LEZERS CORRIGEREN MINISTER
Met 50 ms aardgas geen
kamer warm te stoken
LYNDON JOHNSON: COWBOY MET EEN
GROTE POLITIEKE CARRIÈRE
Continu-arbeiders maken
kans op belastingvoordeel
KAB-secretaris Coppes:
Commerciële gaat
hele levenssfeer
weer doortrekken'
Dr. ir. J. M. J. KOOY
VRIJ SPEL
Aanklacht
met PS
ZONDER COMMENTAAR
\doorALM§ö{
r KOSSMANN
UITKNIPPEN EN
Geen geld voor
extra-hulp
BEWAREN Morgen verder!
Bromfiets
SET VRIJE VOLK DINSDAG 8 NOVEMBER 1968
PAGINA t
(Van onze «ociaal-eoonomisehe redactie)
Minister Andriessen heeft verleden week op één punt een be-
on^iste indruk grewekt over de kosten van het stoken met
aardgas, toen hij op een persconferentie de prijs van de nieuwe
brandstof bekendmaakte.
De minister zei toen onder meer, dat de prijs die de verbrui
ker straks ongeveer moet betalen, zal zijn: voor iemand die ge-
mi- ld 25 h 30 ms aardgas per maand afneemt ƒ2,25 aan
vastrecht per maand plus 0,20 per kubieke meter. En, zo zei
de minister; met die hoeveelheid is het mogelijk één kamer te
verwarmen en te koken.
Kans op 10 x f 998,-
Hogere kosten
(Van o.ize buitenlandredactie)
Lyndon Baines Johnson, de
vice-president van Amerika
die vandaag in Nederland
verblijft, is een joviale, forse
man die best wil weten dat
hij in Texas is geboren. Hij
zet nogal graag eens een gro
te Texaanse hoed op zijn
hoofd, heeft iets cowboy
achtigs over zich en pleegt
met luider stemme te fluis
teren.
Roep was te sterk
(Van onze socinaa-
economische redactie)
De kans is groot, dat de
naaste toekomst veie tiendui
zenden werknemers een belas
tingvoordeeltje zal opleveren
van ongeveer een gulden per
week.
(Van onze soc. eeon. red.)
Alleen een eensgezinde vakbeweging kan optornen tegen de
behoudzuchtige krachten. Dit was de kern van de rede die de
algemeen secretaris van de KAB, drs. Th. Coppes, gisteren
te Utrecht hield voor de buitengewone verbondsraadsvergade-
ring van deze vakcentrale. Een vergadering die, zoals voorzitter
Middelhuis ze5., niet is bedoeld als overwinningsparade na het
akkoord in de Stichting van de Arbeid, maar als een gelegen
heid tot het openbaar afleggen van verantwoording.
Niet veel veranderd
„Het commerciële gaat de heie
levenssfeer weer doortrekken. Er
treedt een verarmende verburgerlij
king op rond een zekere welvaart.
Dit is de tüd waarin in de bedrij
ven door enkelen tonnen worden
verdeeld In volledige vrijheid.
Respect
Compliment
Minister Rienhmtvel:
Moet Nederland, moet Euro
pa naar de maan? Zover
wil dr. Kooy niet gaan. Het
feit dat de Russen het maan-
project hebben laten vallen,
wijst er wel op, dat dit een
zaak is die boven onze macht
ligt. Maar dat er meer in
het algemeen gesproken zo
weinig vaart in de Europese
ruimtevaart zit, dat betreurt
dr. Kooy. Van ganser harte,
mag men er aan toevoegen.
I "V ri|
Dat bestaat niet, schreven ettelij
ke lezers ons. Wie werkelijk één ka
mer wil verwannen komt op een ge-
middeld verbruik, dat aanzienlijk
hoger ligt dan 50 kubieke meter per
maand.
ra «orten.) Komt bi) voor koken
40 m3 per maand aan stadsgas,
waarvan de prys van plaats tot
plaats sterk verschilt, maar die we
voor deze berekening kunnen stel
len op 20 cent. Per jaar dus: 86.
De totale kosten voor kolen en gm
per jaar bedragen dan 291.
Het voordeel, dat aardgas tn dit
geval brengt is ƒ291 min 211, d.i.
ƒ89, of wel 27,5 percent.
Ten overvloede: Dit zijn uiter
aard ruwe cijfers, die van gezin tot
gezin van plaats tot plaats «teek
kunnen verschillen. Wie b.v. niet 15
hl antraciet verstookt of meer dan
40 m3 gas per maand gebruikt, heeft
ook een groter voordeel.
Veel grotere voordelen van het
aardgas krijgt, men intussen als men
zeer grote hoevelheden gebruikt.
Wie b.v. per jaar 2500 m3 aardgas
afneemt, betaalt nog geen gulden
per week meer dan het gezin uit het
voorafgaande voorbeeld nu uit
geeft. Maar hij is dan al een eind
op weg om zijn hele huis met gas te
verwarmen.
Advertentie TM.
Het complete
wasmiddel met
afgeremd schuim
voor moderns
wasmachines.
Wij hebben deze opmerking voor.
geiend aan het ministerie van Eco
nomische Zaken, dat de juistheid
van deze kritiek heeft moeten
erkennen. De genoemde hoeveelheid
is inderdaad onvoldoende. De mi
nister heeft bedoeld te zeggen: dat
het in, dit tarief gaat om êen hoe
veelheid voor iemand die behalve
voor gewoon huishoudelijk gebruik
ook aardgas; gaat aanwenden voor
bijverwarming. Dan kan men met
de genoemde hoeveelheid volstaan.
Wie een hele kamer wil verwar
men zal dan ook hogere kos.cn ma
ken dan wU op grond van de gege
vens van de minister hebben ge-
liKiemd. De bedragen van 87
147 per Jaar gelden uitsluitend
ais men aardgas allen gebruikt voor
koken, een geisei en bijverwar
ming.
Wie gewend is per seizoen 15 hl
antraciet te stoken, komt straks op
1000 m3 aardgas. Hoeveel daar voor
andere doeleinden (koken enz.) bij
komt is uiteraard per gezin verschil
lend. Stelt men het op 20 m3 per
maand (met moet er rekening mee
houden, dat aardgas een twee maal
zo grote verbrandingswaarde heeft
als stadsgas) dan wordt het totale
verbt ik per jaar 1240 m2.
Bij dit verbruik, valt men in het
tarief van 7,27 per maand aan
vastrecht plus 10 cent per m3 gas.
De 1240 m3 komen dan, op 87 vast
recht plus 124, dat is 211 per
Jaar.
Voor een. (zeer ruwe) vergelijking
met de huidige toeten: 15 ii.' mtra-
»iet koeten gemiddeld 195. te- zijn.
goedkopere, er gijn ook veel duurde-
Wis hieruit mocht afleiden, dat
Johnson een wat domme boerenjon
gen is, vergist zich wel zeer. Hij h eft,
in tegenstelling tot veel andere Ame
rikaanse politici, zich mei eigen
kracht opgewerkt tot wat hij thans
Is: een zeer gewaardeerd mede
werker van president Kennedy, een
man, die, vooral op het gebied van
de wetgevende arbeid, zyn sporen
verdiend heeft.
Johnson is in 1908 geboren in Stone
wall in, Texas naby het stadje John
son City, dat nog door zijn groot
vader is gesticht. Zc'n vader had een
functie bij de wetgevende macht
van Texas. Lyndon B werkte toen hu
nog naar school ging, m zijn vrye
uren op een boerderij om wat by
te verdienen. Het gezin had het na
melijk niet breed.
Later ging hjj naar een kweek-
Voorlopig gaat het hier om de
arbeiders, die in volcontinudienst
werken (d.w.z. een drieploegendienst
«net weeketadwerk), maar de moge
lijkheid is niet uitgesloten, dat ook
andere arbeiders, die speciale be
roepskosten hebben, hiervan zuilen
gaan profiteren. Alles hangt af van
de vraag of de werkgevers bereid
zuilen zjjn de stappen te doen, die
nodig zijn voor dit voordeeltje.
In het algemeen wordt, zowel voor
de ioon- als Inkomstenbelasting aan
genomen, dat de belastingplichtige
honderd gulden kosten moet maken
om zijn inkomen te verwerven. Deze
zgn, honderd gulden verwervingskos
ten zjjn ai opgenomen in de loon-
beiastingtabellen.
Maar wie kan aantonen, dat zijn
kosten van verwerving deze honderd
gulder overtreffen, mag vijf percent
•;an zyn inkomen als verwervings
kosten aftrekken, waarbij een mini
mum "an 120— en een maximum
van ƒ600.- wordt aangehouden. Van
hen, die onder de inkomstenbelasting
vallen, maakt een groot gedeelte ge
bruik van deze zgn. vijfpercentsrege-
ling.
Maar voor de loonbelasting werd
deze regeling tot voor kort alleen
maar toegepast voor de zeevarenden
en de beroepsmilitairen. Een reden
daarvoor is, dat velen, die onder de
loonbelasting vallen, de honderd gul
den verwervingskosten met halen,
zegt men hieiover bij Financiën.
Daarbij denkt men. aan de kosten
vergoedingen, die de laatste jaren in
toenemende mate het bedrijfsleven
worden verstrekt in de vorm van
b.v. gereedschapsgeld en vergoeding
voor bedrijfskleding.
Eind vorig jaar nam d« directie
van Hoogovens contact op met de
inspecteur van belastingen te Bever
wijk. Bij Hoogovens vond men,
dat de continuarbeiders meer ver
wervingskosten hadden dan 100,
omdat zij extra maaltijden moesten
gebruiken en meer dan normale uit
gaven hadden aan verlichting en
verwarmng. En dus maakte het
staalbedrijf aanspraak op een aftrek
van vijf percent verwervingskosten
voor zijn continuarbeiders.
De inspecteur van belastingen te
Beverwijk zag er tegen op voor da
duizenden betrokken. Hoogovenarbei
ders afzonderlijke verklaringen af te
Tn deze rubriek vermeldt Het Vrije
Volk zonder commentaar tref
fende uitspraken va anderen, uiter
aard voor rekening van hen die wor
den geciteerd.
Is er dringende behoefte aan be
langrijk hoger loon? Neen. talrijke
arbeiders bezitten een bromfiets.
Men wil steeds meer loon al moet
daarvoor de ondergang van het eco
nomische leven geriskeerd worden.
Dr. W. K. H. Feuületau de Bruyn
te het orgaan van d® "Groter
Nederland Act*»', Win nor. '63.
geven, dat "ij recht hadden op een
aftrek V". vyf percent van nun in
komen en adviseerde Hoogovens
een algemene machtiging te vragen
bij het ministerie van Financiën, De
algemene toestemming is inmiddels
verleend.
Deze gang van zaken heeft nogal
de aandacht getrokken in kringen
van de werkgevers- en werknemers
organisaties. Het gevolg van. het be
raad in werkgeverskringen is al ge
weest. dat enkele bedrijven ook voor
hun volcontinuarbeders een soortge
lijke algemene machtiging hebben
aangevraagd. En de verwachting be
staat. dat hun voorbeeld op korte
eermijn door nog veel meer bedrijven
zal worden gevolgd.
Voorlopig maken de bedrijven, waar
volcontinu wordt gewerkt, een goede
kans een dergelijk? vergunning te
krijgen. Maar de mogelijkheid bestaat,
dat ook in andere bedrijven vijf per
cent aan verwervingskosten in min
dering mag worden gebracht.
Alles hangt daarbij af van de vraag
of de werkgevers Financiën kunnen
overtuigen van het feit, dat hun ar
beiders per jaar meer dan honderd
gulden verwervingskosten hebben,
waarbij de vakbondscontributie ais
kosten van verwerving mag worden
meegerekend.
Gezien de hoogte van de vakbonds-
contrbutie mag worden aangenomen,
dat de vijfpercentsregeling ook in
sommige andere dan volcont-inuoe-
dnjven kan worden toegepast. Om
daarvoor in aanmerking te komen,
diene:! de werkgevers zich eerst met
een inspecteur van beïastingen te
verstaan.
schooi m san Marcos. Hij moest zetf
zijn studie bekostigden. In 1930 kreeg
hij zijn diploma en een baan als
onderwijzer in Houston. Twee jaar
stond Johnson voor de klas, toen
werd de roep die van de politiek uit
ging, te sterk voor hem- Lyndon B.
trad in dienst van het lid van het
Huis van Afgevaardigden Richard M.
Kleberg en diende hem drie jaar
ais secretaris In zijn vrije tijd stu
deerde hij rechten.
In 1935 benoemde president Roo
sevelt liem tot directeur voor de
staat Texas van het federale bu
reau voor jeugdzaken, dat ia de
crisistijd bemiddeling verleende om
studenten en andere jongelui aan
nevenwerkzaamheden te helpen. Twee
jaar later mikte Johnson naar een
zetel in het Huis, Hij won van ne
gen andere kandidaten.
Een paar dagen na Pearl Har
bor werd hij marine-officier. Slechte
kort. want Roosevelt vaardigde een
order uit waarbij het Congresleden
werd verboden, actief t® dienen.
Johnson haci toen acht maarden
in de Stille Zuidzee achter de rug.
De enige nederlaag, die hij ooit
heeft gei den, overkwam hem in
194; toen hij probeerde een Sensats-
zetel te verwerven. Hij kwam 13U
stemmen te kort. Het duurde tot
1948, voordat Lyndon B. senator
werd. In 1953 werden zijn parlemen
taire bekwaamheid en ervaring be
loond door zyn benoeming tot -rac-
tieleider van de Democraten in de
Senaat.
Het moet een heie overgang voor
hem zijn geweest, van fractieleider
naar nee-president. Laatstgenoemde
functie is immers van veel minder.,
gewicht, tenminste dat was de al
gemene opmie.
Onder Kennedy is er van het vice-
presidentschap echter meer ge
maakt: Johnson is adviseur in een
aantal kwesties, en is veelvuldig op
reis met belangrijke missies. -
Mevrouw Johnson, haar meisjes
naam luidt Claudia Taylor, maar x«
wordt door iedereen zelfs offi
cieel Lady Bird genoemd, komt
uit een rijke familie. Ze is een er
varen zakenvrouw, eigenaresse van
een radio- en TV-station.
Advertentie INI.
KEEK U GISTERAVON6L
OOK T.V.?
Ga dan naar Ifw winkelier
en neem
BIJSTAND-LOTEN mee!
De heer Coppes betoogde, dat er
In de sociaal-economische orde zo
weinig is veranderd in ons land.
Velen die na de oorlog dachten dat
de samenwerking (ook m de nu soms
versmade Stichting van de Arbeid»
een nieuwe maatschappij met een
duurzaam betere sociaal-economische
orde zou opleveren, zijn geleidelijk
aan „wel enigszins ontnuchterd".
De gehele ontwikkeling van na de
oorlog toont een duidelijke tendens
naar een geleidelijke liberalisering in
de economie en in de economische
politiek.
„Men zou kunnen zeggen," aldus de
KAB-secretaris. „dat dit proces be
gon met de opheffing van de divi-
eiendbeperking. Dit proces loopt door
tot de maatschappij van nu, waarin
een aantal hoogleraren en anderen
de vakbeweging bedanken voor het
geen zy heeft gedaan, maar op ver
dere diensten geen prijs stellen."
Die bedragen stellen weliswaar
weinig voor ais men ze zou gaan
verdelen, maar de maatschappij is
meer dan een economisch staketsel.
De werkelijke structuur van de
maatschappij is, ondanks de -reete-
gen welvaart, niet veel veranderd en
het klimaat voor deze veranderingen
wordt er niet beter op," aldus drs.
Coppes.
Er is stilstand in de PBO. Men wil
niet meer verder mei de vakbeweging
op weg naar wezenlijke maatschap
pijveranderingen.
Volgens de heer Coppes sou ?n een
meer harmonische maatschappij een
rrachtmeting ais nu heeft plaatsge
had tussen de vakbonden en het be
drijfsleven, niet meer nodig moeten
din.
Het gaat de KAB veel te ver als
allerlei mensen „onder wie hoog
geleerde en eerwaarde mensen"
menen te moeten stellen, dat de
Nederlandse vakbeweging zou moe
ten handelen als m het buitenland
door de vakbeweging wordt gedaan.
Dan dient mers, volgens de heer
Coppes ook de nadelen van het bui
terüand te accepteren' werk en goed
loon voor de een. werkloosheid voor
de ander, sociale onrust en stakin
gen en grote ongelykheid in de lo
nen.
HF.T PRIJSBELEID: „Wanneer de
prijzen boven een bepaald index
cijfer stijgen moeten we izoals de
metaalsector in de c a.o.-onde: -
handelingen al heeft voorgesteld»
de contracten kunnen openbre
ken."
DIFFERENTIATIE: „De verwach
tingen over de werkelijke loonsver
beteringen die kunnen voortvloei
en uit de mogelijkheid tot uitwijk-
naar-boven m de c.a.o.'s, zyn bij
tal van onze leden met erg hoog
gespannen."
UITKERING INEENS: „Jammer,
dat de vakcentrales nu precies
bakzeil hebben gehaald op het
punt dat m het land het zwaarst
weegt."
MINIMUMLOON: „We dienen zo
spoedig mogelijk te weten wat wel
en wat met neetelt bij de bereke
ning van die 100 gulden: dit m
verband met de c.a.o.-onderhande
lingen."
Irs zijn korte slotwoord zei voorzit
ter Middelhuis onder meer: ,De be
sturen van de centrale werkgevers
organisaties verdienen ons respect
voor de besluiten die zij hebben ge
nomen. wetende dat zij het met hun
leden wel heel moeilijk zouden krij
gen. Want niet in alle bedrijven is
het grote rijkdom. Daarom behoort
het mede tot onze taak erop te wij
zen dat er behoorlijk en goed moet
worden gewerkt. Voor sommigen
moet nog eens worden gezegd dat
Iyntrekkerij ook diefstal is."
Speciaal met betrekking tot
's lands hoofdstad zei de heer Mid
delhuis: .Hoelang nog zal de grote
meerderheid van dt; goedwillende
werknemers in sommige bedrijven
van Amsterdam en in enkele ande
re plaatsen zich door een kleine
groep communisten of door de com
munisten gedirigeerde heethoofden
moeten laten terroriseren en tegen
hun zin tot wilde stakingen, laten
leiden?"
Het bestuurderskorps van de KAB
zo bleek uit de middagdiscussies is
niet zonder kritiek op het Haagse
loonakkoord, waarover secretaris F.
van der Gun kort tevoren een uit
eenzetting had gegeven. Niettemin
kregen de vakbondsonderhande
laars in de Stichting van de Arbeid
een met applaus onderstreept com
pliment van vele sprekers.
De meest gemaakte opmerkingen
hadden betrekking op:
(Van onee landbouwredacteur)
De boeren mogen niet rekenen op
directe hulp uit de schatkist m het
kader van extra steunmaatregelen.'
aidus minister Biesheuvel.
Het bestuur van het Landbouw
schap heeft de aandacht van de
mimster gevraagd voor de zorgelij
ke situatie van een aantal veehoude
rijbedrijven. Het Landbouwschap
werkt op het ogenblik aan voorstel
len. die voorzien in een extra en
snelle hulp voor die bedrijven. De
minister heeft echter gezegd dat het
Landbouwschap er met op mag re
kenen dat hiervoor geld uit de schat
kist beschikbaar zal zyn.
De ruimtevaart is, meer dan
voor welke Nederlander ook, zyn
leven geworden. Niets in zyn uiter-
lyk verraadt de moderne instelling
van deze 61-er. Een vriendelijke
man met ronde gelaatstrekken en
grys haar, op hoge schoenen, Hy
krast zyn cyfers en formules op
een lei, 'dat remt mij minder, je
kunt het zo weer wegvegen'. Met
die lei trekt hy er vaak ii> de auto
op uit om ergens buiten Breda op
een stille plek. in he bos le stop
pen, eventueel vlak t er de grens,
m de Belgische Kempen. In die
auto zit hy dan te denken en te
rekenen aan de problemen die hem
bezighouden, In die abstracte we
reld van het denken is hjj de voor
uitstrevendheid zelve en bewid de
meest geëerbiedigde grondslagen
los te wrikken onder de voeten
van hen die er hun heilige huis
jes op hebben gebouwd. Nadat
dr. Kooy my met zyn vuisten
heeft voorgedaan hoe je m theorie
een tweelingster (twee zgn. 'wit
te dwergen'.1 een razendsnelle om
elkaar heendraaiende beweging ge
ven kunt en vervolgens heeft ge
tracht mij het verband met de re
lativiteitstheorie van Einstein in
te prenten, vertrouwt hij mij to«
dat hy binnenkort In Turijn pp een
wetenschappelijk congres zal spre
ken over de eindige invloed van da
zwaartekrachtgolven op de bewe
gingen van hemellichamen, en
over de mogelijke aberraties van
die golven. En, zegt hij. die zwaar
tekracht, de klassieke zwaarte
kracht van Newton, is nu zo'n hei
lig huisje.
Bij deze stoutmoedige ruimte-
ïluilitèd «Ah het denken vergeleken,
is de kritiek va.n dr. Kooy op de
Nederlandse, of kever Europese
rmmcevaartmspanningen. maai* een
vuurpyltje, ofschoon Ik. noteer
de zyn opinies als volgt:
'Me hebben nu de Europese sa
menwerking ook op het gebied van
de ruimtevaart. Engeland maakt
de eerste. Frankrijk de tweede en
Duitsland de derde trap van een
raket, die ie Australië zal worden
opgelaten. Maar het teleurstellen
de is nu dat ais die coöperatieve
kunstmaan in 1965 de ruimte in
gaat, wij iets hebben bereikt waar
voor Amerika en Rusland hun hand
al lang niet meer omdraaien. En
dan ben je toch wel geneigd te
zeggen: jonge, jonge, wat jammer
dat Europa het zover heeft la
ten komen. Europa, dat de baker
mat van de ruimtevaart is ge
weest, Weet u dat op een ruimte-
vaartsymposium In Los Angeles in
1960 van de tachtig sprekers er «riet
één in Amerika geboren was?
In Nederland waar men altijd
graag de kat uit de boom kijkt,
gaat het extra traag. Men heeft
nu eenmaal meer aandacht voor
de kreet "Meer huizen bonwen'
dan dat men het geweldige belang
van de technische verovering Tan
de ruimte inziet. Toch aarzel ik met
i>r ir Joh.sn M. J. Koof,
geboreri in 1902, woont te Breda
waar hij lector is aan de Ko
ninklijke Militaire Academie.
Sedert september 1961 lervuit
hij levens ren leeropdracht tRa-
kettechmekj aan de Technische
Hogeschool te Delft. Hij is Ne
derlands meest prominente
ruimtevaartdeskundige- Het boek
dat hij kort na de oorlog sarren
met prof. dr ir J. W. H. Vyten-
bogaert uitgaf, •Ballistics of the
futures wordt nog altijd in Oost
en West als handboek gebruikt.
Sinds de oprichting in 1950 is dr
Koov voorzitter van de Neder
landse Vereniging voer Ruhnte-
rcct t !n 1950 werd. hii benoemd
tot lid van de 'International
A'adcinu of Astronautics'; in
lfifil werd hem het comman
deurschap toegekend door de
Franse 'Société d' encouragement
pour ia recherche et F invention'.
kritiek omdat er goede ijingen zjjn
óók de stuwende kracht van
prof v. d. Maas van de Technische
Hogeschool bij voorbeeld valt niet
genoeg te prijzen en omdat ik
persoonlijk zowel jan de TH ais
san de KMA te Breda grote vrij
heden en Teel medewerking ge
niet.
De ruimtevaart, dot kant da
gelijks zetf uit de kranteberichtea
opmaken, i» onstuitbaar» En ge
lukkig is ze als nationale inspan
ning opbouwender dan de bewape
ning. Het is heel wat interessanter
om een raket naar Venus te sturen
dan om plannen te «naken voor
het bombarderen van een stad aan
de overkant van de oceaan. Het
i» trouwens een algemene tendens
in de geschiedenis: vroeger had
den we do bloedige ridderioemooi-
nu hebben we voetbalinter
lands.
Daarom is bei sa Jammer dot we
b(J het vooruithelpee wa des* ont
wikkeling in het Weaken de zwaar
ste lasten, financieel en wetenschap
pelijk, op ds schouders van Ame
rika laten drukken. Duizenden mil
joenen dollars hebben industrie
en overheid daar in de ruimte
vaart gestoken, gelukkig maar. Ver
geleken daarbij gaat het in Enro-
Jlfet ir Koog sprak ontse eer-
tlaggever Klaas Ctr af tdifk.
Hiermee wordt de huidige
serie interviewt in de rubriek
•Vrij Spsff bwfofcm.
pa, ondanks de samenwerking, po
vertjes en provinciaals toe.
En in Nederland? Er is een be
gin, maar ik zou willen dat het veei
vlugger ging. In Delft vervul ik nu
twee jaar die leeropdracht, raket
techniek, en met de belangstelling
gaat het de goede kant op. Ook
over de belangstelling bij de KMA
heb ik geen klagen, hoeveel er
ook nog zou kunnen worden ver
beterd. Het belang van «se vorming
van in de techniek der ruimte
vaart gespecialiseerde academici
zou men zich nog sterker bewust
dienen te zjjn. (Zowel in Deift als
in Breda zoude» de examens moe
ten worden verzwaardEen
goed ding is zeker de omvorming
van het Nationaal Luchtvaartlabo
ratorium tot Nationaal Lucht- en
Ruimtevaartlaboratorium. In de
Noordoostpolder bestaat nu een
aparte afdeling voor het oplaten
van raketten, waarbij luchtkrach-
ten worden gemeten in de vrije
tocht, buiten de windtunnel dus.
Ook to de Nederlandse Vereni
ging voor Ruimtevaart is een groot
stuk goodwill aanwezig. Deiftse en
Leidse studenten houden zich nu
met een eerste poging bezig tot
rakel bouw in de praktijk.
Men kan zich afvragen: kan de
industrie niet meer doen? Philips,
Stork, Fokker? Men Is daar van
nature voorzichtig en ja. men hoeft
maar naar de Amerikaanse cijfers
to kijken om te beseffen hoe ge
ring O--» mogelijkheden, én in geld
én to wetenschappelijke mankracht
zijn. En toch
Het is merkwaardig dat hier bii
voorbeeld geen belangstelling is
voor de vorming van rakettech-
niei door middel van stoomcursus
sen, zoals ik er een te Hannover
geef. Het reizen is vermoeiend,
maar dat moet je er voor over
hebben. Ik doceer daar op uitno
diging van de Deutsche Raketen Ge-
seilschaft aan ingenieurs en ver
gevorderde studenten. Het begin
wae een voordraeht over 'De dyna
mics van ruimtevaartuigen*. Van
ongeveer honderd belangstellenden
zijn er veertig overgebleven, van wie
er nn zesentwintig met goed ge
volg examen hebben gedaan. De
cursisten hebben ais praktijkopga-
v« In groepen een raket voor vaste
brandstof gemaakt, morgen moet
Ik In verband met de lancering
(die te Cuxhaven plaatsvindt) naar
Hsmburg.
Ook in Engeland heb ik, met
docenten uit andere landen een
cursus gegeven: een soort vakan
tieleergang," afgelopen zomer.
.Maar hoe die samenwerking met
de Deutsche Raketen Gesellschaft
tot stand kwam. dat heb ik zo ty
perend gevonden. Er was een sa
menkomst in Venlo, we wandel
den wat in het plantsoen en na
afloop was besloten dat ik 25 col
leges zou komen geven. Kijk, als
je dat vergelijkt met ons land,
waar dikwijls een commissie na
een half jaar rapport uitbrengt en
na een jaar nog niets is gebeurd
En er is nog zoveel werk aan de
winkel
Er zijn ook persoonlijke rede
nen waarom je graag zou willen
dat het sneller, veel sneller ging.
Ik ben nu 61 jaar, mijn hersenen
werken nog goed, maar we zjjn
niet allemaal Adenauers
Ja, ook persoonlijk kun je juist
«log zoveel doen voor de ruimte
vaart. Zelfs als eenling. In een team
gedijt de detaillerlngsarbeid, maar
wat ik het werk van de 'concep-
Honisten' zou willen noemen, is
typisch iets voor de zelfstandig wer
kende individu.
Een voorbeeld is mijn werk dat
betrekking heeft op de besturings
problemen die komen kijken bij
het brengen van een interplanetair
ruimtevoertuig in een gesloten
baan om Venus. Het gaat er om
te weten met welke kracht en
op welke manier je moet af
remmen opdat de raket juist jn
jen vaste baan om de planeet
zal bljjven cirkelen en hoe die
radiografisch Tan de aarde uit
kan worden geleid, daarbij reke
ning houdende met de eindigevoort-
plantingssnelhrid van de comman
dosignalen.
Het was tijdens 'n lunch ïn Stock
holm in 1960. dat dr. Werner vnn
Braun mjj op dit spoor zette. Het
is een vooruitgeschoven probleem
zoals er zovele zyn. En deze pro
blemen zijn te voorzien; men
kan voorspellen aan welke kennis
men binnen bepaald* tijd behoefte
zal hebben.
De pioniertijd It nog niet voor
bij. Voor hoogbegaafden met be
langstelling ligt in de ruimtevaart
techniek een prachtige carrière, nok
voor Nederlanders. Ik zou niet wil
len zeggen dat de interesse er niet
is. Alleen, het gaat allemaal zo
moeizaam en met zo weinig fanta
sie. Er heerst nog te veel eotteerm-
tisme; *r zit geen vaart la.'
IT1 en oude toneelrecensent
J heeft me eens verteld,
dat hij bij iedere première,
als het doek opging en van het.
toneel stoffige koelte de zaal
inwaaide, een gevoel van
bhjdschap had. Ik weet niet of
hy ook dit seizoen die aange
name ontroeringen beleeft.
Maar ik moet vaak aan hem
denken, als ik In de schouw
burg zit en het doek opgaat
en sk mij angstig afvraag wat
er nu weer zal gebeuren.
Want het -seizoen is slecht
gestart en slecht voortgezet.
Ach, het is best verantwoord
om over deze en gene voor
stelling een vriendelijk arti
keltje te schrijven; de meeste
acteurs verstaan hun vak wel,
en verscheidene dramaturgen
weten redelijke stukken te
vinden, en het komt zelden
voor dat men zich van achten
tot elven stierhik verveelt of
pijnlijk ergert. Trouwens, ver
veling wordt op den duur zo
vervelend dat men zelfs om
flauwe grapjes gaat lachen en
ergernis is slecht voor het ge
stel.
Twee maanden wordt er nu
alweer gespeeld door acht
gezelschappen; drieëntwin
tig premières zijn er gege
ven. En welke herinnert men
zich met enige vreugde?
'De maxibulen' van Marcel
Avnié, gespeeld door de
Haagse Comedie. met Bob de
Lange virtuoos jongejannend.
En Henny Orri in het dubieu
ze stuk Judith var. Ch&rle®
Pevrct de Chappms, een in
drukwekkende creatie. Ver
der niets.
Want natuurlyk speelde
Paul Steenbergen de rol van
Macbeth heel verdienstelijk,
maar waarom speelde hij
eigenlijk de rol van Macbeth?
Hij is een naar binnen ge
keerd acteur, die 'de stop op
de fles wil houder.', zoals hU
dat uitdrukt, die z. effecten
bereik" door understatement,
en Macbeth is een rauw brul
lend heer.
En natuurlijk speelde Ko
van Dyk goed voor paus in
Remhard Raff alts fraai aan
geklede 'De opvolger*. Maar
hoe banaal, onnozel en on
waar bleek dat handige dra
ma!
f'yvm ton eelgeaotecbappan
-J hebben nauwelijks «en
eigen karakter. De Haagse
Com. die van Paul Steenber
gen heeft haar repertoire en
haar speeltrarst afgestemd op
een kleine, intieme schouw
burg en op een keurig Haags
publiek en men luistert meest
al met plezier naar zjja sier
lijke en intelligente kamer
muziek.
Nieuw Rotterdams Toneel
wordt geleld door Robert dr
Vries, die zo graag wil getui
gen en die zodra er maar Iets
te getuigen valt de kluts kwjjt-'
raakt. Om te getuigen heef*
hij een heel «woerd stuk re
toriek van Jean Cau op he*
repertoire genomen, "De pa
rachutisten' Om de Rotter
dammers te vermaken het on
nozele amusement van de dio-
»enkomedie 'Een veilig stek
kie* en een brokje xentimente.
ie humor "Ratel voor een sim
pel man*.
Studio wordt geleid door
Kees van Ierse!, die in het
Amsterdamse theatertje De
brakke grond' in het rond
iaat spelen en het publiek toe
staat te roken en koffie t»
drinken onder de voorstelling.
Dat is. dunkt me, even avani-
gardistisch als liefde voor
Biedermeier-meubeltjes. 'Ap
peltje appeltje' van Jacques
Autfiberti was best leuk voor
wie van woordgrapjes houdt,
en het werd best leuk ge
speeld al kon men de woord
grapjes soms moeilijk ver
staan. Maar de ware toneel-
vernieuwing zag ifc niet be
ginnen.
Ensemble wordt geleid door
Karl Guttmann. die nauwge
zet het Duitse repertoire m
her oog houdt en de revival
van de expressionistische sa
tiricus Carl Sternheim inluid
de en tegelijk uitluidde *D«
markiezin van Arcis'. waann
Mary Dresselhuys en Ko van
Dijk weer eens samen optra
den. en dat doet het altijd.
De Nederlandse Comedi»
wordt helemaal niet geleid.
De directie heeft de Amster
damse Stadsschouwburg dit
seizoen ter beschikking ge
steld van nauwelijks volwas
sen longeren 'Een schuchtere
aan het hof» ep Fons Rade-
makers (Freule Julie), naar
ik vermoed om zich beter te
kunnen voorbereiden op de
Gvsbreght.
TV-'at verwachten we nog? Ik
kan me zo goed in dl®
andere toneelrecensent ver
plaatsen dm lange tyd op reis
was geweest en voor het eerst
de Amsterdamse Stads
schouwburg w-eer betrad. HU
keek rond en naar hij mij vei -
telde dacht hij het volgende:
'Daar zitten ze weer. Stro
man van het Handelsblad en
Gomperts van Het Parool en
Spierdijk van De Telegraaf.
God jongens, waarom gaan
Jullie niet een rindje fietsen?'
PS. Maar Sartres. Huis Clos
werd. zaterdagavond, m Haar
lem, zeer geïnspireerd ge
speeld doet Centrum, onder
regie van Waiter Kous met
Ann Hasekamp in de jol y«n
haar leven.