aan voor i Studenten- Formatie verkeert in beslissende fase Hoge sterfte onder de oudere mosselen f 8.*> laatsHig kruitfabriek in onderzoek Vragen over zelfmoord van huzaar Brief HET VRIJE VOLK ZATERDAG 13 JULI I9G2 PAGINA 5 >7 (Van een onzer verslaggevers) In een dunbevolkt en moeilijk te bereiken gebied in liet zuidwesten van ons land is de grootste kabelbaan in aanbouw die wij ooit hebben gehad. Drie kerktoren-hoge masten (tot 42 meter) rijzen op uit het vlakke land en zojuist is een enorme sterke, schoteltjesdikke (9,2 centimeter) staaldraad over het bijna twee kilometer lange traject gespannen. Het is een operatie die er, zoals alle andere onderdelen van het Deltaplan, uit eindelijk toe dient om de zee als een draadje om onze vinger te winden. I Experiment met voorgespannen «zand als vulsel Voorstanders Conclusie Ellende geleden Last van tien ton Dan haalt hij de handel over. En onder de gondel opent zich een sta len net vol grote stenen, kleinere stenen, grint, kluiten zandasfalt of nog ander materiaal. Het net wordt langzaam uitgeschud. Nooit mag de hele last (tien ton) opeens ios. Dan zou de gondel zo'n bokkesprong aan de kabel omhoog maken, dat er on gelukkengebeurden. Een stokje voor Men zag een schrijver sprongsgewijs en zingende uit het paleis der deugdzame justitie komen. De vlaggen uit! riep hij spontaan. Er breken gouden tijden aan: mijn boek is in beslag genomen! Duitser in Buclel draagt medaille met toestemming W aar$chu>ring naar de WILLEMSPLEIN .Folder op aanvraag Waarschijnlijk nog'dit jaar zullen aan de staalkabel tien motorgondels hun regelmatige banen beschrijven.-In die goudels zitten dan gondeliers, wier opleiding en training binnenkort begint. Als alles goed gaat, zullen zij in ongeveer drie maanden d e Grevelingen dichtbombarderen. Wie op school een tien voor aardrijkskunde had, zal nu meteen begrijpen tussen welke ïilanden de kabelbaan een ver- i t. binding slaat. Het zijn Schou- wen-Duiveland en Goeree- Overflakkee. De afstand tussen- die twee, ls ter hoogte van Bruinisse, waar dit Delta-eve nement in scène wordt gezet bijna zes kilometer, maar de kabeloverspanning ls belang rijk korter. De sluiting-per-kabelbaan van gen de zandige rivierbodem een pantser te geven! Zal er dan komende winter veel te zien zijn? De gondels hangen aan hun wielen, die op de kabel rusten, zij rijden heen en weer (eigenlijk: koele experts verhitte discussies ge. voerö en spanningen binnen de Del tadienst zijn niet uitgebleven. Voorstanders van de al bijna klas siek geworden caissonsluitingen zien h rond. want de kabel gaat een gesio- streven naar meer dan een .-i. nul nn ili» hnr»p> pftTilP.r ppn tï-mkpni fm Van ^Bruinisse op Schouwen-Dui- veland uit is dan ook in de afgelo pen paar jaar al een ruim drie kilo meter lange dam gebouwd, die gro tendeels over een zandplaat loopt, de plaat van Oude Tonge. Dat was gemakkelijk. Wel ontmoette men daarbij toch ook nog een geul, maar deze werd vorig jaar met 36 zoge naamde eenheidscaissons gedicht. Nu is nog de noordelijke geul van de ri vierarm open. En het dichten van dit sluitgat (1200 meter groot) zal het eerstvolgende, duidelijke hoogtepunt in ons grootse, nationale waterbouw kundige werk daar in het zuiden zijn. Het is een nogal ongewoon hoog tepunt, want ditmaal zal het afslui ten van een rivierarm niet betekenen het spannende gemanoeuvreer met mammoetachtige caissons, die in de kritieke.minuut van kenterend ge tij exact op hun plaats moeten wor- den gezonken. Nee, het om hals g§ brengen van de Grévelingenstroom g zal gebeuren door middel van wat g| de technici noemen een 'geleidelijke g sluiting'. |g g§ de Grevelingcn draagt met op- li zet een experimenteel karak- g tg ter. Een van de merkwaardig- §t ste probeersels zal zijn het ge- t| fg bruik van zogenaamd 'voorgc- f§ §j spannen zand' ais vulsel voor g de dam in het sluitgat. - s Een plastic zak wordt ge- g g vuld met nat zand (uit een g S pijpleiding), waarna aan de g Inhoud zoveel lucht wordt ont- g g trokken dat in de herme- fg ff tisch te sluiten zak een g sterke onderdruk optreedt. De g g slappe zak wordt daardoor stijf: g H De vacuiimbewerking ge- g g schiedt via een filter; het ls de g g bedoeling, dat wel de lucht uit H de porlcnruimten tussen de s g zandkorrels verdwijnt, maar g g niet het in de zak aanwezige g g water. Anders zou de zak te jj g licht worden. g g Met vele andere speciaal alt- g j§ gedokterde materialen klui- g g ten zandasfalt bij voorbeeld g worden deze vacuiimzakken per g g kabelbaan in het water gestort, g ff Verpakt zand spoelt niet z» ff jf§ gauw weg als los zand en een g harde zandzak niet zo gauw als een slappe. ff En zand is goedkoper dan fg Belgische "steen" of asfalt uit jr Pernis. Vandaar. g zo öp het oog het el van Colum bus: de bodem van het sluitgat steeds maar ophogen tot hij boven water komt. Maar ais het zo een voudig was, kon de brandweer van Liechtenstein het ook. Het water stroomt, .als gevolg van de meters hoge verschillen tussen eb en vloed in dit gebied. Het grote gevaar is al tijd, dat tijdens het toeknijpen van de opening (het ophogen van de sluitgat-drempel is in wezen niets anders) de stroomsnelheid zo sterk toeneemt, dat het gestorte materi aal, zware stenen incluis, er als een pluisje in de wind vandoor gaat. Ook kan de rivierbodem fataal worden uitgehold, indien de stroom zich' ais een neervallende roofvogelover de drempel heenstort (de gevreesde 'duikende straal'). Na veel berekeningen zijn de wa terstaatstechnici tot de conclusie ge komen. dat het nét kan, dit geleide lijk afsluiten van de Grevtlingen. Maar het snel kunnen inplompen van enorme hoeveelheden materiaal en dat gelijkmatig over de hele lengte van het gat was een voorwaarde. Vandaar het kabelbaan-idee. Op het uiteinde van de reeds ge legde dam staat niet alleen 'een der Pijlers van de kabelbaan (in het midden van het sluitgat en op de Flakkeese over staan de andere twee. telkens met ruim zeshonderd roeter tussenruimte), ook liggen daar ontzagwekkende steenbergen. Reus achtige basaltblokken uit het Belgi sche Maasdal bij voorbeeld, die geen geprepareerd met behulp van klas mens kan tillen en die (een ruw sieke zinkstukken niet alleen, maar stukje rots, meer niet) op zo'n. vijf k ook met moderne vondsten als asfalt zes gulden per stuk komen. Men(°nöer water gestort), grint.op ny- ziet het er niet aan af. maar deze lonfoliën, enz. Het is zaak, met het steenbergen te zarpen moeten vol- °°S op de komende stroorr.versnellin- ofende zijn om het gat te vullen! Ter plaatse kan men rondkijken wat men wil, van demotorgondels die langs de dikke kabel zullen moe ten bewegen, is geen spoor te beken nen, De hele installatie is in Frank rijk besteld voor vijf miljoen gulden maar de betreffende firma te Grenoble is nogai achterop met do leverantie. Eigenlijk had de hele zaak al voor een generale repetitie klaar moeten zijn. De vertraging zal geen consequenties hebben voor de rest van de Deltawerken. En de be doeling is nog steeds, dat toch de volgende zomer auto's van Schou- wen-Dtziveland naar Gceree-Over- ftakkee kunnen rijden en omgekeerd. In hetzelfde jaar komt de brug over het Haringvliet bij Numansdorp klaar en kort daarna, in 1965, de grote Oosterscheldebrug. Over de Grevelingendam en deze twee brug gen zal de afstand tussen Rotterdam en Middelburg dan 40 kilometer kor ter zijn dan nu via Dordrecht en Breda! Goeree-Overflakkee en Schou- wen-Duiveland zullen ophouden eiland te zijn. Pe ellende der veren zat zijn geleden. Zo heel veel te zien is er rui nog niet in de Grevelingen. Veel werk ligt onder water. Dé rivierbodem is alvast ten circuit vormen) met een vaartje van drie -meter per seconde. Elke gondel is bemand. De gondelier is Per telefoon of radio met een cen trale commandopost verbonden. Hjj bedient de motor, Hü let op de af standbordjes. langs het traject. Hij weet bij welk bordje zijn gondel met bombarderen moet beginnen. Zo neemt elke gondel een traject van ongeveer 100 meter voor zijn re kening. Na 20 minuten is hij hele maal rond, opnieuw geladen en voor bombardement op dezelfde plek ge reed. Waarom moest de Grevelingen dicht, daar deze toch pas in de tweede linie (landinwaarts)ligt en het meer westelijk gelegen zeegat, het Brouwershavense Gat, toch ook (in 1910) dichtgaat?. Het antwoord luidt, dat zonder de voorafgaande Grevelingen-sluiting het Brouwers- havènse Gat en Oosterschelde (die voor 1978.op de agenda staat) niet meer allebei tot rede te brengen zou-." der. zijn.' f Sloot men een van die twee gaten, dan zouden eb en vloed zich met zo veel toegenomen geweld door het an dere wringen, dat dit laatste voorgoed onhandelbaar zou zijn. Beide zeegaten staan namelijk met elkaar in verbinding. Is er éér, gesloten, dan zoekt via het andere ook nog het -'kombergingsgebied' van het eerste zich te vullen. Daar moest een stokje voor worden ge stoken: de dam in de Grevelingen scheidt het kombergingsgebied van het Brouwershavense Gat van dat van de Oosterschelde. En andere vraag waarom heeft men de caisson-methode, die langzamerhand zo'n beproefd middel tot het sluiten van stroomgaten is geworden (met Walcheren 1945 als dramatische, geïmproviseerde pre mière), verlaten ten behoeve van liet principe der 'geleidelijke sluiting'? Het komt erop neer, dat de hoge technische ambtenaren die zich (on der de minister natuurlijk) verant woordelijk voelen voor het tot een goed einde brengen of doen bren gen, door een volgende generatie van de waterbouwkundige kracht toer die het Deltaplan is, meer dan een pijl op hun boog willen hebben. Le sluiting van het Brouwersha vense Gat en de Oosterschelde, in 1870 en 1678, zullen zeer moeilijke operaties worden van een tot nu toe ongekende grootte. Men wil naast de caissonmethode ervaring opdoen met de 'geleidelijke sluiting' om later een xeus te kunnen maken. Over het voor en tegen van deze tactiek zijn door pijl op de boog eerder een hinken op twee gedachten en zij betwijfelen of ervaringen, opgedaan in het betrek kelijk onschuldige Grevelingen-gat. ooit iets definitiefs kunnen leren over de te volgen handelwijze in het ver vaarlijke Brouwershavense Gat, om te zwijgen van de Oosterschelde. Het spreekt vanzelf, dat hierop weer een hele reeks van replieken mogelijk is. Des te spannender zal het zijn, gezien deze achtergrond, te zien hoe komende winter de geleidelijke slui ting per bombardement van uit een kabelbaan zich voltrekt, en met hoeveel tegenslag of succes. DEN HAAG (AND Het Tweede- Kamerlid prof. dr. ir. A. Vondeling fp.v.d.a.) heeft aan de ministers van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen, van Sociale Zaken en Volksgezondheid en van Financiën schriftelijk vragen gesteld over de afschaffing van de directe subsidies op de maaltijden van de studenten- eettafels. Hij vraagt of de regering van plan is uitvoering te geven aan haar voornemen deze subsidies op 1 september af te schaffen en of de regering een dergelijke maatregel- sociaal gerechtvaardigd en finan cieel geboden acht. Ook vraagtde heer Vondeling of de regering bereid is de maatrege len op te schorten totdat het nieu we kabinet zich zelfstandig een oor deel heeft kunnen vormen. Advertentie UVl. EEN HELE DAG (Vervolg van voorpagina) Prof. De Quay heeft gisteravond om 8 uur nu*. Marijnen bij zich thuis ontvangen om met de kan- didaat-minister-presidenc de op eenstapeling van problemen te be spreken waarover vrijdag op en om het Binnenhof van 's ochtends vroeg tot laat in de middag is ge confereerd. Het gesprek dat het meest de aan dacht trok was dat van half vier tot vijf uur. op het departement van Landbouw, waaraan behalve mr. Ma- rijnen hebben deelgenomen dr. Veld kamp (k.v.p,), prof. Witteveen (v:v.d.) en prof. Andriessen (c.h.u.). Van dit viertal hebben dr. Veld kamp en prof. Andriessen nog steeds geen ministcrszetel geaccepteerd. Voor de mogelijke opvolger van drs. De Pous wegen met name de geest van hr.t gezelschap waaruit prof. De Quay zijn kabinet denkt te vormen en t c voorlopige beleidslijnen zwaai'. De CHU-hoogleraar hoopt vandaag binnen de door de formateur ge stelde termijn tot. een beslissing te komen. In het gesprek niet prol'. Witteveen is naar op goede gronden mag wor den aangenomen, dr. Veldkamp vol ledig-op zijn stuk blijven staan. Hij is van oordeel dat hot akkoord van Wassenaar ai te haastig is geformu leerd ën te; weinig houvast biedt voor een voortzetting van het sociale beleid dat hij de laatste jaren heeft jevoerd. De machtspositie van deze lijst aanvoerder van de KVP is sterker dan aanvankelijk kon worden ver moed. Gebleken is, dat hij in de veel besproken fractievergadering van en kele dage» geleden ook de steun heeft genoten van twee demissionaire be windslieden, n.l. "van de ministers Call e» Klompé. Samen met hen hebben voor DAGELIJKS van 1 juli tot half sept. AFVAART Q ir (Van onze soc.-econ. redactie) pe Nederlandse golfkartonindus trie bestaat zestig jaar. Ter gelegen heid daarvan heeft de hèer André H. J. de Wijs, zoon van de eerste golfkartonfabrikant in Nederland, een gedenkboek samengesteld. Het is een heel warrelig relaas geworden vol met bedrijfsreportages en advertenties. Hoe het deze indus trietak is gegaan, hoeveel fabrieken er zfjn en aan wie ze hun produkten leveren valt er slechts met moeite uit op te maken. Maar de uitvoering van 'net boek is bijzonder kostbaar: kunstdrukpapier, kloek formaat en teheel in linnen gebonden. DEN HAAG (ANP) De minister van Defensie, ir. S. H. Visser, en de staatssecretaris van Sociale Za ken en Volksgezondheid, de heer B. Koolvink, zijn bereid door 'esken- digen te doen onderzoeken of terwil- le van de veiligheid verplaatsing van de Kon. Nederlandsche Spring stoffenfabrieken NV uit Muiden naar elders gewenst of geboden is. Zij delen dit mee in antwoord op schriftelijke vragen van het lid van de Tweede Kamer, de heer Suurhoff (p.v.d.a.), naar aanleiding van de explosie in de nacht van 12 op 13 juni. De bewindslieden delen ook mee, dat het onderzoek naar de oorzaak nog niet is afgesloten. Dit kan nog geruime tijd vergen in verband met noodzakelijk labora toriumonderzoek. Van enige nala tigheid aan de zijde van de KNSF is tot. dusver niets gebleken. De vennootschap zal eerst dan tot schadevergoeding verplicht zijn in dien en voor zover de schrde aan haar schuld is te wijten. Over deze schuldvraag zal uiteindelijk de rech ter moeten beslissen. De president-directeur van de KNSF heeft meegedeeld, dat de'ven nootschap bereid is overigens zon der erkenning van enige verplichting rechtens daartoe de door de ont ploffing aan derden veroorzaakte schade te vergoeden, voor zover deze niet door verzekering wordt gedekt. zij hun slem aan de bekrachtiging Tan de Wassenaarse afspraken niet willen geven. Er zijn aanwijzingen, dat ook het partijbestuur van de KVP na voort gezet beraad tot de conclusie is ge komen. dat het standpunt-Veldkamp moet worden gehonoreerd. Deze scherpe tegenstellingen in eigen kring maken het voor de KVP- formateur en zijn helper Marijnen wel zeer lastig een aanvaardbare tac tiek. te bepalen. In nauw verband met het gevecht achter de schermen om voldoende zekerheid voor de sociale voorzienin gen in de komende jaren staat de aandrang van o.a. protestants- christelijke zijde om meer fondsen voor de landbouw, waarvoor mr. Biesheuvel in het krijt is getreden. Noch de bewindsman van Sociale Zaken noch zijn toekomstige collega van Landbouw mag bij de liberaal Witteveen rekenen op enige tege moetkoming. In het voetspoor vanzijn fractie leider Toxopeus heeft de kandidaat voor Financiën hardnekkig vastge houden aan het ten huize van dr. Beel in recordtijd beklonken akkoord. Een puzzel van geheel andere aard vormt nog steeds de bezetting van het departement van Defensie. De KVP blijft deze weinig aanlokkelijke zetel toeschuiven aan de VVD en wil niets weten van een veertiende mi nisterspost ten gunste var de libe raal Van Houten. In parlementaire kringen wordt hierin een gewichtige tegenzet ge zien na de jongste manoeuvre van mr. Toxopeus, die immers donderdag samen met de beide prot. christelijke fractieleiders en zonder dr. De Kort heeft gesproken met de-formateur. Volgens de jongste berichten zou ■prof. De Quay spelen met de gedach te als minister van Defensie in laat ste instantie te accepteren de heer Sydney van den Bergb, de grote man uit de margarine-industrie, die vier jaar geleden een even roemruchte als kortstondige minlsterscarrière heeft beleefd cn die ofschoon voor de con fessionele fracties zo goed als on aanvaardbaar in liberale kring bij wijze van laatste troef achter de hand wordt gehouden. Prof. De Quay, zo is officieel mee gedeeld, wacht vandaag passief af of er nog meer bedankjes dan wel toe zeggingen zullen binnenkomen. Uiterlijk maandag, zo wordt ver wacht, zal de formateur beslissen over de vraag of hij de Koningin een lijst van ministers kan aanbieden dan wel zijn opdracht dient terug te ge ven. Geweldige hoeveelheden stortsteen liggen opgeslagen om in de Grevelingen te icorden ge plompt per kabelbaan, waarvan men hier h&t zuidelijke station-ziet. D* cabines-(gondels),zijn naa-nieLjmmm^ (Van een onzer verslaggevers) Op de mosselperce len in het Zuidooster rak en het Zuider Zwin op de Wadden zee is een niet onaan zienlijke sterfte onder de oudere mosselen geeonslaleerd. Aan vankelijk vreesde men. dat een bepaald soort wormpje hiervan de oorzaak nas. Dit boort zich door de schaal been en veroorzaakt daardoor de dood van de mossel, iels in de geest van de mossel parasiet dus. Dr. Korringa, van het Rljksvisserijinsti- tunt te IJmuiden, i« er echter van over tuigd, dat er een an dere oorzaak moet zijn. De wormpjes ko men inderdaad wel voor, maar zijn er al tijd geweest. Hij ver moedt. dat de oorzaak van de hogere sterfte moet worden gezocht in de sterk toegeno men omvang van de mossels. Was vroeger een vleesperccntage van 25 tot 30 pereent al zeer bijzonder, de Wadden mossels dijen thans uit tot 38 percent vlees. Dat schijnt moei lijkheden is veroorza ken bij de stofwisse ling. Zeer vette mos sels zijn kwetsbaarder, Er wordt thans een grondig onderzoek in gesteld en men hoopt spoedig mét deskundi ge adviezen ie kunnen komen. De heer Baay van het mosselkantoor te Bergen op Zoom acht het mogelijk, dat een te dikke inzaai van van de percelen ook een der oorzaken kan zijn. Bij de andere cultu res op de Wadden heeft men tot nu toe geen iast gehad. On der de jonge mossels zijn nog helemaal geen moeilijkheden voorge komen. De Jonge mos sels beloven een fan tastisch goede op brengst. DEN HAAG (ANP) Het dragen van onderscheidingen zonder de ken tekenen, verband houdende, met het nazi-regiem, is door de regering van de Bondsrepubliek aan Duitse mili tairen toegestaan. Dit geschiedt ook door Duitse mili tairen die op het grondgebied van tndere NAVO-staten vertoeven. De minister van Defensie, mr. S. Visser, delt dit mee in antwoord 3P schriftelijke vragen van het Twee de-Kamerlid de heer Bruggeman (p.s.p.) over het dragen door een in Budel gelegerde Duitse Oberieutnant van een hem door het nazi-regiem verleende onderscheiding. Het zou naar het oordël van de be windsman een ongerechtvaardigde beperking zijn. indien de staat van verblijf aan vreemde NAVO-militai- ren op zijn grondgebied verbood on derscheidingen te dragen welke zij krachtens de voorschriften van hun eigen staat mogen dragen. DEN HAAG (ANP) Het Tweede- Kamerlid M. Bakker (c.p.n.) heeft aan de staatssecretaris van Defensie, de heer M. R. H. Calmeyer, schrif telijke vragen gesteld naar aanlei ding van de zelfmoord van de dienst plichtige huzaar G. J. M. M. uit Wieringen. HU vraagt de .staatssecretaris mee te. delen hoe het mogelijk ls geweest, dat na de vrij recente zelfmoord van de dienstplichtige soldaat C. W. A. S. blijkbaar niet voldoende maatrege len zijn getroffen om herhaling van zulke tragische gebeurtenissen te voorkomen. Ook vraagt de heer Bakker of de staatssecretaris mededelingen kan coen over speciale uitkeringen aan da naaste familla van de overledene. TAe Nederlandse zaakgelastigde in Djakarta heeft berichten van het officiële Indonesische persbureau Antara tegengespro ken, dat Nederland druk op Indo nesië zou hebben uitgeoefend in zake de regeling der schadeclaims liit 1957 en 1958. Het is mogelijk, dat Nederland se ondernemingen die schade claims op Indonesië hebben, op eigen houtje onderhands aan het werk zijn gegaan. Dit zou volko men in strijd zijn met Üe ge dragslijn, die het georganiseerde Nederlandse bedrijfsleven in over eenstemming met de Nederland se regering aanneemt. Ondoor dachte acties op dit moment zou den veel schade kunnen doen. Het is echter ook mogelijk, dat de berichten van Antara proef ballonnetjes zijn, nu het eerste Indonesische schip op weg naar Nederland is. proefballonnetjes die in Djakarta worden opgelaten juist om particuliere Nederlandse acties te voorkomen. In elk geval tonen de berichten uit Indonesië aan. hoe teer het plantje van de hervatte Neder lands-Indonesische betrekkingen nog is. En dit is. na de zeer op timistische stemming die de laat ste tijd in Nederland is gewekt, op 2ichzelf geen overbodige waar- sohuwing. TT en lezeres van onze krant ls naar het zuiden van Afrika verhuisd en woont in Zuid-Rho- desië. Zij schrijft ons een brief, omdat zij verontwaardigd is over de berichtgeving in de Neder landse radio, televisie en pers over dit land. In die berichtge ving wordt, schrijft zij, een ver tekend beeld gegeven. De blan ken worden als uitbuiters voorge steld, de zwarten als arme slachtoffers. En zo ls het niet. De zwarte bevolking heeft het niet slecht. Velen kunnen zich best kleden van hun loon. Maar zij besteden hun geld liever aan transistors en bromfietsen. Ze maken vliegreizen. En dankbaar heid is er niet bij. Blanken ontginnen het land. Zij helpen ook de negers aan bouwgrond. Maar die gebruiken ze niet. De bediende van de brief schrijfster heeft een eigen huis op haar terrein. Hij betaalt geen huur. Hij heeft de uniformen van zijn werkgever. Hij profiteert van de keuken van de werkgever. Het schoolgeld voor zijn kinderen wordt voor hem betaald. Maar dankbaar? Ho maar, dat spreekt toch alles vanzelf. Zo gaat de brief voort. Met een aantal voorbeelden, waaruit biijkt dat de neger niet te klagen heeft. Er is geen rassenhaat In Zuld-Rhodesië, .verzekert de schrijfster ons;en de enkele rel letjes of slt-downstakingen heb ben werkelijk geen grote beteke nis. Tot slot doet zij een beroep op de Nederlandse pers en radlo-t.v. om nu-ook eens.de waarheid oyer de Afrikaanse landen te schrij ven. Ue onware sensationele ver halen hebben tot enig resultaat, dat de familieleden In Nederland in angst zitten over hun verwan ten. En daarvoor ls geen enkele reden. rPot zover de inhoud van deze '■*- brief. Het is geen uitzonder lijke brief. En de schrijfster is zonder enige twijfel oprecht. Uit brieven en mededelingen, van Ne derlanders die naar de republiek Zuid-Afrika zijn geëmigreerd, spreekt dikwijls eenzelfde geluid. Daarvan is de strekking: men maakt zich in Nederland node loos druk. En: als u de zwarten kende, zoudt u niet zo gemakke lijk uw veroordeling over de ras sentegenstellingen en. rassen scheiding uitspreken, gij zoudt begrijpen hoe afhankelijk, oe sa menleving in Zuid-Aïrika ls van de activiteit van de blanken. Dat ls verontrustend. Omdat de kern van de kwestie aan deze blanken die ln de Zuidafrikaan- se landen wonen, ontgaat. Die kern is deze: een land waarin een minderheid van blanken de toon aangeeft en de zwarten of brui nen de onderlaag vormen, draagt daardoor al het stempel van een kolonie. In zo'n land maakt de gelijkwaardigheid van alle men sen een slechte kans erkend te worden. In zo'n land gaat het verschil in welstand samenvallen met het verschil in ras en daar uit ontstaan spanningen, vroeg of iaat. De klacht over het verkeerd besteden van inkomen, het ge brek aan dankbaarheid, de lui heid, het gebrek aai. hygiëne is bijna letterlijk de klacht van de welgestelden over de armen hon derd jaar geleden in Nederland. Daarop volgt de klacht over het 'hun plaats niet weten'. En de verzekering dat de grote massa van de armen tevreden is met haar lot en dat de persoonlijke verhoudingen niets te wensen, overlaten. En wat er voor hen werd gedaan, was aan initiatief van de welgestelden tc danken. Zo ls het geweest. Zo is het niet gebleven. Er is maar een kleine groep zwarten nodig, die zich van haar menselijke waarde bewust is, of zij zal zich tegen een samen leving verzetten waarin de blan ken de zwarten zien zoals de wel gestelden honderd jaar geleden de arbeiders zagen.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1963 | | pagina 1