TWEE GENERAALS KOELBLOEDIG VERMOORD
Trouw
gebleven
militairen
Dropte China j
wapens in
Indonesië?
getuige op
zich er buiten'
3
SM
door Frank de Jong, ANP-
correspondent te Djakarta
Waarom niet
direct een
goede
gasaansteker?
Ontvanger van
Chaam krijgt
2l/z jaar
Kraai met balion
uit boom bevrijd
■%SgKj
fHa
SILVER. MA TCH
Rotarians nit dertig
landen naar
Amsterdam
Ambtenaren met 60
niet met pensioen
van 'Door de
Eeuwen Trouw' wil
Soekarno weren
HET VRIJE VOLK DINSDAG 5 OKTOBER 1965
PAGINA 8
Achttien uur lang hebben afdelingen van de lijf-
v-acht van president Soekarno. die een greep naar de
macht deden, het vrijdag in Djakarta voor het zeggen
gehad. Tn die korte spanne tijds werden twee legergene
raals in koelen bloede vermoord. Regeringsgezinde
strijdkrachten hebben inmiddels met groot machtsver
toon de orde in de Indonesische hoofdstad hersteld.
Met de klaarblijkelijke steun van de Indonesische communis
tische partij die reeds Iii 1948 een vergeefse greep naar de
macht deed en andere iinksgezinde elementen, onder wie,
naar verluidt, luchtmachtminister vice-maarschalk Omar Dha-
ni, riep de zesendertigjarige Achmad Oentoeng bataljons
commandant van Soekarno's lijfwacht, de Tjakrabirawa, een
'revolutionaire raad' in het leven, die voortaan het eilandenrijk
zou besturen.
De mannén van Oentoeng
hadden 's morgens hun slag
geslagen in de woningen van
een onbekend aantal gene
raals. Brigadegeneraal Pand-
jaitan werd met kogels door
zeefd van het balkon van zijn
huis geworpen. Deze naaste
medewerker van legerminister
Achmad Jani werd in een ta
pijt gerold. De Tjakrabirawas
- staken nog eerst een bajonet
door het lijk voordat zij een
passerende auto aanhielden
(door Frank de Jong)
Naar in westerse diplomatie
ke - kringen verluidt, zouden
vliegtuigen de afgelopen we
ken uit China afkomstige wa
pens boven Midden- en Oost-
Java hebben afgeworpen op
nachtelijke missie ter bewape
ning van linkse elementen.
Reeds verdeeld
om er het stoffelijk overschot
ln te werpen.
MILITAIREN die trouw zijn gebleven aan Soekarno hebben
hier een strategisch punt in het centrum van Djakarta bezet.
TOT TANDEN
GEWAPEND
GEEN STROOM MEER
GERUCHTENMOLEN
-
ZATERDAGMORGEN was de Indonesische hoofdstad volle
dig in handen van de militairen, die van het ené deel van DJa-
sarta naar het andere werden overgeplaatst. De burgerbevol
king wachtte binnenshuis angstig af. Zou er nog geschoten
KAT EN MUIS
LUCHTMACHT
TERUGTOCHT
Oentoeng en zijn troepen
zijn zaterdag voor het laatst
gesignaleerd op weg naar he*
alorpje Pekasi, ongeveer vij.
[kilometer van Djakarta. Alge
meen wordt aangenomen, dat
hij spoedig gevangen zal wor
den genomen. Op steun van de
plaatselijke bevolking die
4eiTc Islamitisch is behoeft
hij in elk geval niet te rekenen.
'Met toestemming
UITZENDBUREAU VAK
KANTOOR
KRACHTEN
COOLSINGEL 89-TEL.12Ó.500
Opstandelingen hadden het
achttien uur voor 't zeggen
De communistische partij dringt
reeds vele maanden aan op bewape
ning van wat president Soekarno
"de steunpilaren van de revolutie*
noemt, namelijk de boeren en de ar
beiders.
Dè communistische vraag tiaar
wapens wordt gemotiveerd door het
verlangen om mee te helpen aan
het 'verpletteren van Maleisië', maar
vrij algemeen wordt in deze Krin
gen aangenomen, dat de communisten
zich willen bewapenen ter voorberei
ding op èen later grootscheeps tref
fen met het Indonesische leger, dat
nog steeds een goed tegenwicht vormt
op de toenemende druk van links
dm het land onvoorwaardelijk een
Peking-koers te doen varen.
Volgens inlichtingen uit andere
bron zouden uit China afkomstige
wapens reeds verdeeld zijn onder een
aantal van de ruim anderhalf mil
joen in Indonesië woonachtige Chine-
sen, van wie het overgrote deel een
Peking-paspoort heeft. De wanen»
zouden zijn vervoerd door vliegtui
gen van de Indonesische luchtmacht,
die zich de laatste maanden rondom
Djokjakarta op Midden-Java en Ma-
'dioen op Oost-Ja va heeft geconcen
treerd.
De resolute houding van generaal-
majoór Soeharto heeft de PKI thans
voor de tweede maal parten gespeeld.
Ook bij de mislukte Madiocn-
opsiaod van 1948 rekenden zij op de
steun van deze legercommandant, die
evenals nu op het voor hen kritieke
moment uitbleef.
Luitenant-kolonel Oentoeng zou
zijn vroegere meerdere (ten tijde van
de Wëst-lrianactie i aan de voor
avond van zijn mislukte staatsgreep
hebben aangeboden, de leiding ervan
in handen te -nemen. Volgens oncon
troleerbare berichten zou Soeharto
Oentoeng in onomwonden taai te
verstaan hebben gegeven, dat de lui
tenant-kolonel in geen geval op zijn
steun behoefte te rekenen.
Op de achtergrond van dit alle»
spéélt een diep conflict tussen pre
sident Soekarno en Dipa Aidit, de
43-jarige leider van de PKI, de groot
ste communistische partij buiten het
Chinees-Russische blok. Het staats
hoofd wenst een vernieuwing van het
kabinet niet gebonden te zien aan do
getalsverhoudingen van partijen,
maar louter aan de capaciteit van
de betrokken pérsonen.
Als de staatsgreep was geiukt en
het leger van zijn leiders beroofd, had
Aidit. zo wordt gezegd, vrij spe! ge
kregen om zijn zin eindelijk door te
drijven. "Waarnemers in Djakarta
meenden zondag, dat de PKI niet
zonder kleerscheuren uit het huidig»
conflict zal komen.
NIJMEGEN (ANP) Manschappen
van de Nijmeegse politie hebben
de bedoeling van Dierendag in
praktijk gebracht, door in een ho
ge boom te kleuteren en een kraai
te redden.
De vogel had een touw aan een poot.
weftrssn een ballon was bevestigd.
Het touw was ln de takken ver
ward geraakt.
Een nolitleman kreeg de kraai te
pakken en hij bet cPp- dn vrij-
tiMi tan*.
Ook de inspecteur-generaal van de
Intendance van het leger, genetaal-
majoor M. T. Harjono, werd in zijn
woning doodgeschoten. Het was zon
dag nog niet duidelijk, of andere ge
neraals waren gedood. Onder de door
Oentoengs mannen ontvoerde gene
raals bevonden zich generaal Farman
van de legerintelligence. brigadegene
raal Soetojo. auditeur-generaal van
het leger, en generaal-majoor Soe-
prapto.
De ongerustheid over het lot van
enige ontvoerde generaals zou vol
gens waarnemers in Djakarta ten
grondslag hebben gelegen san de
uiterste omzichtigheid, waarmee de
regeringsgezinde "troepen vrijdag
avond en zaterdag te werk gingen in
hun tegenactie. Men hoopte kennelijk
hiermee het leven van de ontvoerden
te sparen.
Bij het Invallen van de duister
nis omstreeks ze» uur vrijdagavond
zetten troepen van regeringsgezinde
legereenheden zich in beweging om
de opstandelingen op vrij geruisloze
manier uit bun sleutelposities te dwin
gen. Vuurcontact werd angstvallig
vermeden en de sleutelposities wer
den eerst ingenomen, nadat ze door
de 'Dipone-goro' troepen, de 'Ral-
Advertentie I.M.
omgeven door tientallen tanks en
pantserwagens, gaf generaal majoor
Soeharto op het voorplein van het
hoofdkwartier zijn laatste instructies
aan de troepen, voordat het hoofd
kwartier van het strategische com
mando nauwelijks een halve ki
lometer verwijderd van het hoofd
kwartier van de Tjakrabirawa
werd verplaatst naar Senajan, een
nieuwe wijk aan de buitenkant van
Djakarta aan dé weg naar de voor
stad Kebajoran.
Tot ver na middernacht .daverden
de tanks en pantserwagens dwars
door Djakarta, onderweg in 'de flank
gedekt door strategisch opgetelde
zware, tanks. Verscheiden^.- stukken
veldgeschut en. luchtafweergeschut
ders' in hun groene camouflage uni- .-bleven-achter op het, immens grote
formen en de Tjakrabirawas met
hun felrode baretten waren opgege
ven.
Na het 'wisselen van de wacht'
voor het radiostation op het Vrij-
heidsplein, liet de commandant van
het strategisch commando van het
leger, generaal majoor Soeharto,
een legercommuniqué uiteenden,
waarin de 'dertig september bewe
ging' werd gebrandmerkt als 'con
tra revolutionair' en anfci Indone
sisch.
Naarmate de avond verstreek werd
duidelijk dat de bordjes verhangen
werden. Soeharto. die drie jaar ge
leden dc leiding heeft gehad van een
Indonesische infiltratie op West-
Irisn. bewerkstelligde een akkoord
met vice admiraal Eddy Martadina-
ta. minister van Marine, en inspec
teur generaal Soetjipt» Judodihardjo,
die beiden verklaarden dat hun
naam buiten hun medeweten was op
genomen in de lijst van 45 leden van
Oentoengs 'revolutionaire raad.'
Oentoeng zelf en vijf van zijn vol
gelingen in het leger, die zitting had
den genomen in de raad, werden on
eervol ontslagen.
Laat op de avond ontmoette ik op
weg naar het hoofdkwartier van het
strategische commando van het le
ger een veelheid van tanks en pant
serwagens, die zich op de wegen
langs het Vrijheidsplein opstelden.
Vrachtwagen voerden duizenden
tot <Je tanden gewapende troepen
aan. Deze troepen waren voorzien van
eon witte reep linnen, gebonden om
het epaulet van de linkerschouder.
Merdekaplein. De regeringsgetrou-
v we" troepen wisten inmiddels, dat
zij ok rekening moesten houden
met eventueel verzet van de lucht
macht.
In een groot opgemaakte aankondV-
ging op de voorpagina van het Pe
king gezinde, dagblad Warta Bbakti
had luchtmachtminister Omar Dbani
zich openlijk aan de zijde van dc
'dertig september beweging' ge
schaard.
Om het opstijgen van gevechts
vliegtuigen vanaf een naburige ba
sis van de luchtmacht te bemoeilijken
werd in de nacht van vrijdag op za
terdag omstreeks twee uur alle elek
triciteitslevering aan Djakarta ge
staakt.
Vermoeide inwoners van Djakarta
zochten hun bed op nadat de stroom
uitgevallen was. Verder luisteren
naar radio Djakarta, het station dat
voor deze uitzonderlijke toestand ook
na middernacht was blijven uiteen
den, wend onmogelijk.
Ook zaterdag draaide in Djakarta
de gerucht enmolen op volle toeren.
Terwijl de militaire commandan
ten van Makassar. Soerabaja en Zuid
Sumatra zich senter de president
stelden, werd in westerse diplomatie
ke kringen bekend dat gevolg ge
vend aan Omar Dhani's dagorder
de luchtmacht-eenheden waren sa
mengetrokken op de basis Halim
Perdana Kusumah, in de Nederland
se tijd bekend als TjUihtan, een ki
lometer of twaalf buiten Djakarta
langs de weg naar Bogor.
"ft -
In dezelfde kringen deed het on
bevestigde gerucht de ronde, dat ze
venduizend leden van de communis
tische jeugdbeweging Femuda
Rakjat op deze vliegbasis klaar
stonden om de troepen van de lacht-
macht te steunen. Waarmee ze dat
eventueel hadden kunnen doen, is
niemand in Djakarta recht duidelijk
geworden. Een feit was het, dat de
commandant van de vliegbasis zijn
vliegklaar materieel aan do grond
hield.
Terwijl iedereen zich afvroeg, waar
om president 'Soekarno "geen radio-,
boodschap tot het. volfc'rlefttfte (zoals
hij.in het verleden direct' aa zeer
chaotische gebeurtenissen in de
archipel, had gedaan),-'speelden troe
pen die loyaal wawnfnaM' de 'der
tig september beweging' en die,
welke achter president en generaal
Nasoetion- hadden geschaard, een kat
eh muis spel.
Op deze zonnige zaterdagochtend
waarop de weinige kranten de straat
verkopers uit handen werd gerukt,
achtten vele ambtenaren het raad
zaam niet naa.r hun ministeries te
gaan, waar het dan ook vreemd stil
was. De meeste departementen sloten
al vroeg in de ochtend hun deuren.
De opstelling van tanks en gevechte
wagens blokkeerden op vele plaat
sen het verkeer zo grondig, dat de
anders propvolle verkeersaders eruit
zagen als op een zeer vroege och
tend.
De op nieuws beluste "radioluiste
raars draaiden zaterdagmorgen drif
tig aan de knoppen van hun toestel
om op de hoogte van de laatste ont
wikkelingen te blijven. Aanvankelijk
alleen een uiterst zwakke uitzending
van radio Djokjakarta, waarin regi
mentscommandant Moeljono zijn
troepen bevaï uitsluitend order» van
de Dertig september beweging op te
volgen. Een duidelijke indicatie dus,
dat de strijdkrachten op Midden-Ja
va van plan waren de opstand voort
te zetten.
Het station verzocht andere regiona
le zenders de uitzendingen var. het
regeringsgetrouwe radiostation in
Djakarta niet te relayeren.
Pas half twee in de nacht van za
terdag op zondag maakte de eerste
radioboodschap yoorlopig een einde
aan de vrees van velen, dat er toch
nog ernstig met- een. gewapend tref
fen rekening moest worden gehou
den.
Soekarno's rede werd voorafge
gaan en gevolgd door het spelen van
het volkslied Indonesia Raya. Direct
daarop eveneens in de vroege
ochtend var. zondag zond radio
Djakarta een verklaring uit
van luchtmachtminister Omar Dha-
ni. De vice maarschalk had deze
verklaring opgesteld op de vliegba
sis Halim en de omroeper annon
ceerde de boodschap als een correc
tie op Omar Dhani's dagorder var,
één oktober. waarin hij zich achter
de Dertig septemberbeweg-mg had
geschaard.)
Nu heette het. dat de luchtmacht
part noch deel had gehad in de be
weging van luitenant-kolonel Oen
toeng en dat dit onderdeel van de
strijdkrachten akkoord ging me
elke zuivering binnen de organen
van de revolutie, zulks in overeen
stemming met de directieven van
president Soekarno. Tevens ver
klaarde Dhani dat z(jn luchtmacht
zich niet wil bemoeien met de inter
ne zaken van andere onderdelen van
de gewapende macht.
Ten slotte verklaarde de vice-maar
schalk da; de luchtmacht in het ge
heel geen weet had van het bestaan
van ds revolutionaire raad en de sa
menstelling daarvan
riDCTi /-ir A OC7
FIRST CLASS
Compound v.a.t 19.75
(Van een onzer verslaggevers)
Tn Djakarta houdt de bevolking
zich buiten de gebeurtenissen. Zo
gaat het aitijd wanneer een gewa
pende macht het roer in handen heeft
genomen. Men wacht af. Er kan nog
veel gebeuren misschien, maar nie
mand gelooft dat Soekarno's leven
gevaar loopt. Alle partijen begrijpen,
dat zijn dood de inleiding zou wor
den tot een algemeen bloedbad.'
Dit is de mening van. de heer L.
van de Pol. een spijtoptant die van
morgen met zijn moeder, vrouw en
zoon op Schiphol arriveerde, nadat
hij in Djakarta de actie van Oentoeng
heeft meegemaakt.
'Ik woonde in Soerabaja, maar
logeerde op 1 oktober In Djakarta,
in een huis aan de Djalan Tjamboe,
een meter of zestig van de woning
van generaal Nasoetion.. Omstreeks
half vier in de ochtend werd ik wak
ker door geweervuur. Het verraste
me niet helemaal, omdat He het uit
breken van een omwenteling we
verwachtte.'
'Hoe zo?'
'Omdat ik, al» amateur, de econo
mische toestand op de voet heb ge
volgd. Het hing in de lucht, dat ei
iets zou gebeuren. Ik heb rustig hei
daglicht afgewacht. Er waren niel
veel mensen op straat. Ik vernam
dat er een soldaat die op wacht
stond voor het huis van vice-premier
Leimena, gesneuveld was en dat d»
hele wacht van Jani was omgekomen.
Wat daar van waar i«, weet ik
niet-'
De mening van de heer Van der
Pol, een 43-jarige employé van een
elektriciteitsmaatschappij, is dat
overste Oentoeng geageerd heeft
met toestemming van Soekarno, die
niet bang is voor gepeperde midde
len wanneer de economie hem uit
de hand loopt.'
Feitelijkheden in verband met de
gebeurtenissen in Djakarta kon deze
'Van ren onzer verslaggevers)
Het Bossche gerechtshof heeft de
ex-ge meen te-ontvangcr van ('haam,
de Ifi-jarige J. C. K.. veroordeeld tot
21 jaar gevangenisstraf met aftrek
van voorarrest. Tegen R., die via een
reeks malversaties ruim 109.000 gul
den verduisterde, was 4 jaar met af
trek geëist.
De zaak tegen de 39-jarige Chaam-
se ambtenaar J. J. K„ die tot een
bedrag van circa 17.000 gulden ver
duisteringen pleegde, zal 15 novem
ber opnieuw behandeld worden om
R. ais getuige te kunnen horen
Tegen K. was door het gerechtshof
11 jaar niet aftrek geëist. De officier
var. Justitie te Breda was ia beid"
zaken in hoger beroep gegaan, nadat
de Bredase rechtsbank R. en K. res
pectievelijk had veroordeeld tot 2i
en li jaar met aftrek.
man, me ze toevallig meemaakte
omdat hy wegens zware hoofdpijn
zijn vlucht naar Nederland enkele
dagen had uitgesteld, niet geven.
Dat de toestand ook elders op
Java onrustig is, leidde hij af uit
het vartrek van zeker 2000 militai
ren uit de hoofdstad. Ze waren vol
ledig bewapend en hun linkermouw
was voorzien van een strookje witte
stof, dat hen zou onderscheiden van
niet-loyale troepen.
In Djakarta vermoedt men, zo zei
de heer Van de Pol nog, dat Oen
toeng- zich schuilhoudt aan de kust.
Hij zou zoeken naar een houding
die hem een enigermate genadige
behandeling zou verzekeren ais hij
in handen van de regering valt.
Aan geruchten geen gebrek. Sinds
deze spijtoptant Djakarta veriiert, ia
er alweer een en ander gebeurd dat
een deel van de vermoedens in een
ander daglicht r>'»rtst.
Advertentie I.M.
(Van een onzer verslaggevers)
De jaarlijkse conferentie van Ro
tary International wordt ditmaal in
Amsterdam gehouden en wel op 7,
8 en 9 oktober tn het RAI-Congres-
centrum.
De Rotary-clubs uit de hoofdstad
en Halfweg treden als gastheer op
voor het ENAEM-rayon. dat Europa,
Noord-Afrika en het Nabije Oosten,
omvat.
President, van Rotary Internatio
nal Is dit jaar de heer C. P. H. Teen
stra uit. Hilversum. Hij heeft zijn
zetel in het hoofdkwartier te Evan-
ston (Illinois. Ver. Staten). Ter ge
legenheid van de conferentie is hij
overgekomen.
Op Schiphol vertelde de heer
Teenstra, dat er tot nu toe uit 39
landen 2300 inschrijvingen zijn bin
nengekomen voor de driedaagse bij
eenkomst.
Van alle Rotary-clubs te 57 per
cent gevestigd bulten de VS, zodat
niet meer, zoals vroeger wel eens
gebeurde, kan worden gesproken
van een Amerikaanse organisatie. De
clubs tellen te zamen 580.000 leden.
(Van onze soc.-econ. redactie)
De ministers, van Binnenlandse Za
ken. Financiën en Defensie voelen er
niets voor om bij samenloop van
ambtelijke pensioenen niet de AOW
de maximumkorting per pensioenjaar
voor 1957 (zen. inbouw) weer van 80
op 56 percent terug te brengen.
Zij schrijven dit in de memorie van
antwoord op een wetsontwerp dat be
oogt de pensioenmaatregelen van
1963 te „stroomlijnen". Een Ud van
de Tweede Kamer had over het veel
omstreden onderwerp een opmerking
gemaakt-
De drie bewindslieden blijken zeer
veel waarde te hechten aan de wel
vaartsvastheid van de ambtenaren-
pensioenen. waardoor gelijke tred met
de algemene welvaartsstijging ge
waarborgd is.
Voor suggesties om vrijwillige pen
sionering en zogenaamde diensttijd
pensionering op 60-jarige leeftijd mo
gelijk te maken, zijn de ministers niet
ontvankelijk. ZU wijzen erop, dat het
hele pensioenstelsel van de ambtena
ren is gebaseerd op het 65ste jaar.
Van een eerdere pensionering zijn
volgens deze memorie vanantwoord
.de "kosten onoverzienbaar.
De jongerenorganisatie van d«
Stichting Door de Eeuwen Trouw
verklaart ln een motie dat haar le
den met alle ten dienste staand»
middelen zullen trachten een bezoek
van Soekarno aan Nederland te ver
hinderen.
Zij wensen geen rijtoer door Am
sterdam waarbij koningin Juliana
gezeten is "naast deze woordbreken-
de dictator, noch bij een kransieg-
ging bij het monument op de Dam
door iemand die met de Japanners
heulde en drager is van de Japanse
verzetsster.'
De EEG-commissie heeft een
richtlijn ontworpen om bij de invoer
van koeien en varkens en van ven
vlees uit niet-EEG-landen te komen
tot gemeenschappelijke keuringsnor
men. Zo nodig wil de EEG-commis
sie de invoer van dieren en vlees kun
nen verbieden om bepaalde met na
me genoemde zïekte te weren. Ds
gemeenschappelijke voorschriften
zouder uiterlijk per 1 januari moe
ten worden ingevoerd.
u. VAN DE POL:
HET HING IN DE LUCHT
