Onderzeeboot Walrus
hekkeslu i ter inRmj
eerste in Den Helder j
Staatspensionering
'AOW moet omhoog
Moge dit schip varen
in een wereld van vrede
Verolme's wens voor naamloze tanker:
Overlevéndeti
en doden
Machinist Krans - net in veiligheid - dacht aan zijn overuren lijst
Met waterbuis
over Noordzee
experiment:
Engels blad meldt
HET VRIJE VOLK MAANDAG 18 SEPTEMBER 1961
PAGINA 3
r~
(Van onze speciale verslaggever Gees Roozemond)
Enkele minuten nadat het schip voor het Britse Kanaaleiland Jersey op een klip
uas gelopen, is zaterdagavond de Delfzijlse coaster Heron (497 bruto registerton)
in de diepte verdwenen, kan de elf opvarenden w erden er acht gered de kapitein
en zijn vrouw pas nadat zij de hele nacht in een woelige zee voor hun leven hadden
gezwommen.
Zij zijn volkomen uitgeput in een ziekenhuis in het Franse kustplaatsje Salnt-Malo opgeno
men. De andere zes geredden werden twee uur,na de ramp opgepikt door een Britse coaster,
cue hen ongedeerd aan de reddingboot van JerVey overgaf.
Hoe de ramp heeft.kunnen gebeuren, is voor de geredden,
reven Nederlanders en eén Spanjaard, één groot raadsel De
Heron was om half acht uit het haventje van Jersey naar
Portsmouth vertrokken. Er stond een zware deining, maar het
weer was goed.
Eén noodsein
Paniek aan dek
In doodsnood
Niet beseft
De overuren
Nieuw complex
In Den Helder krijgt de onderzee-
dienst een gloednieuw, apart com
plex, vlak bij de kade. waar de on
derzeeboten voortaan zullen worden
afgemeerd. Het nieuwe verblijf is zo
goed als klaar en de commandant
heeft er vrijdag- zijn intrek al ge
nomen. Kapitein ter zee J. L. Den-
cher stond zaterdagmiddag op de
kade om de commandant en de ruim
zeventig bemanningsleden van de
Walrus te verwelkomen. Het. was
toeval dat die verwelkoming dezelf
de boot gold waar men veertien da
gen geleden in Rotterdam als laat
ste afscheid van had genomen.
Waarschijnlijk wat Rotterdam be
treft voorgoed, want ook al waren de
meeste leden van de onderzeedienst
liever aan de Maas blijven zitten,
het- ziet er niet naar uit dat zij Den
Helder nog zullen verlaten.
Kortsluiting in lamp:
vrouw gedood
Huizenhoog steeg de boeg van het schip boven de water
spiegel uit en de mensen hoog aan boord die over de railln;
leunden, leken poppetjes vanaf de grond gezien. De gehele werf.
het personeel uit de hallen en van de kantoren was naar dat
gegraven Koningin Emmadok gekomen, zat bovenop dc steigers
van het aangrenzende in aanbouw zijnde schip en de vele tien
tallen Italiaanse werkers leefden schreeuwend en drukdoenerig
elkaar toeroepend met de gebeurtenis mee.
Moeite
1
De opvarenden van de Heron,
die bij de ramp om het lever,
aim ««komen, rijn: stuurman
Anne van der Zee uit Frane-
ker. rijn vrouw en de Spaanse
matroos Domingo Camano uit
Gorona' No ja. De geredden rijn:
kapitein Harm Bartelds uit Delf
zijl. rijn vrouw, eerste machinist
Hendrik Krans uit Rotterdam,
tweede machinist Kees van Gei
ten uit Utrecht, derde machinist
Piet Klooster uit Bedum. koks
maat Jan Kooyman uit. Schoor!
en de matrozen Martinus Simon
uit Putten (Gld.> en Francisco
Rabodes uit Corona Riango. De
laatste zet hopen vandaag, uiter
lijk dinsdag, naar Nederland te
rug te vliegen.
De kapitein en zijn vrouw kun
nen vermoedelijk pas iater vol
gen.
izr. evasier ncron, die nu zo trie** i n,™
vergaan ia en tussen de klippen voor Müe ^Wd.^lTscX' bThrtri't-1 Tar*n Tan de ®elf«Bb. haven.
Coaster Heron vergaat op
en voor
Kapitein Harm Bartelds uit hel/zijl, zelf een van de eigenaars van de
Heron was^ op de gevaarlijke stromen vor de kust van het eilandje g*ed
I0 J. de Faternosterklippen even buiten de baai al vele slacht
offers hebben gemaakt, maar toch werd een van die klippen hem nood
lottig.
Het is het verhaal van zijn eerste
machinist Hendrik Krans uit- Rotter
dam. een ervaren zeeman, die bij het
vertrek uit Jersey zelf de wacht in de
machinekamer had genomen.
Alles leek hem normaal. De kapi
tein stond op de brug. Stuurman
Anne van der Zee uit Franeker was,
evenals zijn vrouw en de meeste
andere bemanningsleden al ter kooi
gegaan.
Om twintig over negen kreeg
machinist Krans het eerste en enige
noodsein van de brug: volle kracht,
achteruit.
Hij kwam onmiddellijk in actie, maar
een paar seconden later stootte het
schip al. Krans werd door de machi
nekamer geslingerd, wist toch' de
motor nog even door te laten draaien
en schreeuwde naar de derde machi
nist. Piet Klooster, uit Bedum, hem
te hulp te komen.
Zij hebben de hulpmotor, om zo
nodig te kunnen pompen, nog aan de
gang welen te krijgen, maar er hoef
de niet raeer gepompt te worden. In
de volgende seeyiden begon het schip
sivaar te hellen.
De beide machinisten vlogen naar
boven. Net op tijd. want toen zij
boven waren, werd de machinekamer
door een zware golf volledig onder
water gezet.
Aan dek heersten onbeschrijflijke
toer'ancien. Machinist Krans zag de
vrouwen van de kapitein en de stuur
man radeloos van angst buiten het
stuurhuis staan. Hij zag de stuurman
in onderkleding de brug op snellen,
terwijl de kapitein met enkele ande
ren probeerde een sloep te strijken.
Hendrik Krans is een rustig man,
maar zijn oordeel over dit klassieke
reddingmiddel is vernietigend: 'Ais
je ze nodig hebt, krijg je ze niet
van boord. Het zijn ondingen, die
allang verboden moesten zijn.'
De cp het steeds zwaarder hellende
dek om hulp schreeuwende beman
ning wist noch de twee reddingsloe-
pen. noch een derde werksloep te
strijken.
Terwijl zij met de stuurboordsloep
bezig waren, raakte de bakboordsloep
los. Hij sloeg de kapitein tegen de
schoorsteen en toen op hetzelfde mo
ment weer een zware golf het dek
overspoelde, gaf nierband nog iets
voor zijn leven.
De kapitein was verdwenen. In'
het Water hoorden de nog doorvech
tende mannen de twee vrouwen in
doodsnood om hulp 'roepen. Zij zagen
dat een van de twee Spaanse matro
zen ook overboord werd geslagen.
De stuurman was spoorloos. Hij is er
waarschijnlijk niet meer in geslaagd
van de brug te komen.
Het speelde zich aiïes af in luttele
minuten. Toen gleed de trotse, pas in
195S gebouwde coaster van de klip en
moesten de zes overgebleven beman
ningsleden over de railing in zee
springen.
Machinist Krans was de enige die
zo gauw geen zwemvest had kunnen
grijpen. Hij klampte zich vast aan
een roeispaan en zag even later
een van de sloepen ondersteboven
vlak bij hem drijven. Hij zwom er
heen en kon er met veel moeite op
klimmen.
Wat hij daarna heeft gedaan, be
sefte hij gisteravond, terwijl hij in
een hotel in Jersey door de politie
werd gehoord, zelf nog niet.
'Ik zag Klooster plotseling voorbij
drijven en pikte hem op.
Hij had de railing van het schip
vastgehouden, omdat hij dacht dat
er weer een golf overkwam. Diep
onder water liet hij pas los. Hij
De 33 vakverenigingen van het
Cubaanse vakverbond zullen per 22
oktober, volgens een regeringsde
creet, door 25 nationale vakvereni
gingen vervangen worden.
kwam meer dood dan levend weer
naar boven.'
De andere Spanjaard en een andere
matroos. Martinus Simon, waren er
even slecht aan toe. Ook zij werden
door Krans op de ondersteboven drij
vende sloep getrokken. Met hun vie
ren wisten zij toen, met niets anders
dan één roeispaan tot hun beschik
king. in de buurt van de tweede,
overeind drijvende sloep te komen.
Daarin vónden zij, terwijl zij steeds
verder ven de kust dreven, nog twee
geredden.
Over wat deze zes mensen daarna
nog hebben moeten doormaken, kon.
den zij zondagavond
nerveus lachen.
alleen maar
Toen machinist Krans in de andere
sloep overstapte, ging zijn eerste be
langstelling uit naar delijst om
de overuren op in te vullen.
Terwijl zij de half volgelopen boot
leeghoosden. zongen de zes mannen
luidkeels „Oh was ik maar bij moeder
thuisgebleven." maar het was dan ook
dit lied dat de redders op hun spoor
bracht.
Om precies half twaalf had de Britse
coaster Granborn. die kort voor dej
Heron uit Jérsey was vertrokken en
de ramp op het radarscherm had zien j
gebeuren de sloep met de drenkelin
gen bereikt.
De mannen konden zelf nog aan
boord klimmen en werden even latei-
overgenomen door de reddingboot: Die
bracht'hen naar een aan de kust ge
reed staande ambulance, maar al
deze geredden konden direct uit het
ziekenhuis naar een hotel worden
gebracht.
De dond nabij j
Tot zondagmorgen 10 uur hebben
zij aangenomen, dat de twee vrouwen
en de drie andere bemanningsleden
omgekomen waren. j
Pas en kwam het bericht dat de j
kapitein en zijn vrouw vele uren na I
middernacht door een tanker in het j
zoeklicht waren gevangen, terwijl zij j
aan hel einde van hun krachten, zich
vasthoudend aan een ladder. In ree
dreven.
Zij waren de dood nabij, maar wa
ren gisteravond al weer flink her
steld.
De levenloze lichamen van de etic
Spanjaard en de vrouw van de stuur
man zijn zondag op het strand van
Jersey aangespoeld. Tot in de mid
dag 'bleef do reddingboot zoeken,
naar de stuurman. Toén moest men
aannemen, dat ook hij verdronken
was.
De Heron ligt tussen de klippen,
helemaal onder water en definitief
verloren. Het schip, dat in 1956 in
Martenshoek werd gebouwd, was
eigendom van een groep Delfzijlse
reders.
Het had zes weken tussen Jersey
en Portsmouth met tomaten gevaren
en was zaterdag juist voor zijn laat
ste charterreis vertrokken. Het was
in feite al onderweg naar Nederland.
Zonder officieel vertoon is zaterdagmiddag de onderzeeboot Wal
rus van een veertiendaagse reis naar de Atlantische Oceaan in ons
land teruggekeerd. Een reis die in Rotterdam begon en. in Den Hel
der eindigde en daarom voor beide sleden een keerpunt in hun.
maritieme geschiedenis betekende. Voor Rotterdam omdat met het
vertrek van de Walrus de ontruiming van de marinebasis aan de
Waalhaven begon, voor Den Helder omdat met de aankomst van de
Walrus in het Nieuwe Diep de terugkeer van de onderzeedienst daar
een feit is geworden.
Met een zevenmijlsvaart stoof de
Walrus zaterdagmorgen langs de
Zeeuwse en Hollandse kust. voor het
eerst in vijftien jaar de Nieuwe Wa
terweg vermijdend. Om half twee
voer de boot onder commando van
luitenant ter zee K. H. L. Gerretse
uit- Nieuw-Helvoet het Nieuwe Diep
binnen, waar fanfares achterwege
bleven en slechts enkele tientallen
mensen op de kade stonden te wach
ten.
De Koninklijke Marine heeft aan
de overplaatsing van de onderzee
dienst weinig ruchtbaarheid gege
ven. Voor Rotterdam bracht zij
evenwel, al houdt de Maasstad zijn
niarinierskorps. af en toe zijn Kavel
Doorman en sinds kort een marine
commandant voor het Beneden-
Maasgebied. in feite het einde van
deze stad als marinebasis. Voor Den
Hélder betekende de overplaatsing
een terugkeer naar de situatie van
voor de oorlog, toen de onderzee-
dienst daar ook gevestigd was.
Sinrtz 1946 heeft de ondcrzeetfiensl
aan ae Waalhaven zijn basis gehad.
Het barakkenkamp wordt nu straks
betrokken door Spaanse en Ita
liaanse arbeiders en met het slopen
van de enorme bunkers, die overi
gens nog te klein waren om de on
derzeeboten erin te meren, wordt
weidra begonnen.
(Van onze Londense correspondent')
Volgens een. bericht in de Sunday
Telegraph is een Nederlandse tinna
in Den Haagaan het experimente
ren met een waterbus, die vierhon
derd passagiers Lussen Hock, van
Holland en Harwich kan vervoeren.
Een Britse firma, Starways in Li
verpool. zou eveneens aan een nieu
we verbinding tussen Harwich en
Hoek van Holland denken. In dit ge
val zouden echter Hoovercrafts ge
bruikt worden, die op vrij geringe
hoogte boven de zee op een kussen
van lucht vliegen.
Starways schijnt bij de Britse
autoriteiten reeds een vergunning te
hebben aangevraagd, die tot nu toe
echter nog niet verstrekt is.
'Van een onzer verslaggevers)
Zondagavond werd te Culemborg
in haar woning. Tollensstraat 11.
dood aangetroffen de vijftigjarige
mej. 3. E. van der Kruk.
Bij onderzoek bleek, dat een lamp
die zjj in haar hand hield, kortslui
ting had veroorzaakt, zodat zij dooi
de elektrische stroom gedood mott
zijn.
Het ongeval heeft waarschijnlijk
plaatsgevonden zaterdagavond tus
sen 11 en 12 uur.
„Een groot deel van de mensen,
die hebben meegewerkt de heer
sende welvaart te creëeren, eisen
nu hun rechtmatig deel van die
welvaart."
,De welvaartsverdelmg is on
juist. Bij iedere loonronde groeit
de v-erhouding tussen lonen en
AOW-uitkeringen schever ten
koste van de AOW."
„Vele duizenden bejaarden
kunnen van de huidige AOW-uit-
kering hun huishouden niet be-
stiertn."
Deze en andere opmerkingen hoor
de men zaterdagmiddag te Leeuwar
den in de zalen van de narmonie, de
Beurs Beurs en gebouw Schaaf.
De Bond van Staatspcnsionering,
die al sinds zestig jaar het premie-
vrij staatspensioen in het vaandel
heeft staan, had de demonstratieve
vergadering belegd.
Reeds weken is men in het gehele
land bezig met deze demonstraties.
Zaterdag werd de actie in het noor
den van het land afgerond door de
duizenden deelnemers aan de Friese
betoogd ag.
In een van de drie zalen, sprak het
Tweede-Kamerlid voor de PvdA J. J.
A. Berger: „Een verhoging van de
basisuitkering met vijftig percent, in
vijf jaar tijds te verwezenlijken,"
luidde zijn eis.
Staatssecretaris Rooluink kreeg
overigens ook weinig waardering
van de andere sprekers, de heren
Th. G. Thijssens cn S. Sijtema.
'in de Harmonieen P. M. Bruin3
cn K. J. Kuiper (in Schaaf en de
Beurs) waardeerden unaniem de
wet-Suurhofmaar toonden zich.
bijzonder teleurgesteld door de
uitwerking van het huidige rege
ringsteam.
Binnen ccn hal uur, nadat de
Esso-oliereus het Koningin Em-
ma-dok was uitgesleept, zakten
de eersten kielsiukken voor een
nog grotere Esso-tanker (88000
toni naar de dokbodem.
Langzaam en log als een on-
(Van een onzer verslaggevers) hanteerbare olifant bewoog de
mammoettanker zich rivier-
'Moge dit schip voorspoedig varen in een wereld van vrede.' waarts, gesleept, gedrukt en ge-
Die woorden zond Cor Verolme de tankerreus na. die vanmorgen j kunst^gocd ten cind\d'brachten
het Koningin Emmadok verliet om het bassinwater te wisselen (en bij mooi weer zonder wind),
voor dat van de Nieuwe Waterweg. j ücr, toen het isoöo tons gevaarte
Het was beslist geen spectaculaire tewaterlating. Lang/aam, j stroomop voor de wal kwam te liggen,
als een logge olifant te water, gleed het enorme strijkijzer door} Intussen hadden wij een wande-
elf sleepboten aan zware kabels vastgebonden, de rivier tcge-}in? !3n§s ;!e roodroestige romp van
het sclnp gemaakt. Heen en terug
moet. Spectaculair was het alleen maar vanwege het kolossale, j waren we daar een tien minuten mee
het massale gevaarte, dat Verolmes scheepswerf heeft gebouwd, i kwijt, want de boot is 260,858 meter
Nimmer tevoren is een schip van T8.000 ton in Nederland ge
bouwd en al is dit voorlopig nog naamloze schip 'maar' een
tanker, iets geheel anders dan bij voorbeeld de Rotterdam of de
Nieuw-Amsterdam, onze scheepsbouwers konden niet recht
trots zijn op hun prestatie.
Vcelwordoii werden aan de tewa-
tertadmg niet vuil gemaakt. De heer
Verolme dankte alle technici en alle
werkers voor hun prestatie en hij
verzocht toen sir Peetr Fail-burn van
Esso Petroleum Ltd London, voor
welke maatschappij de naamloze
werd gebouwd een lintje door te
knippen. De elf slepers, negen aan de
kop. twee aan de staart, trokken cn
duwden toen de kolos heel traag het
dok uit, dat tevoren al tot het rivier-
peil met water was gevuld.
Bij de uitvaart hadden de slepers
vel even moeite om de krachtige
■troom te overwinnen. Een op de zij
kant in hel dok, tussen de scheeps
wand en dc boorden >-;m het dok j gel
stampende sleper leek even in het
lang. Gaat u maar na.
Het lijkt een onhanteerbaar >nons-
strum, zulk een mammoetboot. De
schroef steekt in ongeladen toestand
voor tweederde boven water uit. Dat
bronzen dingetje weegt alleen al
55.000 kilo. Maar het scheepsroer telt
ook mee: 63.000 kilo.
Zo kunnen wij u met veel) meer
cijfers opknr.ppen, rr.aar alleszeggend
(misschien zegt het u ook helemaal
niets) is het cijfer van het totaal ge
wicht van deze Esso-boot. namelijk:
16.532.000 kilogrammen.
Een andere indruk krijgt, u, als wij
u zeggen, dat één der middentanks,
dat is dus de laadruimte voor olie,
een inhoud heeft van 4.150 kubieke
meter, en dat is net zoveel als een
behoorlijk zeeschip heeft.
Er zullen 26.500 paardekrachten
aan het zwoegen zijn om de tankei-
straks tussen het Midden-Oosten,
Lvbië en Rotterdam te laten varen.
In Europoort zal men nog: wel het
een cn ander moeten doen om tegen
het begin van 1962 deze mammoet
tanker in de thuishaven te kunnen
ontvangen en zeker zal dat nodig
zfjn, als binnen twee jaar de volgen
de oliereuzen door Verolme worden
afgeleverd. Want die krijgen nog gTO-
tere afmetingen, namelijk 86.000 ton.
Nog- geen half uur, nadat de te
waterlating was geschied, rolden vier
torenhoge walkranen over de dub
bele rails naast het nu lege dok. In
haar takels droegen zij het eerste
kielstuk voor de tweede reuzentanker.
Langzaam zakte dit veertien ton we
gende kielstuk onder de waterspie-
nauw te komen. De tanker werd met I m^'zij^dhïcrie^a/ liaaNt?'Sikeïf
dc stroom mee weggedrukt, maar dat I1 'l331) te kfjken.
was voorzien, want even later wisten
de kopsleepboten de neus van de
tanker tegen de stroom in te draaien
Over een goed jaar zal ook dat nieu
we casco gereed zijn en zullen weer
de vlaggen wapperen op de werf. die
en het dSurde"^ SrgT «^ing
