te
helpen. Ik weet me geen raad. Onze
slaapkamer staat voj koffers en an
dere spullen, want in de kelder ver
rot alles.'
We gingen naar beneden. Op de
enige droge plek stond een hoge
stapel briketten. De kolen lagen op
een oud ledikant.
Ze kan de teleurstelling amper
baas. Zo .vergaat het velen.
De vluchtelingenprahkant Paulis
tfrdse vond: "He -net er inderdaad
naar uit, dat c- -nemer aan dit
project te veel fc- vilen verdienen.
De huizen zijn .- t ook verge
leken bij soortgelijke woningen hier
in de buurt. Er is geklaagd, men
heeft herzieningen toegezegd, maar
we wachten al weken.
Ooverfgens hebben de huizen ook
nog andere ongemakken. In de keu
kens is geen aanrecht. Boven het bad
zitten geen kranen er is alleen een
handdouche aan een flexibele slang,
die uit een ongelukkige bolengeiser
komt.
De Duitse woningwetbouw heeft bij
dit project als richtlijn gediend. En
binnen dat kader schijnen dergelijke
onvolkomenheden vaker voor te ko
men. Maar niet 'normaal' zijn de lek
kende daken en 'zwetende" muren, de
drijfnatte kelders en 'stromende'ven
sters.
Het land rond Toltèn wordt nog
steeds niet bebouwd. Weliswaar is de
schade aan weilanden en gewassen
toegebracht meegevallen, maar de
landbouwers wonen te ver van hun
landerijen in noodwoningen om het
land te kunnen bewerken.
Binnenkort zal de Chileense rege
ring beginnen met de bouw van offi
ciële gebouwen, zoals een gemeente
huis en een politiebureau. Op de
plaats van het nieuwe Toltèn is tot
nu toe alleen maar een straatje
noodhuizen verrezen.
Het eerste wat Fernandel Jan;
vrijdagmorgen deed toen hij weer wat
was uitgerust van zijn reis, was een
dikke winterjas kopen. In Chili op
het zuidelijk halfrond - is het bijna
zomer en dus zéér warm.
Daarna telefoneerde h|j met een
neef, de heer Holtman uit Amers
foort. 'Ik heb nooit contact gehad
met familieleden die in Nederland
wonen,' zegt de heer Jans, die een
belangrijke rol vervulde in de film.
die het VPRO-team voor de natio
nale hulpactie ten bate van Chili op
het televisiescherm bracht.
Fernandel Jans zal in de komende
dagen verschillende keren in radio
programma's te horen zijn. Maan
dagavond komt hij in de AVRO-
radioscoop, donderdagavond in de
NCBV-steravond van Johan van
Bodegraven.
Vrijdagavond 23 december zal in
?en televisieprogramma over Toltèn
opniëuw te zien zijn. Niet alleen zal
dan de onlangs bjj de start van de
actie uitgezonden film weer op het
scherm komen, bovendien zal de heer
Jans een vraaggesprek hebben.
In Chili heeft de heer Jans voor
het eerst van zijn leven ook post uit
Nederland g.I'.r.d. *Van mensen o.a.
uit Groningen, die meenden dat zij
nog familie zijn,' zegt hij.
Gistermiddag bracht hij een bezoek
aan de Bussumse televisiestudio's en
aan Amsterdam.
(Van een onzer verslaggevers)
De procureur-generaal bij de Hoge
Raad heeft gisteren geconcludeerd
tol vernietiging van het arrest van
het Arnhemse hof in de procedure
van de radio-omroepverenigingen
tegen de N.V. Explieator te Doetin-
chem en terugwijzing van de zaak
naar het Arnhemse hof.
De omroepverenigingen hebben de
N.V. Explieator in eerste aanleg ge
dagvaard voor de president van de
Arnhemse rechtbank met het verzoek
te bevelen, dat in het door de n.v.
uitgegeven weekblad het afdrukken
van de radio- en TV-programma's
achterwege wordt gelaten.
In deze zaak heeft de president een
onderzoek van deskundigen bevolen,
o.a. om na te gaan of het redactie
werk van het weekblad als eigen,
oorspronkelijk werk beschouwd moet
worden. Het Arnhemse hof heeft dit
vonnis bevestigd, waartegen de N.V.
Explieator cassatie aantekende.
De proeureur-generaai meende dat
niet moet worden afgeweken van het
arrest van de Hoge Raad van 1953,
waarbij uitgemaakt is dat radiopro
gramma's in beginsel auteursrecht
zijn.
Naar zijn mening strekt de be
scherming van dit auteursrecht
zich echter niet uit tot de vastleg
ging van een ontworpen program
ma, dat als naaste doel nog niet
publikatie, maar onderling over
leg tussen de omroepverenigingen
heeft.
Ook achtte hij het arrest van het
hof onvoldoende gemotiveerd en op
deze gronden concludeerde hij tot
vernietiging van het arrest en terug
wijzing van de zaak. Het arrest is
bepaald op 27 januari.
(Van een onzer verslaggevers)
In het nieuw te zetten gebouw van
Provinciale Waterstaat tn Limburg
m Maastricht zal een kolenstook-
installatie worden aangebracht in
plaats van de oliestook die aanvan
kelijk in de bedoeling lag.
Door deze beslissing van GS van
Limburg is een ietwat ontijdig eind
gekomen aan de strijdvraag over de
soort verwarming in het waterstaate
gebouw.
Toen een maand geleden bekend
werd dat het provinciale bestuur om
economische redenen de voorkeur gaf
aan olieverwamung, zond onder an
dere de Mijn Industrie Raad een pro
test. omdat men het onjuist vond dat
de provincie het slechte voorbeeld
in Limburgse verhoudingen althans
zou geven door de Limburgse
steenkolen te versmaden als warmte
bron.
De meeste leden van Provinciale
Staten deelden deze mening.
Advertentie
LM.
5?
Die. D. REESE
In ons Restaurant fingsng
Aert van Nesstraat) bieden
wij U in een elegante
entourage een uiterst verfijnd
Voor muzikale omlijsting
toigt het ensemble van de
meester-vïolist
m.m.v.
de Rotterdamse troubadour
'~Bram <Schilperoert
met een
internationaal repertoire
ca
de zangeres
SBianca cïïlar'ma
in het Café-Restaurant (in
gang Coolsingel) serveren
wij een zeer verzorgd
Voor een gevarieerd
Kerstprogramma zorgt het
Nederlandse top-otkest
Zhe cAmbaooadoro
o,l v. Frank Meyer
met zang van de charmante
'^Bicmca <~Ytlarina
reserv: 13 90 75
tel. reserv: 1104 20
S Als extra attractie in beide Restaurants het u
S bekend van radio enT.V. in hun laatste Neder-
g iandse optreden voor hun vertrek naar Amerika. -
(Van onze parlementsredactóe)
Ofschoon de Tweede Kamer hieroj
heeft aangedrongen, zal er van rege
ringswege geen afzonderlijk bouwvo
lume worden gereserveerd voor sport
accommodaties.
Dit blijkt uit een zojuist versche
nen memorie van Antwoord over de
begroting van O-, K. en W.
Minister Cals motiveert dit afwe
rende standpunt met de mededeling,
dat aan de behoefte op drieërlei wijze
kan worden tegemoet gekomen: voor
gymnastieklokalen uit het bouwvoiu-
itv yc scholen, voor zweminrich
tingen uit dat voor gebouwen voor
gezondheidszorg en hygiëne, voor
sporthallen uit wat beschikbaar is
voor de sector 'andere gebouwen voor
eredienst, opvoeding, cultuur en ont
spanning.'
Dit de Memorie blijkt verder dat
het instituut voor stedebouwkundig
onderzoek van de Technische Hoge
school te Delft een uitvoerig onder
zoek heeft ingesteld naar de behoefte
aan sportaccommodaties en wel in de
gemeenten Gouda, Helmond en As
sen. Te zijner tija zal worden bekeken
of dit proefonderzoek moet worden
uitgebreid.
f)e taak van de Hoge Autoriteit
in het schrootonderzoek is nu
bijna ten einde, heeft vlce-voor-
zitter, de heer D. P. Spierenburg
vrijdag in een persconferentie
verklaard. Hij zei het met enige
voldoening en dat is wel begrij.
pelijk, want de schrootaffaire is
nu juist drie jaar aan de gang en
ze behoort stellig niet tot de meest
plezierige onderdelen van de taak
van de Hoge Autoriteit. We
mogen hopen, dat de Hoge Auto
riteit haar werk grondig heeft
verricht en verwachten dat zij
spoedig in een verslag aan het
parlement verantwoording over
het gevoerde beleid zal afleg-
een.
De zaak ligt nu voornamelijk by
de nationale justitie in de zes lan
den. Maar daarmee kunnen M
helaas nog niet gerust zijn. Want
om dat justitiële onderzoek dat
intussen ai. meer dan een jaar
duurt of althans behoort te duren
hangt In de landen in kwestie
naar onze smaak al veel te lang
een bedenkelijke stilte.
Het behoort mede tot de taak
van de Hoge Autoriteit, ervoor te
zorgen, dat die stilte niet die van
de nationale doofpotten zal blij
ken te zijn. De schrootaffaire
moge wat de Hoge Autoriteit be
treft nu bijna 'tot de bodem toe'
zijn uitgezocht, maar de schul
digen zijn nog niet gestraft. En
uiteindelijk gaat het daarom.
Otaatssecretaris Roolvink heeft
J woensdag in de Tweede Ka
mer bij verrassing meegedeeld,
dat in bedrijven waar men a!s
gevolg van de arbeidstijdverkor
ting in andere bedrijven in moei
lijkheden raakt, men met ingang
van 1 januari een uur korter kan
gaan werken. Onder bepaalde
voorwaarden natuurlijk en het
College van Rijksbemiddelaars
moet het goedvinden.
Het had er even de schijn van,
dat de staatssecretaris In een op
welling uit de volheid van zijn
goede hart dit extra vrije uurtje
aan de werkende mens toeschoof.
In werkelijkheid Is aan deze
schijnbaar achteloos gedane
mededeling een uitvoerig overleg
met het bedrijfsleven voorafge
gaan en er zal ook nog wel een
nadere verduidelijking moeten
volgen.
Intussen, is de mededeling van
de staatssecretaris een symptoom
van de snelheid waarmee wij in
ons land op de verkorting'van de
arbeidstijd afstevenen. Want bij
dit ene uurtje blijft het niet. Het
worden twee en drie uurtjes en
als het even kan wordt het de
vijfdaagse werkweek.
"Fr zijn op dit ogenblik al ver-
AJ scheldene ondernemingen
waar de zaterdag een vrije dag is.
In de steden is dit, menen wij, al
aan het straatbeeld te zien. Maar
over veertien dagen komen er
plotseling honderdduizenden
werknemers bij, die op zaterdag
niet meer behoeven te werken.
Dan zal, voornamelijk in indus
triële centra, de zaterdag plotse
ling een heel ander karakter krij
gen. En in de loop van 1961 zullen
successievelijk nog vele andere
werknemers op vrijdagavond
kunnen zeggen dat de week om Is.
TTet is nog niet precies te zeggen
11 tot welke veranderingen in
het levenspatroon de vrije zater
dag zal leiden. Maar men kan
zonder overdrijving stellen, dat
1961 het jaar is van een stille
revolutie, die voor een zeer groot
aantal werkers afzonderlijk en
voor de gemeenschap van ingrij
pende betekenis zal zijn.
Tteze week heeft de Amsterdamse
gemeenteraad de beurs van
Berlage voor afbraak behoed. Het
is een wijs besluit, waarover wij
ons van harte verheugen. Reeds
eerder, toen de kansen voor het
behoud van het gebouw nog zeer
zwak stonden, hebben wij voor
Berlages schepping gepleit. Een
uniek bouwwerk, dat het revolu
tionaire begin van een nieuw tijd
perk in de architectuur markeert,
mag niet worden opgeruimd tenzij
het om zeer dwingende redenen
niet gehandhaafd kan worden.
Dwingende redenen tot afbraak
waren er niet. Dat de fundering
in het oude Amstelbed zo grote
gebreken vertoont, dat slechts
met onverantwoord hoge kosten
verval zou kunnen worden tegen
gegaan, bleek een fabel te zijn. De
noodzakelijke en effectieve voor
zieningen kunnen met betrekke
lijk geringe middelen worden ge
troffen.
En het argument, dat een mo
dern zakengebouw op de plaate
van de beurs zoveel beter zou
staan, Is een redenering die ieder
vandalisme kan verontschuldigen.
De raad heeft de beurs gered.
Zijn besluit is een daad van na
tionale betekenis.
Advertentie LM.
0
1
