Zak modder
tegen...pijn
Goede kwaliteit, niet duurder dan f14.000
idie:
begroting afwachten
ATTENTIE
Nu reeds eisen om
chaos te voorkomen
SfOOKDÊMONSIBATIE
Gemis
aan
jeugd
PHILIPS T.V. 3 MAANDEN 6RAI
FIS! BEL 1164 40
Mi'Mmiu
Man poogt
vrouw dood
te rijden
Loonconflict
metaal
Manifest vakbonden
Boter weliicht
weer duurder
Hoogst ernstig'
Ouds opvolger:
ir. K. v. d. Pols
Drie aannemers
ingenomen
met besluit
Verongelukt bij
oversteken
Meer interesse
voor NJG-werk
door ALFRED
KOSSMANN
HET VRIJE VOLK DONDERDAG 12 SEPTEMBER 1963
mmmmmmmmmmmummm
PAGINA 3
echte
Bezw
aren
Voorwaarden
Opheffing nood
Comuvuuitjué
\eldkamp in actie
g (Van een onzer verslaggevers) j§
g Noord-Limburg schijnt een 8
H zeer vruchtbaar terrein te zijn II
voor kwakzalvers. Naast me- s
daïlleverkopers, gebedsgene- M
zer$ en handopleggers opereren 3
EE m dié gebied thans ..pijnen- s
wegnemers" die krachtens de s
m wel ongrijpbaar schijnen te 8
g zijn. Zij handelen namelijk in II
modder die afkomstig zou zijn s
.fg uit een oj ander meertje in 3
Duitsland en waaraan de leve- 3
s ranciers geneeskracht toe- s
schrijven.
Zij maken overal propagan- s
ee da door middel van drukwer-
ken. Deze worden (heel toe-
vallig?) tegelijk met dagbladen s
in de brievenbussen gedevo- s
neerd. Soms liggen de folders 3
s zelfs gevouwen in de krant
H hetgeen bij sommigen de in- s
ee druk wekt dat het een bona ee
g fide zaak "betreft. g
g De modder wordt onder het 3
g motto ,.Nu niet meer naar een ee
duur modderbad" verkocht in 1
plastic zakken en de kosten 1
g van een volledige „kuur" zijn
tweehonderd gulden...
Advertentie IJM.
MEENT22-34 TEL1.16440
OVERSCK-DOftPSSTRAATtZ TEL41228
Minister stelt eisen aan
bouw goedkope woningen
(Van een onzer
verslaggeefsters)
De 25-jarige Haagse koop
man P. L. heeft woensdagoch
tend geprobeerd met zijn auto
een vrouw dood te rijden. Ver
dacht van poging tot moord
heeft de politie de man, die
zich hevig verzette, gearres
teerd ep ingesloten.
Hij is al eerder met dc politie
In aanraking geweest. Hij staat m
de buurt bekend ais een lastige klant,
die niet voor een vechtpartij uit de
weg gaat.
H(j had het. de laatste tijd ook aan
de stok met de 41-jarige mevrouw E.
H. de N., die op de Gedempte Burg
wal een autostaUing drijft. L. par
keerde zijn wagen geregeld voor de
stallinguitrit.
Hij had de vrouw met bedreigin
gen als 'Ik zal je wel eens onder
m'n auto krijgen' en 'Je leeft geen
dag meer' volgens de politie het
leven zuur gemaakt.
Woensdagmorgen poogde hij zijn
woorden waar te maken en reed in
zijn wagen wild over de Burgwal
recht op de vrouw aan. Nog net kon
zij voor de wielen opzij springen.
De man ging hierna een huis in
de buurt binnen, waai- de gealar
meerde politie hem korte tijd ia-
ter vatte. Hij sloeg woest om zich
heen en bezorgde een van de agen
ten een paar gekneusde ribben. Hij
zal ook voor wederspannigheid wor
den vervolgd.
(Van onze parlementsredactie)
Minister P. C'. W. M, Bogaers van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid is bereid toestem
ming te geven voor de bouw van goedkope woningen huiten de toegekende bouwcontingen-
ten om, in met name de gemeenten Deurne en Ffjnaart, indien een verantwoorde kwaliteit is
gewaarborgd. De aannemingssom mag daarbij voor normale woningen een bedrag van
14.000,niet overschrijden. Voor woningen voor grote gezinnen en bij een eventueel zware
fundering kunnen hogere kosten worden aanvaard. De bouwkosten mogen echter niet ten dele
in de grondoverdracht worden verwerkt.
Minister Bogaers meent, dat de hoofdingenieur-directeur van Volkshuisvesting voor Noord-
Brabant, ir. Gerritsen, terecht bezwaar heeft gemaakt tegen de bouw van de goedkope wo
ningen in Deurne. Deze woningen zouden voor 10.000,maximaal kunnen worden gebouwd.
De minister meent, dat de betreffende wonin gen niet voldoen aan de minimum eisen die voor
woningbouw gelden en die bijvoorbeeld worden gesteld aan woningwetwoningen.
De bewindsman voerde over de
kwestie gistermorgen besprekingen
met de burgemeesters van Deurne
en Fijnaart, mr. Houben en de
heer H. L. Sixma baron Van Heem
stra. Het onderhoud werd mede hij
gewoond door ir. Gerritsen, het lid
van Gedeputeerde Staten in Noord
Brabant Van Lienden en enkele
hoofdambtenaren van het ministc
rie van Volkshuisvesting. Drs. Bo.
gaers heeft de drie aannemers uit
Neerkan', Fijnaart en Berghem, die
zich bereid verklaarden dc wonin
gen voor tienduizend gulden te bou
wen, uitgenodigd hierover vandaag
met hem op het ministerie te ko
men praten.
In de bespreking van gisteren is
men het er over eens geworden
dat ook voor de bouw van de be
oogde goedkope woningen centrale
rijksgoedkeuring noodzakelijk is.
Verder gingen alle betrokkenen ak
koord met de kwaliteitseisen, die
minister Bogaers aan de woningen
meende te moeten stellen. De bur
gemeesters van Deurne en Fijnaart
gave - toe, dat de onderhavige wo
ningen aan die eisen niet voldeden.
Het onderzoek dat de minister
liet instellen naar de te bouwen
woningen strekte zich tot dusver uit
tot de goedkope woningen die in
Deurne zouden worden neergezet
Naar de woningen voor Fijnaart
zal vandaag een onderzoek worden
ingesteld. Deskundigen van het mi
nisterie van Volkshuisvesting had
den echter de indruk, dat het on
derzoek naar de te bouwen goed.
kope woningen, in Fijnaart gunsti
ger zal uitvallen voor wat betreft
de kwaliteit en de prijs.
Centrale goedkeuring van het rijk
voor de bouw van de goedkope wo
ningen noemde de minister giste
ren in een toelichting voor de pers,
gebaseerd te zijn op de circulaire
van 23 februari 1962. die zijn ambts-
DEN HAAG (ANP) Vertegen
woordigers van de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten hebben gis
teren met vertegenwoordigers van
bet Centraal Schoolmelkcomité en
van enige grote gemeenten gesproken
over 't voornemen van minister Veld
kamp de subsidiëring van de schooi-
mclkvoorziening per 1 januari te
beëindigen.
Advertentie I.M.
Alleen de
rNKIST sinaasappelen
zijn gestempeld met
SUNKIST
en de citroenen met
SUNKIST of SK.
Overtuig u dus dat
u de ecllte krijgt!
Men zal zich ihans nog niet lot
de minister wenden, omdat men eerst
de verschijning van de begroting 1964
van Sociale Zaken en Volkshuisves
ting wil afwachten.
In een communiqué zegt de ver
eniging, dat wordt gevreesd, dat door
intrekking van de subsidie de om
wikkeling van de schoolmelkverstrek-
king niet alleen zal worden afge
remd, maar bovendien dat de om
vang daarvan in belangrijke mate
zal teruglopen, hetgee.i uit een oog
punt van volksgezondheid ernstig
moet worden betreurd.
Het wegvallen van de rijkssub
sidie zou betekenen dat de ouders
voortaan voor de schoolmelk de prijs
van losse melk moeten betalen. Nu
betalen zij, dank zij die subsidie,
per liter de prijs van losse melk
min zes cent. In 1952 hebben om
en nabij de 560.000 kinderen ruim
20 miljoen liter schooimcik gebruikt.
In een in 1957 uitgebracht rapport
heeft de Voedingsraad de verstrek
king van schoolmelk noodzakelijs
genoemd. In 1961 liet deze raad een
nieuw rapport verschijnen, waarin
hij bij zijn standpunt" bleef. Gesteld
werd toen. dat het zich liet aanzien
dat ook in de komende jaren de
schoolmelkverstrekking nodig zou
blijven.
wettig gedeponeerd
(Van onze parlementsredactie
Ir. X. van der Pols, directeur van
de Kotterdamse Droogdokmaatschap
pij, is voorbestemd prof. Oud op te
volgen als voorzitter van de VVD.
Hrj zal 9 november aan de buiten
gewone algemene vergadering door
het hoofdbestuur kandidaat worden
gesteld.
De heer Van der Pols is 57 jaar.
Hij is na de tweede wereldoorlog
toegetreden tot de WD. Enkele ma
len had hij zitting in het Rotter
damse afdelingsbestuur.
De laatste jaren nam ir. Van der
Pols voor zjjn partij veel deel aan
informele besprekingen. Dit is on
der meer het geval geweest tijdens
de jongste kabinetsformatie.
Hü is voorzitter van de Metaal-
bond. de werkgeversorganisatie in de
metaalnijverheid. Voorts is hij lid
van het raadgevend comité van de
Europese Gemeenschap voor Kolen
en Staal, bestuurslid van de stich
ting bedrijfsopleiding metaal- en
elektrotechnische industrie Hemetei'.
bestuurslid van het Verbond van
Nederlandse Werkgevers, voorzitter
van de vakraad voor de metaalin
dustrie en voorzitter van het bedrijfs
pensioenfonds voor de metaalindu
strie.
voorganger Van Aartsen aan de ge
meentebesturen toezond. Daarin is
gesteld ^vt deze goedkeuring is ver
eist voor woningen, die als een
complex worden gebouwd, ook al
blijven de kosten van elke afzon
derlijke woning beneden de ƒ10.000.
Zowel in Deurne ais in Fijnaart be
treffen het complexen van wonin
gen.
Minister Bogaers had verschillen
de bezwaren tegen de goedkope
woningen die in Deurne zouden
worden gebouwd. De hezwaren gol
den alle de inrichting en vormge
ving. ïn de betreffende woningen
ontbreken ventilatiekanalen in de
douchecel, in de keuken en in de
kelderkast. Er zijn geen wastafel,
lavet en douchc-apparatuur in aan
wezig. In de keuken staat geen ser-
vieskast. In de woonkamer ont
breekt een kast. Er zijn geen wand-
tegels aangebracht in het toilet
noch in andere delen van de wo
ningen, waar dat wenselijk wordt
geoordeeld.
De bouwers hadden het voorne
men de dakpannen te vervangen
door een flauw aflopend kapje, dat
met asfalt zou worden afgedekt,
Bij de voordeur ontbreken een deur
bel en een brievenbus. Bij de bouw
van de woningen, die zouden vol
gen op de reeds opgetrokken proto
typen. zouden de goten komen te
vervallen. Bij geen der woningen
zou een vrijstaand schuurtje ko
men, dat de minister noodzakelijk
acht als bergruimte, vooral
plattelandswoningen.
Minister Bogaers verklaarde no
meer bezwaren tegen de bedoeld
woningen naar voren te kunnea
brengen.
Behalve de reeds genoemde
eisen voor kwaliteit en aanne-
mingsprijs stelt de minister nog
andere voorwaarden waaraan
moet worden voldaan, alvorens
rijksgoedkeuring wordt verleend
voor de bouw van goedkope wo
ningen, zonder dat deze in min
dering worden gebracht aan het
toe te wijzen bouwcontingent.
De te bouwen woningen moeten
zijn bestemd voor eigen bewoning.
In de betreffende gemeenten moet
onbenutte bouwcapaciteit aanwezig
zijn.
De benodigde grond moet in eigen
dom zijn van de aanvrager, die de
woning zelf moet bewonen. Of de
grondoverdracht aan de aanvrager
moet zodanig zijn verzekerd, dat de
woning in opdracht van de toekom
stige eigenaar-bewoner wordt ge
bouwd.
Het is de uitdrukkelijke bedoeling
dat goedkeuring alleen wordt ver
leend voor die gemeenten waar
bouwcapaciteit van kleine aanne
mers onbenut is of onbenut dreigt
te raken. Daarom kan rijksgoed
keuring slechis worden gegeven
voor één of enkele woningen tege
lijk. De aannemer moet ter plaatse
zijn gevestigd of tot de normaliter
ter plaatse optredende bouwonder
nemers behoren.
De plaatselijke bouwmarkt mag
in hst algemeen niet worden ver
stoord. De aannemer moet tonen
dat hij voor de uitvoering van het
plan over de nodige arbeidskrach
ten beschikt.
Minister Bogaers verklaarde dui
delijk, dat deze mogelijkheid tot
verlenen van rijksgoedkeuring uit
sluitend is gericht op bevordering
van de opheffing van de woning
nood. Er zal daarom geen mede
werking worden verleend aan de
bouw van wekend-huisjes, van twee
de woningen of van andere projec
ten die de opheffing van de wo
ningnood in Nederland niet zouden
bevoordelen.
De minister hoopt hiermee te
gemoet te komen aan een op het
platteland bestaande behoefte.
Hij zal de hoofdingenieurs-direc
teuren van volkshuisvesting in de
provincies rog deze week mach
tigen onmiddellijk na aanvraag
rijksgoedkeuring te verlenen voor
de bouw van goedkope woningen,
mits daarbij wordt voldaan aan
de nu gestelde eisen.
Tot slot deelde minister Bogaers
nog mee, dat op zijn ministerie
nog steeds wordt gewerkt aan de
uniformering van de bouwvoor
schriften. De bewindsman verklaar
de in principe waardering te heb
ben voor het initiatief, dat was ont
plooid voor de bouw van goedkope
woningen. Hij moest daarbij echter
aantekenen het in het algemeen uit
gesloten te achten, dat bij het hui
dige bouwkostenpeil woningen wor
den neergezet voor minder dan tien
duizend gulden, daarbij voldoend
aan de minimumeisen die er aan
zijns inziens moetenworden ge
steld.
(Van onze parlementsredactie)
Drie aannemers die zich bereid
verklaarden in de gemeenten Denme
en Fijnaart woningen te bouwen voor
minder dan tienduizend gulden per
stuk zijn wel ingenomen met de
maatregelen die minister Bogaers van
Voikshuisverttng en Bouwnijverheid
nu ten aanzien van de bouw van
goedkope woningen heeft getroffen. Zij
verklaarden nu in staat te zijn wo
ningen tc bouwen van betere kwali
teit.
De heren Van Lanen van de NV
Ploegmakers uit Bergen bij Oss. J.
Manders uit Neerkant bij Deurne en
L. Jansen uit Fijnaart hadden van
morgen een onderhoud van ongeveer
drie kwartier met minister Bogaers.
De bewindsman bracht de drie aan
nemers daarin op de hoogte van de
regelingen die hij had getroffen.
De aannemers gaven toe. dat de
met name in Deurne gebouwde goed
kope woningen wat de inrichting be
treft niet voldoen aan de minimale
kwaliteitseisen. ZU moesten echter
binnen het bestek van tienduizend
gulden blijven. Zij leveren ook liever
betere woningen af. Daartoe menen
zij nu de gelegenheid te hebben ge
kregen.
De aannemers waren het er over
eens, dat de bouw van goedkope wo
ningen uitsluitend moet worden op
gedragen aan kleinere plattelands
aannemers. Tot dusver zijn in Deurne
twee en in Fijnaart twaalf goedkope
woningen neergezet.
Na het bezoek aan minister Bo
gaers voerden de drie aannemers be
sprekingen met enkele hoofdambte
naren van het Ministerie van Volks
huisvesting en Bouwnijverheid over
technische details van de tot dusver
gebouwde woningen.
AMSTERDAM (ANP) Gistermid
dag is de vijfjarige Paul Surig, toen
hü met een eigengemaakt karretje
de Veiling Meineszlaan in Amster
damSlotermeer overstak, door een
vrachtauto overreden. Op weg naar
het Wiihelminagasthuis overleed hij.
De Zwitserse regering heeft be
sloten de extra-heffing op motor
brandstof ten bate van de wegen
bouw van rijf tot zeven centimes per
liter te verhogen, daar de eerdere
schatting der kosten te laas blijkt
te zijn geweest.
(VERVOLG VAN VOORPAGINA)
De besturen van de landelijke me
taalbonden hebben alle begrip voor
deze positie van hun mensen in de
districten. Maar zij staan in elk ge
val op de naleving van de geldende
c.a.o. De verantwoordelijkheid voor
het verstoren van de orde op de ar
beidsmarkt ligt by het doorbreken
van de c.a.o. volgens de heer Baart
zeer beslist op de schouders van de
werkgevers, die het voorbeeld van de
ADM zouden volgen.
Na spoedberaad met de werkne
mers in Den Haag verstrekten de
werkgevers die zijn verenigd in de
Federatie Metaal- en Elektrotechni
sche Industrie (FME) vannacht een
communiqué, waarin onder meer
stond: 'Werkgevers en werknemers
stond:
'Werkgevers en werknemers waren
unaniem van opvatting, dat de c.a.o.
in dc metaalindustrie ongewijzigd en
volledig gehandhaafd moet worden
voor dc nog resterende looptijd. Van
werkgeverszijde is in liet overleg
meegedeeld, dat in eigen kring aan
de handhaving van dc c.a.o. aiie
aandacht zal worden besteed.'
De werkgevers hebben, volgens
hun vannacht gedane mededeling,
de vakverenigingen met klem ont
raden om nu reeds met de eisen
van acht percent loonsverhoging
en vakantieverlenging te komen. In
het huidige loonsysteem vinden zij
deze eisen voorbarig.
Maar: 'Aangezien de vakverenigin
gen bij hun zienswijze zijn gebleven,
hebben de werkgevers, onder uit
drukkelijke handhaving van hun be
zwaren, de wensen van de vakvereni
gingen aangehoord.' aldus de ioea-
nicke slotmededeling in het commu
niqué van de FME.
Intussen is minister Veldkamp een
van de minst benijdenswaardige fi
guren in Nederland geworden. Gis
termorgen zat hij nog ontspannen als
eregast op een rustig CNV-congres
te Utrecht. In de namiddag kwam
hij echter al in het geweer.
HÜ gaf de Rijkslooncontroledienst
opdracht de situatie bij de ADM ie
onderzoeken, hem rapport' uit te
brengen en zo nodig, in verband met
een eventuele strafvervolging, pro
ces-verbaal op te maken. Voorts
wenst hü contact op te nemen met
de Stichting van de Arbeid om zich
op de toestand te kunnen beraden.
Twee Oostduitse jongelui zijn
per kano over de Oostzee naar het
Deense eiland Lolland gevlucht en
hebben daar de politie verzocht hen
door te zenden naar West-Duitsland.
(Van een onzer verslaggevers)
Vandaag nog hebben de drie erkende metaalbewerkersbon-
den, die partij zijn bij de e.a.o.-melaai, een manifest uitgege
ven, waarin de situatie in de metaalnijverheid ten aanzien van
de arbeidsvoorwaarden wordt behandeld.
In de tuin van haar kasteeltje
Drakesteyn heeft prinses Beatrix
zich icoensdagmiddag laten ont
halen op een. zanghulde van het
Ulster Girls Choir: veertig in
frisse uniformpjes gesloken zan
geressen uit Bel/ast in Noord-
Icrlanü.
In dat manifest heet het, dat nog
eind vorig jaar het verlangen van
de werknemersorganisaties om een
loonsverhoging van 7 cent per uur
door te voeren, zonder meer door de
werkgevers terzijde werd geschoven.
De metaalindustrie zou een derge
lijke loonsverhoging niet kunnen
dragen. Het tegenvoorstel van de
werkgevers van drie cent per uur
noemt het manifest belachelijk.
Overeenstemming werd. na drel
gende moeilijkheden, op 5 cent ge
vonden.
Maar spoedig bleek, dat de econo
mische positie in verschillende be
drijven rooskleuriger was. dan uit
het. werkgeversvoorstel van drie cent
afgeleid zou kunnen worden.
Vele ondernemingen gingen daar
na amateuristisch aan het knoeien,
zo heet het in dit manifest. Men
ging met tarieven en toeslagen van
allerlei aard knoeien. Het koppelba-
zenkwaad nam in de laatste maan
den hand-over-hand toe. Dezelfde
werkgevers smeten met duizenden
guldens om de koppelbazen bij hun
smerige praktijken te helpen, zo zegt
het manifest.
De drie samenwerkende bonden
konden dit alles niet lijdzaam aan
zien. Hun eis was: de koppelbazen
moeten uit 'de metaalindustrie ver
dwijnen, omdat „door enkele onver
antwoordelijke elementen goud wordt
verdiend met het versjacheren van
mensen,"
Daaraan verbindt het manifest on
middellijk de uitspraak: „De eisen
van de vakbonden stellen de werkge
vers in de gelegenheid de grote win
sten. die zij blijkbaar maken ten
goede te laten komen aan alle werk
nemers, inplaats van aan de koppel
bazen."
Dat de vakbonden hun eisen reeds
nu menen te moeten stellen wordt
gemotiveerd met de overweging, dat
„voorkomen moet worden, dat het in
de ondernemingen door eigengereid
optreden van verschillende werkge
vers een chaos wordt."
Ofschoon de vakbonden tot 1 ja
nuari aan de c.a.o. zyn gebonden,
wensen zij spoedige onderhandelin
gen, zo besluit dit manifest.
'Van onze Sandbouwredacteur)
In zuivelkringen acht men het
niet uitgesloten dat de boter dezer
dagen weer duurder zal worden. Deze
prijsstijging zou opnieuw twintig
cent per kilo, dus vijf cent per pakje
bedragen.
Aangenomen kan worden dat deze
prijsstijging: precies past In de be
leidslijn die de grote zuivelverkoop-
veremgrngen voor zich zelf hebben
uitgestippeld. Men was destijds
hoofdzakelijk tegen de verhoging die
de heer Buisman wilde doorvoeren,
omdat men het tijdstip daarvoor nog
te vroeg achtte.
Aanvankelijk liet het zich aanzien
dat de Nederlandse gebruikers zelf
een beperking zouden stéllen aan. de
stijging van de boterprüs: als reactie
op de eerste prijsverhogingen was er
namelijk even een daling van het
verbruik. Dit schijnt zich nu hersteld
te hebben.
(Van onze soc.-econ. redactie)
„Een hoogst ernstige ontwikkeling,
die belangrijke consequenties kan
hebben voor de gehele loonpolitiek.'
Aldus luidt het oordeel van de heer
L. M. G. Nelemans, secretaris van
het NVV, over de gebeurtenissen
in de metaalindustrie.
Het was duidelijk, zei hij, dat de
plotselinge verdeling van tweehon
derdduizend gulden bij de Neder
landse Dok- en Scheepsbouw
Maatschappij moeilijkheden zou
veroorzaken in andere bedrijven.
De Amsterdamse Droogdok Maat
schappij heeft op een meer open
lijke wijze de lonen verhoogd. Het
is een noodsprong, omdat men in
de gegeven situatie geen andere
uitweg zag. Maar iedereen weet, dat
er iri Nederland nog veel meer
werkgevers zijn, die precies zo han
delen als de ADM, maar er niets
over zeggen.
De NVV-sccretaris achtte een be
spreking van de loonpolitieke situ
atie met de regering nu bijzonder
urgent, omdat niemand gebaat Is
met een chaotische loonontwikke
ling.
Hij hoopte, dat dit gesprek op de
basis van de realiteit zou worden
gevoerd.
De belangstelling voor het jeugd
werk beweegt zich sinds 1961 in op
gaande lijn zo blijkt uit het jaar
verslag van de Nederlandse Jeugd
gemeenschap.
Het ledental bij het gesubsidieer
de jeugdwerk heeft van 1961 op '62
een stijging van 11.000 te zien getre
den, 66
Er nemen thans meer dan een
miljoen jeugdige Nederlanders deel
aan de activiteiten van organisaties
en instellingen die bü de NJG zijn
aangesloten.
rGECdKSrifAN
10 TOT1ÖUUR
Advertentie KM.
GEBOUW" ATRIUM'"
KAREL DÖORMANSTR. 143-
De première van Tirso de
Molina's 'De schuchtere
aan het hof', zaterdag in de
Amsterdamse Stadsschouw
burg door de Nederlandse Co-
medie gegeven, openbaarde een
pijnlijk gemis van ons toneel:
het genlis aan jeugd. Wat was
het geval? Men had de jonge
ren nu eens volop de kans ge
geven. hen laten vertalen, re
gisseren en acteren, en het re
sultaat was even hoopgevend
als teleurstellend. Hoopgevend,
want talent is er genoeg, en
men kan zich gemakkelijk in
denken, dat over laat ons zeg
gen een jaar of vijftien, als de
generatie van Ton Lutz en Ko
van Dijk vermoeid raakt, de
jongeren van nu de wacht
overnemen. Teleurstellend,
want er was niets nieuws, niets
origineels, niets gedurfds in
deze voorstelling, die sterk leek
op een eindexamen-presentatie
van de Toneelschool.
Zoals de ouden zongen, pie
pen de jongen. Het spreek
woord zou verouderd dienen te
zijn, want de jeugd wordt in
onze tijd toch een periode ge
acht van eigen kwaliteiten,
van een elan, genialiteit, revo-
lutiedrang die later in het le-
ven verloren gaan. Maar het
spreekwoord werd dit keer be
waarheid.
De acteurs-carrière is allang
niet meer onzeker. Het begaaf
de meisje en de begaafde jon
gen gaan enige jaren naar de
Toneelschool, en doen eindexa
men en komen bij een van de
gesubsidieerde gezelschapper.
en spelen daar enige jaren klei
ne roilen. Op den duur blijkt
wel of zij zich in dit milieu
willen handhaven en of zij zich
zover ontwikkelen dat zij de
grote rolien aankiinnen. Wan
neer zij snel vooruit willen,
wordt hun- soms door de direc
ties een speelterrein ter be
schikking gesteld; kleine pro-
dukties van avant-gardistteche
stukken mogen zij verzorgen.
W/ie de toneelschool heeft af-
gelopen en eindexamen ge
daan, krijgt gegarandeerd
een baan bij een van de
gesubsidieerde gezelschappen.
Maar men hoeft de To
neelschool niet afgelopen
te hebben om te worden aan
gesteld. Theoretisch kan ieder
een zijn kansen krijgen, als hij
blijk geeft van talent in de
praktijk is dat uiteraard niet
zo eenvoudig. De directeuren
van de gezelschappen hebben
gemeenlijk nauwe contacten,
als leraar of bestuurder, met
de toneelscholen, en zij hebben
zelden voldoende tijd en ener
gie om alle jongelieden, die
zich getalenteerd achten, met
de nodige aandacht aan te ho
ren of aan te zien.
Op die scholen dus leert men
het vak en zoals bij alles wat
men lécrt, dat wil zeggen; van
buitenaf krijgt opgedrongen,
verliest men voor enige tijd
zijn persoonlijkheid, zijn eigen
genie. De toeschouwer kan. bij
zo'n eindexamenvoorsteliing
van de toneelscholen, wel zien
dat de een meer geschikt is
voor de tragedie, maar wat
overheerst zijn de goed geleer
de, uit degelijke studie overge
nomen gebaren en intonaties.
De leerling moet dit alles weer
afleren, wil hij kunstenaar
worden.
Dit artikel is allerminst een
pleidooi tegen de schoolse
opleiding. Een voorstelling als
van 'De schuchtere aan het
hof laat zien, dat dankzij deze
de continuïteit van ons toneel
op goed niveau gegarandeerd
is. Maar indien nu de jeugd
een nooit meer te herhalen, in
geen enkele andere levenspe
riode terug te vinden geniali
teit heeft? Indien nu, met de
jeugd als inspiratiebron (de
term is van Hubert Lampo), de
artistieke revoluties worden ge
maakt, de vernieuwingen tot
stand komen? In de literatuur
en de schilderkunst realiseert
'de jeugd', het nieuwe, het ex
perimentele uiteraard veel
goedkoper en dusgemakkelij
ker dan in de toneelkunst.
Tie jeugd kortom, is voor een
acteur net zo'n levenspe
riode ais voor een kantoorbe
diende of ambtenaar, een tijd
van afwachten, ervaringen, cp-
doen, leren. Men moet een hele
tijd piepen voor men kan zin
gen, dat weten vogels en
spreekwoorden, maar wij we
ten dat mensen geen vogels
zijn, en dat wie piept wat
reeds gezongen is misschien
nooit iets anders zal zingen
dan men al zo lang heeft ge
hoord.
Bij het toneel, kortom, wordt
slechts één kant van het jong-
zijn belicht: de onrijpheid, het
gebrek aan ervaring, de nog te
verwezenlijken belofte.
Waarom heeft de directie
van de Nederlandse Comedie
haar jongeren eigenlijk zo'n
kans gegeven? Ik vrees op
grond van een gedachtenfout.
Ik vrees omdat zij meende, da;
het specifiek-jeugdige zich nu
zou manifesteren. Ik vrees om
dat zij niet heeft beseft, dat
in onze toneelconstellatie voor
verrassingen nauwelijks gele
genheid is.
GEBOUW "SPES"
DpRDTSESTRA AT WEG 25-27
