LEZERS CORRIGEREN MINISTER Met 50 ms aardgas geen kamer warm te stoken LYNDON JOHNSON: COWBOY MET EEN GROTE POLITIEKE CARRIÈRE Continu-arbeiders maken kans op belastingvoordeel KAB-secretaris Coppes: Commerciële gaat hele levenssfeer weer doortrekken' Dr. ir. J. M. J. KOOY VRIJ SPEL Aanklacht met PS ZONDER COMMENTAAR \doorALM§ö{ r KOSSMANN UITKNIPPEN EN Geen geld voor extra-hulp BEWAREN Morgen verder! Bromfiets SET VRIJE VOLK DINSDAG 8 NOVEMBER 1968 PAGINA t (Van onze «ociaal-eoonomisehe redactie) Minister Andriessen heeft verleden week op één punt een be- on^iste indruk grewekt over de kosten van het stoken met aardgas, toen hij op een persconferentie de prijs van de nieuwe brandstof bekendmaakte. De minister zei toen onder meer, dat de prijs die de verbrui ker straks ongeveer moet betalen, zal zijn: voor iemand die ge- mi- ld 25 h 30 ms aardgas per maand afneemt ƒ2,25 aan vastrecht per maand plus 0,20 per kubieke meter. En, zo zei de minister; met die hoeveelheid is het mogelijk één kamer te verwarmen en te koken. Kans op 10 x f 998,- Hogere kosten (Van o.ize buitenlandredactie) Lyndon Baines Johnson, de vice-president van Amerika die vandaag in Nederland verblijft, is een joviale, forse man die best wil weten dat hij in Texas is geboren. Hij zet nogal graag eens een gro te Texaanse hoed op zijn hoofd, heeft iets cowboy achtigs over zich en pleegt met luider stemme te fluis teren. Roep was te sterk (Van onze socinaa- economische redactie) De kans is groot, dat de naaste toekomst veie tiendui zenden werknemers een belas tingvoordeeltje zal opleveren van ongeveer een gulden per week. (Van onze soc. eeon. red.) Alleen een eensgezinde vakbeweging kan optornen tegen de behoudzuchtige krachten. Dit was de kern van de rede die de algemeen secretaris van de KAB, drs. Th. Coppes, gisteren te Utrecht hield voor de buitengewone verbondsraadsvergade- ring van deze vakcentrale. Een vergadering die, zoals voorzitter Middelhuis ze5., niet is bedoeld als overwinningsparade na het akkoord in de Stichting van de Arbeid, maar als een gelegen heid tot het openbaar afleggen van verantwoording. Niet veel veranderd „Het commerciële gaat de heie levenssfeer weer doortrekken. Er treedt een verarmende verburgerlij king op rond een zekere welvaart. Dit is de tüd waarin in de bedrij ven door enkelen tonnen worden verdeeld In volledige vrijheid. Respect Compliment Minister Rienhmtvel: Moet Nederland, moet Euro pa naar de maan? Zover wil dr. Kooy niet gaan. Het feit dat de Russen het maan- project hebben laten vallen, wijst er wel op, dat dit een zaak is die boven onze macht ligt. Maar dat er meer in het algemeen gesproken zo weinig vaart in de Europese ruimtevaart zit, dat betreurt dr. Kooy. Van ganser harte, mag men er aan toevoegen. I "V ri| Dat bestaat niet, schreven ettelij ke lezers ons. Wie werkelijk één ka mer wil verwannen komt op een ge- middeld verbruik, dat aanzienlijk hoger ligt dan 50 kubieke meter per maand. ra «orten.) Komt bi) voor koken 40 m3 per maand aan stadsgas, waarvan de prys van plaats tot plaats sterk verschilt, maar die we voor deze berekening kunnen stel len op 20 cent. Per jaar dus: 86. De totale kosten voor kolen en gm per jaar bedragen dan 291. Het voordeel, dat aardgas tn dit geval brengt is ƒ291 min 211, d.i. ƒ89, of wel 27,5 percent. Ten overvloede: Dit zijn uiter aard ruwe cijfers, die van gezin tot gezin van plaats tot plaats «teek kunnen verschillen. Wie b.v. niet 15 hl antraciet verstookt of meer dan 40 m3 gas per maand gebruikt, heeft ook een groter voordeel. Veel grotere voordelen van het aardgas krijgt, men intussen als men zeer grote hoevelheden gebruikt. Wie b.v. per jaar 2500 m3 aardgas afneemt, betaalt nog geen gulden per week meer dan het gezin uit het voorafgaande voorbeeld nu uit geeft. Maar hij is dan al een eind op weg om zijn hele huis met gas te verwarmen. Advertentie TM. Het complete wasmiddel met afgeremd schuim voor moderns wasmachines. Wij hebben deze opmerking voor. geiend aan het ministerie van Eco nomische Zaken, dat de juistheid van deze kritiek heeft moeten erkennen. De genoemde hoeveelheid is inderdaad onvoldoende. De mi nister heeft bedoeld te zeggen: dat het in, dit tarief gaat om êen hoe veelheid voor iemand die behalve voor gewoon huishoudelijk gebruik ook aardgas; gaat aanwenden voor bijverwarming. Dan kan men met de genoemde hoeveelheid volstaan. Wie een hele kamer wil verwar men zal dan ook hogere kos.cn ma ken dan wU op grond van de gege vens van de minister hebben ge- liKiemd. De bedragen van 87 147 per Jaar gelden uitsluitend ais men aardgas allen gebruikt voor koken, een geisei en bijverwar ming. Wie gewend is per seizoen 15 hl antraciet te stoken, komt straks op 1000 m3 aardgas. Hoeveel daar voor andere doeleinden (koken enz.) bij komt is uiteraard per gezin verschil lend. Stelt men het op 20 m3 per maand (met moet er rekening mee houden, dat aardgas een twee maal zo grote verbrandingswaarde heeft als stadsgas) dan wordt het totale verbt ik per jaar 1240 m2. Bij dit verbruik, valt men in het tarief van 7,27 per maand aan vastrecht plus 10 cent per m3 gas. De 1240 m3 komen dan, op 87 vast recht plus 124, dat is 211 per Jaar. Voor een. (zeer ruwe) vergelijking met de huidige toeten: 15 ii.' mtra- »iet koeten gemiddeld 195. te- zijn. goedkopere, er gijn ook veel duurde- Wis hieruit mocht afleiden, dat Johnson een wat domme boerenjon gen is, vergist zich wel zeer. Hij h eft, in tegenstelling tot veel andere Ame rikaanse politici, zich mei eigen kracht opgewerkt tot wat hij thans Is: een zeer gewaardeerd mede werker van president Kennedy, een man, die, vooral op het gebied van de wetgevende arbeid, zyn sporen verdiend heeft. Johnson is in 1908 geboren in Stone wall in, Texas naby het stadje John son City, dat nog door zijn groot vader is gesticht. Zc'n vader had een functie bij de wetgevende macht van Texas. Lyndon B werkte toen hu nog naar school ging, m zijn vrye uren op een boerderij om wat by te verdienen. Het gezin had het na melijk niet breed. Later ging hjj naar een kweek- Voorlopig gaat het hier om de arbeiders, die in volcontinudienst werken (d.w.z. een drieploegendienst «net weeketadwerk), maar de moge lijkheid is niet uitgesloten, dat ook andere arbeiders, die speciale be roepskosten hebben, hiervan zuilen gaan profiteren. Alles hangt af van de vraag of de werkgevers bereid zuilen zjjn de stappen te doen, die nodig zijn voor dit voordeeltje. In het algemeen wordt, zowel voor de ioon- als Inkomstenbelasting aan genomen, dat de belastingplichtige honderd gulden kosten moet maken om zijn inkomen te verwerven. Deze zgn, honderd gulden verwervingskos ten zjjn ai opgenomen in de loon- beiastingtabellen. Maar wie kan aantonen, dat zijn kosten van verwerving deze honderd gulder overtreffen, mag vijf percent •;an zyn inkomen als verwervings kosten aftrekken, waarbij een mini mum "an 120— en een maximum van ƒ600.- wordt aangehouden. Van hen, die onder de inkomstenbelasting vallen, maakt een groot gedeelte ge bruik van deze zgn. vijfpercentsrege- ling. Maar voor de loonbelasting werd deze regeling tot voor kort alleen maar toegepast voor de zeevarenden en de beroepsmilitairen. Een reden daarvoor is, dat velen, die onder de loonbelasting vallen, de honderd gul den verwervingskosten met halen, zegt men hieiover bij Financiën. Daarbij denkt men. aan de kosten vergoedingen, die de laatste jaren in toenemende mate het bedrijfsleven worden verstrekt in de vorm van b.v. gereedschapsgeld en vergoeding voor bedrijfskleding. Eind vorig jaar nam d« directie van Hoogovens contact op met de inspecteur van belastingen te Bever wijk. Bij Hoogovens vond men, dat de continuarbeiders meer ver wervingskosten hadden dan 100, omdat zij extra maaltijden moesten gebruiken en meer dan normale uit gaven hadden aan verlichting en verwarmng. En dus maakte het staalbedrijf aanspraak op een aftrek van vijf percent verwervingskosten voor zijn continuarbeiders. De inspecteur van belastingen te Beverwijk zag er tegen op voor da duizenden betrokken. Hoogovenarbei ders afzonderlijke verklaringen af te Tn deze rubriek vermeldt Het Vrije Volk zonder commentaar tref fende uitspraken va anderen, uiter aard voor rekening van hen die wor den geciteerd. Is er dringende behoefte aan be langrijk hoger loon? Neen. talrijke arbeiders bezitten een bromfiets. Men wil steeds meer loon al moet daarvoor de ondergang van het eco nomische leven geriskeerd worden. Dr. W. K. H. Feuületau de Bruyn te het orgaan van d® "Groter Nederland Act*»', Win nor. '63. geven, dat "ij recht hadden op een aftrek V". vyf percent van nun in komen en adviseerde Hoogovens een algemene machtiging te vragen bij het ministerie van Financiën, De algemene toestemming is inmiddels verleend. Deze gang van zaken heeft nogal de aandacht getrokken in kringen van de werkgevers- en werknemers organisaties. Het gevolg van. het be raad in werkgeverskringen is al ge weest. dat enkele bedrijven ook voor hun volcontinuarbeders een soortge lijke algemene machtiging hebben aangevraagd. En de verwachting be staat. dat hun voorbeeld op korte eermijn door nog veel meer bedrijven zal worden gevolgd. Voorlopig maken de bedrijven, waar volcontinu wordt gewerkt, een goede kans een dergelijk? vergunning te krijgen. Maar de mogelijkheid bestaat, dat ook in andere bedrijven vijf per cent aan verwervingskosten in min dering mag worden gebracht. Alles hangt daarbij af van de vraag of de werkgevers Financiën kunnen overtuigen van het feit, dat hun ar beiders per jaar meer dan honderd gulden verwervingskosten hebben, waarbij de vakbondscontributie ais kosten van verwerving mag worden meegerekend. Gezien de hoogte van de vakbonds- contrbutie mag worden aangenomen, dat de vijfpercentsregeling ook in sommige andere dan volcont-inuoe- dnjven kan worden toegepast. Om daarvoor in aanmerking te komen, diene:! de werkgevers zich eerst met een inspecteur van beïastingen te verstaan. schooi m san Marcos. Hij moest zetf zijn studie bekostigden. In 1930 kreeg hij zijn diploma en een baan als onderwijzer in Houston. Twee jaar stond Johnson voor de klas, toen werd de roep die van de politiek uit ging, te sterk voor hem- Lyndon B. trad in dienst van het lid van het Huis van Afgevaardigden Richard M. Kleberg en diende hem drie jaar ais secretaris In zijn vrije tijd stu deerde hij rechten. In 1935 benoemde president Roo sevelt liem tot directeur voor de staat Texas van het federale bu reau voor jeugdzaken, dat ia de crisistijd bemiddeling verleende om studenten en andere jongelui aan nevenwerkzaamheden te helpen. Twee jaar later mikte Johnson naar een zetel in het Huis, Hij won van ne gen andere kandidaten. Een paar dagen na Pearl Har bor werd hij marine-officier. Slechte kort. want Roosevelt vaardigde een order uit waarbij het Congresleden werd verboden, actief t® dienen. Johnson haci toen acht maarden in de Stille Zuidzee achter de rug. De enige nederlaag, die hij ooit heeft gei den, overkwam hem in 194; toen hij probeerde een Sensats- zetel te verwerven. Hij kwam 13U stemmen te kort. Het duurde tot 1948, voordat Lyndon B. senator werd. In 1953 werden zijn parlemen taire bekwaamheid en ervaring be loond door zyn benoeming tot -rac- tieleider van de Democraten in de Senaat. Het moet een heie overgang voor hem zijn geweest, van fractieleider naar nee-president. Laatstgenoemde functie is immers van veel minder., gewicht, tenminste dat was de al gemene opmie. Onder Kennedy is er van het vice- presidentschap echter meer ge maakt: Johnson is adviseur in een aantal kwesties, en is veelvuldig op reis met belangrijke missies. - Mevrouw Johnson, haar meisjes naam luidt Claudia Taylor, maar x« wordt door iedereen zelfs offi cieel Lady Bird genoemd, komt uit een rijke familie. Ze is een er varen zakenvrouw, eigenaresse van een radio- en TV-station. Advertentie INI. KEEK U GISTERAVON6L OOK T.V.? Ga dan naar Ifw winkelier en neem BIJSTAND-LOTEN mee! De heer Coppes betoogde, dat er In de sociaal-economische orde zo weinig is veranderd in ons land. Velen die na de oorlog dachten dat de samenwerking (ook m de nu soms versmade Stichting van de Arbeid» een nieuwe maatschappij met een duurzaam betere sociaal-economische orde zou opleveren, zijn geleidelijk aan „wel enigszins ontnuchterd". De gehele ontwikkeling van na de oorlog toont een duidelijke tendens naar een geleidelijke liberalisering in de economie en in de economische politiek. „Men zou kunnen zeggen," aldus de KAB-secretaris. „dat dit proces be gon met de opheffing van de divi- eiendbeperking. Dit proces loopt door tot de maatschappij van nu, waarin een aantal hoogleraren en anderen de vakbeweging bedanken voor het geen zy heeft gedaan, maar op ver dere diensten geen prijs stellen." Die bedragen stellen weliswaar weinig voor ais men ze zou gaan verdelen, maar de maatschappij is meer dan een economisch staketsel. De werkelijke structuur van de maatschappij is, ondanks de -reete- gen welvaart, niet veel veranderd en het klimaat voor deze veranderingen wordt er niet beter op," aldus drs. Coppes. Er is stilstand in de PBO. Men wil niet meer verder mei de vakbeweging op weg naar wezenlijke maatschap pijveranderingen. Volgens de heer Coppes sou ?n een meer harmonische maatschappij een rrachtmeting ais nu heeft plaatsge had tussen de vakbonden en het be drijfsleven, niet meer nodig moeten din. Het gaat de KAB veel te ver als allerlei mensen „onder wie hoog geleerde en eerwaarde mensen" menen te moeten stellen, dat de Nederlandse vakbeweging zou moe ten handelen als m het buitenland door de vakbeweging wordt gedaan. Dan dient mers, volgens de heer Coppes ook de nadelen van het bui terüand te accepteren' werk en goed loon voor de een. werkloosheid voor de ander, sociale onrust en stakin gen en grote ongelykheid in de lo nen. HF.T PRIJSBELEID: „Wanneer de prijzen boven een bepaald index cijfer stijgen moeten we izoals de metaalsector in de c a.o.-onde: - handelingen al heeft voorgesteld» de contracten kunnen openbre ken." DIFFERENTIATIE: „De verwach tingen over de werkelijke loonsver beteringen die kunnen voortvloei en uit de mogelijkheid tot uitwijk- naar-boven m de c.a.o.'s, zyn bij tal van onze leden met erg hoog gespannen." UITKERING INEENS: „Jammer, dat de vakcentrales nu precies bakzeil hebben gehaald op het punt dat m het land het zwaarst weegt." MINIMUMLOON: „We dienen zo spoedig mogelijk te weten wat wel en wat met neetelt bij de bereke ning van die 100 gulden: dit m verband met de c.a.o.-onderhande lingen." Irs zijn korte slotwoord zei voorzit ter Middelhuis onder meer: ,De be sturen van de centrale werkgevers organisaties verdienen ons respect voor de besluiten die zij hebben ge nomen. wetende dat zij het met hun leden wel heel moeilijk zouden krij gen. Want niet in alle bedrijven is het grote rijkdom. Daarom behoort het mede tot onze taak erop te wij zen dat er behoorlijk en goed moet worden gewerkt. Voor sommigen moet nog eens worden gezegd dat Iyntrekkerij ook diefstal is." Speciaal met betrekking tot 's lands hoofdstad zei de heer Mid delhuis: .Hoelang nog zal de grote meerderheid van dt; goedwillende werknemers in sommige bedrijven van Amsterdam en in enkele ande re plaatsen zich door een kleine groep communisten of door de com munisten gedirigeerde heethoofden moeten laten terroriseren en tegen hun zin tot wilde stakingen, laten leiden?" Het bestuurderskorps van de KAB zo bleek uit de middagdiscussies is niet zonder kritiek op het Haagse loonakkoord, waarover secretaris F. van der Gun kort tevoren een uit eenzetting had gegeven. Niettemin kregen de vakbondsonderhande laars in de Stichting van de Arbeid een met applaus onderstreept com pliment van vele sprekers. De meest gemaakte opmerkingen hadden betrekking op: (Van onee landbouwredacteur) De boeren mogen niet rekenen op directe hulp uit de schatkist m het kader van extra steunmaatregelen.' aidus minister Biesheuvel. Het bestuur van het Landbouw schap heeft de aandacht van de mimster gevraagd voor de zorgelij ke situatie van een aantal veehoude rijbedrijven. Het Landbouwschap werkt op het ogenblik aan voorstel len. die voorzien in een extra en snelle hulp voor die bedrijven. De minister heeft echter gezegd dat het Landbouwschap er met op mag re kenen dat hiervoor geld uit de schat kist beschikbaar zal zyn. De ruimtevaart is, meer dan voor welke Nederlander ook, zyn leven geworden. Niets in zyn uiter- lyk verraadt de moderne instelling van deze 61-er. Een vriendelijke man met ronde gelaatstrekken en grys haar, op hoge schoenen, Hy krast zyn cyfers en formules op een lei, 'dat remt mij minder, je kunt het zo weer wegvegen'. Met die lei trekt hy er vaak ii> de auto op uit om ergens buiten Breda op een stille plek. in he bos le stop pen, eventueel vlak t er de grens, m de Belgische Kempen. In die auto zit hy dan te denken en te rekenen aan de problemen die hem bezighouden, In die abstracte we reld van het denken is hjj de voor uitstrevendheid zelve en bewid de meest geëerbiedigde grondslagen los te wrikken onder de voeten van hen die er hun heilige huis jes op hebben gebouwd. Nadat dr. Kooy my met zyn vuisten heeft voorgedaan hoe je m theorie een tweelingster (twee zgn. 'wit te dwergen'.1 een razendsnelle om elkaar heendraaiende beweging ge ven kunt en vervolgens heeft ge tracht mij het verband met de re lativiteitstheorie van Einstein in te prenten, vertrouwt hij mij to« dat hy binnenkort In Turijn pp een wetenschappelijk congres zal spre ken over de eindige invloed van da zwaartekrachtgolven op de bewe gingen van hemellichamen, en over de mogelijke aberraties van die golven. En, zegt hij. die zwaar tekracht, de klassieke zwaarte kracht van Newton, is nu zo'n hei lig huisje. Bij deze stoutmoedige ruimte- ïluilitèd «Ah het denken vergeleken, is de kritiek va.n dr. Kooy op de Nederlandse, of kever Europese rmmcevaartmspanningen. maai* een vuurpyltje, ofschoon Ik. noteer de zyn opinies als volgt: 'Me hebben nu de Europese sa menwerking ook op het gebied van de ruimtevaart. Engeland maakt de eerste. Frankrijk de tweede en Duitsland de derde trap van een raket, die ie Australië zal worden opgelaten. Maar het teleurstellen de is nu dat ais die coöperatieve kunstmaan in 1965 de ruimte in gaat, wij iets hebben bereikt waar voor Amerika en Rusland hun hand al lang niet meer omdraaien. En dan ben je toch wel geneigd te zeggen: jonge, jonge, wat jammer dat Europa het zover heeft la ten komen. Europa, dat de baker mat van de ruimtevaart is ge weest, Weet u dat op een ruimte- vaartsymposium In Los Angeles in 1960 van de tachtig sprekers er «riet één in Amerika geboren was? In Nederland waar men altijd graag de kat uit de boom kijkt, gaat het extra traag. Men heeft nu eenmaal meer aandacht voor de kreet "Meer huizen bonwen' dan dat men het geweldige belang van de technische verovering Tan de ruimte inziet. Toch aarzel ik met i>r ir Joh.sn M. J. Koof, geboreri in 1902, woont te Breda waar hij lector is aan de Ko ninklijke Militaire Academie. Sedert september 1961 lervuit hij levens ren leeropdracht tRa- kettechmekj aan de Technische Hogeschool te Delft. Hij is Ne derlands meest prominente ruimtevaartdeskundige- Het boek dat hij kort na de oorlog sarren met prof. dr ir J. W. H. Vyten- bogaert uitgaf, •Ballistics of the futures wordt nog altijd in Oost en West als handboek gebruikt. Sinds de oprichting in 1950 is dr Koov voorzitter van de Neder landse Vereniging voer Ruhnte- rcct t !n 1950 werd. hii benoemd tot lid van de 'International A'adcinu of Astronautics'; in lfifil werd hem het comman deurschap toegekend door de Franse 'Société d' encouragement pour ia recherche et F invention'. kritiek omdat er goede ijingen zjjn óók de stuwende kracht van prof v. d. Maas van de Technische Hogeschool bij voorbeeld valt niet genoeg te prijzen en omdat ik persoonlijk zowel jan de TH ais san de KMA te Breda grote vrij heden en Teel medewerking ge niet. De ruimtevaart, dot kant da gelijks zetf uit de kranteberichtea opmaken, i» onstuitbaar» En ge lukkig is ze als nationale inspan ning opbouwender dan de bewape ning. Het is heel wat interessanter om een raket naar Venus te sturen dan om plannen te «naken voor het bombarderen van een stad aan de overkant van de oceaan. Het i» trouwens een algemene tendens in de geschiedenis: vroeger had den we do bloedige ridderioemooi- nu hebben we voetbalinter lands. Daarom is bei sa Jammer dot we b(J het vooruithelpee wa des* ont wikkeling in het Weaken de zwaar ste lasten, financieel en wetenschap pelijk, op ds schouders van Ame rika laten drukken. Duizenden mil joenen dollars hebben industrie en overheid daar in de ruimte vaart gestoken, gelukkig maar. Ver geleken daarbij gaat het in Enro- Jlfet ir Koog sprak ontse eer- tlaggever Klaas Ctr af tdifk. Hiermee wordt de huidige serie interviewt in de rubriek •Vrij Spsff bwfofcm. pa, ondanks de samenwerking, po vertjes en provinciaals toe. En in Nederland? Er is een be gin, maar ik zou willen dat het veei vlugger ging. In Delft vervul ik nu twee jaar die leeropdracht, raket techniek, en met de belangstelling gaat het de goede kant op. Ook over de belangstelling bij de KMA heb ik geen klagen, hoeveel er ook nog zou kunnen worden ver beterd. Het belang van «se vorming van in de techniek der ruimte vaart gespecialiseerde academici zou men zich nog sterker bewust dienen te zjjn. (Zowel in Deift als in Breda zoude» de examens moe ten worden verzwaardEen goed ding is zeker de omvorming van het Nationaal Luchtvaartlabo ratorium tot Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium. In de Noordoostpolder bestaat nu een aparte afdeling voor het oplaten van raketten, waarbij luchtkrach- ten worden gemeten in de vrije tocht, buiten de windtunnel dus. Ook to de Nederlandse Vereni ging voor Ruimtevaart is een groot stuk goodwill aanwezig. Deiftse en Leidse studenten houden zich nu met een eerste poging bezig tot rakel bouw in de praktijk. Men kan zich afvragen: kan de industrie niet meer doen? Philips, Stork, Fokker? Men Is daar van nature voorzichtig en ja. men hoeft maar naar de Amerikaanse cijfers to kijken om te beseffen hoe ge ring O--» mogelijkheden, én in geld én to wetenschappelijke mankracht zijn. En toch Het is merkwaardig dat hier bii voorbeeld geen belangstelling is voor de vorming van rakettech- niei door middel van stoomcursus sen, zoals ik er een te Hannover geef. Het reizen is vermoeiend, maar dat moet je er voor over hebben. Ik doceer daar op uitno diging van de Deutsche Raketen Ge- seilschaft aan ingenieurs en ver gevorderde studenten. Het begin wae een voordraeht over 'De dyna mics van ruimtevaartuigen*. Van ongeveer honderd belangstellenden zijn er veertig overgebleven, van wie er nn zesentwintig met goed ge volg examen hebben gedaan. De cursisten hebben ais praktijkopga- v« In groepen een raket voor vaste brandstof gemaakt, morgen moet Ik In verband met de lancering (die te Cuxhaven plaatsvindt) naar Hsmburg. Ook in Engeland heb ik, met docenten uit andere landen een cursus gegeven: een soort vakan tieleergang," afgelopen zomer. .Maar hoe die samenwerking met de Deutsche Raketen Gesellschaft tot stand kwam. dat heb ik zo ty perend gevonden. Er was een sa menkomst in Venlo, we wandel den wat in het plantsoen en na afloop was besloten dat ik 25 col leges zou komen geven. Kijk, als je dat vergelijkt met ons land, waar dikwijls een commissie na een half jaar rapport uitbrengt en na een jaar nog niets is gebeurd En er is nog zoveel werk aan de winkel Er zijn ook persoonlijke rede nen waarom je graag zou willen dat het sneller, veel sneller ging. Ik ben nu 61 jaar, mijn hersenen werken nog goed, maar we zjjn niet allemaal Adenauers Ja, ook persoonlijk kun je juist «log zoveel doen voor de ruimte vaart. Zelfs als eenling. In een team gedijt de detaillerlngsarbeid, maar wat ik het werk van de 'concep- Honisten' zou willen noemen, is typisch iets voor de zelfstandig wer kende individu. Een voorbeeld is mijn werk dat betrekking heeft op de besturings problemen die komen kijken bij het brengen van een interplanetair ruimtevoertuig in een gesloten baan om Venus. Het gaat er om te weten met welke kracht en op welke manier je moet af remmen opdat de raket juist jn jen vaste baan om de planeet zal bljjven cirkelen en hoe die radiografisch Tan de aarde uit kan worden geleid, daarbij reke ning houdende met de eindigevoort- plantingssnelhrid van de comman dosignalen. Het was tijdens 'n lunch ïn Stock holm in 1960. dat dr. Werner vnn Braun mjj op dit spoor zette. Het is een vooruitgeschoven probleem zoals er zovele zyn. En deze pro blemen zijn te voorzien; men kan voorspellen aan welke kennis men binnen bepaald* tijd behoefte zal hebben. De pioniertijd It nog niet voor bij. Voor hoogbegaafden met be langstelling ligt in de ruimtevaart techniek een prachtige carrière, nok voor Nederlanders. Ik zou niet wil len zeggen dat de interesse er niet is. Alleen, het gaat allemaal zo moeizaam en met zo weinig fanta sie. Er heerst nog te veel eotteerm- tisme; *r zit geen vaart la.' IT1 en oude toneelrecensent J heeft me eens verteld, dat hij bij iedere première, als het doek opging en van het. toneel stoffige koelte de zaal inwaaide, een gevoel van bhjdschap had. Ik weet niet of hy ook dit seizoen die aange name ontroeringen beleeft. Maar ik moet vaak aan hem denken, als ik In de schouw burg zit en het doek opgaat en sk mij angstig afvraag wat er nu weer zal gebeuren. Want het -seizoen is slecht gestart en slecht voortgezet. Ach, het is best verantwoord om over deze en gene voor stelling een vriendelijk arti keltje te schrijven; de meeste acteurs verstaan hun vak wel, en verscheidene dramaturgen weten redelijke stukken te vinden, en het komt zelden voor dat men zich van achten tot elven stierhik verveelt of pijnlijk ergert. Trouwens, ver veling wordt op den duur zo vervelend dat men zelfs om flauwe grapjes gaat lachen en ergernis is slecht voor het ge stel. Twee maanden wordt er nu alweer gespeeld door acht gezelschappen; drieëntwin tig premières zijn er gege ven. En welke herinnert men zich met enige vreugde? 'De maxibulen' van Marcel Avnié, gespeeld door de Haagse Comedie. met Bob de Lange virtuoos jongejannend. En Henny Orri in het dubieu ze stuk Judith var. Ch&rle® Pevrct de Chappms, een in drukwekkende creatie. Ver der niets. Want natuurlyk speelde Paul Steenbergen de rol van Macbeth heel verdienstelijk, maar waarom speelde hij eigenlijk de rol van Macbeth? Hij is een naar binnen ge keerd acteur, die 'de stop op de fles wil houder.', zoals hU dat uitdrukt, die z. effecten bereik" door understatement, en Macbeth is een rauw brul lend heer. En natuurlijk speelde Ko van Dyk goed voor paus in Remhard Raff alts fraai aan geklede 'De opvolger*. Maar hoe banaal, onnozel en on waar bleek dat handige dra ma! f'yvm ton eelgeaotecbappan -J hebben nauwelijks «en eigen karakter. De Haagse Com. die van Paul Steenber gen heeft haar repertoire en haar speeltrarst afgestemd op een kleine, intieme schouw burg en op een keurig Haags publiek en men luistert meest al met plezier naar zjja sier lijke en intelligente kamer muziek. Nieuw Rotterdams Toneel wordt geleld door Robert dr Vries, die zo graag wil getui gen en die zodra er maar Iets te getuigen valt de kluts kwjjt-' raakt. Om te getuigen heef* hij een heel «woerd stuk re toriek van Jean Cau op he* repertoire genomen, "De pa rachutisten' Om de Rotter dammers te vermaken het on nozele amusement van de dio- »enkomedie 'Een veilig stek kie* en een brokje xentimente. ie humor "Ratel voor een sim pel man*. Studio wordt geleid door Kees van Ierse!, die in het Amsterdamse theatertje De brakke grond' in het rond iaat spelen en het publiek toe staat te roken en koffie t» drinken onder de voorstelling. Dat is. dunkt me, even avani- gardistisch als liefde voor Biedermeier-meubeltjes. 'Ap peltje appeltje' van Jacques Autfiberti was best leuk voor wie van woordgrapjes houdt, en het werd best leuk ge speeld al kon men de woord grapjes soms moeilijk ver staan. Maar de ware toneel- vernieuwing zag ifc niet be ginnen. Ensemble wordt geleid door Karl Guttmann. die nauwge zet het Duitse repertoire m her oog houdt en de revival van de expressionistische sa tiricus Carl Sternheim inluid de en tegelijk uitluidde *D« markiezin van Arcis'. waann Mary Dresselhuys en Ko van Dijk weer eens samen optra den. en dat doet het altijd. De Nederlandse Comedi» wordt helemaal niet geleid. De directie heeft de Amster damse Stadsschouwburg dit seizoen ter beschikking ge steld van nauwelijks volwas sen longeren 'Een schuchtere aan het hof» ep Fons Rade- makers (Freule Julie), naar ik vermoed om zich beter te kunnen voorbereiden op de Gvsbreght. TV-'at verwachten we nog? Ik kan me zo goed in dl® andere toneelrecensent ver plaatsen dm lange tyd op reis was geweest en voor het eerst de Amsterdamse Stads schouwburg w-eer betrad. HU keek rond en naar hij mij vei - telde dacht hij het volgende: 'Daar zitten ze weer. Stro man van het Handelsblad en Gomperts van Het Parool en Spierdijk van De Telegraaf. God jongens, waarom gaan Jullie niet een rindje fietsen?' PS. Maar Sartres. Huis Clos werd. zaterdagavond, m Haar lem, zeer geïnspireerd ge speeld doet Centrum, onder regie van Waiter Kous met Ann Hasekamp in de jol y«n haar leven.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1963 | | pagina 1