Voorzitter mr. J. A. W Burger: Ik voel me uit de motteballën gehaald i i Twee meer Buitenlandse gasten over gevaren massa-media I m Onafhankelijkheid is dé verdienste omroepbestel VARA's eerste omroepster Koninklijk onderscheiden Merkwaardige les in geschiedenis Felle aanval op Parool HET VRIJE VOLK MAANDAG 1 NOVEMBER 1965 PAGINA 6 (Van onze radio- en TV-redacteur) 'Juist wie zich opzettelijk apart zet, wie zich wil onttrekken aan de gezamenlijkheid met, en de medeverantwoordelijkheid voor zijn medemens, demonstreert daardoor hoezeer een geest van negativisme hem te pakken heeft. En het Is dat platwalsende facet van onze vertechniserende samenleving dat door massaorganisaties, organisties als de VARA dus, kan worden tegengegaan. Daarin ligt een van onze culturele facetten, puur als organistie, nog los van wat mi crofoon en beeldbuis brengen. Een middel om de levende mens te zien, te midden van de veelheid.' Verrast Er waren ook veel buitenlandse gasten, die, meer nog dan de Neder landers, bij hun aankomst verrast wa ren door het spel van het Utrechtse draaiorgel (compleet met orgelman en paard) dat Mondorgel heet. en door de welkomstmuziek van de in gala gestoken drumband Ahoy uit Rotterdam. Die had. terwiji de hon derden VARA-mensen de Julianahal binnenstroomden. When the Saints go marchin' in gespeeld. Weinig tijd (Van een onzer verslaggeefsters) Ik voel me uit de motteballen gehaald!' Aan het woord is mevrouw Meta Vlijm-Hegeraat, vijfen twintig jaar geleden de eerste vrouwelijke omroeper van de VARA. Voor de jubilerende vereniging gaat zij een programma van oude platen presenteren ('ik: hoor wel dat m'n stem nu kraakt, ik ben 54) en Henk van Stipriaan zal haar intervieioen. Ze vindt het heerlijk, weer VARA-mensen te zien: 'Ik ben al in 1937 weggegaan, maar de sfeer van het radiowerk raak je nooit helemaal kwijt. Daar kun je je leven lang op teren.' Herinneringen Anna Kethly spreekt het congres toe. (Van onze radAo- en TV-redacteuir) Twee jonge sprekers onder de acht, die raberdagmkidag, toen het congres al een uur achter lag op het schema, over het pre advies van het VARA-hoo£dbestu.ur het woord voerden, vroegen de jonge medewerkers aan radio en televisie meer speekrmntt te geven. Geen grote lijn Ontevreden Symbolen VARA is middel om levende mens te blijven zien Zo heeft mr. J. A. TV. Burger za terdagochtend op het jubileumcon gres van de VARA in de Jullanahal te Utrecht de waarde omschreven van de veertig jaar oude VARA voor de Nederlandse samenleving. Naar zijn openingsrede luisterden twee duizend afdelingsbestuurders en en kele honderden gasten en belangstel lenden. De ministers Vrolijk (Cultuur, Re creatie, Maatschappelijk Werk) en ir. Samkalden (Justitie) waren in Utrecht, oud-minister dr. ir. S. Mansholt was uit Brussel overgeko men. Vooraan in de gezellig versierde bovenzaal van de Julianahal zaten ook dr. W. Drees, dr. J. G. H. Tans, Drs. D. Roemers en zijn. opvolger bij het NW A. II. Kloos, ir. H. Vos voor de Eerste-Kamerfractie van de Par tij van de Arbeid, vertegenwoordig sters van de vrouwenbonden van P. v.d.A en NW, de hoofdredacteur van Het Vrije Volk. dr. Th. W. van Veen cn de directie van de N.V. De Arbei derspers, de heer J- W. de Vries, pionier van het eerste uur in de Radioraad en afgevaardigden van NIVON, Culturele Sportbond, Ruim te en Demos, •Wie had.' aldus mr. Burger, •veertig jaar geleden kunnen be denken. dat het oprichten van een omroeporganisatie, ten esnde ook een woordje te kunnen bijdragen voor de splinternieuwe, zij het nog wat gammele microfoon, dat zo'n organisatie zou uitgroeien tot een culturele wenselijkheid, ia. noodza kelijkheid. ten einde te verhinde ren dat de vertechmsenng der sa menleving de veelheid van dage lijkse menselijke uitingen, ongenu anceerd zou plat strijken tot een zselloz? totaliteit De heer Burger noemde de op richting van de VARA in 1925 het grijpen van een historische mogelijkheid een mogelijkheid tegen 'verarmende egalisering Hij wees op het grote belang van het feit dat de VARA in staat is een congres te organiseren, waarop de hoofdlijnen van het beleid kun nen worden vastgelegd en dat ver der een demonstratief en feestelijk karakter draagt De heer Burger betreurde het dat het hoofdbestuur de laatste jaren zo opgeëist is door de agressies te gen de VARA en tegen het omroep bestel. dat er weinig tijd overbleef voor de plaatselijke afdelingen. Het idee om een congres bijeen te roepen was voor het eerst bij het VARA-bestuur gerezen toen 'de OTEM de macht dreigde te grijpen, gesteund door de staats secretarissen Scholten en Veld kamp." De VARA wilde zich te w-er stellen tegen De Telegraaf achtige roddel Wij hebben nu eenmaal geen organisatie van bij na 500.000 gezinnen om die te la ten bagatelliseren.' De heer Burger sprak langdurig over Televisie:-. Hij betreurde het dat mr. Vrolijk voorlopig geen kans zag het auteursrecht van de om roepverenigingen op de program magegevens te waarborgen, 'Maar het zou te bont worden als op de grondslag van de onrechtmatige programmapublikatie, door exploi tatie van abonnees op Televisier. aan deze exploitatie op de koop toe als beloning zendtijd zou worden verstrekt." Hij meende dat de RTN in feite had erkend hoofdzakelijk gericht te zijn om de voortgezette exploitatie van Televisier te verze keren. 'Er zal ook in een open be stel geen sprake kunnen zijn van een automatisme tot zendgemach- tigdheid, door middel van schijn- manipulaties.' De heer Burger stelde vast dat de VARA zich verheugd heeft over het samenbundelen van de I verschillende vakorganisaties om het evenwicht te bewaren met de kapitalistische machtsconcentra ties. Hij roemde uitdrukkelijk de samenwerking in de afgelopen 40 jaar met De Arbeiderspers. 'De VARA was en is een omstreden organisatie. Omdat wij het vrije woord t-e zamen met de andere om roepverenigingen vermochten te be vechten. Oindat wij de Nederlandse omroep geen object van baatzucht hebben laten worden. Daarom zijn en zullen wij als omroep en als omroepen op ideële grondslag, bestreden zijn en blij ven. De VARA voorop, omdat die bovendien zo zeer kritisch ingesteld fs ten aanzien van de Nederlandse en de wereldhuishouding.' A/Teta Hegeraat is getrouwd cn moeder van een al volwassen zoon. Na haar VARA-tijd heeft ze nooit een andere baan willen heb ben. 'Want," zegt ze, *voor regel matig werk was ik volkomen onge schikt geworden.' En waarom dan wel? Ze geeft deze verklaring: 'Kijk, van twee uur tot kwart over twee hadden we zenderpauze. Daarna kwam dan de omroeper terug voor de fluit met de mededeling: Hier is de VARA, over de versterkte zender. Als je nu een keer hebt meege maakt, want dat kón toen, dat de twee dienstdoende omroepers zo lang in de vijver hadden gezwom men en achter de eenden aangeze ten, dat ze haast-je-rep-je bijna bloot voor de microfoon moesten verschijnen, dan denk je nooit meer: nou zou ik graag eens bij een verzekeringsmaatschappij wil len werken.' Ze zit vol gekke maar heimwee- achtige herinneringen, deze eerste omroepster, wier stem in 1930 zo wel liefdesverklaringen als bedank jes opriep. 'De bedankjes,' zegt ze, 'kwamen van mensen die vonden dat ik mannen het brood uit de mond stootte. En dat was heel begrijpelijk, want er waren toen heel wat mannen die geen boterham konden verdienen.' Ze was op de programma-afde ling van de VARA komen te wer ken op aanbeveling van A M. de Jong. een goed vriend van haar vader H. J. Hegeraat, die journalist was bij Het Volk en arbeidersstrijd liederen componeerde en dichtte. Ze vonden haar stem goed en lieten haar een stemtest maken die uitliep op een huilpartij. 'Ik werd in een donkere kast gestopt, afge sloten met dikke gordijnen, want zo ging dat toen. Negen maanden lang is ze vaste omroepster geweest, daarna werd haar plaats door Ary van Nierop ingenomen. Maar nog jaren lang heeft ze het programma 'tussen ze ven, en acht' aangekondigd. 'Het omroepen was nog nauwe lijks een vak.' zegt ze nu, 'je had zelf weinig tekst te maken. Gekke situaties opvangen moest je wel en zeker als meisje van begin twintig, want heel wat mensen waren erop uit je een blunder te laten maken. Zoals die dirigent die me de titel van zijn volgende nummer als 'poem' opgaf. Net op tijd kwam ik erachter dat ik 'poème moest zeg gen. Toch vond ik het heerlijk met artiesten om te gaan.' In haar tijd hep Meijer Sluyser nog in Manchester en w-as er in het hele VARA-gebouw geen plaat van het Wilhelmus te vinden, want dat was taboe. 'Eén keer, toen me gevraagd was even een wijsje op ons carillon te spelen dat gerepa reerd moest worden, heb ik het volkslied over de Heuvellaan laten schallen. De bestuurders, die net vergader den en even buiten pauzeerden, ke ken naar boven of ze het in Keulen hoorden donderen, en een slagers jongen stapte van zijn fiets om te kijken wat er aan de hand was.' Minister nar. M. Vrolijk feliciteert Meijer Siuijser met diens benoeming tot officier in de Orde van Oranje- Nassau. Een overzicht van de immens* Julianahal in Utrecht waar saterdag het congres van de VARA werd ge houden. Op de voorste rij van recht* naar links oa. minister Vrolijk, dr. S. Mansholt, dr. W. Dre<« en mi nister VondéMng. (Van een onzer verslaggeefsters) ir 4> Meijer Siuijseroveral in het land bekend als radiospreker en publicist, is sinds zaterdag officier in de orde van Oranje-Nassau. Tijdens het ju bileumcongres van de VARA heeft minister mr. M. Vrolijk de onderscheiding uitgereikt en gezegd, dat hij samen met de minister van Binnenlandse Zaken Siuijser voor aeze benoeming had voorgedragen. Een tweede koninklijke onderscheiding ging naar de heer Gerrit Pieter Bakker, hoofdredacteur van de VARA-Radio en -TV, door mr. Vrolijk een van de pioniers van de VARA genoemd. Mr. Vrolijk zei, dat Meijer Siuijser alleen al in aanmerking zou zijn ge komen voor zijn hoge onderscheiding door het werk dat hij voor de VARA heeft gedaan. Dit maakt echter deel uit van een groter geheel van kwaliiei- ten, zei de minister, waaronder ook valt zijn ijveren voor de terugkeer van een democratisch bestel in Londen, tijdens de bezettingsjaren. Met zijn boekenherinneringen aan de Amsterdamse Jodenbuurt, heeft hij bovendien lezend Nederland een grote dienst bewezen. De heer Bakker is ridder in de orde van Oranje-Nassau geworden. Naast zijn activiteiten voor de VARAzowel bestuurlijk als redactioneel, noemde minister Vrolijk de bijdrage van de heer Bakker aan belangrijke rapporten over het radio- en televisiebestel in Nederland. l'WIOi (Van on2e radio- en TV-redacteur) Na de openingsrede van mr. J. A. W. Burger zijn zaterdag in de Julia nahal te Utrecht een aantal bin nen- en buitenlandse gasten aan het woord gekomen. Anna Kèthly. de 16- jarige Hongaarse socialiste die in het Westen woont, zei o.a.: 'By de pogingen om de onrechtvaardigheden van deze wereld zo bedrieglijk moge lijk voor te stellen, worden de mas sa-media aangewend, vooral radio en televisie Er is slechts een bruikbaar wapen tegen: de waarheid. Het ve:vult ons met voldoening en geruststelling dat de VARA veertig jaar achtereen de waarheid en slechts de waarheid heeft aangekondigd De Oostenrijkse socialistische leider Bruno Piitennann kor. in verband met de crisis in zun land zelf niet aan wezig zijn Zijn rede werd echter in vertaling uitgesproken. Enkele opmer kingen: 'Een gevaar van het gebruik der massa-media ichuilt in de moge lijkheid er een monopolie van te ma ken voor de vorming van de openbare mening Zolang deze overwegend door middel van de drukpers gevormd werd, was t democratisch bezit der meningsvrijheid gewaarborgd. Wanneer echter radio en televisie monopolistische instellingen geworden zijn. dan is de meningsvrijheid !n een steed* belangrijker gebied van de openhre mening teniet gedaan.' Ook de heer Feder Nörgsard, voor zitter van de Deense radio hield een toespraak. Hij betreurde het dat de arbe'dersbeweglng in zijn land veer tig jaar geleden de kans verzuimd had om een eigen omroepvereniging te stichten. Bijna veertig jaar heeft de heer Nörgaard contact gehad met de VARA, vanaf de eerste bijeen komst van de arbeidersluisteryereni- gingen in Berlijn. "Ik wil mijn be wondering uitspreken voor uw presta ties en de bekwaamheid waarmee u de problemen van deze tijd te lijf gaat niet het minst bij de televisie.' De meeste lachers kreeg de Belg W. Vaerewijck. Hij noemde ais gro te, Nederelandse humoristen o.a. Bo- raans, Carmlggelt en De Ruwe. Niettemin maakte bij het de VARA- afgevaardigde wel duidelijk hoe ja loers de Vlaamse arbeidersbeweging is op die in ons land, die kan samen werken met een eigen omroeporgani satie. 'Wij hebben onze kans gemist, sprak de heer Vaerewijck. 'En nu worden wij systematisch geweerd uit de belangrijke posities in de omroep. De katholieken nemen een sterke machtspositie in. Zij be zetten alle directie- en belangrijke programmafuncties. Nederlanders die hun 'zuilen' verguizen, zouden eens beneden de Moerdijk moeten kijken. De Vlaamse programma's zijn kleur loos en burgerlijk. Een algemene om roep leidt tot neutralisme en middel matigheid. Alleen vrije omroepver enigingen kunnen de vrijheid van het woord waarborgen.' Julten Kuypers, die namens de BRT sprak, verheugde zich er over dat de VARA jubileerde In een jaar dat hij. als Vlaming voorzitter van de Belgische omroep was. 'Niet als BRT-man maar als socialist bewon derde ik de daadkracht die de VARA steeds ten toon spreidt' Drs. A. van der 2.wan uit Amster dam vond dat de jongeren, zowel binnen, als buiten de VARA, meer in geschakeld moeten worden bij be langrijke beslissingen, aan hun opi nies meer waarde te hechten. Hij werd hier duidelijk gesteund door de heer Wierema uit Zandeweer in Gro ningen, die zei de brief van een aan tal radiomedewerkers aan het hoofd bestuur, waarin o.a. over.de aanpak van het derde net werd geklaagd, juist te vinden, 'Maar geschreven op een verkeerd ogenblik.' Met name de radio, aldus de heer Wierema, gaat te veel verder op reeds lang bewandelde paden. Hij maakte een uitzondering voor het zaterdag- middag-programma Uitlaat. *D* tels- visie-afdeling laat meer durf en visi* zien.' Hoewei VARA-voorzitter Bur ger alle afdelingen een schriftelijk* beantwoording toezegde van de door de sprekers gestelde vragen, beant woordde hij de heren Van der Zwan en Wierema direct. De heer Burger: 'Er is geen omroep waar de medewerkers zoveel vrijheid hebben als de onze. Maar wie stelt de beeldbuis en de radio ter beschik king? Wij, het hoofdbestuur, geen medewerkers, maar het gekozen hoofdbestuur, de organisatie, u.' Hij gaf vervolgens een overzicht van een aantal radio-programma's dienaar zijn mening duidelijk aantoonden dat de radio zich vernieuwde. De heel J- Pijlman uit Amsterdam vond dat er geen grote lijn in het radio- en televisiebeleid was. Wij moeten een gedurfd visionair plan ontwikkelen dat ons handelen, zeg tot 1980, bepaalt. Radio en televisie gaan een steeds belangrijker factor worden in de vrije-tijdsbesteding. Ik hoop dat het hoofdbestuur er bij NTS en NRU op aan zal dringen dat een dergelijk plan wordt opgezet.' De heer H. Smeding uit Amster dam onderstreepte nog eens het feit dat de VARA groot is geworden door taiioze naamloze werkers. En dat ook in de toekomst de VARA zal staan of vallen met de werkkracht van deze mensen. Andere pijlers noemde hij de kwaliteit van de programma's en van de gids. Vooral over de gids was hij echter ontevreden. Hij vond de redactione le inhoud achteruit gaan terwijl hij zeer kritisch stond tegenover het kleurenprocédé en de bezorging. 'De jeugd wordt besig gehouden door muziek en door techniek. Daar moeten we gebruik van maken.' vond Meijer Siuijser. Hij drong daarom aan op meer samenwerking tussen de plaatselijke jeugdafdelingen van het NVV en VARA-afdelingen. Hij merkte dit op in het kader van de in het preadvies bepleitte nauwe samen werking tussen de verschillende so cialistische organisaties. "We zijn een grote familie en laten we daar rond voor uitkomen.' Mevrouw A. C. Blok uit Den Haag vroeg het hoofdbestuur meer aan dacht in radio en televisie te willen besteden aan programma's voor gees telijk gehandicapte kinderen. 'Deze kinderen, die toch ai zo moeilijk le ven, hebben er recht op.' 'Ik vraag me af of er bij de VARA wel voldoende aandacht bestaat voor christelijke en katholieke opvattin gen.' Deze vraag stelde de laatste spreker, de heer R. Wijkstra, pen ningmeester van het NVV. Hij vroeg zich daarnaast af of het geen tijd werd zich te bezinnen op het gebruik van socialistische symbolen. 'Ik vind dat een zenddag niet in het teken moet staan van een socialistisch strijdlied. Terwijl er aan de andere kant te weinig aandacht wordt be steed aan principiële socialistische problemen.' De heer Wijkstra pleitte voor meer openheid dan in het Are- advies van het hoofdbestuur is voor gesteld. (Van een onzer verslaggeefsters) Het zoetgevooisde hammondorgel van Cor Steyn heeft zaterdagmiddag een lugubere klank gekregen. In het middagprogramma van het ju bileumcongres van de VARA te Utrecht, dat in zijn geheel werd uitgezonden, speelde het orgel 'Breng eens een zonnetje', terwijl een foto van Adolf HïUer lang zaam van de beelden verdween en de stem van Coen Serré vertelde ovér de Rijksdagbrand. De 2500 congresgangers in de Julia nahal en de kijkers thuis kregen een merkwaardige geschiedenisles opgedist: keiharde historische fei ten, nu eens in verband gebracht met de muziek die ze omspeeld heeft en waar het jaartallenboekje geen. melding van maakt. Vooral de oude liedjes van vóór. maar zelfs van'in de oorlog, .gespeeld en gezongen door bekende artiesten van onze tijd. kregen van de zaal uitbundig applaus. En dat handge klap viel dan samen met medede lingen over werkloosheid. Spaanse burgeroorlog, opkomst van Mussert, de tweede wereldoorlog, de waters nood in Zeeland. Nederland, dat bleek eruit, is nooit opgehouden met zingen over de Blume von Ha- wai, meneer Dinges en Weet je nog wel oudje en de herinnering daar aan was interessant, maar kwam al dan niet bedoeld in d i t verband hard aan. 'De combinatie van fei ten.' zei mr. Burger in zijn dank woord, 'was me de ene keer duide lijker dan de andere.' Het 'We shall overcome', aan het slot, was een goed uitgekiende machtige apotheose, waaraan de zaal plech tig en opgetogen tegelijk meedeed. Het van de Amerikaanse, voor ge lijke rechten opkomende negers overgenomen strijdlied blijkt ook Europeanen steeds meer aan te spreken en wordt, zo niet als een nieuw volkslied, dan wel als de sim pele, dramatische verwoording van een nieuw ideaal gezongen. Mr. Burger had er, tot slot van het congres, weinig méér aan toe te voegen dan een krachtig: 'Doorzet ten!' (Van onze radio- en TV-redacteur) 'Onafhankelijkheid van de staats macht, van de economische en fi nanciële krachten en machten in onze maatschappij. Dal noemde mr. J. A. TV. Burger zaterdag de grootste verdienste van het huidige omroepbestel in zijn toelichting voor het VARA-congrcs in Utrecht op het preadvies van het hoofdbe stuur. Die onafhankelijkheid uit zich ook in het hebben van een eigen mening. De leuze, het geheel is meer dan de som der delen, gaat. volgens mr. Burger, alleen maar op als die delen ook Inderdaad wat voorstellen. De negatieve algemeenheid waar tn ieder moet zwijgen terwille van de ander, waarin men de waardi van zijn wezen niet mag tonen om dat anderen nu eenmaal anders zijn, zo'n algemeenheid vegeteert ten slotte op een verzameling van algemeenheden, een museum van platvloersheden die kunstmatig tot gewichtigheden worden opgeblazen. Immers slechts hij kan waar lijk respect opbrengen voor de ander, die zelf wat is.' De VARA wil, aldus de heer Burger, een gaaf deel vormen van het om roepbestel dat Nederland bezig is op te bouwen en heeft daarom samenwerking altijd gezocht en bevorderd. Hij hoopte dan ook dat de nieuwe plannen zullen siagen, ai waren 'sr dan grote problemen van coördi natie, bestuursorde en zendtijdver deling. Dat alles zal In de toekomst van de nieuwe NRU en NTS-func- tionarissen durf en visie vragen. Over reclame tn de televisie zei de heer Burger: 'Niet de vraag wat het is, maar wat wordt het in onze han den, een duivelsvergif of een zin volle aangelegenheid, doel in zich zelf of middel tot een goed doel. In socialistische taal gezegd: kapitalis tische baatzucht of dienst aan het volk.' Hij bepleitte het beschikbaar stel len van meer geld voor de culturele taken van de massamedia. In het preadvies wordt herinnerd aan de woorden van prof. Tinbergen, dat dee hooidproblematiek van de wes terse wereld niet meer economisch is maar cultureel. De ontwikkeling van de techniek, de automatisering moet dienstbaar gemaakt' worden aan de vorming van een gemeen schap van vrije mensen. De heer Burger stond langdurig stil bij het moeilijke probleem van het droit de rèponse, dat de individuele burger beschermt te gen onjuiste bejegeningen. Hij pleitte voor een goede en radicale rectificatievoorziening, zowel voor de omroep als voor de pers, zon der echter querulanten een kans te geven. De heer Burger verzette zich te gen de kritiek op degenen die radio en televisie uitsluitend ondergaan voor hun genoegen en voor tijdpas sering. 'In zekere zin zijn die appa raten daarvoor, althans ook daar voor. (Van een onzer verslaggeefsters) Voorzitter mr. Burger van de VARA heeft zaterdagochtend in zijn jubi leumrede op het congres Het Parool er van beschuldigd uit opportunisu- sche overwegingen een koningkwesti* te creëren in Amsterdam. 'Burgerrecht*, zei mr. Burger, heeft onlangs gezegd dat Het Parool tegen woordig rechtser is dan het rechtse dagblad Trouw. Dit neemt niet weg. dat Het Parool, de stemming in Am sterdam peilende, op het moment de indruk maakt een koningskwestie te willen creëren, zij het citin dat dit dag- blad het balletje speelt via het hoofd van fractievoorzitter Nederhorst van de Partij van de Arbeid.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1965 | | pagina 4