Paasverkeer eist
weer veel doden
Staking bii bouw
Neder!. Bank
duurt voort
Mr. J. M. L m CALS:
Ons parlementaire stelsel is ontzettend verouderd
VRIJSPEL
Meisje aangereden na aanranding
Amsterdammer
betaalt mille
aan losgeld
Hongerstaking
in actie tegen
honger in India
T reinmachinist
had geluk op
moeilijke avond
ZAAIERS
f
het VRIJE VOLK DINSDAG 31 MAART 1964
Advertentie I.M.
TUSSEN NEUS EN LIPPEN
Y/W^
In de brand - uit de brand t
(Van onze parlementsredactie)
De Indonesische minister van Buitenlandse Zaken, dr, Soe
bandrio, die woensdag in Nederland arriveert, zal tijdens een
audiëntie bij de Koningin de mogelijkheid van een staatsie-
bezoek van president Soekarno ter sprake brengen. Dr. Soeban-
drio werd gisteravond te Parijs door de VARA-radio geïnter
viewd.
KLM-manager in
Cairo verongelukt
(Van een onzer verslaggevers)
Het verkeer tijdens de paasdagen heeft weer verschillende men
senlevens gekost. Plus verscheidene zwaargewonden. Op de Afsluit
dijk ontstond maandagavond een enorme ravage na een ketting
botsing, waarbij vijfentwintig auto's betrokken waren.
Mond-op-mond redt
jongen in zwembad
Bejaarde boer komt
om in de vlammen
Armband ontstolen
Kind verdronken
MAJORCA v.a. f 290,-
COSTA BRAVA v.a. f 310,-
JOEGOSLAViE v.a. f 320,-
Paus doet beroep
op atheïsten
Kijk bij de
Dan hoeft
niet lang te zoeken
(Van onze verslaggevers)
Het gure paasweer kou
der dan in 1951, 1938, 1937 en
1929 zegt onze weerkundige
medewerker heeft het half
miljoen buitenlandse en de
tienduizenden binnenlandse
toeristen voornamelijk naar
beschutte plekjes gestuurd,
waar men dan nog vaak diep
in de kragen dook.
Hotels vol
Lage cijfers
Somber weer, sombere gezichten
Verwarmde kamers
Ria Valk ongedeerd
uit vernielde auto
'Als de democratie niet aan
gepast en levend blijft, loopt
't vandaag of morgen mis. Het
is de hoogste tijd, dat er iets
gebeurt ook al zitten we
dan nog niet in Frankrijk.
Mannen als Oud, Drees en
Romme hebben al bij herha
ling kritiek geoefend op de
wijze waarop ons parlemen
taire stelsel werkt, en dat zijn
toch geen kleine jongens!
Wat ik niet begrijp is dat er
niet een stel knappe koppen
aan het werk wordt gezet om
te onderzoeken hoe het beter
zou kunnen.'
Soekarno's bezoek
wordt overwogen
CAIRO, (ANP) De manager van
de KLM-vestiging te Cairo, de 48-ja-
rige F. A. Cannemeyer, en zijn echt
genote zijn b(j een verkeersongeluk
om liet leven gekomen.
Tijdens de terugtocht van een uit
stapje naar Suez kwam de auto van
de familie Cannemeyer in botsing
met een andere wagen. Twee zoons
van het gezin werden gewond.
Ken 22-jarig meisje uit Beerta
werd, op eerste paasdag, wei op een
bijzonder nare manier het slachtof
fer van een verkeersongeval. ZU werd
in het donker, toen ze terugkeerde
ran een danspartij uit Winschoten,
aangerand rende in paniek de gTote
verkeersweg op en werd daar door
«en auto geschept. Zwaar gewond
moest zij In het St. Lncasziekenhuis
te Winschoten worden opgenomen.
Be aanrander ontkwam.
De 65-jarige J. Zonneveld uit
Uitgeest is maandagochtend door
een auto aangereden en gedood op
de splitsing provinciale weg Uitgeest
-Limmen en Castricumerweg. toen
hij op de fiets de weg overstak.' Er
ontstond een verkeersopstopping
waarbij nog drie auto's ernstig wer
den beschadigd.
InAnna Paulowna is zon
dagavond de 46-jarige chauffeur J.
van der Zon uit. Breezand door een
auto geschept. Hij liep daar met zijn
vrouw en nog een echtpaar langs de
Kolenvaart. De man kwam in het
water terecht. Tijdens het vervoer
naar het ziekenhuis in Den Helder
i* hy aan de gevolgen van een sche-
deibasisfraotuur overleden.
dij de Heidense brug onder de
Brabantse gemeente Meyel is sa
terdag de 29-jarige autoverhuurder
L Verheyen gedood bij een botsing
tussen een door hem bestuurd busje
er. een autobus. De bestuurder van
de autobus en een passagier werden
gewond.
0 In Kiundert is zaterdagmid
dag het twaalfjarig meisje P. de Rui
ter door een vrachtauto overreden en
gedood. De wagen werd bestuurd door
een vijftienjarige jongen.
InUtrechtisde 23-jarige D.
B. van Campen gedood nadat hij met
zijn fiets tegen een geparkeerde auto
was gereden en tijdens de val door
een achterop komende wagen werd
overreden.
In Oirschot is maandag
middag de 74-jarige F. C. Vennhc
uit MÏddelbeers door een Duitse auto
overreden. De man, die op zijn brom
mer de weg overstak, werd 25 meter
meegesleurd. Hij was op slag dood.
De 29-jarige mevrouw F. Köp-
pei uit Leidschendam is op de avond
van de eerste paasdag op slag gedood
toen de auto waarin zij zat op de
Leidseweg te Voorschoten tegen
een lichtmast botste. Vier andere in
zittenden werden gewond.
Op de Afsluitdijk, twee kilo
meter voorbij het monument, richting
Den Oever, werd gisteravond rond zes
uur een autokerkhof opgericht door,
naar de politie verklaarde, te snel rij
dende en dan op het natte wegdek
slippende automobilisten die uit de
richting Friesland kwamen.
De politie kon de chaos ternauwer
nood aan. Ondanks waarschuwings-
lichten bleven sommige waaghalzen
op volle snelheid rijden en vaak moes
ten politiemensen en helpers snel de
berm in om niet tussen de wagens ge
mangeld te worden. Drie personen
werden bij deze massa-botsing ge
wond.
In Züpersluis bjj de Noord
hollandse gemeente Schoorl vloog gis-
Dank zij de mond-op-mond-adem-
haling van badjufrouw G. Lust is za
terdagmiddag de achtjarige Peter
Teeuben uit Badhoevedorp gered van
tie verdrinkingsdood.
De jongen was in het AMVJ-zwem-
bad in Amsterdam bewusteloos ge
raakt. Hij werd tijdig opgemerkt door
andere zwemmers en boven water ge
bracht. De badjuffrouw-zweminstruc-
trice paste onmiddellijk mond-op-
inond-ademhaling toe. en na enige
tijd vertoonde Peter tekenen van le
ven. Hij werd overgebracht naar ne»
Wilmelmina Gasthuis waar rijn toe
stand zo gunstig bleek, dat hi) korte
tijd later naar huis kon.
termiddag de Haarlemse vertegen
woordiger W. A. Wamsteker met zijn
auto over de kop en vervolgens het
Noordhollands kanaal in. Hij en een
achttienjarige passagier wisten uit de
wagen te kruipen.
6 Zwaar gewond werd inSasvan
Gent de Sl-jarige Temeuzenaar
Van Grembergen, wiens auto uit de
bocht vloog en tegen een boom reed.
De zestienjarige P, Wiskerke uit Phi
lippine, die met hem meereed, moest
opgenomen worden in een speciale kli
niek voor hoofdwonden in het Belgi
sche Gent
Op de tweede paasdag overleed
in een Amsterdams ziekenhuis de
48-jarige horlogemaker P. Volkerts
uit St. Pancras, die de dag ervoor
op de Afsluitdijk een schedelbasis-
fractuur opliep, doordat hij met zijn
auto in een slip geraakte en over de
glooiing van de dijk kantelde.
Zjjn echtgenote, schoonzuster en
zwager, die eveneens in de auto za
ten. liepen slechts lichte verwondin
gen op.
Maandagmiddag vloog de 20-ja-
rige H. Bisschops uit Versio met gro
te snelheid van de provinciale weg
onder Heeze. Nadat de wagen be
gon te slingeren en een tegenligger
geraakt had. belandde hij via een
greppel in een welland.
B., die alleen in de auto zat, moest
met een schedelbasisfractuur in het
Venlose ziekenhuis worden opgeno
men. In de andere auto zaten de 46-
jarige H. Sonnenmans uit Helden en
de 21-jarige militair F. Selen uit
Maasbree. Ook zij werden in het
Venlose ziekenhuis opgenomen.
Zondagavond is op een onbe
waakte overweg te Wesep (Qlden-
broek) een personenauto" door de
trein Zwolle-Amersfoort gegrepen.
De auto werd bestuurd door de 23-
jarge J. P. uit Wezep, die iets te
laat stopte voor de naderende trein.
De auto kwam met de voorwielen
op de rails tot stilstand. P. raakte
in paniek, sprong uit de auto en
maakte zich uit de voeten. Even la
ter botste de trein met een harde
klap tegen de auto, waarvan het
voorste deel werd vernield. De trein
had ongeveer 25 minuten vertraging.
Op een vraag over zijn bezoek aan
do Koningin antwoordde hij: "Het
volk en de regering van Indonesië
hebben het zeer geapprecieerd, dat
H.M. de Koningin de tijd gevonden
heeft om mij en mijn vrouw te ont
vangen. Ik verwacht, dat bij deze
gelegenheid gesproken zat worden
over een staatsiebezoek op het hoog
ste niveau.'
Dr. Soebandrlo verklaarde, dat de
benoeming van een ambassadeur
voor zijn land in Den Haag een per
soneelskwestie is.
"Het is niet eenvoudig voor deze
post een geschikte kandidaat te
vinden,' aldus de minister.
In Haagse gezaghebbende kring
meende men. dat de Indonesische
regering de keus van een ambassa
deur voor Nederland reeds had ge
maakt. De betrokken functionaris
zou nog niet zijn benoemd, omdat
hij thans in Indonesië nog niet kan
worden gemist.
Men liet zich maandagavond in
Den Haag niet concreet uit over een
mogelijk officieel bezoek van presi
dent Soekarno aan Nederland. De
algemene verwachting was, dat de
regering de Koningin hierin zeker
niet negatief zal adviseren.
In Den Haag verwacht men, dat
de op handen zijnde ontmoeting tus
sen de ministers Soebandrio en Luns
een waardevolle bijdrage kan leveren
tot het weer nader tot elkaar bren
gen van Indonesië en Nederland. De
Nederlandse regering, zo zei men,
zal de juiste sfeer weten te schep
pen om dr. Soebandrio tegemoet te
treden op het punt waarop hij in.
Parijs nog wees.- dat zijn land sa
menwerking met Nederland zozeer
op prijs stelt vanwege de grote ken
nis van de Nederlanders van land e*
volk van Indonesië.
De "4-jarige rustende boer Klaas
Groothuis te Finsterwolde is in de
nacht van zaterdag op zondag om
het ieven gekomen tijdens een brand,
die zijn boerderijtje volledig in de as
legde. De heer Groothuis zou deze
week in een bejaardeninrichting wor
den opgenomen.
De bejaarde boer bewoonde de
boerderij geheel aileen en ontving
uiterst zelden bezoek. Hij is het
slachtoffer geworden van zijn grote
zuinigheid, die hem ervan weerhield
een kachel te stoken. Hi1 verwarmde
de kamer met een petroieumvergas-
ser. waarop hij ook zijn Koffiewater
op temperatuur bracht.
Waarschijnlijk ontstond door dit
toestel koolmonoxyde in de kamer,
waardoor de heer Groothuis onwel
werd. Daarna zou de tafel vlam ge
vat hebben, waarna het vuur zich
heeft verspreid.
De buren alarmeerden om éen uur
's nachts de brandweer die weinig
meer kon redden. Men vond het stof
felijk overschot van de bewoner ver
koold bii de tafel.
(Van een onzer verslaggevers)
De Amsterdamse tapijthandela:
H. P. Keyzer heeft zijn kostbare arn
band met zeven in goud gevatte sc<
rabeeën (afbeeldingen van heilig
Egyptische mestkevers), waarvan hi
beweert dat hij een waarde vai
50.000,— vertegenwoordigt, terug
Het kleinood werd eind februari uit
zijn woning aan de Haringvlietstraaf
in de hoofdstad gestolen.
Het heeft hem duizend gulden ge
kost. want voor die prijs heeft een
kleine, brildragende. ongeveer dertig
jaar oude man. die door tussenkomst
van de nachtclubeigenaar Joop dr
Vries in contact met de heer Kcvzei
kwam, de armband aan de rechtma
tige eigenaar willen teruggeven.
Eerst was de nachtclubeigenaar
nog benaderd door een Amstelveense
telexist, die. in navolging van de
Duitse oplichters die beweerden te
weten waar zich het ontvoerde jon
getje Timo Rinnelt bevond, zei voor
een losprijs de armband te kunnen
terugbezorgen. Hij iiep met die bood
schap tegen de lamp.
Intussen heeft de Amsterdamse
politie nu tot taak gekregen de man
te vinden die het sieraad werkelijk
in bezit bleek te hebben. In dat ver
band zai de heer Keyzer worden ge
hoord om tot identificatie van de
(nog) grote onbekende te komen.
(Van een onzer verslaggevers)
In Nieuw Buinen is de twee en een.
half jaar oude Klaas Folkers in het
Zuiderdiep verdronken. Het kind
werd vrijdag vermist. Na twee dagen
dreggen vond de politie het stoffe
lijk overschot.
Advertentie I.M.
'n Feestelijke 15-daagse Fiesta vlieg
vakantie met volledig pension (dus
geen demi-pension) in prachtige hotels.
Van Rotterdam/Zestienhoven naar
èlies inbegrepenl
Vraagt kleureneatalogus
Fiesta Tours, Postbus 1290
Zwaanshals 317
R'dam-11 Tel. (010) 43163
VATIKAANSTAD (AP) Paus Fau-
lus de Zesde heeft in zijn paasbood-
schap een beroep gedaan op de
atheïsten in de wereld zich bewust te
worden van de religie cn die te aan
vaarden.
Hij pleitte voor verdraagzaamheid
en sprak bezorgdheid, uit over de
religieuze crisis, die zich in zovele
mensen heeft ontwikkeld
Tot hen. die geen religie aan
vaarden zei Paus Paulus: "Misschien
is uw gedachte over het geloof on
juist. misschien denkt u. dat het een
belediging voor uw intellegentie is.
de mens vernedert en verdriet in zijo
leven brengt. Misschien zijn sommi
gen onder u verlangend naar een
religie en zonder het te weten be
reid tot aanvaarding.'
De Paus besloot zijn toespraak, ge
houden vaaf de loggie van de St.-
Pieter t» Rome. met een apostolische
zegen, die ook tot de atheïsten was
gericht
Kardinaal Mindszenty, de r.-k.
primaat van Hongarije, heeft zon
dag zijn 72ste verjaardag gevierd in
het gebouw van het Amerikaanse
gezantschap in Boedapest, waar hij
sinds het mislukken van de opstand
in Hongarije in 1956 verblijft.
De 34-jarige Tjlbbe Bülsma, stu
dent In de politieke en sociale we
tenschappen aan de Universiteit van
Amsterdam, gaat vandaag in hon
gerstaking om daardoor meer be
kendheid te geven aan een actie te
gen de honger in India.
De actie vindt plaats op interna
tionaal niveau. In Nederland wordt
zij gevoerd door een groep jonge
christen-pacifisten uit Amsterdam,
die binnen redelijke tijd een bedrag
van drie miljoen gulden willen in
zamelen. In Engeland bracht een
soortgelijke actie kort geleden twee
en een half miljoen gulden op.
Het geld zal worden gebruikt, om
de geweldloze strijd van Vinoba
Bhave tegen de armoede en de hon
ger in India en Pakistau te steunen.
Deze volgeling van Ghandi trekt
reeds meer dan tien jaar door het
land om de. grootgrondbezitters te
bewegen, land af te staan aan de
talloze armen. Vele duizenden gezin
nen kregen op deze wijze de gele
genheid, door zelfwerkzaamheid een
redelijk bestaan te leiden.
De actie begon zaterdag in Am
sterdam en Den Haag met het ver
spreiden van een brochure over de
activiteiten van Bhave en met het
inzamelen van lege flessen, waar
voor statiegeld ls betaald.
UTRECHT ('ANP> De
nlst van de stoptrein die maandag
avond omstreeks half negen uit
Amersfoort naar Zwolle ve^troik
heeft twee moeilijke m0Ihe""®n ^wam
gemaakt. Twee keer namelijk kwam
hii biina in botsing met een auto.
De eerste keer gebeurde dat op een
nietbeveiligde overweg tuscen *u
ten en Ermelo, waar een auto nog
net bleef staan op hel andere spooi
De tweede keer tussen l-.-i deiwijk
en Hulsthorst. Op een door automa
tische knipperlichten beveiligde over
weg had een automobilist de lichten
genegeerd, bijna met rampzalige
gevolgen, want e trein erhampod
de auto. De bumper en een stuk
van de radiateur vond de machinist
op de treeplank van zijn cauine.
Laconiek bezorgde hu beide voor
werpen op liet station m Hulsthmst
bij de afdeling gevonden voorwer-
pen.
AMSTERDAM (ANP) Ook van
ochtend hebben de ongeveer 200 ar
beiders die werkzaam zijn bij de bouw
van de Nederlandse Bank in Amster
dam het werk niet hervat. Het is nog
niet bekend tot wanneer zij hun
actie voortzetten. Hierover zal waar
schijnlijk vandaag een beslissing wor
den genomen.
De moeilijkheden begonnen bij de
toepassing van de nieuwe c.a.o.,
waarbij door de uitvoerder van het
werk (maatschappij Van Eestereni
17 arbeiders op staande voet werden
ontslagen. Hun rond 200 collega s
voerden daarna enkele dagen een
langzaam-aan-actie, die uitmondde
in een algemene staking.
Half miljoen toeristen zoekt
in guur weer warme p ekjes
Volgens de Indische minister
voor vluchtelingenzaken zijn tot
dusver in India ongeveer 200.000
vluchtelingen uit Oost-Pakistan
aangekomen sedert de jongste on
geregeldheden tussen Hindoe's en
Mohammedanen aldaar. Dagelijks
komen nog 3.000 tot 4.000 vluchtelin
gen India binnen.
Een half miljoen buitenlanders
in 450.090 auto's,- schat het Alge
meen Nederlands Verbond voor
Vreemdelingenverkeer. heeft de
paasdagen in Nederland doorge
bracht. Bij zonsondergang gister
middag hadden de meesten het kille
Nederland alweer veriaten. De ho
tels en pensions in het westen van
het land spreken, ondanks het
slechte weer en het vergeleken bij
vorige jaren verminderde bezoek
van een beste bezetting.
In Amsterdam en Utrecht raak
ten de hotels vol en nieuwe toeris
ten werden verwezen naar Katwijk
en Zandvoort, waar, evenals in
Haarlem, ook alle hotels volledig
bezet werden. Noordwijk was a! vol
door het UEFA-jeugdvoetbaltoer-
nooi.
Dit enthousiasme heeft het weer
niet in een betere stemming kun
nen brengeneen a twee graden bo
ven nu! op de wadden, drie graden
in het noorden van het land, vier
tot zes graden beneden de rivieren,
registreerde onze weerkundige me
dewerker.
Op die verschrikkelijk koude
Waddeneilanden kwamen niettemin
toch nog 16.600 paasvakantiegan-
gers. Maar reeds op eerste paasdag
trokken er alweer toeristen weg
naar de behaaglijke woning op de
vaste wal.
De bekende evenementen in de
openlucht moesten met vrij tege be
zoekcijfers over de beide paasdagen
genoegen nemen: Keukenhof 25.000
(in 1963: 60.000), Madurodam in
Den Haag: 25.400 (duizend bezoe
kers minder dan vorig jaar, Artis:
4.500, Schiphol: 12.000 (waarvan
Martin's Air Charter ondanks het
lage wolkendek nog 300 bezoekers
kreeg voor een rondvlucht boven
Amsterdam), Nederlands Open
luchtmuseum (Arnhem) 2000.
Wat overdekte recreatie kon le
veren, was het beste af in deze
paasdagen. Het Rijksmuseum in
Amsterdam met 50.000 bezoekers,
die op een gegeven moment een bij
na paniekverwekkende opstopping
bü de tourniquets veroorzaakten,
was van alle 'toeristische attracties'
het drukst bezocht. De Schevening-
se Pier kwam tot 30.000 bezoekers
en dat was duizend meer dan vorig
jaar.
Breda en West-Brabant spreken
over bijzonder goede paasdagen.
Breda meldt bovendien, dat de
vraag naar verwarmde hotelkamers
bijzonder rroot was.
Wat bijna vanzelf spreekt: de
Duitsers waren bij de buitenlands»
toeristen weer in de meerderheid.
De Fransen namen vooral door gro
te groepen uit Parijs en Noord-
Frankrijk, de tweede plaats in. De
Denen lieten zich evenmin onbe
tuigd, ook ais sprak "hun* grenspost
Nieuwe Schans van normaal ver
keer: gisteravond om vijf uur 500
inkomende en 2.000 uitgaande per
sonen, Dat is een normale zondag,
vinden de marechaussees aan de
slagboom bij Nieuwe Schans.
Nu dan de paasdagen weer voor
bij zijn, meldt onze weerkundige
medewerker, dat vandaag de kans
op fdaatseljjke opklaringen groter
en die op regen kleiner is. 'In ver
band hiermee kan het kwik ook
weer iets hoger komen,' besluit hy
zijn weerpraatje.
(Van een onzer verslaggevers)
Zangeres Ria Valk is z-terdag
vrijwel ongedeerd gebleven bi) een
aanrijding in Zuid-Bejjerland, die de
auto waarin zij zat in een hoop oud
ijzer veranderde. De botsing gebeur
de na het optreden van Ria Valk
in Zuid-Bejjerland, terwijl zij op
was naar een showavond in Rozen
burg.
Ria Valk zat met nog drie andere
lic-isollen, van wie twee lichte ver
wondingen opliepen, in een personen
auto die frontaal in botsing kwam
met een Volkswagenbusje. De per
sonenauto botste tegen een boom
en kwam pas na een salto van de
dijk tot staan.
Mr. Cals is er even voor gaan zit
ten. vóór in een grote stoel; een bij
na Italiaans-donkere, tengere figuur
met een bleek, ietwat vermoeid ge
zicht. Hij woont op een bosrijk, ver
scholen plekje in de omgeving van
de Haagse Van Alkemadelaan. Een
ladder staat tegen een van de boe
kenkasten van zijn werkkamer,
waarin verder een dicteerapparaat
en een charmante plastiek, een klu
wen fietsers voorstellende, opvallen
Ais een bedachtzame maar toch dui
delijk gepassioneerde David slingert
hij zijn stenen tussen de ogen van
de logge Goliath: het Nederlandse
parlementaire stelsel zoals het reilt
en zeilt, werkt en praat. Ook tijdens
spreekbeurten heeft hij zijn kritiek
laten horen: het felst enige weken
geleden toen de aanloop tot dit in
terview al was genomen. Ondanks
zijn neiging om zich... parlementair
uit te drukken, hoor ik hem toch
oordelen uitspreken ais 'ontzettend
verouderd' en 'onbegrijpelijke laks
heid'. Mr. Cals waarschuwt me:'Een
pasklare oplossing heb ik natuurlijk
niet'. Maar dat is de richting waar
in hij denkt: het hele gebied van
Eerste en Tweede Kamer omploegen
en herverkavelen en ernstig over
wegen of men door het invoeren van
een vorm van organisch kiesrecht
en wellicht zelfs door een gedeelte
lijke terugkeer naar het districten
stelsel bij verkiezingen de publieke
belangstelling zou kuniieu stimule
ren. Zijn in het gesprek losjes ge
dropte gedachten ('het is een onder
werp waarover je uren zou kunnen
praten') vat ik als volgt samen:
'Een democratie die niet meer if
aangepast aan de maatschappij,
brengt zichzelf in gevaar. En bij
ons is ze niet meer aangepast.
Dit uit zich in het feit. dat het pu
bliek zich onvoldoende betrokken
voelt bij de gang van zaken. De
volksvertegenwoordigers vodt bet
niet meer als z ij n vertegenwoordi
gers. Vroeger, toen we nog verkiezin
gen volgens het districtenstelsel had
den, waren de voorwaarden daar
voor veel gunstiger: men kende de
kandidaat uit zijn woonplaats of
streek en deze moest ook vel zorgen
dat men hem kende. Zelfs in de
Kamer werd hij toegesproken ais
'dc geachte afgevaardigde uit Goes™'
Jazeker, ik vind dat wij er ons
ernstig over zouden moeten bera
den of het districtenstelsel althans
ten dele weer zou kunnen worden
ingevoerd. In een gemengde vorm
dan, zodat de kleinere partijen niet
geheel worden uitgerangeerd, omdat
zij in geen enkel district de meer
derheid kunnen behalen; over zo'n
gemengde vorm bestaan trouwens
allerlei ideeën, en prof dr. G. v. d.
Bergli zou zeker een sluitend sy
steem kunnen ontwerpen.
Dat hei contact tussen volksver
tegenwoordiging en volk zo anders
is geworden, vindt zijn grootste oor
zaak In de enorme maatschappelij
ke ontwikkeling, waarmee de in
richting van ons staatsbestel geen
gelijke tred heeft gehouden. Op dit
punt is de Grondwet al 40 jaar on
veranderd gebleven.De onderwijs
begroting, die in 1920 nog geen 50
miljoen bedroeg, beloopt nu 2J mil
jard (50 maal zoveel), maar de be
handeling gebeurt nog op vrijwel
dezelfde manier! Het aantal wets
ontwerpen is ontzaglijk gegroeid en
veelal eisen zij een veel grotere spe
cialistische kennis dan vroeger. De
kamerfracties tellen dan ook heel
veel specialisten en naar verhou
ding steeds minder all round politi
ci. Veel kamerleden hebben daarbij
tijdrovende taken ais lid van de Eu
ropese parlementen of ais bestuur
der van maatschappelijke organisa
ties, die men vroeger niet kende.
De contacten met deze organisaties
zijn niet zelden in de plaats getre
den van de rechtstreekse contacten
met de kiezers. Is het dan verwon
derlijk, dat de burgers zich niet of
nauwelijks weer zelf betrokken
voelen bij de vele gecompliceerde
vraagstukken, die in het parlement
aan de orde zijn en dat zodoende
het gevaar dreigt dat de parlemen
taire democratie van binnenuit
wordt verzwakt?
De maatschappelijke ontwikkeling
vindt u terug in de groei van de
'pressure groups' en de invloedrijke
organen, zoals die op sociaal-econo
misch gebied in de PBO, zelfs met
geheel nieuwe publiekrechtelijke
bevoegdheden zijn uitgerust. Met
organen ais Stichting van de Ar
beid en Stichting van de Landbouw
pleegt de regering voortdurend
overleg.
Het beleid en de beslissingen zijn
op een geheel ander vlak komen te
liggen en dat was onvermijdelijk
maar wat ik zo vreerad vind, is dat
hiervan nieis is terug te vinden in
de samenstelling, de werkwijze en
de taakverdeling Tan de Kamers der
Staten-Generaal. Men doet nog
maar net of de leden zonder meer
volgens het principe van het indivi
dueel kiesrecht worden gekozen. For
meel is dat ook zo. Maar in werke
lijkheid komen veie leden in de Ka
mer o m d a t zij een bepaalde func
tie hebben: ais bestuurder van een
boeren-, werkgevers- of arbeidersor
ganisatie bij voorbeeld. Eerst zag
men Oosterhuis en De Bruyn hun
entree in de Eerste Kamer maken,
later volgden Ruppert en Middel
huis en van Mastrigt.
Romme heeft enkele jaren gele
den uitgezocht hoe een aantai vaste
Mr. J. M. L. Th, Cals, voor de
rubriek Vrij Spel geïnterviewd
door onze verslaggever Klaas
Graftdijk, is 40 jaar oud en
vader van vijf kinderen. Hij is
ex-padvinder, ex-advocaat, ex-
staatssecretaris, ex-minister
De laatste twee functies (aan
Onderwijs, Kunsten en Weten
schappenmaakten hem in to
taal 13 jaar en vier maanden
excellentie. Het belangrijkste en
bekendste werkstuk uit zijn tien
jarig ministerschap is de Mam
moetwet, een grootscheepse ver
nieuwing van de wetgeving op
onderwijsgebied. Nu is hij lid
van de KVP-fracfie in de Twee
de Kamer. Mr, Cals staat ha
kend als een veelzijdig en gevat
man: hij filmt, speelt blokfluit
en verraste in 1962 burgers en
buitenlui door in het ziekenhuis,
waar hij herstelde van een zware
tlekte, een toneelstuk te
commissies van de Tweede Kamer
was samengesteld en toen vond hij
dat meer dan de helft van de leden
een vooraanstaande positie bekleed
de in vakbeweging, werkgeversbon
den, middenstandsorganisaties, e.d.
Ik zeg niet dat de kennis en erva
ring van die leden niet uiterst waar
devol is, integendeei. Ik heb dan
ook geen enkel bezwaar tegen een
dergelijke ontwikkeling op zich zelf.
blaar men zou niet de fictie in
stand moeten houden, dat zij als in
dividu zijn gekozen; zij zitten er im
mers duidelijk op grond van hun
functie. En ook wordt de invloed die
de organisaties op deze manier uit
oefenen enigszins gecamoufleerd;
zij dragen er in het parlement geen
verantwoordelijkheid voor. Wat over
dreven gezegd: ik vind dat we in
een toestand van versluierde verant
woordelijkheden leven.
Hoe het dan moet? De grote drie
die ik noemde. Oud, Drees en Rom
me, zijn het erover eens, dat de Eer
ste Kamer in haar huidige vorm
weinig bestaansreden heeft. Bij
Oud en Romme is een merkwaar
dige overeenstemming te vinden
over de vraag wat men zou kunnen
doen. Romme heeft gesproken van
een corporatieve Kamer en ook Oud
schrijven in Vondeliaanse trant,
de strijd om de Mammoetwet
beschrijvende.
gebruikte dat woord, enige jaren ge
leden in zijn afscheidscollege over
Individ ualistisch o» organisch
kiesrecht'. Misschien biedt dit laat
ste woord nog het beste aankno
pingspunt: wij zullen m.i. moeten
nagaan of er een oplossing te vin
den is door toepassing van een vorm
van organisch kiesrecht.
Men zou zich zo een Eerste Ka
mer kunnen denken, die gekozen
wordt via de organen van beroep
en bedrijf en andere maatschap
pelijke lichamen, zodat de invloe
den die nu ook werkzaam zijn
(maar zonder officieel te worden
erkend) duidelijk naar voren tre
den. Daar, in die nieuwe Eerste
Kamer, zou de regering dan ook
het deskundige tegenspel moeten
vinden, dat zij en haar ambtena
renapparaat nodig hebben.
Nog belangrijker dan dit alles
vind ik, dat de Tweede Kamer
(waaraan de eindbeslissingen moe
ten worden voorbehouden) dan kan
worden bevrijd van een teveel aan
specialisme en zich aan haar eigen
lijke taak kan wijden. Dat is: de al
gemene politieke lijn in het oog hou
den, bepalen wat voor het Neder
landse v<?v aanvaardbaar is en wat
niet, het kiezen tossen verschil
lende mogelijkheden (wat volgens
Drees de kern van het regeren uit
maakt).
U vraagt of de detalizucht bij ons
groter is dan in het buitenland?
Veel groter! Wat voor zin heeft het
dat b.v. in het parlement breedvoe
rig wordt gediscussieerd over de
vraag of het aantal schooluren 1040
of 1060 moet zijn? Op 't punt van
specialistische deskundigheid moe
ten de Kamerleden meestal toch on
derdoen voor de minister met zijn
1000 ambtenaren.
Voor het respect dat de regering
moet hebben voor het parlement zou
het m.i. beter zijn als de Kamerle
den zich meer bepaalden tot de gro
te lijnen van het beleid. En ook te
genover de burgers zou dit een heil
zame uitwerking hebben. Niet ai-
leen het voorlezen van de toespra
ken ls geestdodend, ook het f it dat
er van een werkelijke discussie in 't
algemeen geen sprake is. Van wat
in die opgeschreven toespraken
staat wijkt men niet af; de Kamer
leden (voor zover a! aanwezig...)
kunnen zich soms eenvoudig niet la
ten overtuigen. Dit hangt samen
wet het feit, dat zij niet zelden het
tevoren vastgelegde standpunt van
een organisatie delen, ook al stem
men zij volgens de Grondwet 'zon-
der last of ruggespraak'. De kiezers,
die toch ai zover van de beslissin
gen zijn komen af te staan, krijgen
door deze gang van zaken het ge
voel dat alles van tevoren is bekok
stoofd en dat de politiek blijkbaar
geen gezond zaakje is. Deze dingen
ondermijnen onze democratie.
En nu vraagt u: Waarom gebeurt
er dan niets? Een bewuste weer
stand is er m.i, niet. Integendeel
wordt met name In de Tweede Ka
mer hard gewerkt aan een ingrij
pende herziening van het Reglement
van Orde. Maar daarmee moet men
uiteraard blijven binnen hetgeen
Grondwet en Wet bepalen.
En ook als iedereen het er over
eens is dat het tijd is voor grote
wettelijke hervormingen, valt het
vaak niet mee deze tot stand te
brengen. Zie de herziening van het
Burgerlijk Wetboek. Zie ook de
nieuwe wettelijke regeling van het
onderwijs waar ik een decennium
lang dagelijks mee te maken heb
gehad. Er móest iets gebeuren
maar als de zweep er niet over was
gelegd zou zelfs de kleuteronderwijs
wet, waar men al honderd jaar op
wachtte, nog niet tot stand zijn ge
komen.'
Het initiatief zou*m.i. thans moe
ten uitgaan van de minister van
Binnenlandse Zaken.
Zoals u weet heeft hij onlangs
aan zijn Departement een (kleine)
at deling Grondwelzakere, opgericht
en enkele bekwame adviseurs aan
getrokken. Maar bij de jongste ka
merdebatten maakte hij niet de in
druk zijn grote liberale voorganger
op het gebied der Grondwetsher
ziening Ie willen voigen. Ik hoop
echter, dat hij zieli alsnog met en
thousiasme aan die taak ral zetten.
Zou dat niet gebeuren, dan zal m.i.
naar het voorbeeld, dat dezrlfde
Thorbeeke met zijn Negen mannen
als Kamerlid heeft gegeven het
initiatief van de Kamer zeif moeten
uitgaan. Dat zal bepaald niet ge
makkelijk zijn: zelfs Thorbecke
leedlm eerste aanleg de nederlaag,
en ik zou zeker bij de ingewikkeld
heid van onze huidige wetgeving
verre de voorkeur geven aan een
regeringsinitiatief. Maar anderzijds
ben ik er vast van overtuigd, dat we
met lang meer mogen wachten. Des
noods zou daarom het initiatief van
uit de volksvertegenwoordiging zelf
moeten komen. Vruchtdragend kan
dat echter alleen zi.in. wanneer het
niet het stemoel op gedrukt krijgt
van éen partij, laat staan van één
man met een hobby*.
