Officier van justitie
in het geweer tegen
vrees voor pyromaan
Protest bij
Koningin
'Het schot
spijt ons'
Geen akkoord
grafische c.a.o.
Dertig man redden
zich op Noordzee
van zinkend schip
Aandeelhouder vraagt
oneervol ontslag voor
twee commissarissen
Rotterdammer (17)
zakt door ijs - na
redding overleden
'01 ektimaat' gunstig -
en de winst stijgt
Onrust onder
werknemers
goederenvervoer
Kolendamp:
man overleden
Weer aanklacht
van Briels
Bij schaatsen zeker 6 doelen
Cora (11) redt
door het ijs
gezakte kleuter
Hermine Hevermans
Gevarieerd
.{M$ ratüüéjl
dehekuiesk
naar sfoutje
.zitten kijtei»
HET VRIJE VOLK MAANDAG 20 JANUARI 1964
(Van een onzer verslaggevers)
Het extra-toeziciit op de
brandgevaarlijke houten ge
bouwen in Amsterdam en de
beloning van 5000,die vrij
dag door de gezamenlijke as
surantiekantoren in Amster
dam is uitgeloofd voor opspo
ring van een mogelijke pyro
maan, hebben de officier van
Justitie, mr. W. K. Baron van
Dedem aanleiding gegeven om
imet klem te ontkennen, dat
iiets zou wijzen in de richtinv
van brandstichting bij de
bouwkeet van het Vrije Uni
versiteits ziekenhuis in de
nacht van donderdag op vrij
dag.
Nader onderzoek
Vijf aanhoudingen
Geen mededelingen
Eerste c.a.o.
Oneervol
'Schaduwgcvechlcn'
rpot voor kort hadden we in Ne
derland voor de olie- en gas-
concessie.s alleen te maken met de
Nederlandse Aardolie Maatschap
pij-
Die «tijging zet zich voort, zal
naar alle waarschijnlijkheid nog be
langrijker worden. Met die capaci
teit stijgt de omzet. En met dc om
zet de miljardenwinst
PAGINA 3
Mr. Van Dedem, die persoonlijk
sinds vrijdag het onderzoek naar de
oorzaak van deze brand heeft geleld,
deelde zaterdag mede dat het uitge
breide onderzoek van de Amsterdam
se politiedeskundige dr. D. Eskes en
inspecteur J. Feetsma van het brand-
piket géén sporen van brandstich
ting heeft opgeleverd.
De stellige indruk bestaat dat een
defect aan de carburateur van twee
oliekachels in de bouwloodsen de oor
zaak van de verwoestende brand ge
weest zijn.
De officier wil ter verkrijging van
de grootst mogelijke zekerheid nu nog
drs, S. H. Witte van het gerechtelijk
laboratorium in Den Haag morgen
om tien uur een onderzoek laten in-
stellin in de nog steeds zwaar door
de politie bewaakte puinhopen.
Bovendien zullen de oliekachels
daarna naar het TNO-laboratorium
in Delft gezonden worden voor een
nader onderzoek.
Mr. Van Dedem wil de uiterste ze
kerheid hebben omdat hij meent dat
onder de Amsterdamse bevolking
geen angst voor een mogelijke pyro
maan mag gaan ontstaan.
Dat die vrees voor een psychose
niet helemaal ongegrond is blijkt wel
uit het feit dat herhaaldelijk mensen
de vijf-maal-acht opbellen met soms
wel heet onbenullige meldingen over
mogelijke brandstichters. Een man
die zijn hond uitlaat in de buurt van
een houten school of een bouwkeet is
voor sommigen direct al verdacht.
Maar daarnaast komen er ook meer
serieuze meldingen binnen, die dan
onmiddellijk door de surveillincewa-
genbeinannlngen of door de speciale
'vliegende brigades' van de groepssur-
veillance ondèi-zocht. worden.
AMSTERDAM. (ANP) De oud
ste dochter van Herman Heyermans,
mevr. Hermine Heijerimms. heeft in
een brief aan koningin Juliana ge
protesteerd tegen de door de heer A.
J. Ligt hart aan de Koningin gezon
den brief, waarin hjj de auteur be
schuldigt van onoprechte weergave
van de werkelijkheid in het toneel
spel „Op hoop van zegen".
Mevr. Heijermans schrijft onder
meer, dat die brief een „volstrekt
ongegronde aanval op haar vader
behelst", Zij voert aan dat het werk
van haar vader, nergens onjuistheden
of ongezonde sensatiezucht vertoont.
Mevr. Heijermans meent voorlopig
te kunnen volstaan met te proteste
ren om hiermede de eer, die haar
vader wordt bewezen, te rechtvaar
digen en de onjuistheid van Ligt-
harts „aanklacht" aan te tonen.
(Van een onzer verslaggevers)
Er heerst onrust bij de werknemers
in het nationale en internationale
beroepsgoederenvervoer langs de weg.
Dat is gebleken tijdens een bijeen
komst zaterdagnacht in het Amster
damse veilinglokaal Fraseati, waar
300 transportchauffeurs een adres
aan de vakcentrales en de regering
tekenden. Het waren werknemers
van de tien grootste vervoersfirma's
in de hoofdstad.
De bijeenkomst wa.s belegd door
een actiecomité onder leiding van de
heer W. Cirkel, dat een federatie
„goederenvervoer langs de weg" wil
oprichten. De federatie zou pressie
op de vakbonden, moeten uitoefenen,
teneinde de eisen voor de nieuwe
c.a.o. (die in april zal ingaan) hoger
te stellen-
De groep nationale en internatio
nale transportchauffeurs omvat
40.000 mensen, waarvan er volgens
het actiecomité 4000 georganiseerd
zijn in de erkende vakbonden. De
bruto beloning in deze groep be
draagt maximaal ƒ100 per week bij
48 werkuren. Het actiecomité zegt
met de vakbonden te willen komen
tot een 45-urige werkweek met een
weekloon van 135 bruto.
(Van een oneer ve«Ja#ge*ere)
Het pistoolschot in de Albert
Cuypstraat te Amsterdam op de 28-
jarige automonteur J. Bakker had
onder de gegeven omstandigheden
beter achterwege kunnen blijven. Dit
heeft de korpsleiding van de Am
sterdamse politie verklaard naar
aanleiding van de schietpartij, waar
bij de tipgever van een inbraak, die
na een telefoontje van een vrouwe
lijke getuige door twee agenten als
verdachte werd beschouwd, ren
schampschot langs zijn rechteron-
derbeen kreeg.
Bij deze conclusie, die achteraf
door de korpsleiding is getrokken, is,
aldus de verklaring, rekening ge
houden met de omstandigheid dat
de agent in een flits moest beslissen
of hij ai dan niet van zijn vuurwa
pen gebruik zou maken
De verklaring werd afgegeven na
dat zondagmorgen de resultaten van
het onderzoek naar deze zaak be
sproken zijn door hoofdcommissaris
H. J. van der Molen, de chef van het
bureau Pieter Aertszstraat hoofdin
specteur H, G. Hagens. en hoofdin
specteur J. Valken als chef van de
recherche aan dit bureau, de voorzit
ter van de Commissie Pers-Poiitie
commissaris H. Kessler en de secre
taris van deze commissie hoofdin
specteur C. Heijink.
In de verklaring wordt verder ge
zegd dat na bestudering van de op
gemaakte rapporten nagegaan zal
worden in hoeverre dit schot nog na
dere gevolgen zal hebben.
In het bureau zijn inmiddels de
vermoedelijke daders van de inbraak
opgesloten. Het zijn de 26-jarige
tweelingbroers J. S. en L S., beiden
sloper van beroep. Verder de 29-jarige
zeeman A. B„ en de 25-jarige bar
keeper J. S.
Hun auto, een grote zwarte Buick,
werd aangetroffen in de Handboog-
steeg. Later is de eigenaar van de
auto, de 25-jarige slager G. N.. ook
ingesloten. In het magazijn wordt
waarschijnlijk niets vermist. Toen de
inbrekers gestoord werden, stond al
een voorraad goederen klaar om in de
Buick geladen te worden.
{Van. onze sociaal-economische redactie)
Na het mislukken van de onderhandelingen over de bouw-
c.a.o., is nu ook het overleg over een c.a.o. voor het technisch
personeel van de grafische bedrijven vastgelopen. De huidige
e.a.o.. geldend voor ca. 40.000 werknemers, loopt 1 februari af.
ken. juist m de tijd dat het graüsen
Zaterdag was het de vierde maal
sinds 9 december, dat de delegaties
vin werkgevers en van de drie erken
de vakverenigingen elkaar aan de
cnnferentietafel ontmoetten.
Volgens het bondsorgaan Grafia
van de bij het NVV aangesloten Al
gemene Nederlandse Grafische Be-
drijfsbond. moesten de partijen zater
dag van elkaar haring of kuit, heb
ben. Het was een laatste poging om
tot elkaar te komen, zo werd gezegd
in een gezamenlijke verklaring van
de onderhandelaars die na het over
leg werd uitgegeven.
De partijen, zo wprd meegedeeld,
zijn niet tot resultaat gekomen en
zullen zich in eigen kring gaan be
raden. Het communiqué zwijgt over
de inhoud van de eisen van de vak
bonden en het aanbod dat de werk
gevers daartegenover hebben gesteld.
De onderhandelaars zelf hebben af
gesproken aan niemand nog nadere
mededelingen over de situatie te
doen.
We! deelt het laatste nummer van
Grafia mee:
'Hoewel op enige belangrijke pun
ten toezeggingen van werkgeverszijde
werden gedaan, welke het overwegen
waard zijn, blijken op andere be
langrijke punten de meningen nog
ver uit elkaar te liggen.'
De ANGB. zo blijkt uit Grafia.
'meent uit de houding van de werk
geversonderhandelaars een slinkende
waardering voor de arbeid van hun
medewerkers in de werkplaatsen te
moeten opmaken.'
De onderhandelingen zijn afgebro-
(Van een onzer verslaggevers)
Anderhalf uur nadat het schip was
aangevaren door de Noorse tanker
Ida Knudsen is zondagmorgen op de
Noordzee, tussen de lichtschepen
Wandelaar en Westbinder, de öost-
duitse vrachtvaarder Kap Arkona
<1838 brt.) vergaan. De bemanning
van dertig koppen werd door een
loodsboot uit Ostende opgepikt.
Op de Ida Knudsen (20.592 brt.)
onstond brand op het voorschip.
(Van een onzer verslaggevers)
„Deze beide commissarissen zijn in
hun taak in zeer ernstige mate te
kortgeschoten. Zij en de vroegere di
recteur B. M. Vlielander Hein heb
ben niet een beleid gevoerd, dat ver
antwoord en nodig was."
Dit oordeel heeft de heer W. C.
Posthumes Meyes," één van de aan
deelhouders, neergelegd in een brief
aan het bestuur van de NV Haar
lemse Scheepsbouw Maatschappijdie
op 29 januari een tweede likwidatie-
(Van een onzer verslaggevers)
Toen de Ridderkerkse politie van
ochtend, gealarmeerd door buren, op
onderzoek uitging in de woning van
de heer J. Klootwijk aan de Rijks
straatweg in Rysoord. trof zij de
omstreeks zestigjarige dood aan voor
de kachel. Vermoedelijk, is kolen
damp de doodsoorzaak van deze al
leen wonende vrijgezel.
vergadering van aandeelhouders be
legt.
De twee commissarissen zijn de
heren C. W. Brand en H. A. N. Sijt-
hoff, aan wie de heer Posthumus
Meyes in zijn brief bovendien ver
wijt „niet het fatsoen te hebben op
gebracht om hun beleid tegenover
aandeelhouders te verdedigen of uit
een te zetten," omdat, zij op de eerste
Iikwidatie-vergadering eenvoudig
wegbleven.
De heer Vlielander Hein heeft zijn
functie inmiddels per 1 maart be
schikbaar gesteld en de heer Brand
verklaarde zijn commissariaat reeds
drie maanden geleden te hebben wil
len teruggeven.
De heer Posthumus Meyes vraagt
in zijn brief aan de agenda voor de
vergadering van 29 januari het punt
te willen toevoegen, dat aan de beide
commissarissen direct ingaande on
eervol ontslag zal worden verleend.
In een donderdag jl gehouden aan
deelhoudersvergadering is de direc
teur van de Nederlandse Handel
maatschappij, prof. dr. D. C. Renooy
tot voorzitter gekozen. Deze zei. vol
gens het ANP. dat het voorstel om
oneervol ontslag aan de beide com
missarissen te verlenen door deze
beide commissarissen op de agenda
zou moeten worden geplaatst.
Gebeurt dat niet, dan zou volgens
prof. Renooy geen juridische zeker
heid bestaan, of dit voorstel wel in
behandeling kan worden genomen.
De afwikkeling van deze zaak zou
aldus heeft prof. Renooy volgens het
ANP verder verklaard, vergemakke
lijkt worden, indien beide commissa
rissen hun functie zouden neerleg
gen.
AMSTERDAM (ANP) Massa
regisseur Care! Briels heeft van
ochtend een nieuwe aanklacht bij de
officier van Justitie in Amsterdam
ingediend, ditmaal gericht tegen de
hoofdredacteur van het Aigcmeen
Handelsblad in Amsterdam en de
correspondent van dit dagblad in
Nijmegen.
De heer Briels acht zich beledigd
door twee artikelen in het Algemeen
Handelsblad, t.w. „Ontstemd over
spot in nieuwjaarswens" van 8 ja
nuari en ..Kruistocht tegen journa
listen" van 9 januari.
Aanvankelijk vreesde men, dat ook
dit schip verloren zou gaan. maar
tegen de middag werd men het vuur
meester en zondagavond voer de Noor
behouden de Antwerpse haven bin
nen. De schepen bleven na de bot
sing een uur lang muurvast aan el
kaar zitten, maar door de brand op
de Noor kon de bemanning van de
Kap Arkona. 29 mannen en een ste
wardess, niet op de tanker overstap
pen,
Zij konden, toen hun schip los
raakte en snel begon te zinken, in
een sloep wegkomen. Ongeveer een
half uur hebben zij nog in de dichte
mist rondgedreven. Toen werden zij
ontdekt door de Belgische loodsen.
Op de Noor laaiden intussen de
vlammen hoog op. Daar het schip
geladen was met 32.000 ton olie
vreesde men het ergste. Sleepboten
en reddingsboten schoten uit alle
richtingen toe. Drie Franse slepers
vertrokken uit Duinkerken, uit
Vüssingen koos de Belgische Scal-
dis zee. met in. zijn kielzog de Rot
terdamse bergingsboot Dolfijn.
Leen Smit stuurde de Schelde uit
Hoek van Holland, maar al deze
slepers bleken ten slotte toch niet
nodig.
De met blusmateriaal uitgeruste
sleepboot Zeetijger uit Ostende was
het eerst bij de Noor, De tankerbe
manning had het vuur tot het voor
schip weten te beperken en met de
hulp van de Zeetijger kreeg zij de
brand snel onder controle.
De Noorse gezagvoerder besloot
De Belgische loodsboot nr. 4 die
de dertig koppen tellende beman
ning, van de zondagochtend in
de Noordzee na een aanvaring
gezonken Oostdultse vrachtvaar
der Kap Arkona, naar Oostende
bracht.
Links op 'de achtergrond de
kapitein van het Oostduitse
schip, Waldmar Schllcht.
toen alle verdere sleepboothulp af te
slaan.
Hij kreeg toestemming de VVester-
schelde op te varen en voer op eigen
kracht, voor alle zekerheid nog wei
onder escorte van de Scaldis, door
naar Antwerpen. Daar maakte men
vrij baan en omstreeks acht uur lag
de Ida Knudsen, de voorsteven zwaar
beschadigd, veilig in de Boudewijn-
sluis.
Kapitein Schlicht van de Kap Ar
kona was toen met zijn bemanning
ook ergens in Antwerpen aangeko
men. Zij werden op zee overgegeven
aan een ander vaartuig. Om half
twee stapten zij in Ostende aan wal,
vanwaar zij direct per bus naar de
Scheldestad werden gebracht. Van
daag gaan zij per trein door naar
Rostock.
Over de toedracht van de scheeps
ramp wisten zij weinig te vertellen.
De Kap Arkona werd. bij zeer
slecht zicht, aan stuurboord gegrepen,
ter hoogte van het achterschip. Veel
bemanningsleden lagen toen nog te
slapen. De bakboordsloep werd bij de
aanvaring versplinterd. Voordat, dit
schip begon te zinken had de gezag
voerder de andere sloep laten strij
ken.
De tanker, die bij de aanvaring
beide ankers verspeelde, was op weg
naar Antwerpen. Het. schip is vijf
jaar oud en eigendom van de rederij
Knut Knutsen te Haugesund. De
Kap Arkona. in 1946 gebouwd, was
net uit Antwerpen vertrokken naar
Syrië. Het met stukgoed geladen
schip behoorde toe aan de Oostduitse
Staatsrederij.
■Het ambt in de kerk' is het voor
naamste thema dat ter sprake komt
op hét oecumenische weekeind in
het vormingscentrum Bouvigne te
Breda. 22 en 23 februari. Deze ge-
spreksdagen zijn bedoeld voor protes
tanten en katholieken boven de 25
jaar. De leiding berust bij ds. A. T.
Besselaar, gereformeerd predikant,
en dr. L. Leserauwaet AL S. C.
bedrijf herdenkt, dat voor de typo
grafen 50 jaar geleden een c.a.o. tot
stand kwam. die de eerste was in ons
land.
Het grafisch bedrijf, er. met name
de Amsterdamse dagbladbedrijven, is
in de afgelopen maanden enige ma
len het toneel geweest van stakingen.
Een actiecomité binnen de grafische
bonden 'die voor het technisch oer-
soneei het verplichte lidmaatschap
kennen) veroorzaakte toen onrust.
De nieuwste actie van dit comité is
de uitgaaf van een eigen, gestencild
orgaan,
Het comité heeft gisteravond ge
reageerd met een verklaring, waarin
het de .onderhandelingen 'schaduw-
gevechten" noemt. Het verwijt de
oonden dat zij de leden niet hebben
ingelicht over de inhoud van de
:,a.o.-voorstellen. Er zal opening van
saken moeten worden gegeven op
.edenvergaderingen, aldus her, actie
comité. Anders moeten de leden an-
3ere bestuurders kiezen.
In de verklaring wordt herinnerd
aan de eisen diq het actiecomité vorig
najaar heeft gesteld, o.a. 8 percent
oonsverhoging per 1 oktober en
laar overheen weer 13 percent op 1
februari, alsmede erkenning van het
stakingsrecht. Met minder dan deze
?isen mogen de grafici geen eenoe-
:en nemen, zo zegt de verklaring.
(Van een onzer verslaggevers)
Op een voor schaatsers verbo
den gedeelte van de Bergsche
Plas te Rotterdam is gistermid
dag de zeventienjarige groenten-
handelaar F, G. A. Kortekaas
door het ijs gezakt. Enkele uren
later is hij in het Bergwegzie
kenhuis overleden.
(Van een onzer verslaggevers)
Het kordate optreden van de
elfjarige Cora Hackman uit de
Holnedrechtstraat 14-1 in Amster
dam, heeft het leven gered van
een vierjarig meisje, dat zaterdag
middag door het ijs van de Da
Costakade was gezakt.
Cora vertelde zelf: 'Ik was met
mijn vader naar de bioscoop ge
weest en liep aan zijn hand te
wandelen. Een paar kinderen
speelden op een woonboot. Een
klein meisje wilde naar het af
stapje springen. 2e struikelde en
viel pp het ijs. Ze zakte er door
heen.
Ik heb de hand van mijn vader
losgelaten en ben op het kind
afgevlogen. Nou, toen heb ik de
hand van het kind beetgepakt en
haar vastgehouden. Mijn vader
heeft de kleuter uit het water ge
trokken,"
Haar vader vertelde, dat hij pas
uit het ziekenhuis kwam en daar
door niet in staat was hard te
lopen. Zijn dochter was daarom
veel eerder bij het door het ijs
gezakte kind. dat al enige keren
boven was geweest. Een voorbij
ganger heeft het onbekend geble
ven meisje naar huis gebracht.
VJ
Het ijs ter plaatse was slechts 2
centimeter dik. Vermoedelijk heeft
K. de rode vlaggen, waarmee het
verboden gedeelte was gemarkeerd,
niet gezien.
Drie mannen trachten tevergeefs
de jongen met behulp van een lad
der uit het water te halen. Dit ge
lukte pat toen men de plaats van
het ongeluk met een bootje had be-
teikt.
De jongen werd overgebracht
naar het gebouwtje van de ijswacht
by het restaurant Lommerryk. waar
na toepassing van kunstmatige
ademhaling zijn levensgeesten terug
keerden. Later is hij in het zieken
huis overleden.
In het Friese plaatsje Exmorra
raakten zaterdagmiddag de 10-jarige
Hendrik de Jong en de even oude
Albert Dijkstra, beiden uit Bolsward.
bij het schaatsenrijden in een wak.
Op hun hulpgeroep snelden mensen
toe. die erin slaagden een van de
Jongens op het droge te halen. Een
uur lang is op het drenkelingetje
kunstmatige ademhaling toegepast,
maar tevergeefs. De andere jongen
heeft men na een uur dreggen ge
vonden.
De 16-jarige E. R. Schoten uit de
Fokke Simonszstraat te Amsterdam
zakte zaterdagmiddag bij het schaat
sen door het ijs van de Lijnbaans
gracht. Voorbijgangers hebben ge
tracht de jongen, die nog enige keren
boven kwam, te redden, maar zij
konden hem niet bereiken. Ook poli
tie en brandweer slaagden er niet in
de jongen tijdig onder het ys van
daan te halen. De brandweer hakte
het ijs open. Na ruim een uur dreg
gen had men het stoffelijk overschot
van de jongen geborgen."
(K De 9-Jange Johnny Rudolfs uit
Hellevoetsluis is zaterdagmiddag op
c'e Vestinggracht in zijn woonplaats
in een wak gereden en verdronken.
Bij Arum in Friesland zakte vrij
dagmiddag de 10-jarige Doede de
Boer door het- ijs. De jongen speelde
met een vriendje op het ijs van een
vaart beiden zakten erdoor. Een
voorbijganger slaagde erin een van
dp jongens te redden. Het stoffelijk
overschot van Doede de Boer werd
pas uren later gevonden.
Bet Parijse modehuis van Jacques
Esterel wordt sinds kort opgeluisterd
door dit rijk gevarieerde viertal. Van
boven naar beneden: 'Lentebloesem'
(Euraziatisch), Kesso (Afrikaans,',
Yuma (een afstammelinge van de
Inca's/ en Isabella (Frans).
De Hervormde Emigratiecommissie
deelt mee. dat haar werk door de
teruggang van de emigratie in de
laatste jaren wei is verminderd, maar
nog steeds nodig is. Van de 400.000
landgenoten die na de oorlog emi
greerden. hebben velen hun weg in
de nieuwe samenleving nog niet ge
vonden. Het is goed. dat zij bezocht
kunnen worden door Nederlandse
emigranten-predikanten en kerkelijke
sociale werksters. Hpr sociale werk in.
de immigratielanden wordt* niet ge
subsidieerd en dit betekent een
zware last voor de door de emigran
ten gevormde gemeenten. De "com
missie verzoekt de kerkeraden in Ne
derland. een collecte ten bate van
haar werk te houden.
wel allemaal in het buitenland. Van de
Koninklijke Shell Groep woont een kleine
20 percent van de meer dan 500.000 aan
deelhouders in Nederland. Een simpel
rekensommetje leert, dat dus nog geen tien
percent van de aandeelhouders van de NAM
in ons land moet worden gezocht.
Zolang de NAM-activiteiten beperkt ble
ven, drukten de consequenties van deze
situatie niet zo zwaar. Thans is echter de
Noordzee in de belangstelling gekomen.
Groningen kreeg door het daar gevonden
aardgas een wereldnaam. In het Wadden
gebied is tussen NAM, Caltex en Mobil Oil
de concessiestrijd losgebrand. Wanneer het
voor een land ooit noodzakelijk is geworden.
daar al genoemd; men houdt er rekening
mee. dat het reservoir nóg groter zal blij
ken! En het lijkt niet gewaagd te veronder
stellen. dat de winstmogelykheden voor
Shell en Esso in Groningen eerder groter
dan kleiner zullen zijn dan dr. Vondeling
onlangs becijferde.
A ardgas én olie. Wanneer Shell-directeur
Schepers zegt, dat de vooruitzichten
voor de Noordzee-exploratie 'redelijk goed'
zijn, dan wordt het inderdaad tijd, dat wij
ons tegen deze exorbitant hoge winsten
gaan verzetten. Dat wjj niet langer bande-
pa. na de Verenigde Staten de grootste ver
bruiker. maar tien percent van zyn behoef
te. Op die import drukken allerlei kosten,
die de oliemaatschappijen hier echter niet
hoeven dragen.
Het transport. Kostbare tankers en nog
kostbaarder pijpleidingen, vaak over grote
afstanden door onherbergzame streken aan
gelegd. De NAM kan volstaan met de dage-
lykse olietreinen naar Pemis. Haar trans
portkosten zijn hier een fractie van die van
haar elders werkende zusters.
Sinds 1948 heeft ij aan onze olie on
geveer een half miljard gulden verdiend.
Aan concessierechten ging er ongeveer 50
miljoen naar de gemeenschap.
De NAM is. het kan niet genoeg herhaald
worden, een zogenaamde werkmaatschappij
van twee wereldconcerns, waarvan Esso een
Amerikaanse onderneming is en Shell var
oorsprong 60 percent Nederlands en 40 per
cent Engels.
De aandeelhouders van Esso zitten vrij-
het vraagstuk van de gas- en oliewinning
opnieuw te bezien, dan is dat moment voor
ons land nu wel aangebroken.
Ook wat betreft het Sloehterens aardgas!
De Nederlandse Aardolie Maatschappij
heeft m de betrekkelyk korte tijd sinds de
vondsten in Groningen onmogelijk precies
kunnen bepalen hoe groot het reservoir
daar is.
Het is ons bekend, dat In de kringen van
Shell en Esso nu reeds over veel meer dan
1100 miljard kubieke meter Gronings gas
wordt gesproken. Het getal 1800 miljard is
len, alsof w<j maar over een bagatel aan
bodemrijkdommen beschikken.
Dan moeten we beseffen, dat de conces
sievoorwaarden, zoals we ze nu kennen,
goeddeels ten voordele strekken van de par
ticuliere maatschappijen en hun aandeel
houders. En dan moeten we vooral niet
vergeten, dat de NAM en straks mogelijke
andere maatschappijen hier kunnen wer
ken in omstandigheden, die vrijwel nergens
ter wereld zo gunstig zijn.
Nog moet Nederland 75 percent van zijn
aardolie importeren. Nog dekt West-Euro-
T\e NAM, en straks eventueel andere
maatschappyen, werkt in een geordend
land, waar ze zelf geen wegennet hoeft aan
te leggen, geschoolde arbeidskrachten vindt
en politieke zekerheden aantreft.
Die voordelen moeten in Iedere concessie
zwaar wegen, óók voor de Noordzee. Want
al zal daar de overweging van de lagere
transportkosten iets minder sterk pleiten,
omdat oliewinning op zee aanmerkelijk
duurder is dan op het land. de voordelen
blijven er bestaan. In de Noordzee zal de
olie immers gewonnen worden in het hart
van het olieslorpende West-Europa.
Hoe groot dat voordeel is. kunnen we nog
met enkele cijfers illustreren. Alleen in 1961
nam de raffinagecapaciteit in de wereld met
91 miljoen ton toe tot 1.420 miljoen. Daar
van kwam 30 percent voor rekening van de
Westeuropese raffinaderijen.
