Zal scheepsbouw zonder averij stormen doorstaan? ZWIJGKARTEL
o-
Hartekreet Verolme: uitlating
van
aan
sombere
de
of teken
Prestat Haagse
rechtbank wijst
vordering af
Ideale
woningen
in RAI
Voorwielaandrijvingen motor in V-vorm
FORDS grote nieuws:
e middenklasser
Hét
Vrije
W
^€4
Volk
Eis tegen gem. Noordwijk
Almelo wil
optreden tegen
bromnozems
Schok
Dierbaar
nieuws
Toezicht
VRIJE VOLK ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1962
PAGINA 3
Mts
(Van onze soc.-econ. redactie)
De noodklok luidt voor de Nederlandse reders en de Nederlandse sclieepsbou- komende jaren brengen
wers, de zeven vette jaren zijn voorbij.' Dit heeft Verolme, de onstuimige scheeps
bouwer van de naoorlogse jaren, bij de tewaterlating van een vrachtschip uitge- VV *vV
roepen.
Is het een noodklok voor de Nederlandse scheepvaartwereld,
of moet het veeleer worden gezien als het alarmsignaal van
een van Verolmes al meer dan een jaar leeg staande grote
hellingen,' vroeg een oude, gevestigde Rotterdamse houwer
zich af.
De toestand in de scheepsbouw is op dit moment allerminst
rooskleurig, gaf hij grif toe, maar onze weerstand is veel groter
dan die van Verolme. In tweeërlei opzicht. De vette jaren,
waarvan Verolme sprak, hebben ons in staat gesteld niet alleen
zoals hij grote investeringen te verrichten in nieuwbouw, die
de Nederlandse werven tot de modernste van de "wereld maken.
Zij hebben het ons voorts mogelijk gemaakt grote reserves aan
kasmiddelen te verwerven, die bij tegenslag van veel grotere
waarde zijn dan leegstaande nieuwe investeringen.
VOORZICHTIG
AFREMMING
GERECHTVAARDIGD
Waneer ontsna-pte olifanten
de straten vullen en de
kranten,
en tijgers zich in tuintjes
zonnen
zeggen de mensen, die met
name
het circus dienen met
reclame:
Ziezoj 't seizoen is weer
begonnen.
J
Elegant koetswerk
Ietwat onrustig
In de Nederlandse Industrie ken
nen we reeds vele kartels. Sinds
enkele dagen hebben we kennis ge
maakt met een nieuw kartel. Be
scheepsbouwer Verolme, een outsider
in zijn vak, heeft een noodkreet la
ten horen. Bij onze pogingen, ook in
het belang van onze duizenden bij de
scheepsbouw betrokken lezers het
standpunt van andere scheepsbou
wers te vernemen, stuitten wij op een
merkwaardige solidariteit.
Individuele bouwers, directeuren
van wereldwerven verklaarden zich
niet in staat een oordeel uit te spre
ken over de situatie in de scheeps
bouw en wensten dit aan hun centrale
Instantie over te laten.
De directeur van deze in Den Haag
gevestigde centrale instantie liet via
zijn secretaresse weten, dat de Neder
landse scheepsbouwers in prin
cipe geen inlichtingen aan de pers
verstrekken.
Het is ons weliswaar gelukt hier en
daar dit zwijgkartel te doorbreken.
maar wij willen niettemin onze ern
stige ongerustheid er over uitspreken,
dat de verantwoordelijke mensen in
een van de grootste industrietakken in
ons land niet bereid of in staat zijn
de pers desgevraagd commentaar te
geven op de voor de duizenden be
trokkenen alarmerende verklaringen
over de situatie in de scheepsbouw.
C. VEROLME
maatgevend?
der in trek komt en zou wel eens
meer dan het optreden van een Verol
me de oorzaak van onderbezeUin'gs-
verliezen kunnen zijn.
Nu nog grote activiteit op deze
scheepswerf. Maar wat zullen de
Bovendien, zo voegde deze scheeps
bouwer eraan toe, wij zijn nu reeds
veel minder eenzijdig georiënteerd
dan Verolme. Die spreekt over de
noodzaak van spreiding van werk
zaamheden en minder eenzijdige
oriëntering op nieuwbouw. Dat mag
dan voor hém opgaan, het grootste
deel van de Nederlandse scheepsbou
wers zit allerminst op een zinkend
schip.
Onze grote bracht en in de we-
(Van "een onzer verslaggevers)
De president van de Haagse recht
bank heeft de vordering van mevr.
Richters-Wolvius tegen de gemeente
Noordwijk over het parkeerterrein
dat voor haar huis is aangelegd, af
gewezen.
Zij meende dat zij volgens een erf
dienstbaarheid uit 1S06 recht te heb
ben op een vrij en ongehinderd uit
zicht. De president van de rechtbank
wees haar eis om het parkeerterrein
te verwijderen en en stop of wacht-
verbod op de boulevard voor haar
huis in te voeren van de hand.
Hij overwoog dat de erfdienstbaar
heid zich niet uitstrekte tot de bou
levard. Ook was naar zijn mening
de situatie ter plaatse sinds 1906 zo
sterk gewijzigd, dat de eis tegen het
algemeen belang gericht is.
(Van een onzer verslaggevers)
Als de overlast van de bromno
zems in Almelo blijft aanhouden,
overweegt burgemeester rar, J. M.
Ravesloot de VVicrdensestraat en de
Grotestraat op bepaalde uren voor
de bromfietsen af te sluiten.
Dit deelde de heer Ravesloot vrij
dagavond op de raadsvergadering
mee.
Hij maakte de Almelose politie
een compliment over haar optreden
en zei niet te zullen schromen in
de toekomst nog strengere maatrege
len te nemen.
In het begin van deze week werden
elf knapen die zich aan verschil
lende baldadigheden hadden schuldig
gemaakt, voor een tijdje op het po-
litebureau ingesloten.
reld een evenzeer erkende kwaliteit
als onze reputatie als efficiënte
nieuwbouwers zit nu in onze repa
ratiecapaciteit.
Niet ontkend kan worden, dat men
in'scheepsbouwkringen, met name in
Rotterdamse, allerminst gelukkig is
met het optreden van Verolme. Zijn
snelle opkomst, zijn successen bij het
verwerven van grote buitenlandse or
ders heeft jaloezie bij de traditionele
bouwers opgewekt zeggen zijn bewon
deraars.
Verolme heeft geprofiteerd van
een markt die in het begin van de
vijftiger jaren in een uitgesproken
haussestemming verkeerde. Hij is
een scheepsbouwer die wel met
vloed maar niet met eb rekening
houdt is de opmerking die men bin
nenskamers van gevestigde bouwers
kan horen. H;j, maar niet de hele
Nederlandse scheepsbouw schreeuwt
om regeringshulp op een toon alsof
de hele Nederlandse scheepsbouw
is vastgelopen. Wij hebben reële re
serves om ons drijvende te houden
tot het getij gekeerd is.
En feller wordt hun verwijt als
zij Verolme horen zeggen dat zijn
concern dat in enkele jaren van een
klein bedrijf uitgroeide tot een van
de grootste werfcombinaties in de
wereld niet mee schuldig is aan de
overcapaciteit in de wereld.
Aan één ding achten zij Verolme
in elk geval wel mee schuldig; Het
feit namelijk dat de werven ln het
gebied van de Nieuwe Waterweg eer
der verliezen zullen lijden als gevolg
van onderbezetting met personeel dan
als gevolg van gebrek aan opdrachten
- Men is voorzichtig ln zijn voorspel
lingen in kringen van de Nederlandse
scheepsbouwers. Het merendeel van
de Nederlandse werven is echter nog
behoorlijk van opdrachten voorzien
en ziet kans als totaliteit winstgevend
te blijven werken, al worden dan ook
w-el verlies gevende orders geaccep
teerd.
Voor buitenstaanders is het moei
lijk de positie van de Nederlandse
scheepsbouw in een wereldscheeps-
bouw, die stellig in een malaisetoe-
stand verkeert, te beoordelen. De
scheepvaart maakt al zes jaar een
depressie door. maar niettemin
staat er over de hele wereld een
groot aantal schepen op stapel en
gaat men door met nieuwe opdrach
ten te geven.
Nieuwbouw, bouwen van grotere
en snellere, meer efficiënte ook wat
hun beladlngsmogeiijkheden betreft
schepen, is de enige kans om ons
te handhaven zeggen de reders. Bo
vendien wensen zij te profiteren van
de veel té snelle groei in de scheeps-
bouwcapaciteit in de wereld, die ge
zien moet worden als de voornaamste
oorzaak voor de sterke daling der
nieuwbouwprljzen in de laatste jaren.
Veel bouwers van schepen verwach
ten in de naaste toekomst gunstiger
mogelijkheden als gevolg van twee
ontwikkelingen.
De geringe winstmogelijkheden
en in vele gevallen de verlies opleve
rende nieuwe orders zullen een
sterke afremming van de te snelle
naoorlogse expansie in de werfcapa
citeit betekenen.
Scheepsbouwers, die alleen de haus
se van de naoorlogse jaren hebben ge
kend en niet de ervaring van de voor
oorlogse crisisjaren bezitten, zullen
het naar hun mening moeilijk vol
kunnen houden. Met een enkele uit
zondering zien zij echter, anders dan
de nieuwkomer Verolme, dit'gevaar
voor de Nederlandse bouwers üi het
algemeen gezien niet zo groot.
Als een tweede gunstige ontwikke
ling verwachten zij in de eerstkomen
de jaren een betere aanpassing van
de groei van de wereldvloot bij de
toeneming van de vraag naar scheeps-
ruimte. Tot nu toe liep het aanbod
steeds op de groeiende vraag vooruit.
Reeds een klein overschot aan
scheepsruimte leidt ln deze bijzonder
prijsgevoelige markt onmiddellijk tot
scherpe prijsdalingen.
Verwacht wordt echter, dat zeker
in de tweede helft van de zestiger
jaren de uitval van schepen zal toer
nemen, zodat de nieuwbouw dan in
sterkere mate dan thans het geval is
voor vervanging en in wat mindere
mate voor expansie bestemd zal zijn.
De toekomst zal leren, of dit gema
tigde optimisme van bouwers met
tientallen jaren ervaring meer ge
rechtvaardigd is dan het pessimisme,
dat Verolme om hulp doet zoeken.
Voor de direct erbij betrokkenen,
de duizenden arbeiders, die op de
Nederlandse werven werken, is het
echter wel duidelijk, dat zij een toe
komst vol onzekerheid tegemoet
varen met de kans op zwaar storm
weer en ernstige averij stellig niet
uitgesloten. En dat verklaart mis
schien ten dele mét andere oorza
ken dat de scheepsbouw als werk-
gelegenbeidsobject in ons land min-
(Van een onzer verslaggeefsters)
Van 11 tot en met 21 oktober zal
in de RAI te Amsterdam een ten
toonstelling worden gehouden die
Idee '62 heet en die de bedoeling
heeft hulsvrouwen een idee te geven
van hoe standaardtypen woningen
te verbeteren zijn en hoe zij de
nieuwste huishoudelijke apparaten
tot hun gemak kunnen hanteren.
Het idee voor Idee '62is ontleend
aan Ideal Home, een tentoonstelling
die jaarlijks te Londen wordt ge
houden.
Vit de- wijdlopige redevoeringen
die de organisatoren gisteren op een
persconferentie hebben voorgelezen
stippen wij het volgende aan: Idee
'62 moet een goede combinatie wor
den van voorlichting en presentatie
van handel en industrie', zoals de
nimmer aflatende beursactiviteit van
onze nijvere ondernemers deftig ge
noemd werd.
In de grote hal van het nieuwe
RAI-gebouw zal men vanaf een rui
me wandelweg* kunnen kijken naar
acht compleet ingerichte woningen,
die twee aantwee liggen. Het zijn
doorsnee typen van Amsterdamse
Rotterdamse en Haagse woningen,
alsmede plattelandswoningen. Men
ziet ze, ingericht, zoals er twaalf in
een dozijn gaan en daarnaast het
zelfde type, maar dan door archi
tecten verbeterd, met gebruikmaking
van de ruimte, van licht en moderne
apparatuur.
Er komt een lichttunnel, waarin
voor alle mogelijke situaties ideeën
worden gegeven voor een passende
verlichting. De keldertrap komt er
net zo goed aan te pas als de
huiskamer.
Voorts zal men er een modelflat
vinden gebouwd en ingericht door
jonge architecten, die niet op een
dubbeltje hoefden te kijken. Hef
Bouwcentrum' zal een voorlichtings
stand inrichten en de moeders kun
nen hun kinderen tijdelijk kwijt in
een fröbelklasje.
g°e
Fords nieuwe tweedeurs, vier cl-.
Under, vljfpersoons, 50 pk Taunus
1200 cc.
Jje arrestatie van de hoofdcom-
missarissen van politie in
Frankfort en Hamburg is een
opzienbarende gebeurtenis. Het is
een huiveringwekkende weten
schap dat op zo hoge posten in
het Duitse politie-apparaat men
sen kunnen zitten, die van zo
gruwelijke misdrijven worden ver
dacht als deze beide functionaris
sen.
Daar staat tegenover dat de
arrestatie van deze politieman
nen een daad is die respect ver
dient. Hoe gemakkelijk zou het
niet zijn geweest deze zaak te la
ten rusten op grond van de over
weging dat het belang van de Duit
se Bondsrepubliek niet gediend
was met zulke opzienbarende ar
restaties. De bevoegde autoritei
ten hebben zich door deze overwe
ging niet laten lelden. Zij heb
ben de moed gehad de vuile was
bulten de deur te hangen.
Het spreekt vanzelf dat er ln
Duitsland onder de mensen van
boven de veertig velen rondlopen
met boter op hun hoofd. Niet al
leen in Duitsland trouwens. Een
oorlog biedt ruime gelegenheid
om gruwelijke misdrijven te ple
gen.
Dij alle begrip voor de moeilijk-
held om ln West-Duitsland
na te gaan hoe functionarissen
zich in de oorlog hebben gedra
gen er zijn acht miljoen Oost
duitsers naar West-Duitsland ge
vlucht. het land is verdeeld, de
bevolking is door elkaar, geschud
is het toch moeilijk te verteren
dat op Zulke hoge politieposten
mensen kunnen terechtkomen die
van zulke ernstige misdrijven
worden verdacht. Want over de
gevolgen van deze misslagen moet
men niet licht denken. Wat een
wantrouwen zal er ln een politie
korps ontstaan, nu blijkt dat de
hoogste functionarissen wellicht
de wreedste misdadigers zijn ge-
weesf.i En wat yoor terugslag
moet dit hebben op het gezag van
de politie tegenover de burgerij!
Het is duidelijk dat dit wan
trouwen er terecht is. En het is
beter gerechtvaardigd wantrou
wen dan misplaatst vertrouwen te
koesteren.
Dat neemt niet weg dat een
ambtelijk anparaat zonder mini
mum aan vertrouwen niet behoor
lijk kan werken. En dat verklaart
de tegenzin waarmee van deze ar
restaties ongetwijfeld zal worden
kennis genomen.
V_
(Van onze verkeersredacteur)
Het reeds grote aantal nieu
we typen in de middenklasse
van automobielen wordt van
daag met één vermeerderd. Het
is de met spanning verwachte
viercilinder met voorwielaan
drijving van de Duitse Fordfa
brieken, die lange tijd is aan
gekondigd onder de codenaam
Cardinal (de naam van een
vogeltje: cardinal crista), maar
die vandaag in de handel komt
onder de vertrouwde betiteling
Taunus 12 M.
Het belangrijkste nieuws van deze
Taunus I2M is:
1. voonvielaandrijvmg (tot nu toe
nimmer toegepast bij Ford);
2 vier cilinder motor m v-vorm (tot
nu'toe was de V alleen gebruikelijk
voor grotere motoren):
3. gesloten koelsysteem zonder ven-
tilateur;
4. antivriesvulling slechts om de
twee jaar;
5. slechts twee smeerpunten;
6. olieverversen om de 10.000 kilo
meter, dus voor de meeste gebruikers
niet meer dan tweemaal per jaar.
Als zevende punt kan men aan deze
zes dan nog toevoegen: de prijs. Een
prijs, die in Duitsland voor de vol
ledig uitgeruste vierversnellingswagen
niet meer dan 5330 mark zal bedra
gen. Voor Nederland is nog geen
tarief bekend, maar op basis van het
Duitse mag men verwachten dat de
wagen ƒ5600 a 5700 gaat kosten, wat
een bijzonder laag bedrag is.
Het bekendmaken van deze prijs
was wel de grootste verrassing die de
Duitse Fordmaatschappij de interna
tionale persvertegenwoordigers heeft
bereid, toen zij bij een groots opge
zette presentatie van de auto te
Keulen werden ingelicht.
Een verrassing was uiteraard ook
het model van de nieuwe Ford 1200,
die een sober, maar niettemin zeer
elegant koetswerk bleek te bezitten,
zonder grote nieuwigheden, maar bij
zonder volledig voorzien van alles
waarmee men een auto tegenwoordig
uitrust, en met uitstekend uitzicht
naar alle kanten.
Op de presentatie volgde een proef
rit op een bochtig tracé in de Eifel
bjj de Belgische grens. Ons oordeel
over het exemplaar dat wij te beproe
ven kregen, is, kort samengevat, dat
de koper van de Taunus I2M zal be
schikken over een voor zijn klasse be
hoorlijk bemeten familiewagen, met
een ruimte die op 'de achterbank drie
passagiers toelaat. De 'hoofdvrijheid'
vonden wij daarbij voor lange men
sen niet om over te roepen, de koffer
ruimte daarentegen is opmerkelijk
groot, omdat men door de voorwiel-
aandrijving ruimte heeft gewonnen.
Ook zit men nergens boven wielkas
ten.
Over de rijkwaliteiten is Let na
drie ritten van ieder achttien kilo
meter aanzienlijk veel moeilijker te
oordelen. De wagens waarmee men
proef reed, bleken namelijk nogal wat
te verschillen in kwaliteit, wellicht
als gevolg van hun nieuwheid.
Onze beste indruk was, dat de
ietwat onrustige V4-motor ons
met matige optreksnelheid over het
laaggebergte bracht, dat de weglig-
gmg op de uitstekende wegen die
wij bereden goed kon worden ge
noemd, maar dat een wagen als deze
zich 'niet vingerlicht laat sturen.
Het verbruik van de 1183 cc motor
wordt opgegeven als zuinig voor een
50 paards: 1 op 13 a 1 op 14. Maxi
mum- en kruissnelheid zijn gelijk,
namelijk 125' km/u. De auto weegt
845 kg.
Aangezien een ventilateur het na
deel heeft veel energie te eisen voor
zijn aandrijving, 's winters meer te
koelen dan nodig is en af en toe zijn
riem te verliezen door breuk, mag
men het toejuichen, dat de vin bij
deze Ford is vervallen. Laat ons ho
pen, dat het systeem dat ervoor in
de plaats is gekomen en dat de ra-
diateur pas inschakelt als de tem-
p ,-atuur de tachtig graden heeft
bereikt, geen kinderziekten zal ver
tonen.
Merkwaardig is, dat dit koel
systeem is gekoppeld aan het ver-
warmings- en luchtverversings
stelsel: wordt de motortempera-
tuur te heet, dan kan lucht
worden ingeblazen.
Al is de Taunus 12M een nieuw
ontworpen wagen, revolutionaire
nieuwigheden toont hij verder niet.
Er zijn ge°n schijfremmen- er is
geen oliedrukvering, er is geen
schuin geplaatste achterruit en er
zijn geen langwerpige koplampen.
Dat de trommelremmen het uitste
kend doen, hebben wij kunnen con
stateren.
Het is reeds toen jaar geleden,
dat in Duitsland de Taunus 12M
uitkwam. Nu heeft men naast de
17N" die in produktie blijft er
weer een. De concurrentie op de
automarkt wordt scherper en scher
per.
zijn benieuwd welke van de
grote fabrieken zijn hooggespannen
verwachtingen en Immense kosten
van voorbereiding (wij zagen een
heel nieuwe, heel grote, heel moder
ne Ford-motorenfabriek te Keulen-
Niehl) op den duur het best zal zien
gehonoreerd door een publiek, dat
steeds verwender wordt, maar geen
te hoge rekeningen wil zien, iets j
waarop Ford geheel heeft gespeeld. I
jQaar komt nog bij: dat de Dult-
sers hun Bondsrepubliek zien
en voelen als een noodwoning,
Oost-Dultsland is voor- hen door
de Russen bezet gebied met com
munistische zetbazen die de be
volking onder de duim houden.
Zij aanvaarden niet dat hun fa
milie en vrienden duurzaam een
van Duitsland afgescheiden Rus
sische kolonie zullen vormen. Zij
hebben het daarom moeilijk zich
een Westduits saamhorigheidsge
voel en een daarop gebouwd
Westduits nationaal gevoel eigen
te maken.
De Duitse democratie legt dus
meer het accent op het recht dan
op de staat. De morele gebon
denheid aan het recht spreekt
meer aan en is van duurzamer
aard dan de morele gebondenheid
aan de Bondsrepubliek als staat
voorshands aanspreekt.
Dat heeft de justitie in Duits-
land stellig mee de kracht gege-
ver. tot deze arrestaties. Aan de
andere kant moet de schok die
deze gebeurtenis moet geven, in
West-Duitsland nog harder «an
komen dan in een land waarin de
nationale staat aan het saam
horigheidsgevoel vorm geeft.
commissie ingesteld door de
'-'Raad van Nederlandse Werk
geversverbonden heeft in haar
rapport 'Verslaggeving, Verant
woording en Voorlichting1 bijzon
der afwijzend geoordeeld over de
noodzaak een Vennootschapska
mer ln te stellen.
Het Nederlands Katholiek
Werkgevers Verbond, deel uitma
kend van de raad. denkt daar ken
nelijk heel anders over. In een
dit jaar gepubliceerd rapport ziet
het als een taak van een dergelijk
orgaan:
•Precisering van wettelijke
minimum eisen met betrekking
tot publikatie van balans, ex
ploitatieresultaat. winstbestem-
ming, deelnemingen, eigendom
van grote aandelenpaketten en
prioriteitsaandelen; toazicht op
naleving van de voorschriften.'
Zich allerminst verschuilend
achter een eng verantwoordings
begrip. zegt het katholieke werk
geversverbond, dat dit alles ook
voor de werknemers van belang
is. Zij kunnen hierdoor geregeld
eq tijdig geïnformeerd zijn over
de kracht van de onderneming
van welker lot hun béstaan in zo
belangrijke mate afhangt.
Als machtsmiddel om dit te be
reiken wil het katholieke verbond
de Vennootschapskamer de be
voegdheid toekennen haar bevin
dingen te publiceren, omdat 'ook
geregide publikatie over het han
delen van de onderneming en
haar leiding ongetwijfeld preven
tief werkt.'
Aan het rapport 'Verslaggeving'
heeft kennelijk een belangrijke
minderheidsnota ontbroken.
