aan
voor
i
Studenten-
Formatie verkeert in
beslissende fase
Hoge sterfte onder de
oudere mosselen
f 8.*>
laatsHig
kruitfabriek
in onderzoek
Vragen over
zelfmoord
van huzaar
Brief
HET VRIJE VOLK ZATERDAG 13 JULI I9G2
PAGINA 5
>7
(Van een onzer verslaggevers)
In een dunbevolkt en moeilijk te bereiken gebied in liet zuidwesten van ons land is de grootste kabelbaan in
aanbouw die wij ooit hebben gehad. Drie kerktoren-hoge masten (tot 42 meter) rijzen op uit het vlakke land
en zojuist is een enorme sterke, schoteltjesdikke (9,2 centimeter) staaldraad over het bijna twee kilometer
lange traject gespannen. Het is een operatie die er, zoals alle andere onderdelen van het Deltaplan, uit
eindelijk toe dient om de zee als een draadje om onze vinger te winden.
I Experiment met
voorgespannen
«zand als vulsel
Voorstanders
Conclusie
Ellende geleden
Last van tien ton
Dan haalt hij de handel over. En
onder de gondel opent zich een sta
len net vol grote stenen, kleinere
stenen, grint, kluiten zandasfalt of
nog ander materiaal. Het net wordt
langzaam uitgeschud. Nooit mag de
hele last (tien ton) opeens ios. Dan
zou de gondel zo'n bokkesprong aan
de kabel omhoog maken, dat er on
gelukkengebeurden.
Een stokje voor
Men zag een schrijver sprongsgewijs
en zingende uit het paleis
der deugdzame justitie komen.
De vlaggen uit! riep hij spontaan.
Er breken gouden tijden aan:
mijn boek is in beslag genomen!
Duitser in Buclel
draagt medaille
met toestemming
W aar$chu>ring
naar de
WILLEMSPLEIN
.Folder op aanvraag
Waarschijnlijk nog'dit jaar zullen aan de staalkabel tien motorgondels hun regelmatige banen beschrijven.-In die goudels
zitten dan gondeliers, wier opleiding en training binnenkort begint. Als alles goed gaat, zullen zij in ongeveer drie maanden
d e Grevelingen dichtbombarderen.
Wie op school een tien voor
aardrijkskunde had, zal nu
meteen begrijpen tussen welke
ïilanden de kabelbaan een ver- i t.
binding slaat. Het zijn Schou-
wen-Duiveland en Goeree-
Overflakkee. De afstand tussen-
die twee, ls ter hoogte van
Bruinisse, waar dit Delta-eve
nement in scène wordt gezet
bijna zes kilometer, maar de
kabeloverspanning ls belang
rijk korter.
De sluiting-per-kabelbaan van
gen de zandige rivierbodem een
pantser te geven!
Zal er dan komende winter veel te
zien zijn? De gondels hangen aan
hun wielen, die op de kabel rusten,
zij rijden heen en weer (eigenlijk:
koele experts verhitte discussies ge.
voerö en spanningen binnen de Del
tadienst zijn niet uitgebleven.
Voorstanders van de al bijna klas
siek geworden caissonsluitingen zien
h rond. want de kabel gaat een gesio- streven naar meer dan een
.-i. nul nn ili» hnr»p> pftTilP.r ppn tï-mkpni fm
Van ^Bruinisse op Schouwen-Dui-
veland uit is dan ook in de afgelo
pen paar jaar al een ruim drie kilo
meter lange dam gebouwd, die gro
tendeels over een zandplaat loopt,
de plaat van Oude Tonge. Dat was
gemakkelijk. Wel ontmoette men
daarbij toch ook nog een geul, maar
deze werd vorig jaar met 36 zoge
naamde eenheidscaissons gedicht. Nu
is nog de noordelijke geul van de ri
vierarm open. En het dichten van dit
sluitgat (1200 meter groot) zal het
eerstvolgende, duidelijke hoogtepunt
in ons grootse, nationale waterbouw
kundige werk daar in het zuiden zijn.
Het is een nogal ongewoon hoog
tepunt, want ditmaal zal het afslui
ten van een rivierarm niet betekenen
het spannende gemanoeuvreer met
mammoetachtige caissons, die in
de kritieke.minuut van kenterend ge
tij exact op hun plaats moeten wor-
den gezonken. Nee, het om hals g§
brengen van de Grévelingenstroom g
zal gebeuren door middel van wat g|
de technici noemen een 'geleidelijke g
sluiting'. |g
g§ de Grevelingcn draagt met op-
li zet een experimenteel karak- g
tg ter. Een van de merkwaardig-
§t ste probeersels zal zijn het ge- t|
fg bruik van zogenaamd 'voorgc- f§
§j spannen zand' ais vulsel voor
g de dam in het sluitgat. -
s Een plastic zak wordt ge- g
g vuld met nat zand (uit een g
S pijpleiding), waarna aan de
g Inhoud zoveel lucht wordt ont- g
g trokken dat in de herme- fg
ff tisch te sluiten zak een
g sterke onderdruk optreedt. De g
g slappe zak wordt daardoor
stijf: g
H De vacuiimbewerking ge- g
g schiedt via een filter; het ls de g
g bedoeling, dat wel de lucht uit
H de porlcnruimten tussen de s
g zandkorrels verdwijnt, maar g
g niet het in de zak aanwezige g
g water. Anders zou de zak te jj
g licht worden. g
g Met vele andere speciaal alt- g
j§ gedokterde materialen klui- g
g ten zandasfalt bij voorbeeld
g worden deze vacuiimzakken per g
g kabelbaan in het water gestort, g
ff Verpakt zand spoelt niet z» ff
jf§ gauw weg als los zand en een g
harde zandzak niet zo gauw
als een slappe. ff
En zand is goedkoper dan fg
Belgische "steen" of asfalt uit jr
Pernis. Vandaar. g
zo öp het oog het el van Colum
bus: de bodem van het sluitgat
steeds maar ophogen tot hij boven
water komt. Maar ais het zo een
voudig was, kon de brandweer van
Liechtenstein het ook. Het water
stroomt, .als gevolg van de meters
hoge verschillen tussen eb en vloed
in dit gebied. Het grote gevaar is al
tijd, dat tijdens het toeknijpen van
de opening (het ophogen van de
sluitgat-drempel is in wezen niets
anders) de stroomsnelheid zo sterk
toeneemt, dat het gestorte materi
aal, zware stenen incluis, er als een
pluisje in de wind vandoor gaat. Ook
kan de rivierbodem fataal worden
uitgehold, indien de stroom zich' ais
een neervallende roofvogelover de
drempel heenstort (de gevreesde
'duikende straal').
Na veel berekeningen zijn de wa
terstaatstechnici tot de conclusie ge
komen. dat het nét kan, dit geleide
lijk afsluiten van de Grevtlingen.
Maar het snel kunnen inplompen van
enorme hoeveelheden materiaal en
dat gelijkmatig over de hele lengte
van het gat was een voorwaarde.
Vandaar het kabelbaan-idee.
Op het uiteinde van de reeds ge
legde dam staat niet alleen 'een der
Pijlers van de kabelbaan (in het
midden van het sluitgat en op de
Flakkeese over staan de andere
twee. telkens met ruim zeshonderd
roeter tussenruimte), ook liggen daar
ontzagwekkende steenbergen. Reus
achtige basaltblokken uit het Belgi
sche Maasdal bij voorbeeld, die geen geprepareerd met behulp van klas
mens kan tillen en die (een ruw sieke zinkstukken niet alleen, maar
stukje rots, meer niet) op zo'n. vijf k ook met moderne vondsten als asfalt
zes gulden per stuk komen. Men(°nöer water gestort), grint.op ny-
ziet het er niet aan af. maar deze lonfoliën, enz. Het is zaak, met het
steenbergen te zarpen moeten vol- °°S op de komende stroorr.versnellin-
ofende zijn om het gat te vullen!
Ter plaatse kan men rondkijken
wat men wil, van demotorgondels
die langs de dikke kabel zullen moe
ten bewegen, is geen spoor te beken
nen, De hele installatie is in Frank
rijk besteld voor vijf miljoen gulden
maar de betreffende firma te
Grenoble is nogai achterop met do
leverantie. Eigenlijk had de hele
zaak al voor een generale repetitie
klaar moeten zijn. De vertraging zal
geen consequenties hebben voor de
rest van de Deltawerken. En de be
doeling is nog steeds, dat toch de
volgende zomer auto's van Schou-
wen-Dtziveland naar Gceree-Over-
ftakkee kunnen rijden en omgekeerd.
In hetzelfde jaar komt de brug
over het Haringvliet bij Numansdorp
klaar en kort daarna, in 1965, de
grote Oosterscheldebrug. Over de
Grevelingendam en deze twee brug
gen zal de afstand tussen Rotterdam
en Middelburg dan 40 kilometer kor
ter zijn dan nu via Dordrecht en
Breda! Goeree-Overflakkee en Schou-
wen-Duiveland zullen ophouden eiland
te zijn. Pe ellende der veren zat zijn
geleden.
Zo heel veel te zien is er rui nog
niet in de Grevelingen. Veel werk ligt
onder water. Dé rivierbodem is alvast
ten circuit vormen) met een vaartje
van drie -meter per seconde. Elke
gondel is bemand. De gondelier is
Per telefoon of radio met een cen
trale commandopost verbonden. Hjj
bedient de motor, Hü let op de af
standbordjes. langs het traject. Hij
weet bij welk bordje zijn gondel met
bombarderen moet beginnen.
Zo neemt elke gondel een traject
van ongeveer 100 meter voor zijn re
kening. Na 20 minuten is hij hele
maal rond, opnieuw geladen en voor
bombardement op dezelfde plek ge
reed.
Waarom moest de Grevelingen
dicht, daar deze toch pas in de
tweede linie (landinwaarts)ligt en
het meer westelijk gelegen zeegat,
het Brouwershavense Gat, toch ook
(in 1910) dichtgaat?. Het antwoord
luidt, dat zonder de voorafgaande
Grevelingen-sluiting het Brouwers-
havènse Gat en Oosterschelde (die
voor 1978.op de agenda staat) niet
meer allebei tot rede te brengen zou-."
der. zijn.' f
Sloot men een van die twee gaten,
dan zouden eb en vloed zich met zo
veel toegenomen geweld door het an
dere wringen, dat dit laatste voorgoed
onhandelbaar zou zijn.
Beide zeegaten staan namelijk
met elkaar in verbinding. Is er éér,
gesloten, dan zoekt via het andere
ook nog het -'kombergingsgebied'
van het eerste zich te vullen. Daar
moest een stokje voor worden ge
stoken: de dam in de Grevelingen
scheidt het kombergingsgebied van
het Brouwershavense Gat van dat
van de Oosterschelde.
En andere vraag waarom
heeft men de caisson-methode, die
langzamerhand zo'n beproefd middel
tot het sluiten van stroomgaten is
geworden (met Walcheren 1945 als
dramatische, geïmproviseerde pre
mière), verlaten ten behoeve van liet
principe der 'geleidelijke sluiting'?
Het komt erop neer, dat de hoge
technische ambtenaren die zich (on
der de minister natuurlijk) verant
woordelijk voelen voor het tot een
goed einde brengen of doen bren
gen, door een volgende generatie
van de waterbouwkundige kracht
toer die het Deltaplan is, meer dan
een pijl op hun boog willen hebben.
Le sluiting van het Brouwersha
vense Gat en de Oosterschelde, in
1870 en 1678, zullen zeer moeilijke
operaties worden van een tot nu toe
ongekende grootte. Men wil naast de
caissonmethode ervaring opdoen met
de 'geleidelijke sluiting' om later een
xeus te kunnen maken. Over het voor
en tegen van deze tactiek zijn door
pijl op de boog eerder een hinken op
twee gedachten en zij betwijfelen of
ervaringen, opgedaan in het betrek
kelijk onschuldige Grevelingen-gat.
ooit iets definitiefs kunnen leren over
de te volgen handelwijze in het ver
vaarlijke Brouwershavense Gat, om
te zwijgen van de Oosterschelde. Het
spreekt vanzelf, dat hierop weer een
hele reeks van replieken mogelijk is.
Des te spannender zal het zijn,
gezien deze achtergrond, te zien hoe
komende winter de geleidelijke slui
ting per bombardement van uit
een kabelbaan zich voltrekt, en
met hoeveel tegenslag of succes.
DEN HAAG (AND Het Tweede-
Kamerlid prof. dr. ir. A. Vondeling
fp.v.d.a.) heeft aan de ministers
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen, van Sociale Zaken en
Volksgezondheid en van Financiën
schriftelijk vragen gesteld over de
afschaffing van de directe subsidies
op de maaltijden van de studenten-
eettafels.
Hij vraagt of de regering van
plan is uitvoering te geven aan
haar voornemen deze subsidies op
1 september af te schaffen en of de
regering een dergelijke maatregel-
sociaal gerechtvaardigd en finan
cieel geboden acht.
Ook vraagtde heer Vondeling of
de regering bereid is de maatrege
len op te schorten totdat het nieu
we kabinet zich zelfstandig een oor
deel heeft kunnen vormen.
Advertentie UVl.
EEN HELE DAG
(Vervolg van voorpagina)
Prof. De Quay heeft gisteravond
om 8 uur nu*. Marijnen bij zich
thuis ontvangen om met de kan-
didaat-minister-presidenc de op
eenstapeling van problemen te be
spreken waarover vrijdag op en om
het Binnenhof van 's ochtends
vroeg tot laat in de middag is ge
confereerd.
Het gesprek dat het meest de aan
dacht trok was dat van half vier tot
vijf uur. op het departement van
Landbouw, waaraan behalve mr. Ma-
rijnen hebben deelgenomen dr. Veld
kamp (k.v.p,), prof. Witteveen
(v:v.d.) en prof. Andriessen (c.h.u.).
Van dit viertal hebben dr. Veld
kamp en prof. Andriessen nog steeds
geen ministcrszetel geaccepteerd.
Voor de mogelijke opvolger van drs.
De Pous wegen met name de geest
van hr.t gezelschap waaruit prof. De
Quay zijn kabinet denkt te vormen
en t c voorlopige beleidslijnen zwaai'.
De CHU-hoogleraar hoopt vandaag
binnen de door de formateur ge
stelde termijn tot. een beslissing
te komen.
In het gesprek niet prol'. Witteveen
is naar op goede gronden mag wor
den aangenomen, dr. Veldkamp vol
ledig-op zijn stuk blijven staan. Hij
is van oordeel dat hot akkoord van
Wassenaar ai te haastig is geformu
leerd ën te; weinig houvast biedt
voor een voortzetting van het sociale
beleid dat hij de laatste jaren heeft
jevoerd.
De machtspositie van deze lijst
aanvoerder van de KVP is sterker
dan aanvankelijk kon worden ver
moed. Gebleken is, dat hij in de veel
besproken fractievergadering van en
kele dage» geleden ook de steun heeft
genoten van twee demissionaire be
windslieden, n.l. "van de ministers Call
e» Klompé. Samen met hen hebben
voor
DAGELIJKS
van 1 juli tot half sept.
AFVAART
Q
ir
(Van onze soc.-econ. redactie)
pe Nederlandse golfkartonindus
trie bestaat zestig jaar. Ter gelegen
heid daarvan heeft de hèer André
H. J. de Wijs, zoon van de eerste
golfkartonfabrikant in Nederland,
een gedenkboek samengesteld.
Het is een heel warrelig relaas
geworden vol met bedrijfsreportages
en advertenties. Hoe het deze indus
trietak is gegaan, hoeveel fabrieken
er zfjn en aan wie ze hun produkten
leveren valt er slechts met moeite
uit op te maken. Maar de uitvoering
van 'net boek is bijzonder kostbaar:
kunstdrukpapier, kloek formaat en
teheel in linnen gebonden.
DEN HAAG (ANP) De minister
van Defensie, ir. S. H. Visser, en
de staatssecretaris van Sociale Za
ken en Volksgezondheid, de heer B.
Koolvink, zijn bereid door 'esken-
digen te doen onderzoeken of terwil-
le van de veiligheid verplaatsing
van de Kon. Nederlandsche Spring
stoffenfabrieken NV uit Muiden naar
elders gewenst of geboden is.
Zij delen dit mee in antwoord op
schriftelijke vragen van het lid van
de Tweede Kamer, de heer Suurhoff
(p.v.d.a.), naar aanleiding van de
explosie in de nacht van 12 op 13
juni. De bewindslieden delen ook mee,
dat het onderzoek naar de oorzaak
nog niet is afgesloten.
Dit kan nog geruime tijd vergen
in verband met noodzakelijk labora
toriumonderzoek. Van enige nala
tigheid aan de zijde van de KNSF is
tot. dusver niets gebleken.
De vennootschap zal eerst dan tot
schadevergoeding verplicht zijn in
dien en voor zover de schrde aan
haar schuld is te wijten. Over deze
schuldvraag zal uiteindelijk de rech
ter moeten beslissen.
De president-directeur van de
KNSF heeft meegedeeld, dat de'ven
nootschap bereid is overigens zon
der erkenning van enige verplichting
rechtens daartoe de door de ont
ploffing aan derden veroorzaakte
schade te vergoeden, voor zover deze
niet door verzekering wordt gedekt.
zij hun slem aan de bekrachtiging
Tan de Wassenaarse afspraken niet
willen geven.
Er zijn aanwijzingen, dat ook het
partijbestuur van de KVP na voort
gezet beraad tot de conclusie is ge
komen. dat het standpunt-Veldkamp
moet worden gehonoreerd.
Deze scherpe tegenstellingen in
eigen kring maken het voor de KVP-
formateur en zijn helper Marijnen
wel zeer lastig een aanvaardbare tac
tiek. te bepalen.
In nauw verband met het gevecht
achter de schermen om voldoende
zekerheid voor de sociale voorzienin
gen in de komende jaren staat de
aandrang van o.a. protestants-
christelijke zijde om meer fondsen
voor de landbouw, waarvoor mr.
Biesheuvel in het krijt is getreden.
Noch de bewindsman van Sociale
Zaken noch zijn toekomstige collega
van Landbouw mag bij de liberaal
Witteveen rekenen op enige tege
moetkoming.
In het voetspoor vanzijn fractie
leider Toxopeus heeft de kandidaat
voor Financiën hardnekkig vastge
houden aan het ten huize van dr.
Beel in recordtijd beklonken akkoord.
Een puzzel van geheel andere aard
vormt nog steeds de bezetting van
het departement van Defensie. De
KVP blijft deze weinig aanlokkelijke
zetel toeschuiven aan de VVD en wil
niets weten van een veertiende mi
nisterspost ten gunste var de libe
raal Van Houten.
In parlementaire kringen wordt
hierin een gewichtige tegenzet ge
zien na de jongste manoeuvre van
mr. Toxopeus, die immers donderdag
samen met de beide prot. christelijke
fractieleiders en zonder dr. De Kort
heeft gesproken met de-formateur.
Volgens de jongste berichten zou
■prof. De Quay spelen met de gedach
te als minister van Defensie in laat
ste instantie te accepteren de heer
Sydney van den Bergb, de grote man
uit de margarine-industrie, die vier
jaar geleden een even roemruchte als
kortstondige minlsterscarrière heeft
beleefd cn die ofschoon voor de con
fessionele fracties zo goed als on
aanvaardbaar in liberale kring bij
wijze van laatste troef achter de
hand wordt gehouden.
Prof. De Quay, zo is officieel mee
gedeeld, wacht vandaag passief af of
er nog meer bedankjes dan wel toe
zeggingen zullen binnenkomen.
Uiterlijk maandag, zo wordt ver
wacht, zal de formateur beslissen
over de vraag of hij de Koningin een
lijst van ministers kan aanbieden dan
wel zijn opdracht dient terug te ge
ven.
Geweldige hoeveelheden stortsteen liggen opgeslagen om in de Grevelingen te icorden ge
plompt per kabelbaan, waarvan men hier h&t zuidelijke station-ziet. D* cabines-(gondels),zijn
naa-nieLjmmm^
(Van een onzer
verslaggevers)
Op de mosselperce
len in het Zuidooster
rak en het Zuider
Zwin op de Wadden
zee is een niet onaan
zienlijke sterfte onder
de oudere mosselen
geeonslaleerd. Aan
vankelijk vreesde men.
dat een bepaald soort
wormpje hiervan de
oorzaak nas. Dit boort
zich door de schaal
been en veroorzaakt
daardoor de dood van
de mossel, iels in de
geest van de mossel
parasiet dus.
Dr. Korringa, van
het Rljksvisserijinsti-
tunt te IJmuiden, i«
er echter van over
tuigd, dat er een an
dere oorzaak moet
zijn. De wormpjes ko
men inderdaad wel
voor, maar zijn er al
tijd geweest. Hij ver
moedt. dat de oorzaak
van de hogere sterfte
moet worden gezocht
in de sterk toegeno
men omvang van de
mossels.
Was vroeger een
vleesperccntage van 25
tot 30 pereent al zeer
bijzonder, de Wadden
mossels dijen thans
uit tot 38 percent
vlees. Dat schijnt moei
lijkheden is veroorza
ken bij de stofwisse
ling. Zeer vette mos
sels zijn kwetsbaarder,
Er wordt thans een
grondig onderzoek in
gesteld en men hoopt
spoedig mét deskundi
ge adviezen ie kunnen
komen. De heer Baay
van het mosselkantoor
te Bergen op Zoom
acht het mogelijk, dat
een te dikke inzaai van
van de percelen ook
een der oorzaken kan
zijn.
Bij de andere cultu
res op de Wadden
heeft men tot nu toe
geen iast gehad. On
der de jonge mossels
zijn nog helemaal geen
moeilijkheden voorge
komen. De Jonge mos
sels beloven een fan
tastisch goede op
brengst.
DEN HAAG (ANP) Het dragen
van onderscheidingen zonder de ken
tekenen, verband houdende, met het
nazi-regiem, is door de regering van
de Bondsrepubliek aan Duitse mili
tairen toegestaan.
Dit geschiedt ook door Duitse mili
tairen die op het grondgebied van
tndere NAVO-staten vertoeven.
De minister van Defensie, mr. S.
Visser, delt dit mee in antwoord
3P schriftelijke vragen van het Twee
de-Kamerlid de heer Bruggeman
(p.s.p.) over het dragen door een in
Budel gelegerde Duitse Oberieutnant
van een hem door het nazi-regiem
verleende onderscheiding.
Het zou naar het oordël van de be
windsman een ongerechtvaardigde
beperking zijn. indien de staat van
verblijf aan vreemde NAVO-militai-
ren op zijn grondgebied verbood on
derscheidingen te dragen welke zij
krachtens de voorschriften van hun
eigen staat mogen dragen.
DEN HAAG (ANP) Het Tweede-
Kamerlid M. Bakker (c.p.n.) heeft
aan de staatssecretaris van Defensie,
de heer M. R. H. Calmeyer, schrif
telijke vragen gesteld naar aanlei
ding van de zelfmoord van de dienst
plichtige huzaar G. J. M. M. uit
Wieringen.
HU vraagt de .staatssecretaris mee
te. delen hoe het mogelijk ls geweest,
dat na de vrij recente zelfmoord van
de dienstplichtige soldaat C. W. A. S.
blijkbaar niet voldoende maatrege
len zijn getroffen om herhaling van
zulke tragische gebeurtenissen te
voorkomen.
Ook vraagt de heer Bakker of de
staatssecretaris mededelingen kan
coen over speciale uitkeringen aan
da naaste familla van de overledene.
TAe Nederlandse zaakgelastigde
in Djakarta heeft berichten
van het officiële Indonesische
persbureau Antara tegengespro
ken, dat Nederland druk op Indo
nesië zou hebben uitgeoefend in
zake de regeling der schadeclaims
liit 1957 en 1958.
Het is mogelijk, dat Nederland
se ondernemingen die schade
claims op Indonesië hebben, op
eigen houtje onderhands aan het
werk zijn gegaan. Dit zou volko
men in strijd zijn met Üe ge
dragslijn, die het georganiseerde
Nederlandse bedrijfsleven in over
eenstemming met de Nederland
se regering aanneemt. Ondoor
dachte acties op dit moment zou
den veel schade kunnen doen.
Het is echter ook mogelijk, dat
de berichten van Antara proef
ballonnetjes zijn, nu het eerste
Indonesische schip op weg naar
Nederland is. proefballonnetjes
die in Djakarta worden opgelaten
juist om particuliere Nederlandse
acties te voorkomen.
In elk geval tonen de berichten
uit Indonesië aan. hoe teer het
plantje van de hervatte Neder
lands-Indonesische betrekkingen
nog is. En dit is. na de zeer op
timistische stemming die de laat
ste tijd in Nederland is gewekt,
op 2ichzelf geen overbodige waar-
sohuwing.
TT en lezeres van onze krant ls
naar het zuiden van Afrika
verhuisd en woont in Zuid-Rho-
desië. Zij schrijft ons een brief,
omdat zij verontwaardigd is over
de berichtgeving in de Neder
landse radio, televisie en pers
over dit land. In die berichtge
ving wordt, schrijft zij, een ver
tekend beeld gegeven. De blan
ken worden als uitbuiters voorge
steld, de zwarten als arme
slachtoffers. En zo ls het niet.
De zwarte bevolking heeft het
niet slecht. Velen kunnen zich
best kleden van hun loon. Maar
zij besteden hun geld liever aan
transistors en bromfietsen. Ze
maken vliegreizen. En dankbaar
heid is er niet bij.
Blanken ontginnen het land.
Zij helpen ook de negers aan
bouwgrond. Maar die gebruiken
ze niet. De bediende van de brief
schrijfster heeft een eigen huis
op haar terrein. Hij betaalt geen
huur. Hij heeft de uniformen van
zijn werkgever. Hij profiteert van
de keuken van de werkgever. Het
schoolgeld voor zijn kinderen
wordt voor hem betaald. Maar
dankbaar? Ho maar, dat spreekt
toch alles vanzelf.
Zo gaat de brief voort. Met een
aantal voorbeelden, waaruit
biijkt dat de neger niet te klagen
heeft. Er is geen rassenhaat In
Zuld-Rhodesië, .verzekert de
schrijfster ons;en de enkele rel
letjes of slt-downstakingen heb
ben werkelijk geen grote beteke
nis.
Tot slot doet zij een beroep op
de Nederlandse pers en radlo-t.v.
om nu-ook eens.de waarheid oyer
de Afrikaanse landen te schrij
ven. Ue onware sensationele ver
halen hebben tot enig resultaat,
dat de familieleden In Nederland
in angst zitten over hun verwan
ten. En daarvoor ls geen enkele
reden.
rPot zover de inhoud van deze
'■*- brief. Het is geen uitzonder
lijke brief. En de schrijfster is
zonder enige twijfel oprecht. Uit
brieven en mededelingen, van Ne
derlanders die naar de republiek
Zuid-Afrika zijn geëmigreerd,
spreekt dikwijls eenzelfde geluid.
Daarvan is de strekking: men
maakt zich in Nederland node
loos druk. En: als u de zwarten
kende, zoudt u niet zo gemakke
lijk uw veroordeling over de ras
sentegenstellingen en. rassen
scheiding uitspreken, gij zoudt
begrijpen hoe afhankelijk, oe sa
menleving in Zuid-Aïrika ls van
de activiteit van de blanken.
Dat ls verontrustend. Omdat de
kern van de kwestie aan deze
blanken die ln de Zuidafrikaan-
se landen wonen, ontgaat. Die
kern is deze: een land waarin een
minderheid van blanken de toon
aangeeft en de zwarten of brui
nen de onderlaag vormen, draagt
daardoor al het stempel van een
kolonie. In zo'n land maakt de
gelijkwaardigheid van alle men
sen een slechte kans erkend te
worden. In zo'n land gaat het
verschil in welstand samenvallen
met het verschil in ras en daar
uit ontstaan spanningen, vroeg
of iaat.
De klacht over het verkeerd
besteden van inkomen, het ge
brek aan dankbaarheid, de lui
heid, het gebrek aai. hygiëne is
bijna letterlijk de klacht van de
welgestelden over de armen hon
derd jaar geleden in Nederland.
Daarop volgt de klacht over het
'hun plaats niet weten'. En de
verzekering dat de grote massa
van de armen tevreden is met
haar lot en dat de persoonlijke
verhoudingen niets te wensen,
overlaten. En wat er voor hen
werd gedaan, was aan initiatief
van de welgestelden tc danken.
Zo ls het geweest. Zo is het niet
gebleven. Er is maar een kleine
groep zwarten nodig, die zich van
haar menselijke waarde bewust is,
of zij zal zich tegen een samen
leving verzetten waarin de blan
ken de zwarten zien zoals de wel
gestelden honderd jaar geleden
de arbeiders zagen.