1
r
t
B
en wensdroom
HST VRIJE VOLK
Onze confectiefabrikanten hebben
een fijne neus. Lang voordat Parijs eind
juli met véél langere tailleurjasjes uit
de modekeuken kwam, hadden zij ze al
geroken.
De hier afgebeelde modellen hingen
toen al weken in hun rekken, waren al
verkocht, overal in het land, zodat u
ze kunt tegenkomen op zoek naar een
opwarmer voor de winter.
Een voorproefje van de jurken staat
er naast. Over het algemeen is de win
terjurk praktisch, van mooi en warm
materiaal en zo eenvoudig van snit, dat
hij vooral een passe-partout is voor
werkende vrouwen. De twee Russisch
geïnspireerde modellen helemaal rechts
vormen een wat frivole uitzondering,
maar die moet er pok zijn.
MARIKE
y.
PAKKEN, links op de voorgrond:
tailleur uit een bruin-grijswitte Prince
de Galles-ruit, lage zakken op het lange
feokervormige jasje dat over een plooi
rokje wordt gedragen met een glad
heupstuk 159, uit HOLTHAUS' 'TWEN-
TY-SEVEN'-confeetie). Ernaast, óók
'TWENTY SEVEN': pak uit nootbruine
gabardine, het lange jasje omsloten door
een zwart leren ceintuur, lange revers,
opgestikte zakken 149).
Links boven: driedelig pak: af~
knoopbare cape, ceintuur op het jasje,
stolpplooi vóór in de rok, waarvan de
ruit schuin is verwerkt net als bij de
cape (ƒ198, BERGHAÜS).
Rechts boven: een elegant pak
uit een grijze visgraat-tweed, twee zak-
kleppen boven elkaar op elk voorpand
ƒ120, LAMBOOY).
Rechts: Zwart pak met kleine op
staande militaire kraag, 'gouden' kno
pen, grote 'gouden' gesp op de leren
ceintuur 250, PLAZA).
JURKEN, linksboven een zwart
jersey jurkje met een Ingezette ceintuur
(beige en wit), opstaand kraagje, het
lijfje dichtgeknoopt tot de.navel (ƒ110,
TWEKA). Ernaast, ook van TWEKA:
een V-vormig aangezette rok met een
stolpplooi middenvoor voor een jurk met
hoge halslijn en korte mouw uit beige
polyester 79).
Links op de voorgrondpasse-
partout-model uit grijze Shetland, het
delta-decolleté ingevuld met een door
gestikte bef, die er ook uit kan, zoom
en mouwen doorgestikt, ceintuur door
brede lussen (ƒ119, uit DICK HOLT
HAUS' 'TWENTY" SEVEN'-confectie
Tenslotte rechts twee kaftans uit
witte wol met rood borduursel en rode
kraag en manchetten ƒ120, NICKIE
TREND).
Van onze verslaggever
JAAP KOOPMANS
Patrick McGoohan is gis
teren voor het laatst op de
Nederlandse televisie geweest-
als 'De Gevangene'. Hij heeft
't verhaal bedacht, speelde de
hoofdrol, regisseerde en koos
de karakters uit die hem om
ringden.
Er moet een nieuwe leider gekozen worden en de 'gevangene'
houdt hij zjjn verkiezingsspeech.
is een van de kandidaten. Hier
Winters
nieuws
van
m
Gevangene' is McGoohan's
tweede tv-serie. 'Danger man" was
de eerste. 'Danger man' was een
Intelligent gemaakt spionagever
haal zonder een andere bedoeüng
dan het bieden van gemakkelijke
ontspanning.
De kijkdichtheid bij *De Gevan
gene* is in Nederland altijd tame
lijk laag geweest om de eenvoudige
reden dat men het verhaal als te
sophisticated ondervindt. Het ver
haal eist gespannen aandacht en
als tv-kijkers zijn we dat niet zo
gewend.
Patrick McGoohan bespeelt onze
emoties met een natuurlijk psycho
logisch inzicht, maar hij houdt
geen rekening met de 'ontspan-
nings-eis' van de gemiddelde kijker.
Hij vertelt ons een verhaal dat
surrealistisch aandoet, variaties op
een thema, maar geen willekeurige
variaties,
Wie De Gevangene helemaaJ
heeft gevolgd, weet dat hij een
werkelijkheid heeft gezien en een
wensdroom, de gevangenschap in
het milieu en de volharding van de
geestelijke weerbaarheid.
De idee die tot uitgangspunt van
het verhaal heeft, gediend, gaf mo
gelijkheden tot het parodiëren op
gevoelens van opgeslotenheid, het
verlangen naar 'weerwerk' en voor
al ook het verlangen naar ontdek
king van Het Grote Geheim.
De Gevangene heeft geen naam.
hij is eenvoudig nummer zes. Maar
dat nummer geeft het gezag van
katoen en verdedigt zijn individua
liteit. (Tm not a number, I am a
man') Hij leeft in een gemeen
schap die als karikatuur staat voor
de onze: het vriendelijke dorp waar
de individualist woedend van
wordt.
Het is méér dan een psycholo
gisch spelletje, het is een parodie
die serieus wordt genomen door de
parodist. De afleveringen zijn veel
meer dan afgeronde stukjes avon
tuur, in iedere aflevering wordt ge
zinspeeld op een plot, maar de kij
ker groeit met nummer zes mee en
begint langzamerhand te begrijpen
wat er aan de hand is.
McGoohan heeft geen 'tussensto-
ries' gemaakt, hij parodieerde in
volgorde de ontwikkeling van de
menselijke geest. In de eerste afle
veringen probeert hij aan de beslo
tenheid te ontsnappen, daama wil
hij weten waar dit alles toe dient
en tenslotte hoeft dat ook niet
meer zo nodig om de eenvoudige
reden, dat er weinig te ontsnappen
valt. Dan pas komt de sterkste
zijde van de hoofdpersoon aan het
licht: de oplossing is de wensdroom
van het morele overwicht.
De Gevangene is het symbool ge
worden. van het streven naar iden
titeit als hij de gezagsverhouding
omkeert met zijn mentale kracht.
Toen McGoohan 'Danger man'
had beëindigd stelde men zich in
kringen van tv-filmmakers de
vraag of Patrick nog wel iets zou
kunnen doen dat vergelijkbaar was.
Vergelijkbaar is het niet geworden.
In Danger man gaf McGoohan zijn
persoonlijkheid als acteur zonder
zich bij het (eveneens zelf-bedach-
te) verhaal betrokken te voelen.
Zijn Gevangene was van een ge
heel andere orde en zal door velen
waarschijnlijk nooit op zijn werke
lijke waarde worden geschat, want
een tv-serie is een tv-serie en het
publiek zegt: 'Ik vind Dubbelspion
leuker' of 'geef mij maar De Wre
kers.' Maar het zijn volstrekt on
vergelijkbare grootheden.
De buitenscènes in 'De Gevange
ne' werden grotendeels gefilmd in
een dorpje in Wales, de binnenop
namen werden gemaakt in een
MGM-studio te Londen.
McGoohan is eigenlijk toevallig
in het vak terechtgekomen. Hij had
vroeger een kippenboerderij, die
failliet ging toen hij een half jaar
het bed moest houden vanwege een
rugziekte. De 'Sheffield Repertory
f-
-■■■ s
Sade als filösöol
PATRICK MCGOOHAN
Company' if hem een klein baan-
tje en bin-ien een paar jaar was
hij de belangrijkste acteur.
In dit milieu ontmoette hij Joan
Drummond, de vrouw met Wie hij
trouwde. Ze hebben drie kinderen'.
Catherine, Anne en Prank. Toch
heeft Patrick eigenschappen ge
meen met de figuur die hij als
nummer zes uitbeeldt. Hy heeft
een ijzersterke wil en hij gaat door
voor bijzonder moedig. Als één van
de zeer weinige filmacteurs laat hij
zich nooit vervangen door een
stuntman, gevaar geeft hem een
prettige opwinding. Het is niet be
kend of hfj op 't ogenblik een
nieuwe produktie voorbereidt, laten
we hopen van wel.
V*V>5*
Krafft-Ebing, de eerste weten
schappelijke seksuoloog, liet in
18S6 een beroemd geworden boek
verschijnen over de afwijkingen
van het geslachtsleven: Psychopa
thie sexaaUs, Een erg knap boek,
en in zeker opzicht een erg onaar
dig boek. Die dappere dokter wilde
een volledige catalogus van aber
raties maken, en hij moest dus ter
men verzinnen. De lust om pijn te
doen noemde hij naar de negen-
tiende-eeuwse schrijver Sade, en de
lijst om pijn te lijden naar de ne-
gentiende-eeuwse schrijver Sacher-
Masoch sadisme en masochisme
Sacher-Masoch leefde nog toen een
seksuele afwijking naar hem ge
noemd werd!
De termen bleken een enorme
levenskracht te hebben. Het is
vermakelijk dat Krafft-Ebing, vol
gens wie de term 'sadisme" a! was
ingeburgerd, de term masochisme
bedacht 'analoog aan de weten
schappelijke woordvorming 'Dal
tonisme' (naar Dalton, de ontdek
ker van de kleurenblindheid). Die
Dalton was een scheikundige en
daarbij kleurenblind! Arme Sacher-
Masoch!
Krafft-Ebing kan het niet hel
pen dat de door hem uitgevonden
termen zo'n toekomst hadden. Mis
schien zou hij andere hebben be
dacht wanneer hij geweten had dat
zijn woorden het oeuvre van de
twee schrijvers geheel zouden gaan
overdekken. Het woord masochisme
kent iedereen, maar van Sacher-
Masoch heeft maar een enkeling
gehoord. En is het met de Markies
de Sade veel beter?
De man leefde van 1740 tot 1814,
en het was een hoogst ongelukkig
leven, voor een belangrijk deel in
gevangenissen doorgebracht. Braaf,
direct succes heeft Sade zo nu en
dan nagestreefd, maar hij heeft het
nauwelijks verworven. Bij zijn le
ven was hij «tl een legende. Dat
hijzelf, alleen al door ai dat ver
blijf in de gevangenis, niet in staat
is geweest veel van zijn seksuele
fantasieën waar te maken wordt
gemakkelijk vergeten. En zo is hi)
in de nagedachtenis een monster
van jewelste geworden, voorloper
van nazi-beulen en kinderver
krachters.
Het merkwaardige is dat zijn
werk, ondanks de afschuwelijke re
putatie van de man, nu al twee
eeuwen, lang een heel grote, zij het
soms geheime invloed heeR. Geen
enkele criticus durft vol te houden
dat dit werk echt goed is. De styi
is schoolmeesterachtig en slap, de
verhalen zijn onzinnig, de filosofie-
en bestaan uit drogredenen. En
toch. De decadenten van het eind
van de eeuw inspireerden zich op
hem, en het absurde toneel van
onze jaren is zonder hem niet
denkbaar. In al zijn dwaasheid was
hij een genie, en de wereld kan niet
zonder hem
In ons land is hij pas de laatste
jaren voor een groter publiek ais
sciirijver bekend geworden. Gemma
Pappot schreef een korte, krachtige
biografie en vertaalde één van zijn
hoofdwerken, Justine. Zojuist ver
scheen, eveneens in een vertaling
van haar, De slaapkamerfüosofen,
een boek dat voor het eerst in 1795
werd gepubliceerd.
Pornografie? Sade vertelt hoe
een libertijn en een dame, later
vergezeld door de broer van die
dame en een knecht, een piepjong
meisje inwijden in de erotiek. The
oretisch en praktisch. Het kind
krijgt lange verhandelingen over
de natuurwetten die ons alle
kwaad permitteren- en wordt dan
op ingewikkelde wijze door al die
mannen en die vrouw tot seksuele
extase gebracht. Het verhaal, in
dialogen meegedeeld, culmineert in
de mishandeling van de moeder
van het meisje. Deze preutse, door
baar man vaak en fors afgetuigde
dame wordt door een uit het niets
opgeroepen dienaar met syfilis
besmet en dan dichtgenaaid, zodat
de ziekte niet verloren kan gaan
Tussen al die gruwelijke, wulpse
en teri dele onvoorstelbare scènes
wordt er gepraat. Veel over de na
tuur die dit «alles goedkeurt. In de
achttiende eeuw beriep men zich
graag op de natuur. Het gedrag
van onbewust levende beesten en
'natuur-volkeren' moest verklaren
waarom bewust levende mensen
zich eigenaardig of beroerd ge
droegen.
De Paus is blijkens zijn encycliek
nog niet veel verder gekomen dan
dit soort gedachtengangen van
twee eeuwen geleden. Maar ko
misch is het bepaald, om te besef
fen dat zijn diep bezorgde uitspra
ken over geboortenbeperking ont
leend zijn aar. dezelfde filosofie
waaraan Sades personages het
recht tot moord, incest, marteling
en genot ontlenen
Sade is een ongenietbaar schrij
ver, en tevens uiterst boelend. Men
voelt zich min of meer genomen
wanneer men lange pagina's zijn
irrelevante theorieën moet volgen,
of zyn niet in scène te zetten ero
tische beschrijvingen bestudeert.
En toch. Niemand voor hem en
niemand na hem heeft zo geschre
ven. Ik denk dat hy per slot méér
invloed heeft gehad dan Goethe,
zijn tijdgenoot.
ALFRED KOS8MANN
D. A. F, de Sade: De slaapka
merfilosofen. Dialogen bestem?
voor de opvoeding van jongs da*
mes. Vertaling Gemma Pappot
Ditg.: Bert Bakker/Daamcn N.V,
Den Haag.
