Boekels burgemeester wil burger-knokploeg
instellen
co
Kerken lonken naar de staatsruif
Henr. Roland
Holst-prigs
voor Pierre
H. Dubois
1000000
Nieuwe organisatie in de maak, doel:
'Nodigal is Nederland nog
niet zo ziek als de VS'
zegtG.v. Benthemv. d. Berg
mSÊÊm
igggsEB
m
öilpiL
door
Joost van Roon
ZATERDAG 22 NOVEMBER 1969
HET VRIJE VOLK
PAGINA 5
De jonee radicalen
Te optimistisch
Somber perspectief
m
Miljoenste kuiken op Schiphol -
Ordevers toriiigen
Surprise in Chicago
Helmen, schilden
Die studenten
Judith Anderson (71)
in rol van Hamlet
Jonge radicalen
helpen aan récht
Van onze verslaggever KEES TAMBOER
DEN HAAG Half december krijgt Nederland er een 'or
ganisatie voor de verdediging van democratische rechten' bij.
Doel: bijstand bieden aan jonge (maar ook oude) radicalen,
die in moeilijkheden komen omdat zij leven volgens nieuwe
normen of zich inzetten voor de nieuwe politieke eisen van
openbaarheid en medebeslissingsrecht.
Initiatiefnemer: Godfried van Benthem van de
Berg (36), officieel docent aan het Institute of Social Studies
in Den Haag, officieus ideoloog van Nieuw Links, van wie de
Amsterdamse uitgever Rob van Gennep dezer dagen een bun
del opstellen op de markt heeft gebracht onder de titel: 'De
ideologie van het Westen'.
Het is nodig eerst iets over de
persoon Van Benthem van de Berg
(verder vBvdB) mee te delen,
voor we bi) zijn Ideeën en plannen
terugkomen.
vBvdB heeft in Leider,
gestudeerd. Daar heeft hij vier jaar
onder prof. Samkalden (nu bur
gemeester van Amsterdam» ge
werkt aan het Europa Instituut:
'Ik zag Europese eenwording in een
Atlantisch kader in die tijd nog als
het beste middel om een rationele
wereldpolitiek te voeren. Ik had
nog het volste vertrouwen ln de
redelijkheid van de politiek van
het Westen.
Dit schrijft vBvdB in de inlei
ding op zijn bundel. Verder: 'In die
toestand van dogmatische sluime
ring ging ik in augustus 1984 naar
Amerika.'
Daar, aan de Harvard Universi
teit, rnaakte vBvdB kennis met de
Amerikaanse Vietnam-poliiïek: het
incident in de Golf van Tonkin,
gevolgd door de bombardementen
op Noord-Vietnam. 'Dat deed me
ontwaken uit mijn sluimering: ik
ontdekte "de ideologie van het Wes
ten".'
Sinds dit 'ontwaken' heeft vBvdB
driftig de pen gehanteerd. Hij pu
bliceerde in Vrij Nederland, de
NRC, Socialisme en Democratie,
De Gids, de Internationale Spec
tator en de Volkskrant. Deze arti
kelen heeft hjj nu gebundeld en in
deze bundeling mogen wü zijn 'pro
ces van bewustwording' op de voet
volgen.
En zo stuiten wij na een uitvoe-
ringe analyse van de Amerikaanse
Vietnam-politiek en van de 'ideolo
gie van het Westen' ('Twintig jaar
Koude Oorlog heeft het denken in
het Westen niet onberoerd gela
ten') op vBvdB's lof op de jonge
radikalen.
'Wel verre van de neurotische,
verlopen individuen zoals ze re
gelmatig door Prits Behrendt wor
den afgebeeld.' aldus vBvdB, 'zijn
de jonge radicalen goed functio
nerende, goed aangepaste, uitzon
derlijk succesvolle mensen.'
vBvdB onderscheidt in zijn boek
drie nieuwe klassen (al heeft hij
nu alweer spijt van het woord
klasse» in de westerse samenle
ving: een verdrukte klasse, een be
vrijde klasse en een onderklasse.
Die bevrijde klasse vBvdB zegt
nu liever: de zich bevrijdende klas
se vormt een minderheid tegen
over de 'cultureel verdrukte, ang
stige, maar zeer machtige meer
derheid'.
'Dat is,' zegt vBvdB,'de "zwijgen
de meerderheid" die Nixon te hulp
heeft geroepen tegen de indruk
wekkende jongerendemonstraties,
die de laatste maanden tegen zijn
Vietnam-beleid in Amerika worden
gehouden.'
Wat wil die bevrijde klasse in
de VS worden de jonge radicalen
soms al de 'nieuwe aristocraten'
genoemd nu eigenlijk? Ant
woord: openbaarheid en medebe
slissingsrecht.
'De verdeling van de macht',
schrijft vBvdB. 'dat zal inderdaad
de voornaamste inzet van (je poli
tieke strijd in de rest van deze
eeuw worden.'
Maar het is niet gemakkelijk de
bestaande machtsstructuren te
doorbreken: 'Niet alleen in Ame
rika, maar ook in Nederland is de
beweging vaak wat al te optimis
tisch. een beetje te blijmoedig
geweest. Daarop zijn teleurstellin
gen gevolgd. Die hebben weeer hun
terugslag op de beweging. Resul
taat: verharding van de ideologie
en de radicalisering van de metho
des.'
Hieraan wijt vBvdB de malaise-
G. v. BENTHEM v. d. BERG
tegen 'zwijgende
meerderheid'
verschijnselen bij links, niet alleen
in Amerika, maar ook in Neder
land: bij de studenten, bij Nieuw
Links, straks misschien ook bij de
werkende jeugd. Deze malaise
wordt af en toe onderbroken door
geïsoleerde acties, maar de kater
na die uitbarstingen wordt elke
keer groter.
Hoe komt dat?
vBvdB: 'We worden nog te veel
beheerst door de vragen van de
dag. Men denkt en organiseert te
weinig op de lange termijn. Viet
nam, Derde Wereld, woningnood.
met die problemen weten we
raad. Maar hoe de toekomst er la
ter uit moet zien, dat weten we
niet. Laat staan dat we weten hoe
we het moeten bereiken.'
Andere vraag: Zijn de problemen
ran de onderklasse voorlopig niet
belangrijker dan die van de be
vrijde klasse? Met andere woorden:
zijn de sociaal-economische eisen
niet veel belangrijker dan de cul
turele eisen van inspraak en de
mocratisering?
vBvdB: 'Als wij de materiële on
gelijkheid die nog steeds bestaat
en die kloof wordt hoe langer hoe
breder opheffen, dan heffen wij
daarmee de ongelijkheid niet op.
De frustraties, de neuroses (zie
Amerika!) werken wij zo de wereld
niet uit, Als je alles in geld uit
drukt, pak je de echte problemen
niet aan. Vraag me echter niet hoe
de kloof tussen sociaal-econo
mische en culturele eisen wordt
opgeheven. Dat weet ik nog niet.'
In zijn hoofdstuk 'Pleidooi voor
een organisatie voor de verdediging
van de democratische rechten'
schrijft vBvdB dat de vooruitzich
ten somber zijn: 'Het is hier niet zo
erg als in Amerika, Duitsland of
Frankrijk, maar ook hier dreigt een
periode van veel conflict, veei re
pressie en weinig vooruitgang bü
het zo hoog nodige experimenteren
met nieuwe structuren.'
Daarom moet, aldus vBvdB, zo
snel mogelijk in Nederland net
zoals in Frankrijk en de VS een
organisatie worden opgericht, die
weerstand zal kunnen bieden san
de repressie van de. 'cultureel on
derdrukte, angstige, maar zeer
machtige meerderheid.'
Hij heeft dat pleidoeï in Juli na
de Maagdenhuisbezetting gelan
ceerd in Vrij Nederland. Daarop
heeft hij een veertigtal brieven en
telefoontjes gehad van mensen die
hetzelfde willen. Die mensen heeft
hij bij elkaar gebracht. Ze hebben
zich ln werkgroepen gesplitst om
de oprichting van zo'n organisatie
voor te bereiden. Over een maand
zal het zover zijn.
vBvdB: 'Het is nodig, hoewel de
Nederlanders nog niet zo "ziek" zijn
als de Amerikanen, toleranter,
minder bang. Het is nodig .niet al
leen voor studenten die in moei
lijkheden komen. Die kunnen
zich zelf meestal wel goed verde
digen. Maar in het bedrijfsleven, in
ambtelijke diensten komen mensen
in moeilijkheden, waar we vaak
nooit van horen.'
De taak, die vBvdB's organisatie
op zich wil nemen, moet die eigen
lijk niet door een politieke partij
bij voorbeeld de Party van de .Ar
beid, waar vBvdB lid van is
worden overgenomen?
vBvdB: 'Dat zie ik niet. We moe
ten in het huidige parlementaire
systeem politieke actie en politiek
denken losmaken van de partijen.
De PvdA zou er wel goed aan doen
achter de gordijnen van de Tweede
Kamer vandaan te komen en bui
tenparlementaire acties ernstig
nemen. De bezetting van het
Maagdenhuis en de demonstratie
van de werkende jongeren hebben
meer resultaten opgeleverd voor
hervorming van het onderwijs dan
vijf jaar parlementair werk van de
PvdA. Laat de Tweede-Kamerfrac
tie maar het tegendeel bewijzen.'
'Toen
omringde
de sheriff
s
-feüi
Burgemeester Ottow voor de beschermheilige van Boekei.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM —'De herontdek
king van een. onzier belangrijkste
auteurs.' noemde jury-voorzitter dr.
G. Huygens het werk over Marcel
lus Emants, waarvoor de auteur
Pierre H. Dubois gistemiddag in de
vergaderzaal van de NV" De Arbei
derspers in Amsterdam de Henriët-
te Roland Holst-prijs 1969 (duizend
gulden) ontving,. -
In zijn dankwoord toonde Pierre
Dubois zich teleurgesteld over de
geringe belangstelling, die de Ne
derlandse lezer voor het soort lite
ratuur, waaronder hij zijn eigen
werk rangschikt, aan de dag legt.
Als voorbeeld noemde hij zijn in
1964 verschenen bekroonde boek
over Emants: 'Ik heb er vijf Jaar
van mijn leven aan gewijd en in de
achter ons liggende vijf jaar zijn er
500 exemplaren van verkocht.'
Voorzitter prof. G. Stuiveling
van de. Henrietta Roland Holst-
stichting kondigde aan dat om-
streeks 24 december (op die dag is
het honderd jaar geleden dat Hen-
riëtte Roland Holst werd geboren)
een uitgave van haar jeugdwerk en
een aan haar gewijd Schrijvers
prentenboek is te verwachten.
Verder wordt op 19 december in
Hilvèrsum een kleine literaire ten
toonstelling van het werk van Hen-
riëtte Roland Holst geopend, is er
op 23 december in Noordwijk een
'ere-avohd' en zendt de VARA-te-
levisie op 24 december een docu
mentaire uit.
-- -v:
Op Schiphol is gisteren met enige feestelijkheid het miljoenste kuiken ingehaald, dat
dit jaar door Martinair is vervoerd. Het kwam. met een transport van 37.540 kuikens
uit Boedapest en werd door stewardess Miep Ordeman op het gestoelte der ere gehesen.
Van onze verslaggever RIEN ROBIJNS
BOEKEL. Op het eerste gezicht ziet het Noordbrabantse
Peeldorpje Boekei er allemachtig rustig uit: een kerk, een
plein, een klein gemeentehuis, wat nieuwbouw, een super
markt en daar een zevenduizend bewoners omheen gestrooid,
die echt alleen zo lijkt het in het spitsuur voor enig
leven zorgen.
Edoch burgemeester dr. S. J. Ottow, sinds vijftien en een
half jaar aan het roer van Boekei en zich gereedmakend om
volgende maand met pensioen te gaan, heeft kortelings toch
nog even pijlsnel een ideetje gelanceerd, dat hem ln een klap
in het nieuws bracht: de instelling van een burgerknokpioeg
potige burgers zogezegd, die de rijkspolitie ln uren van onrust
krachtig moeten bijstaan. Je zou het haast niet voor mogeliik
Taaiic1av>
houden.
Hoe komt-ie op de gedachte, vra
gen we. En daar gaat de burge
meester in de raadzaal van zijn
gemeentehuis eens even gemakke
lijk voor zitten.
'Ach,' vertrouwt hij ons toe, *ik
liep al zo'n tijdje met deze gedach
te rond. maar kortgeleden zei ons
enige vrouwelijke raadslid, waarop
we tussen twee haakjes erg trots
zyn, ineens: 'Wat wordt er veel
vernield in Boekei. Bloembakken
worden kapot gemaakt, huisvuil
wordt zomaar in de bossen gesme
ten. lampen en ruiten worden
stukgegooid, kan de politie daar nu
niets aan doen?' Toen kwam ik op
de gedachte mijn idee van een bur
gerknokpioeg te lanceren.'
De burgemeester lacht even wat
verontschuldigend, maar recht
ogenblikkelijk daarna ook weer de
rug en zegt zorgelijk: 'WU maken
ons inderdaad veel zorgen over het
aantal ordeverstoringen. Maar de
rykspolitie van Boekei ziet geen
kans er iets tegen te doen. We heb
ben hier vier politiemannen, doch
één ervan is altyd in Amsterdam
gedetacheerd, een ander moet in de
politieauto van de groep Gemert
rondrijden, weer een andere is ziek
of hy komt net uit Amsterdam te
rug. dan hou je er dus maar één
werkeiyk over en die moet dan de
administratie doen.
Geen geringe zaak, al die verba
len. Bovendien heeft de rykspolitie
wel iets anders te doen dan op
kapotte bloembakken te letten. Die
moet zich bezighouden met bank
roven. zedenmisdrijven en Joyri
ding. belangrijke misdaden dus.'
Hoe stelt hij zich zfo'n sterke
mannen voor?
Burgemeester Ottow: 'Ik denk
aan zoiets als de vrijwillige brand
weer, die functioneert toch ook
goed. De mensen moeten wel een
goede training krijgen natuurlijk,
maar dat kan wellicht gebeuren
door oud-rijkspolitiemensen, die
dan het kader van de knokploeg
zullen vormen. TJ moet het zien als
AMSTERDAM (ANP) De film
'Surprice, surprice', een eind-
examenfilm van de Nederlandse
Filmakademie heeft een derde prijs
gekresen op het Chicago Interna-
Film Festival. De regie is
van Thijs Ockersen.
Parlementariërs aan de ene
kant van de tafel en een groep
achtenswaardige, grijzende kerk-
heren aan de andere kant heb
ben gisteren in het Tweede Ka
mer-gebouw een bijna klassieke
discussie gevoerd over de ver
houding kerk-staat.
Het ging om de vraag: mogen
kerkgenootschappen een flinke
portie uit de staatsruif ont.van-
gen voor 'zaken van de ere
dienst', zielzorg en dergelijke, in
plaats van het kleine graantje
dat zij nu meepikken dank zij
een hopeloos verouderde rege
ling uit 1815?
Nog elk jaar vallen ongeveer
drie en een half miljoen guldens
toe aan de katholieke en de oud-
katholieke kerk en een aantal
protestantse kerkgenootschap
pen (niet de gereformeerden).
De onteigening van kerkelijke
goederen na de reformatie be
zorgde de hervormde kerk en
later ook anderen in de 19e
eeuw portvrijdom en het recht
op vergoeding van predikanten-
tractementen. Maar de bedragen
zijn nooit opgetrokken, ze ble
ven bevroren op die drie mil
joen.
Zodoende bleef de absurde
toestand gehandhaafd, dat een
bisschop zijn brieven gratis kan
verzenden in enveloppen met de
opdruk 'Ministerie van Finan
ciën', en dat een predikant zijn
salaris voor een klein percen
tage uit de staatskas betaald
krijgt.
Dit laatste rare 'zilveren
koordje' tussen kerk en staat
moeten we doorknippen, over
legde minister Witteveen en hij
stelde een afkoopregeling voor.
Maar zie, de kerken zelf komen
daartegen in 't geweer, gesteund
door een rapport van de staats
commissie-Van Walsum, die een
complete sub- beregeling heeft
bedacht, goed voor 15 pet. van
'de godsdienstige kosten'.
Theologische opleidingen,
kerkelijk vormingswerk en
maatschappelijk werk, kerke-
bouw, e.d. vallen buiten de
discussie, die profiteren al mee
van de dienstregelingen in onze
verzorgingsstaat.
Maar de persoonlijke geloofs
overtuiging. levensbeschouwing,
het godsdienstige getuigenis of
hoe men het noemen wil
moeten dié ook financieel de
ruimte krijgen met behulp van
de staatskas, dus van gemeen
schapsgelden? Van de kerken
mogen de humanisten best
meedoen en zelfs de Soefi-be-
weging (waartoe minister Wit
teveen behoort).
Maar de principiële vraag
blijft: waar zit dan het alge
meen belang, op grond waarvan
de overheidssteun wordt goed
gepraat? Het antwoord blijft
duister, ik heb altijd gedacht
dat de dienst aan God onder
geen enkele hoedje te vangen
was.
De arbeid van de kerken is
van belang voor de nationale
cultuurpolitiek, voeren sommi
gen aan. De. commissie-Van
Walsum komt zelfs met dit grie
zelige argument: 'niet te ont
kennen valt dat het godsdien
stig leven de volkskracht ten
goede komt.'
Op de hearing van vrijdag
heeft géén vertegenwoordiger
van de gevestigde kerken daar
tegen geprotesteerd: Het motief
ligt in de sfeer van: fijn dat er
politie is en degenen die het
hanteren schijnen te vergeten
dat in hun bijbei Iets staat van
een tweesnijdend zwaard. Poli
tiek bewuste'christenen zouden
wel eens verplicht kunnen zijn
de gangbare 'volkskracht' juist
te verstoren, bij voorbeeld door
kritiek op de bestaande maat
schappij. Soberheid en beschei
denheid maken het christendom
geloofwaardiger dan staatshulp
die de versieten en langzaam In
stortende kerkstructuren ln
stand zou helpen houden. Ook
volgens vele christenen is de
toekomst aan de kleine, actieve
groepen die zich financieel zelf
wel willen en kunnen bedrui
pen.
ln het oude Wilde Westen. Toen
omringde de sheriff zich in gevaar-
lyke uren met cowboys.
Ik maak me echt zorgen over het
toenemend vandalisme. De knok
ploeg moet natuurlük niet met een
vuurwapen op zak lopen, maar net
zoals de Amsterdamse politie wel
eens optreedt: met helmen, schil
den 'en wapenstokken.'
Ja, Ja, wij leven in roerige tyden,
merken we op,
'Juist.' beaamt de Boekelse ma
gistraat, terwyi hij even de ogen
dichtknijpt, 'het gaat hier af en toe
op het Wilde Westen lijken. Je ziet
wel eens op de televisie, hoe in
Amsterdam zomaar de ruiten wor
den ingegooid en autometers wor
den vernield. Dat de Jeugd zich wil
uiten, vind ik begrijpeiyk. maar zy
moet zich op de juiste wyze mani
festeren en niet alles kapotmaken.
Als er wat stukgemaakt wordt, kost
dat de overheid geld dat vee! beter
besteed kan worden.
Vorig Jaar hebben wy aan die
stukgegooide straatlampen duizend
gulden moeten uitgeven. Voor de
Jeugd moet misschien wat meer
gedaan worden. Ja. Maar in Boekei
hebben we toch een sportpark van
veertien hectare, er zjjn Jeugdver
enigingen en iedere maand is" er
een instuif in het gemeenschaps
huis.'
Als de knokploeg enig katte-
kwaad zou ontwaren, veronderstel
len we, moet er dan direct geramd
worden?
"Er moet natuurlijk eerst ge
waarschuwd worden,' weet de
burgemeester en hij kijkt vastbe
raden. 'maar dan moeten ze er op
los gaan. Niet te gek natuurlijk,
maar duideiyk. De hele Nederland
se bevolking krygt er nu wel eens
genoeg van, dat de mensen met de
grote bekken het heft in handen
nemen. De studenten, die de straat
op gaan en verder nauwelijks stu
deren, bederven het voor de grote
meerderheid van de studerenden.
De zwügende meerderheid, waar
Nixon over heeft gesproken, krijgt
er nu genoeg van dat er huizen
worden bezet.
Het is te gek tegenwoordig. Nu al
hebben de rykspolifciemannen de
opdracht om zich tydens kermissen
en carnavals zo weinig mogelijk te
laten zien, omdat hun aanwezig
heid provocerend zou werken. Nou,
dan zijn we toch wel heel erg af
gezakt. Dat is de omgekeerde we
reld.'
NEW YORK (AP) - De kleine
roodharige 71-jarige Britse actrice
Dame Judith Anderson zal de ti
telrol in 'Hamlet' spelen op een
tournee van een half jaar door de
Verenigde Staten. Over haar ambi
ties zegt zij: 'De ro! zie ik niet ais
mannelijk, noch als vrouwelijk.
Alle emoties zijn er in te vinden
Ik wil deze ro! spelen, ik heb geen
sin de laatste Jaren van mijn leven
weg te gooien met wachten op iets
Rnöers waarvoor ik ook respect kan
hebben.'
Dame Judith zal als Hamie*
lange zwarte broek dragen; rij wil
njet dat het kostuum de aandacht
zal afleiden.
