Piloten verloren contröle over toestel NIEUWE AANVOER Snnkist MARTINEZ Baby gestikt in wieg MÊSÊ sïêMM voor manure una! 'Vrije boeren' verzetten zich fel tegen arrestatie Dodeliike val uit lichtmast Schepen botsen op de Waal Varkenspest op belt in Kampen IjffiSvJs Ambassadeur opent plastiek-expositie HASTIHEZ ALTOT AS, BE Orders Dagbladen HET VRIJE VOLK DONDERDAG 6 JUNI 1963 PAGINA j (Van een onzer verslaggevers) 'We climb out to zero, six zero een onverstaanbaar gemompel en dan weer: 'we're climbing outHet zijn de laatste woorden van gezagvoerder R. D. Berge- mann geweest, die de verkeerstoren in Lissabon opving, voordat de KLM-DC 8 Fridtjof Nansen op 30 mei 1961 ten zuiden van de Portugese hoofdstad in de At lantische Oceaan neerstortte. De 47 passagiers en 14 bemanningsleden verloren het leven. De woorden zijn opgenomen op een bandje. Gistermiddag in de kleine zaal van het gebouw van de Hoge Raad klonk weer de stem van gezagvoerder Bergemann bij de openbare behan deling van de Fridtjof Nansen-ramp voor de Raad voor de Luchtvaart. Weer die laatste wooorden: IVe're climbing outDe abrupt afgebroken zin en daarna de stilte. Kudde afgemaakt Verse SUNKIST of "SK." citroenen zijn overal weer volop verkrijgbaar. tSS» De kern (Van een speciale verslaggever) Rendez-vous op de 'speelplaats' ten zuiden van Land's End. het uiterste zuidwestpuntje van Engeland, In de omgeving van de Scilly Eilanden. De speelplaats is 60 bij 30 zeemijlen. Zo te zien een aardige oppervlakte om met vijf schepen, elf twee- motcrige propellervliegtuigen en vijf helikopters te 'stoeien' Bovendien ligt dit plekje oceaan aan de rand van de drukke scheepvaart- en vliegroutes. Bovendien is alles en ledereen ge waarschuwd dat smaldeel V van de Koninklijke Nederlandse Marine van plan is hier een paar dagen aan onderzeebootbe strijding te doen. De commandant op de brug r7eer regelmatig verschijnen ia het officiële mededelingenblad van de Europese Gemeenschappen berichten over aanbestedingen van projecten in overzeese lan den, voornamelijk Afrika, die worden gefinancierd door hefc Europese Ontwikkelingsfonds. Zo is het ook voorgeschreven in de officiële regels: alle ondernemin gen in de zes EEG-landen moeten gelijke kansen hebben om te din gen naar de projecten, die worden uitgevoerd in het kader van do Europese ontwikkelingshulp aan geassocieerde landen overzee. Ixx de praktijk zou men die of ficiële berichten echter welhaast achterwege kunnen laten. Het overgrote deel van de orders voor uitvoering van die werken (brug genbouw, wegenaanleg, zieken- huisbouw enz.) komt nl. in feite terecht bij Franse firma's. Wel krijgen (en dat is maar gelukkig ook) ook ondernemingen uit de Afrikaanse landen zelf een deel van de opdrachten, maar Duitse, Italiaanse. Belgische of Neder landse ondernemingen komen er niet of nauwelijks aan te pas. Vaa de ruim 320 miljoen gulden aan constructiewerken die gegund zijn, ging in de afgelopen jaren 18 percent naar firma's in de ge holpen landen zelf, 63 percent naar Franse ondernemingen en nog eens 13 percent naar combi naties, waar Franse firma's in vertegenwoordigd waren. Slechts twee van de 169 opdrachten kwa men bij Italiaanse ondernemingen terecht, één ging er naar een Duitse firma en één naar een l Belgische. TVu mag men uit deze cijfers niet ,L™ zonder meer concluderen, dat j de Fransen onrechtmatig bevoor- recht worden. Wel, dat de Fransen :de markt in deze ex-koloniale gebieden nog steeds bijzonder vast ;in handen hebben en grotelijks profijt trekken van hun kennis van plaatselijke omstandigheden en verhoudingen. Maar het zou toch ook in politiek opzicht bepaald wel van belang zijn, 'als men midde len zou kunnen vinden om ook niet-Franse bedrijven bij deze werken te betrekken. Het gaat niet alleen om Frans geld, dat besteed wordt, maar om EEG- geld. En de hulp is niet alleen een Franse aangelegenheid, maar een Europese. Intussen moet geconstateerd worden, dat b.v. Nederlandse on dernemingen tot nu toe ook zelf maar weinig belangstelling voor de projecten in deze landen heb ben getoond. De redenen die men daarvoor aanvoert zijn begrijpe lijk en op korte termijn gezien ook logisch. Maar toch vragen wij ons af, of de Nederlandse bedrijven voldoende oog hebben voor de kansen die op wat lan gere termijn gezien in deze snel ontwikkelende gebieden moeten zitten. De Nederlandse Dagbladpers, die J namens alle kranten behalve >e Waarheid en Cobouw kan spre ken, heeft in zijn jaarverslag ge wezen op een aantal grote geva ren die de Nederlandse dagbladen bedreigen en ernstige kritiek ge oefend op het overheidsbeleid ten aanzien van de pers in Nederlan# De dagbladen moeten grote be dragen uitgeven voor de nieuws voorziening, een taak, die teder jaar omvangrijker wordt en meer kostbare specialistische kennis eist. Die kosten mogen de bladen niet doorberekenen. De regering im mers meet de dagbladpers met de zelfde maatstaven als '*dere an dere tak van industrie. Daarin schuilt een onbillijkheid, want een krantebedrijf levert meer dan een dagelijkse hoeveelheid druk werk. Tn de laatste tien Jaar, zo blijkt 1 uit het -erslag is de omvang van de dagbladen ruim verdubbeld, maar zijn de abonnementsprijzen slechts met een derde gestegen. Wat de abonnee voor het dagblad betaalt, komt ongeveer neer op de kosten van net onbedrukte pa pier. Daarmee worden de dagbla den echter steeds meer afhanke lijk van de ontwikkeling van de advertentieomzet en daarmee ook van de conjunctuur. De mogelijke gevolgen van de verdere ontwik keling der TV blijven dan nog bul ten beschouwing. Het .gevaar Is te groter omdat het met name een aantal zgn. richtingbladen zijn die tot de fi nancieel zwakke bladen behoren. In het afgelopen Jaar zijn' weer twee dagbladen verdwenen en ver loren twee andere hun zelfstan digheid. Met andere woorden: Gevaar x J dreigt vooral voor de verschel- denheid In de Nederlandse voor lichting en opinievorming. In de beoordeling van het dag bladbedrijf moet men zijn maat schappelijke functie wenzeer be trekken als de commerciële basis. De dagbladpers vraagt veen sub sidie. maar wel een beleid dat rekening houdt met het bijzonde re 't .tlkel' dat een krant nu een maal is. Rendez-vous ten zuiden van Lands End een ROSSUM (ANP) Woensdag avond omstreeks zeven uur zijn enke le schepen tegenover Kossum op de rivier De Waai met elkaar in aanva ring gekomen. De motortanker Merksem uit Rot terdam, die uit de sluis St.-Andnes ■kwain, zou aan het stroomopwaarts gaande motorschip Risico geen voor rang hebben verleend, waardoor deze laatste midscheeps werd aangevaren en aan de zijkant totaal werd open gereten. Het motorschip Siia uit Rot terdam met aan sleep de Vulkaan 64 kon nog juist de aanvaring ontlopen. Het vernielde schip heeft men tussen de kribben zoveel mogelijk op. ha droze gezet. Persoonlijke ongeluk ken" hebben zich niet voorgedaan. (Van een onzer verslaggevers) Meer dan honderd varkens, besmet met varkenspest, zijn gistermiddag afgemaakt in het gemeentelijk slacht huis te Kampen. De dieren verbleven op de stortplaats van de Gemeente- reiniging en waren van de varkens fokker P. Voerman te Kampen, die deze stortplaats had gepacht. Hij had er 129 varkens rondlopen. De inspecteur van de Veeartsenij- kundige Dienst heeft na een onder zoek bevel gegeven alle dieren te laten afmaken. De heer Voerman had zijn vee niet tegen varkenspest laten Inenten. HOOGEVEEN (ANP) Woensdag ;s net ruim één jaar oude dochtertje van de cüemrtp'.ichtige militair H. v. d Pol uit Hoogeveen verward geraakt m het tuig van de wieg en door ver stikking om het leven gekomen. De bestuurders hebben door on bekende redenen de beheersing over het vliegtuig verloren,' concludeer de aan het eind van de zitting de directeur-generaal van de Rijks luchtvaartdienst, de heer W. J. Kruys. Het was het enige, dat hij met zekerheid durfde zeggen. Over de onbekende redenen zal altijd een waas van geheimzinnigheid blijven liggen. Zeer uitvoerig hebben de leden van de Raad voor de Luchtvaart en vier getuigen-deskundigen gistermid dag de enkele minuten tussen de start van Lissabon en het moment van de ramp nog eens nagegaan om te trachten het mysterie op te lossen. Z(j konden daarbij gebruik maken van het rapport, dat de Portugese autoriteiten hebben opgesteld en van het rapport van de Nederlandse vooronderzoeker, waarvoor de voor zitter van de Raad, mr. R. P, Cle- verings grote waardering uitsprak. In het bijzonder sprak hij lof uit voor ir. N. Schipper, hoofdingenieur by de Rijksluchtvaartdienst, die onver moeibaar heeft gezocht naar de wrakstukken van het totaal versplin terde vliegtuig. De gevonden wrakstukken (tien duizenden brokstukken) zijn de voornaamste basis geweest voor het rapport van de vooronderzoeker. Dit Portugese getuigenverklaringen wist men, dat de DC 8 van Lissa- 1 bon gestart was met gezagvoerder Bergemann In de rechterstoel als check-piloot (een soort controlerend collega) van gezagvoerder Draais- ma, die het vliegtuig bestuurde. Twee ervaren vliegers met elk bij na 13.000 vlieguren. Gespannen luisterden gisteren de getuigen-deskundigen weer naar de laatste berichten van gezagvoerder Bergemann, die het radiocontact met de grond onderhield. "Bij het woord zero,' zei gistermiddag de ge tuige C. G. J. Reijers, inspecteur bij de Rijksluchtvaartdienst, 'begint de stem te vibreren. Je hoort iets van onrust. Dit de onverstaanbare woor den maak ik klanken op, die hj- ken op 'Take care for it' (Let op), 'Het bericht begint normaal,' zei getuige G. J. ten Duis, chef-vlieger bü de KLM. Tk heb de indruk, dat het onverstaanbare terzijde wordt uitgesproken. Het kan inderdaad 'take care for it' zijn. Later zou mr. Cleveringa zeggen: 'Uit de be- richtenwisseting met de grond en de Advertentie X.M. wettig gedeponeerd De Belgische amhssadeur, Baron ran der Straten Waillet, zal vrijdag middag half vjjf in Madurodam of ficieel de Europese openluchttcn- toonstelling van klelnplastlek oper in. terzijde uitgesproken woorden val op te maken dat gezagvoerder Ber gemann iets onregelmatigs heeft gemerkt. En de heer Kruys zou in de argumentatie van zijn conclusie betogen: 'Take care for it moet een waarschuwing van gezagvoerder Bergemann voor gezagvoerder Draaisma zijn gefeest.' Een waarschu,r' flg waarvoor? Het wrakonderzoek van ir. N. Schipper geeft aanwijzingen. Dat de rechter vleugel het dichts bij de kust werd gevonden is een vage aanwijzing, dat de Fridtjof Nansen die van Lis sabon in zuidelijke richting naar de Azoren moest, op het moment van de ramp in noordelijke richting vloog. Het toestel moet nog geheel intact zyn geweest toen het het wa ter raakte. Het had het landingsge stel en de kleppen ingetrokken. Van de acht toerentellers zijn zes terugge vonden. Zij wijzen aan, dat de mo toren beneden kruisvermogen draai den, toen de machine het water raak te. Uit de vervorming van de gevon den motoren en de schade aan het landingsgestel kan worden afgeleid dat de DC 8 met een dwarshelling van ongeveer 30 graden lp de Oce aan terechtkwam. Uit de deuken in de achterste gedeelten van de moto ren en de beschadiging van het neuswicl heeft ir. Schipper berekend dat het toestel met een voorwaart se helling van '5 graden het water inging. De snelheid van de val moet zeer groot zyn geweest omdat het groot ste deel van de DC 8 totaal versplin terd is. 'Het was een stapel wrakstuk ken op de zeebodem,' zei ir. Schip per gistermiddag. Het openbaar onderzoek bereikte de kern van de zaak. De strak en za kelijk leiden mr. Cleveringa vuur de vraag na vraag af: 'Tussen de start en het passeren van het LS- baken op Caparica is er geen koers verandering geweest, dacht u?' Gezagvoerder Ten Duis: 'Er is al thans niet bewust by'gestuurd.' Inspecteur Reijers: 'Een storing op de kunstmatige horizon als inlei ding tot de overcorrectic is een van de mogelijkheden. Een andere mogelijkheid is, dat de vlieger zich te veel op één instrument, by voorbeeld de snelheidsmeter ge concentreerd heeft.' Hoofdingenieur Schipper: Bij een proefvlucht heb ik van een spiraal met een dwarshelling van 60 gra den niets gemerkt.' Inspecteur Reijers: 'Van het inzetten van een spiraal merk je niets. Je kan zeer snel in zo'n toestand geraken.' Gezagvoerder Ten Duis: 'Het is vol gens mü niet de concentratie op één instrument, maar juist de spreiding van de aandacht ge weest, die een oorzaak kan zijn. Voor het doorgeven van gegevens bü de melding boven het LS-ba- ken moest de vlieger eerst op het radiokompas, daarna op de klok. vervolgens op de hoogtemeter kij ken.' Het lid van de Raad luitenant-vlie ger J. L. Zegers: 'Er zijn toch nog andere instrumenten dan de kunst matige horizon, die iets over de stand van het vliegtuig zeggen.' Inspecteur Reyers: 'Bocht- en süp- aanwyzer zijn in de moderne vlie gerij wat in het vergeetboek ge raakt.' Gezagvoerder Ten Duis: 'Het is merkwaardig, dat we het in het straaltudperk moeten doen met een instrument als de kunstmatige ho rizon, dat volgens de statistieken niet altijd betrouwbaar Is.' Toen kreeg de directeur-generaal van de Rijksluchtvaartdienst het woord voor het geven van zjjn con clusies: 'Het is bewezen, dat de vi tale voorzieningen van het vliegtuig goed werkten.' De Portugese autoriteiten hebben in hun rapport geconcludeerd, dat het onmogelijk is een waarschijnlij ke oorzaak vast te stellen. Ik ben dat met hen eens, maar de moge- ïykheden zijn te i beperken. Door onbekende oorzaak is de macht over het toestel verloren. Een mogeiyke oorzaak zou een storing op de stuurinrichting kunnen zijn, maar de ervaring met de DC 8 geeft geen aanleiding dit te veronderstellen. Een ingrijpen van passagiers als inlei ding tot het ongeluk is uitgesloten. Ben afwijking van de kunstmatige horizon -,i aandachtsspreiding van de bestuurder zijn reële mogelijkhe den als oorzaak.' Aan deze laatste conclusie voeg de de heer Kruys nog enkele op merkingen toe: 'Bü de moderne straalvliegtuigen is men meer dan ooit in de luchtvaart aangewezen op de instrumenten om een zich ont wikkelende onregelmatigheid onmld- deliyk te signaleren. Het gehele complex van stuurhutprocedures en de Inrichting van de stuurhut moe ten erop gericht zijn de vlieger een goed overzicht van de instrumenten te geven. Ik ben verheugd, aldus de heer Kruys. dat de KLM bij da oplei ding de vliegers nog meer dan vroe ger oefent in geconcentreerd aflezen van de instrumenten en dat de KLM In zijn vliegtuigen een waarschu wingssignaal heeft laten aanbren gen dat bij een storing van de kunst matige horizon gaat werken. Verder sluit ik me aan bij de aanbeveling in het Portugese rapport om in al le vliegtuigen een apparatuur aan te brengen, die bij ongelukken de laatste ogenblikken voor het onge luk registreert. Ik was verheugd te horen, dat de KLM reeds in negen van haar vliegtuigen een dergelijke apparatuur heeft Ingebouwd, De Raad voor de Luchtvaart zal op 30 juni om 11 uur uitspraak doen. Advertentie X.M Zo licht... zogeurig...zofij'n! Select vansmaak dooreen meesterlijke melange! voor moderne mannen van alle tijden. SANTCSA (Van een onzer verslaggevers) Twee "vrije boeren' te Stadska naal, vader en zoon H., hebben gis teren voor hevige consternatie ge zorgd door hun verzet tegen de po litie die hen naar het Huis van Be waring te Groningen moest over brengen omdat ze hadden gewei gerd een boete te betalen wegens het niet verstrekken van bedrijfsgegevens aan het Landbouwschap. 's Morgens was er al een politie man van de Rijkspolltiegroep Wilder- vank geweest om de mannen op te halen, maar hy slaagde er, ondanks assistentie van de chauffeur, niet in ze in de auto te krygen. Later op de dag verschenen vyf politiemannen onder leiding van ad judant Van Houten. De adjudant trachtte door overreding de boeren te kalmeren, maar het gaf niets. Toen ze ten slotte werden gedwon gen mee te gaan, grepen ze alles beet waaraan ze houvast hadden om zich te verzetten. Hun vrouwen klampten zich aan de twee mannen vast en rukten stevig mee in ave rechtse richting. Maar deze keer kwamen de arrestanten toch in de politieauto terecht, al kostte het heel wat kleerscheuren en afgerukte kno pen by beide partijen. Na enige uren kwam vader H. weer thuis: had had de boete betaald en was prompt vrijgelaten. In de Britse stad Harlow zyn zeven mensen met tyfus in een zie kenhuis opgenomen. By vier anderen vermoedt men de ziekte. Karei Doorman stoeit op speelplaats bij Lands End Het weekeinde in Rotterdam bete kende een meevallertje. Er waren rond2C0 mobillsanten aan boord voor laten we zeggen herha lingsoefeningen, grotendeels mannen Je" ""1^1° Voor de leek een enorme, drijvende 'yzeren kuip' met een stalen deksel, een fabriekshal, met duistere spelon ken, een oerwoud van Instrumenten die inmiddels brave huisvaders wa ren geworden. In Rotterdam zön ze teruggegeven aan de gezinnen. De rest van de bemanning was dank baar voor dit extraatje. Twee da gen aan de wal, twee dagen thuis. Een paar dagen later, toen de Ka- rel Doorman de Nieuwe Waterweg af was gezakt, hing er op de navi- gatiebrug een uitgetikt lystje ter at tentie van de eerste officier. Het straffeniystje, veertien namen, een stuk of zes mannen uit de machine kamer, een enkele hofmeester, een enkele matrooslaatkomers. De psychologen aan boord lezen dit lijstje zonder verbazing. Een op de honderd bemanningsleden heeft een regel overtreden en krijgt straf. Dat er nogal wat namen 'uit de vet- put' bij zijn begrijpt iedereen. Het zijn mannen, die in het ra zende, hete hart van het schip af gesloten zijn van de rest. zy bewa ken en hanteren de 45.000 paarde- krachten in de twee machinekamers, de (elektrische) energieopweüddng voldoende voor een woongemeaite van 20.000 Inwoners en de om zetting van zeewater in zoet water voor het hele Karei Doormandorp en de ketels. Er gaan dagen voorbij, dat ze geen daglicht zien. Een handvol heeft de vrijheid van de wal een beetje uit ren vol draaiende en knikkende ra- darantennes. Op de admiraaisbrug staat smal deelcommandant schout-bü-nacht L. E. H. Reeser, een man met geslo ten gezicht, in deze gemeenschap van bijna 1400 man een eenzame figuur. Hu heeft in Nieuw-Guinea begrepen dat een open voorlichting beter is dan de methode van hermetisch ge sloten deuren. 'Hefc 'Smaldeel V' zal in de komende dagen alle deu ren voor zyn gasten openzetten. Op de navigatiebrug staat kolo nel J. B. J. M. Maas, comman dant van de Doorman, klein, grys, welwillend. Hy heeft zeer eigen op vattingen over de taak om van deze uiteenlopende diensten en karak ters een team te maken. 'Bewon dering voor vakmanschap, op welk niveau dan ook,' zegt hij, In het vooronder en de long-room weten ze het, want elke comman dant drukt zyn stempel op zyn schip. Maandagmiddag heeft de Door man een ontmoeting met een stukje verleden tijd. Van het vliegveld Val kenburg zijn vier Seahawks opge stegen, vier straaljagers. Op het oefenprogramma staat 'interceptie oefening'. Dat wil zeggen spanning in de duisternis van de radarpost. Er komen wat verhalen los over Eenentwintig <je (ijd, dat de Seahawks nog vaste °P gasten aan boord waren, vóór ze op en cue aatllm om le.Uo (Stip) uur. Is Valltenhiirv werden Pehnloveci T»« wuwrauira uc luunrauc- die extra herinnering duur gekocht.verhalen rijn gekleurd meteen tS- d.'Sing naar de_ onderzeebootbestrij- (Fotodienst Karei Doorman) als 'politiek' betekent, dat het ac cent duidelijker van de luchtverde- Vj- keltje spijt. Spijt om de nervositeit en het pittige tempo, die roet de Karei Doorman, vliegtuigmoeder- komst van de S 2 A op een span- schïp In het officiële, carrier om- ninS lager zyn gedraaid. Zeker, de dal het veel gemakkelijker in de S 2 A is een prettige, betrouwbare mond ligt. Een schip, een vliegveld, kist, maar een luchthaven met hangars, een 'Maar dat is politiek.' Een goed centraal commando alles tegelijk, militair legt zich er bij neer. Ook ding wordt verschoven. Vandaag dus ontmoeting op afstand met vier Seahawks. De radarantermes geven signalen door aan de radarschermen. Lichtpunt jes schuiven heen en weer. Over de radio worden opdrachten en aanwyzingen gegeven. De licht puntjes gehoorzamen, alsof de straaljagers aan onzichtbare touw tjes van tientallen myJen zitten. Vriend en vijand om de beurt. Een uur lang. Precies een uur, want straaljagers gebruiken sloten ke rosine en kerosine is duur. De Doorman is op "marsroute' naar de uitloper van de Atlantische Oceaan by de Sciily Eilanden. De onderaeebootjagers Amsterdam en Overijssel, de onderzeeboten Walrus en Zeehond zijn ook op weg. Samen met de Doorman vormen ze het o e I e n-smaldee) V. Rendez-vous ten zuiden van Lands End, het uiter ste zuidwestpuntje van Engeland. 'i Avonds oefening 'verlaatrol'. Er zun nieuwelingen aan boord. Inspec tie van helm, gasmasker, zwemvest en 'aoufcwaterlampje'. Uit alle hoe ken en gaten komen mannen te voor- sohyn. Nu pas blijkt dat de Doorman een compleet dorp is In de ontspanning van de long- room en de andere recreatieverblij ven klinken de woorden speelplaats, spelletje en stoeien by herhaling. 2e worden gebezigd roet reserve, ïnaar als 'een burger" de wenkbrauwen op haalt. ineens geladen met ernst en veraniwoordeiykheidsbesef. Iedereen weet immers, dat de 'spel'-regels onverbiddeBijk zijn en dat elke overtreding daarvan kwa lijke gevolgen kan hebben. De vakman aanvaardt liever en met een grijns, dat een burger wat onwennig staat tegenover de com binatie snert met bami aan het mld- dagmaal. (Fotodienst Karei Doorman.) (Van een onzer verslaggevers) In Houten is gisteravond de 20 jarige J. Bos, dte assisteerde op het landboutvbedriyf vaa zyn broer, om het leven gekomen. De jongeman was la een vyf meter hoge lichtmast geklommen. Hy wilde proöeren een paar elektriclteMSctra. den te verbinden om de waterpomp op net weiland weer op gang te bren gen. Vermoedelijk is hy toen in aan raking gekomen met de elektrische ®ast en was vrywel op slag dood.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1963 | | pagina 1