Ik wist dat ik daar geen
bekende zou ontmoeten
ffifÜli
Voorzichtige Amerikanen wachten
liever nog even met uitstapjes
Kosmonaut
Leonow over
uitstapje in
de ruimte:
mMk
Boerderijen
afgebrand in
Raamsdonk
N
VS lanceren
Ranger-9
NK V-industriebond
Alle inkomens onder
één noemer brengen
W ees perkarspe l
en Bijlmermeer
W ind. wolken en zielit dienende:
Experimenten
Veiligheid
Doel ruimtereis
vulkaan op maan
HJET VRIJE VOLK MAANDAG 22 MAART 1965
PAGINA 8
ife
(Van onze redactie wetenschappen)
Wanneer morgen het weer dat toelaat zullen Virgil Grissom
en John Young de eerste Amerikaanse tweepersoonsruimte-
vlucht uitvoeren in de Gemini-cabine. Vereisten voor de start
zijn: windkracht minder dan 18 knopen, wolkenhoogte niet la
ger dan 1700 meter, zicht minstens 10 kilometer.
De vlucht zal 4 uur en 50 minuten duren. Start van Kaap
Kennedy en landing 90 km van het eiland Grand Turk in de
Atlantische Oceaan. De eerste baan ligt op hoogtens tussen 160
en 240 km. De bemanning zal onderweg veranderingen aan
brengen in die baan.
(Van onze redactie wetenschappen)
Hadden de Russen het nog een dag
of wat uitgehouden in de ruimte en
voeren de Amerikanen inderdaad
dinsdag hun Gemini-vlucht uit, dan
hadden we het meegemaakt dat twee
koppels tegelijk boven de aarde rond-
suizen. De fantasie kan zich dan zelfs
een ontmoeting voorstellen, waarbij
aan beide kanten iemand uitstapt,
waarna een zwevende topconferentie
in de ruimte volgt.
LANGSZIJ GEKOMEN
STAP VOOR STAP
HOOFD UIT LUIK
ZWAKKE PUNTEN
SAMENWERKING
Hoe dan ook zelfs al hadden vol
gende week de twee koppels elkaar
door de ruimte nagejaagd, ze zouden
elkaar niet hebben ontmoet, want de
banen lagen te ver uit elkaar. Maar
we blijven hopen, dat over enige tijd
de situatie op hoog niveau zal uit
monden in een kosmische ontmoeting
van Rus en Amerikaan, die elkaar de
gehandschoende hand reiken terwijl
in de diepte de aardbol vreedzaam
voorbij wentelt.
Belayew en Leonow na hun landing.
Advertentie I.M.
Zij die al eerder kochten tijdens
eert speciale aanbieding venster-
vallen, weten uit ondervinding
dat zij guldens konden sparen
op de mooist denkbare soor
ten.
Morgen overtreffen wij elke
aanbieding want dan begint de
sped ale verkoop van drie
van de meest verkochte
venstervailen, voor minder
dan de halve prijs.
Venstervai van Zwitserse bro
derie, 46 cm hoog met rijk
borduurdessin van 2.9S.
Terlenka Marquisette vaf met
ingeweven dessin, 43 cm hoog
van 2.10.
fantasie terlenka venstervaf
ttiet kant afgewerkt, 40 hoog,
van 1.98.
Broderie
Terlenka
e weven
Terlenka
Morgenvroeg om 9 uur begint
de verkoop van deze drie soor
ten venstervaiten, door elkaar
voor één prijs,
per meter
'Van een onzer verslaggevers)
De vrijwillige brandweer van
Raamsdonk (Noord-Brabant) heeft
zaterdagmiddag vergeefs gestreden
fegen een felle brand, die in een
paar uur tijd twee vrij grote boerde
rijen in rokende puinhopen deed ver-
Rnderen.
De beide gezinnen, dat van Simon
vntn Dongen <63), vrouw en negen
kinderen, en dat van Tonie de Bont
(42). vrouw, viesr kinderen en een
inwonende broer, hebben bij bu
ren tijdelijk onderdak gevonden.
Het was ongeveer half drie, toen
fie brand in de boerderij van Van
Dongen werd ontdekt. Simon van
Dongen zelf was thuis met twee van
zijn "zoons. Een overbuurman zag
plotseling uit het rieten dak van Van
Dongens boerderij rook opkringelen.
In een oogwenk waren de boeren
uit de directe omgeving gearriveerd,
die samen met Van Dongen en de
koopman het vee. een kleine veertig
stuks koeien en kalveren, losmaakten
en naar buiten dreven. Tom van
Dongen zelf probeerde in het woon
huis persoonlijke bezittingen te
redden, maar hij kreeg heel weir'T
tijd.
,Jk heb nog vrij veel kleren en de
televisie kunnen redden." zei nij.
..maar de zondagse kleren boven zijn
verbrand. Daar durfde Ik niet meer
naar toe."
De boeren, die zich in de druile
rige regen en op de glibberge modder
hadden meester gemaakt van het
nerveus geworden vee van Van Don
gen. hadden nauwelijks tijd om hun
werk af te maken. Buurman Tonie
de Bont zag z(jn vrees plotseling
bewaarheid: de hoog alt het dak op
laaiende vlammen hadden ook het
dak van 2ijn boerderij, op nauwe
lijks een meter of zes van die van
Vat» Dongen, aangetast. Het bestond
eveneens helemaal nit riet
Ook hier zag de „reddingsploeg"
kruis het vee, ongeveer vyftig stuks,
voor een vuurdood te behoeden. Xn
beide boerderijen gingen overigens
vele tonnen aam hooi. stro, veevoer,
jiuip, pöot&aidsppêla en vsrdcr a.,c
machines en gereedschappen verlo
ren.
MOSKOU (AFP. Reuter) De
Russische ruimtevaarders Belayew
en Leonow zullen morgen plechtig in
Moskou worden ingehaald, zo heeft
een woordvoerder van de persdienst
van het Ministerie van Buitenlandse
Zaken bekendgemaakt.
De twee mannen zijn zondagmid
dag op de ruimtevaartbasis te Bai-
konoer aangekomen, nadat zU sinds
vrijdag in Perm bij de Oeral na hun
landing hadden uitgerust.
Leonow zei zondag op een pers
conferentie in Perm dat de Wosgod
II onbeschadigd is geland en dat de
vlucht zeer goed geslaagd is, aldus
Tass. Het ruimteschip werd door ko
lonel Belayew met de hand bestuurd
en Leonow prees de moed en vaar
digheid waarmee Belayew het ruim
tevoertuig door de atmosfeer heeft
gekoerst.
„Ik wist dat ik geen bekende zou
ontmoeten. Ik had slechts gevoel
voor het oneindige uitspansel en de
diepte van het heelal." zei hij.
Konstantin Feoktistow, de eerste
Russische ruimtevaartgeleerde. zei
in een vraaggesprek dat het tijdstip
van eert reis naar de maan nu veel
dichterbij gekomen is. „Leonow en
Belayew hebben in feite de eerste
stap gezet naar de nabije toekomst,
waarin mensen in ruimtepakken
ruimtestations en waarnemingsposten
in de ruimte zullen opbouwen en an
dere planeten zullen bereiken, wat
naar mijn mening nog deze eeuw zal
gebeuren."
Morgen twee
A merikanen
in de ruimte
Op platform 19 op de kaap staat
de Titan-raker (tweetraps) op het
ogenblik klaar. Te zamen met de
Geminicabine reikt hy ruim 36 me
ter hoog. De cabine zelf is zes meter
lang bij een diameter van iets meer
dan drie meter. Het gewicht be
draagt drie en een halve ton.
De beide trappen van de Titan
ontwikkelen een stuwdruk van
530.000 pond.
•Brie ronden om de aarde staan op
het programma. Elke ronde duurt 90
minuten. Een uur en 30 minuten na
de start wordt voor het eerst de
baan veranderd door met hulpraket-
jes snelheid te minderen. De baan
wordt dan 160171 kilometer, dus
bijna cirkelvormig.
Tijdens de tweede ronde en 2 uur
20 minuten na start wordt wederom
gemanoeuvreerd, ditmaal tot buiten
het vlak van de baan terwijl de baan-
hoogte van het laagste punt wordt
teruggebracht tot 83 kilometer.
Precies 4 uur 33 minuten en 30 se
conden na de start worden de rem-
rakeiten in werking gesteld en be
gint de landingsmanoeuvre. Twintig
minuten later daalt de cabine aan
een parachute in zee. Bij een per
fecte vlucht zal zo dicht hij de
wachtende bergingssehcpen worden
geland, dat de astronauten vrijwel
onmiddellijk opgepikt kunnen wor
den.
Nog ta! van andere experimenten,
behalve de baanveranderingen, wor
den uitgevoerd. Onder meer worden
tijdens de vlucht meegenomen zee-
egeleieren bevrucht om na te gaan
hoe gewichtloosheid daarop inwerkt.
Een andere proef om te onderzoeken
hoe menselijke witte bloedlichaam
pjes reageren op gewichtloosheid en
straling. Interessant zal ook een
proef zijn. waarbij tijdens de lan
dingsfase water wordt uitgespoten.
Zojuist is bij de Wosgodvlucht weer
gebleken, dat. de radioverbinding
met zo'n cabine uitvalt als het toe
stel roodgloeiend althans voor zover
het hitteschild betreft, dat 3000 gra
den Fahrenheit te doorstaan krijgt
door de dampkring suist. In die pe
riode zal uit de Gemini water wor
den gespoten in die gloeiende plas
ma-huls. dat is; de gioeiende laag
geïoniseerde lucht rond de cabine.
Men hoopt dat. daardoor de radio
verbinding ook tijdens die laudings-
minuten zal blijven bestaan.
Aan de veiligheid van de astronau
ten is ongeveer alles gedaan wat
denkbaar is. Mislukt de start, dan
kunnen zij veilig met hun ontsnap-
pingstoestei landen. Moeten zij voor
tijdig landen, dan staan op tal van
plaatsen opvangeenheden langs de
route gereed. De mannen beschikken
elk over een nooduitrusting, die een
opblaasbaar vlot omvat, met alles
wat daarbij hoort.
Tijdens hun ruimtereis zullen de
mannen enige malen eten. Ze hebben
verschillende soorten voedsel bij zich,
in de vorm van blokjes, zoals rund
vlees, kip, bonbons van chocola met
suiker en eieren, appelsaus. sinaas
appelsap en grape-fruitsla. Het vaste
voedsel is van water ontdaan en her
metisch in zakjes verpakt. De vlieger
heeft een „waterkanon", waarmee hij
de blokjes weer eetbaar maakt door
er water in te spuiten. Een huiselijk
instrument in een der zakken van
zijn ruimtepak is een schaartje, waar
mee hij de zakjes kan openknippen.
Aan deze eerste bemande vlucht-
zijn twee proeven voorafgedaan met
onbemande Geminicabines. namelijk
op 8 april 1964 en 19 januari 1965.
Daarom staat deze bemande vlucht
officieel genoteerd als GT-3 'Gemi
ni-Titan 3). In de cabine zitten de
mannen in een atmosfeer van zui
vere zuurstof bij ongeveer een derde
van de normale druk. Virgil <Gus>
Grissom is 39 jaar en heeft twee
zoons. Hij heeft al eens in een ruim
tecabine gezeten, namelijk op 21
april 1961. toen hij een onderbaanse
vlucht maakte in een Mercury cap
sule, de Liberty Bell 7.
J -hn W. Young is 34 jaar en heeft
een „oon en een dochter.
Virgil Grisson en John Young in
hun ruimtepakken.
Het handje in de ruimte
Dat kon niet gebeuren, althans deze keer
niet. Maar wie weet wat de toekomst brengt?
Onder invloed van de gebeurtenissen (want
feiten spreken altijd indrukwekkend) wordt
weer allerwege gesproken over de Russische
voorsprong. Wanneer men toegeeft dat die er
is, dan moet er óók by gezegd worden op welke
punten die wél en op welke andere punten hij
niet bestaat.
Er bestaat een kardinaal verschil met. enige
jaren geleden. Toen vertoonden de Russen,
herhaaldelijk prestaties, waartoe de Amerika-
nen nog niet in staat waren. Toen Gagarin
vloog, kon Amerika nog geen mens omhoog
brengen. De kracht van de raketten was niet
toereikend om een kabine van vereiste om
vang te lanceren.
Die situatie is veranderd. Amerika kan op
dit moment een gewicht lanceren, dat ruim
schoots voldoende is voor dezelfde prestaties
als die van de Russen. Ook tweepersoons-
vluchten, ook het uitstappen alsmede het
rendez-vous liggen binnen het technisch be
reik van de Amerikanen. Wanneer de Russen
ook nu weer een primeur boeken, dan is dat
tegen een geheel andere achtergrond dan
enige jaren geleden. Toen deden ze iets, dat
de Amerikanen niet konden. Nu doen ze iets.
dat de Amerikanen óók kunnen, maar nog
niet gedaan hebben.
Waarom dat laatste dan zo Is, moet waar
schijnlijk gezien worden als een kwestie van
beleid. Wij weten totaal niet hoe de Russen
hun vluchten voorbereiden en welke risico's ze
bereid zijn te nemen. Dat ze risico's nemen,
moet men afleiden uit het feit, dat lancerin
gen pas bekend worden gemaakt als het ruim
teschip goed en wel in zijn baan is. Ook het
uitstapexperiment werd pas vermeld toen het
geslaagd en wel achter de rug was; de televi
siefilms waren opnamen, die paa afgedraaid
werden tot het succes vaststond.
Van de Amerikanen weten we, dat zy de ri
sico's tot het uiterste moeten beperken. Moe
ten, omdat de hele publieke opinie de NASA
op de nek zou springen als er door overyid-
heid slachtoffers zouden vallen. Het is meer
dan waarschijnlijk dat de ruimtevaart in de
Sowjet-Unie wél slachtoffers heeft geëist,
maar de bovenvermelde berichtgeving brengt
mee, dat zulke dingen niet bekend worden.
De Gemini-kabme, die dinsdag omhoog
moet men Virgil Grissom en. John Young aan
boord, zal drie omwentelingen om de aarde
maken. Het zou mogelijk zijn om nu al met
deze kabine te proberen wat men tijdens la
tere vluchten wil doen: uitstappen en rendez-
vous. Hoewel de verleiding voor de Amerika
nen groot moet zijn. kan het toch uitgesloten
worden geacht dat zij afzien van hun beleid
om stap voor stap te werken.
Tüdens de eerste vlucht zal een operatie
worden uitgevoerd die misschien niet zo sen
sationeel lijkt, maar die van elementair be
lang is voor volgende ontwikkelingen. De Ge-
minikabine zal namelijk van baan kunnen
veranderen." Het programma luidt dat de eer
ste ronde gemaakt wordt op 160 tot 240 kilo
meter hoogte. Vervolgens zal gemanoeuvreerd
worden zodat het hoogste punt wordt terug
gebracht tot 171 kilometer. Tijdens de derde
ronde wordt de baan nogmaals gewijzigd zo
dat het hoogste punt op 83 kilometer komt.
Ten slotte zullen de astronauten hun kabine
kunnen sturen naar een te verkiezen landings-
punt.
We mogen rustig zeggen, dat dit technisch
gesproken een revolutionaire ontwikkeling is
die tevens duidelijk maakt dat Russische en
Amerikaanse experimenten niet klakkeloos
vergeleken kunnen worden. Onder meer is de
manoeuvreerbaarheid van belang bij latere
rendez-vousproeven.
Hierna komen volgende Gemini-vluchten
die telkens bedoeld z0n om een welomschre
ven programmapunt af te werken. Tijdens de
tweede vlucht zal het uitstappen worden inge
leid. Dit betekent dat niet aanstonds een man
Zo zullen de Amerikaanse astronauten Virgil Grissom en John Young volgende week
de ruimte doorklieven.
de ruimte ingaat, maar dat een ultstapluik
wordt geopend en de astronaut zyn hoofd
naar buiten steekt. Misschien is dit een over
dreven zorgvuldigheid, maar zo wil het pro
gramma dat nu eenmaaL
Ook het rendez-vous zal trapsgewyze. wor
den benaderd. De derde Gemini-vlucht zal
vermoedeiyk dit najaar plaatsvinden. Ais as
tronauten z(jn aangewezen Gordon Cooper
en Charles Conrad.
Die tocht zal een week duren 'de vooraf
gaande In de zomer van dit jaar is op
vier dagen vastgesteld) en getracht zal wor
den een kleine satelliet te lanceren, die de
draaiende Geminikflbine zal ontmoeten. Gaat
dat allemaal naar wens. dan zal in het vol
gende jaar een rendez-vous worden onderno
men met een groter ruimtetoestel. En zo ver
der.
Het zou prestigewinst betekenen voor de
Amerikanen als ze zouden trachten die hele
ontwikkeling samen te brengen in één spec
taculair experiment. Slaagt dat. dan zou er
niet meer over achterstand worden, gespro
ken. Maar dat experiment wordt niet onder
nomen omdat dit niet de wijze van werken is
die werd uitgestippeld.
Zün de Russen dns vóór? Daarover kan niets
zinnigs worden gezegd zolang de Russen op
het punt van hun techniek niets loslaten. Hun
raketkracht is altijd groot geweest, maar het
is de vraag of op dat punt nog een kloof van
enige betekenis bestaat. Hun elektronica is al
tijd een zwak punt geweest en ook nu kon men
constateren, dat de televisiebeelden van enige
honderden kilometers afstand van geringere
kwaliteit waren dan de beelden die de Ran
gers van de maan maakten op 400.000 kilo
meter afstand.
Laten we vaststellen dat beide ruimtemo-
gendheden voortdurend vorderingen maken
en elkaar weinig toegeven. Het is altijd ai dui-
delyk geweest, dat de Russen een toegespitst
programma hebben, dat op mensen in de
ruimte mikt, meer dan op andere toepassin
gen. Op elk congres blijkt het wetenschap
pelijk materiaal, dat de Amerikanen met
kunstmanen verzamelen, stukken omvangrij
ker te zijn dan wat de Russen aandragen. En
vele gebieden zoals communicatie-satellieten,
weerkundige en navigatiesatellieten 'Telstar,
Relay. Syneom, Tiros. Nimbus, Transit etc.)
hebben de Russen eenvoudig nimmer betre
den (althans voor zover bekendgemaakt).
Men zou zeggen, dat twee zulke geduchte
partners er beiden baat bij zouden hebben als
ze tot samenwerking konden komen. Pogingen
in die richting zjjn gedaan en dunnetjes is er
iets gebeurd, al horen we er de laatste tijd
weer niets van.
KAAP KENNEDY (Reuter, AP)
Van de Amerikaanse lanceerbasis
Kaap Kennedy is gisteravond de
Ranger 9 gelanceerd. Het doel van
deze ruimtereis Is de vulkaan Al-
phonsus op de maan.
Voordat de Ranger-9 daar woens
dagmorgen te pletter slaat verwacht
men in het ruimtevaartcentrum te
Passadena 'Califoroie' duizenden
foto's van het maanoppervlak te ont
vangen. Zes camera's aan boord van
de Ranger zullen deze foto's naar de
aarde sturen.
De eerste beelden verwacht men
als het ruimtevaartuig 3392 kilo
meter van de maan verwyderd is.
De camera's zullen, als alles naar
wens en berekening verloopt, biy-
ven werken tot het moment dat de
Ranger in de Aiphonsuskrater neer
stort.
De iancenng van de Ranger was in
geheel Amerika op de televisie le vol
gen. In de controlekamer up Kaap
Kennedy waren aanwezig de astro
nauten Virgil Grissom en John Young
die -- als er geen kink in de kabel
komt dinsdag van Kaap Kennedy
vertrekken voor een twee-mans ruim
te vlucht.
vyf uur na de lancering werd
meegedeeld, dat de koers zo perfect
is dat de Ranger op slechts 640 km
afstand van de krater Alfonsus te
recht zou komen zonder verdere be
sturing. Er zal nu nog een bijzonder
kleine koersverbetering aangebracht
moeten worden om hem precies op
het doe! te krygen. Dc tjjd van neer
komen is berekend op woensdagmid
dag zeven minuten over drie.
(Van onze sociaal-economische redactie)
Het bestaande loonsysteem moet verdwynen. Daarvoor in de piaats moet
een globaal beleid komen, dat alle inkomens omvat. Sint Wiliibrordus. dt
45.000 leden tellende Katholieke Bond van Werknemers in Industriële Be
drijven (aangesloten b(j het NKV), stelt dit in een nota over een nieuw
Nederlands inkomensbeleid. Sint-WUlebrordus meent dat het huidige loon
systeem eigenlijk helemaal niet werkt.
De bond wii ae stichting van ae
Arbeid en .het College van Rijks-
bemiddelaars de taak ontnemen,
collectieve arbeidsovereenkomsten te
toetsen. Het nieuwe beleid moet vol
gens bondsvoorzitter H. M. de Groodt
gericht zijn op het vrijwillig dra
gen van verantwoordelijkheid. Gede
tailleerd ingrijpen op de lonen is een
inbreuk op het wezen van de Neder
landse economische politiek.
Bovendien vindt Sint-Willibrordus
bet discriminerend, dat de huidige
inkomenspolitiek alleen maar de ar
beidslonen controleert. Het nieuwe
systeem moet gelden voor alle in
komens dus ook voor winsten, ren
ten. dividenden, tantièmes en sala
rissen voor hogere functionarissen.
Voor het nieuwe inkomensbeleid
zou een Nationale Inkomensraad
gevormd moeten worden, die perio
diek regels voor dat beleid vast
stelt. Collectieve arbeidsovereenkom
sten moeten bij de raad worden aan
gemeld, zodat ze de ontwi'-'relmg
van de inkomens op de voet kan vol
gen. De raad mag de overeenkom
sten echter niet toetsen.
De overheid mag alleen ingrijpen
als de inkomensontwikkeling strij
dig is met het algemene belang.
Via een minimuminkomen moet
worden voorkomen dat sommige
groepen achterblijven bij de inko
mensontwikkeling.
4VEESPERKARSPEL (ANP)
besprekingen in besloten kring heeft
de gemeenteraad van Weesper-
karspel besloten Amsterdam te
machtigen tot het ontwerpen van
uitbreidingsplannen voor Weste-
Weesperkarspel, het gebied, dat na
aanneming van het nu weer inge
diende wetsontwerp-Bijlermeer, Am
sterdam nog zal worden toegewezen.
Het zullen uitbreidingsplannen
mogen zijn voor West-Weesper-
karspel met uitzondering van het
gebied, dat Weesperkarspel zelfstan
dig tracht te houden, Driemond en
't Gein.
Mr. Toxopeus wenst geen handha
ving van een gedeelte van Weesper
karspel, maar Weesperkarsoel is het
niat eens met de motivering. De raad
besloot een brochure uit te geven
waarin het gemeentelijk standpunt
over de voorgenomen gemeentelijke
herindeling wordt uiteengezet.
De raad" heeft voorts eei, onder
houd aangevraagd met de va.->tê
commissie voor Binnenlandse Zaken
uit de Tweede Kamer.
