SUMMA-WONING:
PLATTEGROND,
WAAROVER GOED
IS NAGEDACHT
Verkeer in
Kethel niet
in één
richting
PTT-plan voor
postbestelling
goed ontvangen
Onderzoek
tuberculose
B. van Toledo
commissaris
in Vlaardingen
Serie kleine
inbraken
Piet v. d. Pol
doet zijn
café over
Israëlisch
orkest
m
Niet veel
publiek bij
Rentevoet
Duivenklok
Bouwcentrum
Anderevorm
DINSDAG 28 JULI 1970
HET VRIJE VOLK
PAGINA 11
Aannemer tmook en architect K. G. van Waalwijk in gesprek inet onze verslaggever.
Het orkest bracht een beperkt programma.
(Van een onzer verslaggevers)
VLAARDINGEN Van een nationale bezinning op onze
nieuwbouw is geen sprake, maar ontegenzeglijk komt er de
laatste jaren beweging in bet vastgeroeste patroon van de
flatjes, die na de oorlog zo vol voortvarendheid (en gelukkig
soms met schuldbewuste afkeer) massaal zijn neergepoot.
In Vlaardingen is er een voorbeeld van een architect die
genoeg had van de geijkte woonvorm. Op de grens van Vlaar
dingen en Schiedam, aan de Burg. A. van Walsumlaan in
Vlaardingen-Ambacht, nadert een project van 105 zogeheten
Summa-woningen zijn voltooiing. Het is één van de nog zeld
zame projecten in ons land met experimentele woningen in de
woningwet- of (in dit geval) premiesector.
Interieur van de Summa-woning. Een doorkijk van de woonkamer naar de ,,tussenkomer"
el kaai'. In de 105 woningen komen
er 18 met een vijfde kamer.
Eind september, begin oktober
verwacht men dat de eerste woning
zal worden opgeleverd en de laat
ste in januari, februari. Tot die tijd
zal een in één van de flats inge
richte modelwoning voor het pu
bliek toegankelijk blijven. De be
zoekers worden daar verzocht een
enquêteformulier in te vullen.
De heer J. de Ligt van Patrimo
nium zegt dat hij al 300 formulie
ren binnen heeft en dat de reacties
alle zeer positief zijn. 'We hebben
B. en W. van Vlaardingen al ge
vraagd om een stuk grond, want we
zijn vastbesloten meer Summa
woningen te bouwen. De binnenge
komen opmerkingen. overigens
slecht over detailpunten, zullen we
in die nieuwe proberen te verwer
ken.'
Hij zegt dat liet de vele moge
lijkheden zijn die de woning biedt
waardoor Patrimonium zich voelde
aangetrokken. De verhuur is nog
niet begonnen, maar er is een lijst
van gegadigden speciaal voor de
Summa-woning.
De (gietbouw-)woningen worden
gerealiseerd in de premiesector en
zullen inclusief alle bijkomende
kosten een gemiddelde huur doen
van 250 gulden per maand. De
huur valt dus in de woningwetklas
se en is in verhouding niet hoog.
'We zijn ervan uitgegaan dat de
woning clle we gingen ontwerpen in
de wcnir.gwetsfeer realiseerbaar
moet wezen,' zegt architect Van
Waalwijk.
Aannemer Mook: 'In Vlaai-din
gen was op dat moment geen wo-
n i ngwetcontingent beschikbaar.
Dat is de reden geweest waarom
hij in de premiesector is terecht
gekomen.' Hij zegt dat het complex
door allerlei omstandigheden
(rente, bouwkosten, erfpacht) bij
zonder goedkoop was. maar dat de
huren vooral invloed zullen onder
vinden van de stijgende rentevoet,
veel minder dan var. de bouwprij
zen.
Dank zij de verruiming in de
bouwvoorschriften met de Model-
bouwverordening '66 kon een expe
riment als de Summa-woning mo
gelijk worden. Behalve de wettelij
ke (uniformering in de hand wer
kende i voorschriften werkt de
angst voor het onbekende van
aannemer, beleggingsmaatschappij,
opdrachtgever, maar óók de bewo
ner remmend. En dan natuurlijk de
c oneurrentie-opheffende woning
nood die al het gebodene doet slik
ken en onderzoek naar de wensen
van de 'consument' 'overbodig'
maakt.
De Summa-woning heeft in ver
gelijking met veel van de huidige
nieuwbouw grote pluspunten: een
woning die in zijn totaliteit is te
gebruiken (en eventueel met
vouwwandjes tussen keuken en tus
senruimte en-of woonkamer op te
delen idie visueel veel ruimte
geeft en zonder een extreme huur
prijs. De nadelen van de flatbouw
het naast en niet mét elkaar
leven, het noodzakelijk ontberen
van geborgenheid, de onmogelijk
heid van echt sociaal contact, de
verbroken band tussen moeder en
spelend kind %jn blijven be
staan. Maar in de Summa-woning
kan Vlaardingen kennis maken
met een woningtype waarover is
nagedacht.
(Van een onzer verslaggeefsters)
SCHIEDAM - De verkeerscom-
missie in de Schiedamse gemeente
raad vindt het niet noodzakelijk
dat eenrichtingsverkeer wordt.inge
steld op het traject.Schiedamseweg-
Ncordeinde-Laan van Spaland en
Lindeijerstraat,
Dit antwoordt het college van
burgemeester en wethouders op
schriftelijke vragen van het voor
malige KVF-gemeenteraadslid, dc
heer P. J. Beekman;
De heer Beekman heeft verschil
lende keren vragen, gesteld over de
zijns inziens levensgevaarlijke S-
bocht in de SclUedamseweg. Naar
zijn mening zou het ter plaatse
instellen van eenrichtingsverkeer
een einde aan de onoverzichtelijke
situatie kunnen maken.
De verkeerscommissie vindt het
instellen van eenrichtingsverkeer
niet nodig in verband met de bin
nenkort te verwachten aanleg van
wegen rond het dorp Kethel.
Wel zal een aantal reeds gelden
de verkeersmaatregelen voor het
dorp worden verfijnd. Zo zal het
parkeerverbod voor de oostzijde
van een gedeelte van de Schiedaih-
seweg worden vervangen door een
stopverbod. Verder zal er oa. vanaf
de Laan van Spaland tot aan de
4 Dokter Sauerstraat voor beide rich
tingen een inhaalverbod worden
vastgesteld. -
Voorts zal op bedoeld weggedeel-
te als middenmarkering een onder
broken witte streep worden aange
bracht en wel vanaf de Dokter
Sauerstraat tot aan de Kerklaan.
PIJNACKER Drie van de 24
Marokkaanse gastarbeiders, die be
gin dit jaar op initiatief van de
coöperatieve veilingvereniging naar
Pjjnacker waren gekomen, lopen
het risico hun verblijfsvergunning
te verliezen, omdat ze bij bedrijven
in Leiden zijn gaan werken. Sinds
de Marokkanen in Pynacker ver
ven zyn koppelbazen in de weer
om ze te interesseren voor werk
buiten de gemeente.
(Van een onzer verslaggevers)
SCHIEDAM Het plan van de
PTT Schiedam om binnen enkele
maanden een nieuw systeem van
postbestelling in te voeren op het
Bacbplein in Kethel Groenoord
heeft bij de meeste flatbewoners
gunstige reactie uitgelokt.
Ruim 80 van de bewoners die
t.ot nu toe hebben gereageerd blijkt
het plan een verbetering te vinden.
10 had geen mening, terwijl de
overigen slechts kleine bezwaren
naar voren brachten. Er moeten
echter nog diverse brieven binnen
komen van mensen die op dit mo
ment met vakantie zijn.
De PTT wil in elk. van de vijf
flatgebouwen op het plein een be
woner aanstellenals poslbestel-
(Van een onzer verslaggevers)
VLAARDINGEN Met ingang
van 16 augustus is de heer B. van
Toledo (47), hoofdinspecteur-korps
chef van de gemeentepolitie in de
Noorüoostpolder, benoemd tot
commissaris van politie in Vlaar
dingen. Hij volgt mr. dr. C. N.
Peijster op, die per 1 februari van
dit jaar werd benoemd tot hoofd
commissaris in Den Haag. Burge
meester mr. J. Heusdens zal de
nieuwe commissaris op maandag
ochtend 17 augustus installeren.
De heer Van Toledo, die in
Steenwijk geboren is en in de Joop
van zijn in 1940 begonnen politie
loopbaan kennis maakte met vrij
wel alle kanten van het politie
werk. werkte van 1947 tot' 1963 in
Rotterdam. Sinds 1 januari 1963 is
hij korpschef in Emmeloord.
agent. Deze man of vrouw ontvangt
dan 's morgen de post cn zal zorg
dragen voor de bestelling.
Het huidige systeem van drie
bestellingen per dag t.w. eenmaal
brieven en twee aparte bestellingen
van pakketten en kwitanties zal
daardoor komen te vervallen. Tien
mensen hebben zich op dit moment
kandidaat gesteld voor bovenge
noemde functie. De PTT wacht
met de benoeming tot dat alle re
acties zijn binnengekomen. Men
heeft gcedc hoop om per 1 oktober
met dit systeem te beginnen.
(Van een onzer verslaggevers i
SCHIEDAM —Vannacht zijn in
Schiedam diverse inbraakjes ge
pleegd. De inbrekers stelden zich
met bijzonder weinig tevreden. Men
drong verschillende panden binnen
door het inslaan van ruiten aan
voorkanten, achterkanten en zij
kanten van de gebouwen. Zo werd
uit de kantine van de honkbalver-
eniging Schiedam voor een bedrag
van tachtig gulden aan snoepgoed
en etenswaren meegenomen.
Bij de vuilstortplaats aan de Ant.
Fokkerweg zijn zes konijnen ont
voerd. Op cle Strickledeweg werden
twee panden doorzocht. Beide
liepen een braakschade van 200
gulden op. Uit een fabriek van ver
voersmiddelen wordt niets vermist
terwijl uit de kantine bij firma v.
d. Bor een bedrag van ƒ12,50 werd
ontvreemd.
Op het Kriegplein drongen bi-
brekers een werkplaats
Hier wordt een bedrag van f7f"
aan koffiegeld vermist.
SCHIEDAM Voor de over-
nachtingsvlucht uit Bergerac (Fr.)
waar de duiven vrijdagmiddag om
13.00 werden gelost bij een ZW-
wind ging het bijzender snel. Voor
al P.V. Union boekte hierbij goede
resultaten. In concours 31 duiven:
1 G. van Diest en Co, 4.45 uur;
snelste van geheel Rotterdam en
de provincie; 2 A. Heeren en Zn; 3
C. Verlinde. S.D.V. De Vrinden. In
concours 13 duiven, 1 W. v. d. Hoe-
ven;7.29 uur; 2 Zant boer en Co; 3
Gebr. van Leeuwen.
P.V. De Vrijheid. In concours 46
duiven: 1 J. Krijgsman, 7.45.10 uur;
2 Adr. Pronk (Vlaardingen)3 W.
Poort, Laatste prijsduif, 10.05 uur.
De jonge duiven vlogen zondag
vanuit St. Ghislain (170 km). Ook
hier verliep het concours vanwege
een gunstige wind snel.
In de SDV De Vrinden ging de
jeugd met de hoofdprijs strijken.
De combinatie Ecldy Holleman-Ge-
rard Zantboer pakte hier om 9.28.10
uur de vroegste duif. Beide jongens
zijn resp. 13 en 11 jaar oud. Met
ca. 8 minuten verschil volgden de
Gebr. van Leeuwen: 3 J. Wenteler.
Laatste prijsduif. 9.48.10 uur.
P.V. Union. In concours 370 dui
ven; 1 G. van Diest en Zn. 9.20.13
uur: 2 G. Barzilay; 3 F. Slegt en
Co. Laatste prijsduif. 9.45.02 uur.
P.V. De Vrijheid. In concours 529
duiven: 1 J. Westerholt. 9.21.17
uur: 2 H. Put: 3 J. Kazenbroot.
Laatste prijsduif 9 45.- uur.
SCHIEDAM De d.s.v. "De
Vrinden" hield afgelopen zondag
een verenigingsconcours met jonge
duiven vanuit St. Ghislain-Hemu
over een afstand van 170 km. De
114 duiven werden om 7.30 gelost.
De eerste prijsduif kwam om
9.28.06 uur binnen, terwijl de laat
ste prijsduif om 9.48.10 arriveerde.
De uitslag luidde: 1. E. Helleman
en Co. 2. Gebr. Van Leeuwen, 3. J.
Wenteler, 4. Zantboer en Co., 5.
Gebr. v. d. Harg, 6. E. de Wit, 7. J.
Mol.
Zaterdag werd hefc laatste fond-
concours van dit seizoen gehouden.
De duiven werden vrijdag om 13.00
uur in Bergerac (Frankrijk) gelost
en moesten een afstand van 840
km. afleggen. De eerste prijsduif
arriveerde zaterdagmorgen om
".28.44 uur en de laatste om
'0.12.12 uur. Er deden dertien dui
ven aan dit concours mee. De uit-
*'a" luidde: 1 W. v d. Hoeven, 2.
-■.n'b-nr p" m 3-4 en diploma, 3.
Van T.cpuvcn,
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Oud-biljart
kampioen Piet van de Pol heeft om
gezondheidsredenen moeten be
sluiten zijn café-biljart-zaal aan
de Goudsesingel met ingang van
drie augustus over te doen aan de
heer L. van Straalen.
De heer Van Straalen, momen
teel eigenaar van de biljartzaal
Imperator, een soortgelijk etablis
sement. zal het bedrijf op dezelfde
voet voortzetten.
Piet van de Pol en de heer Van
Straalen geven ,op maandagmiddag
drie augustus van drie tot zes uur
een gecombineerde openings- en
afscheidsreceptie.
(Van een onzer verslaggeefsters)
SCHIEDAM Op dinsdag 25
augustus zal de Stichting Tuberova
in Schiedam beginnen met een be
volkingsonderzoek op tuberculose
en andere ziekten der borstorganen.
De inwoners vanaf 15 jaar die
voor dit onderzoek in aanmerking
komen, krijgen een persoonlijke op
roep. Daarop staan datum en tijd
stip waarop men voor liet onder
zoek wordt verwacht, aangegeven.
Het onderzoekbureau is van 25
augustus tot 16 september in Het
Trefcentrum te Kethel gevestigd.
Vervolgens komt het bureau op nog
nader te bepalen data in verschil
lende andere stadswijken.
(Van een onzer verslage - rs)
SCHIEDAM Een handje vol
mensen verzamelde zich gister
avond op de Schiedamse Plantage
om te luisteren naar het concert
door het Israël Mandoline Orkest.
Onder leiding van dirigent Moshe
Jacobson werd, gezien het alles
behalve zomerse weer. een gewij
zigd en ingekort programma ge
bracht.
als
spin
m
web
hiervan noemt architect Van
Waalwijk: de hierdoor verkregen
doorbreking van de rechthoekige
vorm van do woonkamer; de r.auwe
relatie die is gelegd tussen de keu
ken en woonruimte: het centraal
gehouden lawaai, dat de zijburen
niet kan storen; de bereikbaarheid
vanuit alie woonruimten. Vcor de
indeling van deze natie cal heb
ben. zo zegt de architect, zes moge
lijkheden cp papier gestaan, die
tegen elkaar zijn afgewogen. Zo is
trouwers de hele wening tot stand
gekomen, want bij vooraf begrens
de kosten heeft men een woning
willen ontwerpen met maximale
mogelijkheden.
Zo ken' een hoge kwaliteit wor
den bereikt, die voldoet aan de ge-
bruikswensen èn de financiële
draagkracht van de bewoners.
Om er zeker van te zijn dat de
Summa-woning voldeed aan de
woonwensen, is in '68-'69 een wo-
nir.gmodel op ware grootte gedu
rende enkele maanden in het
Bouwcentrum in Rotterdam te be
zichtigen geweest. Een ideale en
(helaas nog ongebruikelijke» rac-
thcae. 'Die ons trouwens erg veel
geld heeft gekost.' zegt directeur
van het aannemingsbedrijf Conti
nuo. de heer F. Mook.
Na een bezoek had de minister Ir.
Schut waarderende woorden en die
kwamen ook van de -wooncommissie
van de Nederlandse Huishoudraad
en de Vrouwen adviescommissie in
zake woningbouw. Door beide zijn
rapporten opgesteld die door archi
tect en aannemer bij de uiteinde
lijke realisering zijn gebruikt.
Het complex van de eerste Sum-
ma-woningeii, dat in opdracht van
de woningbouwvereniging Patrimo
niums Woningen wordt gebouwd,
bestaat uit drie bouwblokken met
elk 7 woonlagen. Die woonlagen
met elk 5 Summa-woningen
hebben een onderhuis met 15 gara
ges. De woning kan ook als por
tiekwoning worden gebouwd, en
desnoods tot twaalf woonlagen op
De Summa-woning is ontwikkeld
door de NV Bouw- en Aannemings
bedrijf Continuo Rotterdam samen
met het Vlaardingse architecten
en ingenieursbureau Van Waalwijk-;
Van Oosterom en Van. Tussenbroek
NV. Het huis heeft drie slaap
kamers. één woonkamer en een
keuken die via een tussenkamer in
de woonkamer overloopt. De open
ruimte tussen keukenen woon
kamer is typerend voor de Summa-
woning evenais de in het midden
van het huis geplande „natte cel":
douche, wc en ruimte voor de was
machine.
Toen de Summa-woning nog
slechts in een ruwe schets op pa
pier stond, is deze getoest aan func
tionele, .technische en econo
mische criteria door twee gezag
hebbende stichtingen op het gebied
van woonvormen en bouwonder-
zoek: Bouwcentrum en Ratiobouw.
Daarbij werden alle factoren die
bij de uiteindelijke bewoning een
rol spelen systematisch afgewogen.
„In 1967 zijn wij met de aanne
mer gaan zoeken naar een andere
vorm van flatwoningen", zegt ar
chitect K, C. van Waalwijk, die voor
de summawoning de opzet heeft
gemaakt. „Wij beseften dat er een
grote woningnood bestaat, een
kwantitatief tekort, maar ook dat
er de laatste tijd meer aandacht
komt voor de kwaliteit. Wij hebben
toen getracht een synthese te be
reiken tussen kwantiteit, de om
vang van de woning, en kwaliteit.
Niet in de zin van alleen goede
materialen. Nee: de woning zo
bouwen dat mensen die kunnen
gebruiken zoals ze dat willen."
Dat laatste is iets waarin onze
nieuwbouwwoningen niet uitmun
ten. Alle functies z(jn in de meeste
woningen zo stringent vastgelegd
dat een torenflat met alle tv's in
dezelfde kamerhoek geen onbekend
verschijnsel is. De bewoners wordt
geen enkele fantasie gelaten, geen
enkele mogelijkheid dc woning
naai' eigen wens en behoefte in te
delen.
De laatste jaren zijn hier en
daar echter architecten aan het
denken gegaan. Zo ontwikkelde jr.
Bakema zijn ..dragerstructuur":
een door de bouwer neergezet
raamwerk waarbinnen de toekom
stige bewoner zijn eigen woning
kan „inbouwen". In Zoetemeer
worden woningen gebouwd die wat
kameriudeling betreft door de be
woner uiteen heel pakket moge
lijkheden zelf wordt bepaald. Een
derde mogelijkheid is het inbren
gen van .verplaatsbare wanden,
zodat de 'ruimteverdeling kan va
riëren naar gezinsomvang en be
hoefte.
Architect Van Waalwijk heeft
naar een andere oplossing gezocht.
„Ik geloof dat het nog een kreet is
over de flexibiliteit in de woningen.
We zijn nog niet zover dat we met
verplaatsbare wanden kunnen wer
en. Dat zal praktisch ook wel
moeilijk realiseerbaar zijn." Van
Waalwijk heeft de flexibiliteit
de mogelijkheid om de woonruimte
op verschillende manieren te be
nutten in iedere Summa-woning
willen inbouwen.
„We zijn uitgegaan van het ge
zin. Bij dev-woningbouw ga je uit
van de mens die erin moet wonen,
hém moet je primair stellen. Je
moet proberen het aantal typen
gezinnen dat erin kan wonen zo
groot mogelijk te maken. Gezinnen
met oudere kinderen stellen na
tuurlijk andere eisen dan gezinnen
met jongere kinderen: de box ol de
studieruimte."
In de Summa-woning zijn de ver
schillende gebruiksmogelijkheden
vooral bereikt door de zodanig
doorbroken bouwwand die de wo
ning in tweeën deelt (2-beukige wo
ning) dat vrijere ruimtelijke inde
lingsmogelijkheden ontstaan. Dat
is vooral te danken aan de keuken
die in open verbinding staat met de
woonkamer.
Een tussengelegen ruimte zorgt
voor flexibiliteit: de ene keer kan
-e tussenkamer dienen als een ver
lengstuk van de keuken (eetkamer:
voor de voorbereiding van de maal
tijd waardoor het contact tussen
huisvrouw en bezoekers of huisge
noten mogelijk blijft); de andere
keer dient deze als verlengstuk van
de woonkamer (extra ruimte bij
feestjes: voor de bar; huishoude
lijke bezigheden».
De tussenkamer kan ook een ei
gen functie hebben: ruimte voor de
studerende kinderen; Voor de box;
speelruimte voor de kinderen. Bo
vendien kijkt de tussenkamer net
als de keuken uit op de galerij,
zodat het contact van de huisvrouw
met de „buitenwereld" bewaard is
en voorbijgangers en leveranciers
gemakkelijk even binnen kunnen
komen.
In een artikel in Bouw (nr. 3-
1969) schreef mej. A. D. Mol, con
sulente van de Nederlandse Huis
houdraad hierover: „Voor de huis
vrouw die overdag thuis is een zeer
doelmatige situatie, die te verge
lijken is met de spin in haar web".
Een aparte plaats wordt ingeno
men door de bad- en wasruimte:
midden in de woning. Als voordelen
