COMPUTER DRAAIT DOL: UITSLAGEN ZEER LAAT
6580
kiezers
bleven
thuis
Als René, Johnny en
Fred zouden stemmen
Stembusuitslag
uitgedrukt in
raadszetels
Eén klein
incident
Schiedam
De kleintjes
NVU
Half elf.
Rotterdam
Schiedam
Vlaardingen
Dordrecht
DONDERDAG 26 MEI 1977/HET VRIJE VOLK/PAGINA 2
SCHIEDAM De verkiezingskoorts is gisteravond
in Schiedam pas laat losgebroken. Een op hol geslagen
computer in hst Stadskantoor was er de oorzaak van,
dat de in Zaal Irene aanwezige politici en belangstel
lende Schiedammers pas ver na negen uur enig over
zicht op de stemverhoudingen in deze stad kregen.
De waslijn toont de uitslagen in Neerlands grootste steden, daaronder het zenuw
centrum, dat de plaatselijke uitslagen moest verwerken.
Hoopvol
Redactie
editie Schiedam:
Hoogstraat 76
Schiedam
Telefoon
(010) 265205
266646
Net als in heel Nederland is ook in Schiedam sprake
van een zeer grote opkomst bij de Kamerverkiezingen.
De 48 stembureau's die in kleuter- en lagere scholen
waren ingericht, hadden het gisterochtend vroeg al ta
melijk druk. Op de Meeste bureau's waren er in het
eerste uur tussen acht en negen al meer dan
honderd stemmers geweest.
Driestromenland ook al in
het stemhokje merkbaar;-
samen beslissen of het nou
Links, Rechts of Midden
moest worden.
De Si nning steeg toen de totaaluitslag van de 48 Schie
damse stembureau's er elk mpment aan kon komen.
*>A
f
mm
René, Johnny en Fred: "Den Uyl da's de beste.'
Geldige
Stemmen
79,5
68,8
83,7
366.283
Geldige
Stemmen
CDA
16,7
17,1
16,2
59.185
CDA
PvdA
45,6
50.1
55,4
202.767
PvdA
WD
10,5
13,8
13,2
48.440
VVD
PPR
4,3
4,9
1,3
4.901
PPR
CPN
7,7
5,5
2,3
8.538
CPN
D'66
5,1
1,0
4,9
18.112
D'66
DS'70
3,1
1.3
0,8
2.814
DS'70
SGP
1,8
2,0
1,7
6.176
SGP
BP
0,9
1,8
0,4
1.271
BP
GPV
1,3
1,2
0,6
2.268
GPV
PSP
1,4
1,3
1,0
3.599
PSP
RKPN
0,6
0,0
0,3
1.048
RKPN
SP
0,2.
668
SP
NVU
1,1
3893
NVU
RPF
0,4
1493
RPF
Overigen
1.0
0,0
0,2
1110
Overigen
83,1
73,0
87,7
22,8
23,3
22,2
40,4
43,8
50,5
10,2
13,7
13,2
4,9
5,5
1,5
7,3
6,2
2,1
5,4
1,0
5,2
2,8
1,2
0,5
1,2
1,4
1,1
0,8
1,6
0,3
1,1
1,0
0.3
1,4
1.3
0,8
0,9
0,0
0.4
0,2
0.8
0,7
0,8
0,0
0,2
10733 CDA
24442 PvdA
6383 VVD
739 PPR
1035 CPN
2532 D'66
249 DS'7Q
545 SGP
147 BP
140 GPV
390 PSP
180 RKPN
78 SP
371 NYU
348 RPF
75 Overigen
84,8
75,4
87,7
48.r"38
22,1
21,6
21,6
10.501
38,7
43,2
46,6
22.628
11,6
15,2
14,6
7.102
5,4
6,6
1,7
828
4,5
3,0
1,2
557
5,9
1,1
6,4
3.100
3,3
1,2
0.6
292
3,0
3,4
3,4
1.654
0,8
1,3
0,3
125
2,1
1,9
0,8
396
1,6
1,5
0,8
393
0,3
0,0
0,2
69
0,6
301
0,5
234
0.7
360
0,7
0,0
0,2
48
Geldige
Stemmen
CDA
PvdA
VVD
PPR
CPN
D'66
DS'70
SGP
BP
GPV
PSP
RKPN
SP
NVU
RPF
Overigen
81.5
21.6
39,2
14,5
3,9
4,4
4.7
3,7
2,9
0,9
1,9
1,3
0,3
0,7
72.3
20,9
42.4
19,0
4,5
3,1.
0,8
1,5
3,3
1.8
1,7
1,0
0,0
0,0
85,1
21,0
45.0
18.1
1,6
1,5
5,2
0,6
3,0
0,4
0,9
0,9
0,2
0,2
0,5
0,8
0,1
61528
12890
27702
11149
985
896
3215
353
1827
256
577
558
94
95
289
517
125
?viA in Schiedam ïm rs gestegen
CPN en PPB
li ggen eruit
De comp, ter die de uitslagen
van de stembureaus in procen
ten moest verdelen draaide dol,
toen even na acht uur al die
Dit jaar zijn er beduidend
minder kiezers thuis gebleven
dan bij de kamerverkiezingen in
1972 het geval was. Toen bleef
16,3 procent van de Schiedamse
kiezers thuis, gisteren 11,9 pro
cent Ook het aantal ongeldige
stemmen was veel minder: in
1972 332, gisteren 229.
De meeste stemmers op de
Nederlandse Volksunie wonen
m Nieuwland: 91. Dan komt
oost met 82 stemmen, noord met
75 stemmen, zuid met 26 stem
men en tenslotte het centrum
met 17 bewoners die op de
Volksunie stemden. Omdat het
aantal Schiedammers dat op de
PSP stemde ongeveer gelijk is
aan het aantal Schiedammers
'dat voor de heer Glimmerveen
koos, hebben we ook uitgezocht
waar de meeste PSP-stemmers
wonen. Dat is eveneens de wijk
Nieuwland met in totaal 86 aan
hangers van de partij van Bram
van der Lek.
De CPN heeft altijd beweerd
dat hun grootste aanhang m de
Gorzen woonde. De verkiezingen
van gisteren hebben uitgewezen
dat dit geenszins het geval is.
Van de in totaal 1035 CPN-
stemrners wonen er 143 in zuid.
Bij vijf van de in totaal twin
tig partijen waaruit de Schie
dammers gisteren konden kiezen
is het aantal stemmen onder de
dertig gebleven. Het Democra
tisch Actiecentrum {lijst 13)
kreeg 10 stemmen, de Federatie
Bejaardenpartijen Nederland
(lijst 14) 26 stemmen, het Ver
bond tégen Ambtelijke Wille
keur (lijst 17} 11 stemmen, de
Europese Conservatieve Unie
(lijst 18) 6 stemmen en tenslotte
de Kommunistische Eenheidsbe
weging (lijst 19) haalde 23 stem
men.
Waren er gisteren in plaats
van Tweede Kamerverkiezingen
gemeenteraadsverkiezingen ge
houden, dan had dit binnen de
Schiedamse raad enorme ver-*
schuivingen te weeg gebracht
In het staatje de zetelverdeling
zoals die sinds in de ge
meenteraad geldt ui een raads-
zetelverdeling gebaseerd op de
stembusuitslag van gisteren:
1974
1977
PvdA
16
20
CDA
11
8
WD
5
5
PPR
l
0
CPN
2
0
D'66
0
2
uitslagen opeens tegelijk bin
nenkwamen. Dat kon het appa
raat niet verwerken.
De in politiek ge interesseer
den waren m vrij grote getale
naar Zaa! Irene toegestrocmd
om daar de Schiedamse uitsla
gen zowel als de landelijke op
de voet te volgen. Die plaatselij
ke uitslagen werden in Irene
verzorgd door de ziekenomroep
die de rechtstreekse verbinding
met het Stadskantoor onder
hield, terwijl de landelijke uit
slagen via het beeldscherm ge
volgd konden worden.
Beheerder Lutz van Irene
hield ach persoonlijk bezig met
het bijhouden van de stand; de
plaatselijke op een groot school
bord, de landelijke kwam met
wasknijpers aan een lijntje bo
ven het pódium te hangen.
Het grootste gebeuren speelde
zich in Irene af, waar naarmate
de avond vorderde steeds meer
plaatselijke politici binnendrup
pelden. De meeste van hen had
den daarvoor al enkele uren op
het stembureau zitten teilen.
Op het Stadskantoor speelde
zich al het cijferwerk af. De
daar aanwezige ambtenaren en
politici bleven verstoken van de
landelijke uitslagen - men
moest het slechts doen met de
computerpapieren van de* 48
Schiedamse stembureau's - zo
dat degenen die niet hoefden te
tellen al vlug naar Irene trok
ken. Op verzoek van burge
meester Lems was er namelijk
noch radio, noch televisie in het
Stadskantoor aanwezig. Hij wii-
de Irene geen oneerlijke concur
rentie aandoen.
uitslag en de winst van zijn
partij de PvdA zei Lems: „Ge
voelens van emotie bekruipen
mij als ik zie dat mijn lijsttrek
ker het zo goed heeft gedaan.
Zowel landelijk als plaatselijk is
de PvdA erg gegroeid." In
Schiedam steeg de PvdA met
maar hefst 10
De 371 Schiedammers die op
de partij van Glimmerveen ge
stemd 'hebben, bezorgden vrij
wel alle aanwezigen in Irene*
een schok. Lems: „Dat had ik
niet verwacht. Ik vind het hrel
jammer dat sommige mensen
toch gevoelig zijn voor de raciti-
sche ideeen van de heer Glim
merveen. Ik kan alieen maar
hopen dat hij bij de gemeente
raadsverkiezingen volgend jaar
géén stem krijgt."
In vergelijking met de Twee
de-Kamerverkiezingen in '72
had het CDA weinig te klagen
over de Schiedamse kiezers; het
aantal mensen dat op hun partij
stemde bleef vrijwel gelijk. Als
deze verkiezingen echter ge
meenteraadsverkiezingen waren
geweest, dan zou het CDA drie
zetels in de raad verliezen en
van 11 op 8 komen. „Maar
raadsverkiezingen zijn heel an
ders dan Kamerverkiezingen.
We weten nu trouwens wel wat
er kan gebeuren, dus we gaan
een jaar hard werken om dat te
voorkomen," aldus Rosman van
het CDA.
Dat voornemen spraken overi
gens alle verliezers gisteravond
uit Hard werken om de schade
weer te niet te doen, terwijl de
winn@ars zich voornamen op de
ingeslagen weg door te gaan.
De definitieve uitslag kwam
gisteravond even over half elf
binnen in Irene. Opvallend was
dat daarna iedereen vrij snel
vertrokken was; hetzij om thuis
uit te huiien, hetzij om thuis
„feest te vieren". Het geplande
feest in Irene ging namelijk
(evenals in de andere verkie-
zmgszalen in Nederland) wegens
de huidige toestand niet door.
De hoopvolle stemming waar
in de meeste aanwezigen naar
dit zalencentrum getrokken wa
ren. brak voor sommige partijen,
al snel af.
De CPN en de PPR kregen de
grootste klappen te verduren, in
het CDA-kamp heerste een neu
trale stemming, terwijl WD en
vooral PvdA steeds enthousias
ter werden naarmate er meer
uitslagen binnenkwamen.
De in het Stadskantoor aan
wezige CPN-er Eef Collé ging er
naarmate de verkiezingsavond
vorderde steeds grauwer uitzien;
van zijn partij is nauwelijks
nog iets over. „Het is duidelijk
dat de PvdA veel steun heeft
gekregen van mensen die hoe
dan ook wilden voorkomen dat
er een kabinet kwam met de
WD erin. Nu zal het wel een
FvdA/CDA-kabinet worden." De
CPN-leus „Van Agt eruit, de
CPN erin" is duidelijk met uit
gekomen. Ook in Schiedam met
waar de partij is weggevaagd.
PPR-woordvoerder Heiman
Noordegraaf reageerde op het
forse verlies van zijn partij met;
„Heel erg jammer, dat hadden
we met verwacht. We kunnen
alleen maar hopen dat het vol
gend jaar bij de gemeenteraads
verkiezingen beter gaat."
Winnaar D'66 zei bij monde"
van Anne Manjke Steen: „Ik
vind het jammer dat onze "winst
■ten koste is gegaan van de an
dere kleine partijen. Ik had lie
ver gehad dat met name de
PPR' groot was gebleven, want
de kleine linkse partijen hebben
een belangrijke invloed op het
geheel. Driestromenland zie ik
met zo erg".
Burgemeester Arie Lems toon
de zich daarentegen uiterst te
vreden over de opkomst van het
Dnestromenland., Wel tekende
hij hierbij aan dat het op ge
meenteniveau anders ligt met
die kleine partijtjes. „Dan kun
nen ze een belangrijke rol spe
len," meende hij. Over de totale
Al v; oe.ï; grote opkomst
Het stembureau dat wij er
voor een steekproef even uitge
pikt hebben - in de school aan
de Zwartewaalsestraat - had al
meer dan de helft van de stem
mers gehad ver voordat de helft
van de dag verstreken was.
Mar Olysiager, 'oofd van dit
stembureau, weet: „Van de 1182
opgeroepenen hebben we er nu
{circa 1 uur) al 633 gehad. Het
gaat echt goed."
Tot op dat tijdstip had zich
slechts één incident voorgedaan
in het stembureau. De oudste
kiezer van deze wijk - een
S4-jarige bewoner - had z'n bil
jet per ongeluk verkeerd inge
vuld, waarna het ongeldig was
geworden. „We hebben hem een
nieuwe gegeven, met een sigaar
tje," aldus mevrouw Olysiager.
Voor degelijke gevallen ligt al
tijd een stapeltje extra formu
lieren klaar.
Het waren over het algemeen
gemeenteraadsleden die als
hoofd van een stembureau fun
geerden; dezen werden terzijde
gestaan door een gemeenteamb
tenaar en een vrijwilliger.
Na sluiting van de bureau's
om zeven uur kregen alle bu
reau's hulp van nog een amb
tenaar, die meehielp tellen.
mns.ï
r-
'*h
René Hoogstad en Johnny
Wachtenxld uit De Gorzen we
ten het onmiddellijk, als wij ze
vragen op wie ze zouden stem
men als ze dat al mochten. „Op
Den Uyl natuurlijk. Da's een
goeie."
Hun vriendje Fred Noordman
weet niet precies welke politieke
partij zijn stem zou krijgen als
hij stemgerechtigd zou zijn. „Ik
weet het niet precies hoor. Ik zie
liever een goeie film dan dat er
aan politiek gedaan wordt," is
de mening van deze twaalfjarige
Garzenaar.
Johnny Wachterveld:„Ik stem
op Den Uyl. Dat doen mijn
ouders ook en m'n hele familie
en da's een goeie. De hele klas is
ook voor Den Uyl"
Nummer drie - net als Johnny
tien jaar - is René, ook al pro
Den Uyl. „Dat is een brave jon
gen. Die moet minister worden."
Het drietal is het er roerend
over eens dat de Nederlandse po-
'litici veel te weinig aandacht
aan kinderproblemen besteden.
Fred: „Ze moeten ons meer -vrij
geven, dan kunnen we meer spe
len"
Enkele wensen die de nu geko
zen politici voor Fred, René en
Johnny mogen uitvoeren zijn:
0) de kinderbijslag omhoog,
0) gratis ijs,
0) een beter huis.
Die kinderbijslag omhoog is
een wens van Johnny. „Mijn
ouders zijn gescheiden en nu
hebben we maar weinig geld.
Voor zulke mensen moet de kin
derbijslag omhoog."
Het gratis ijs is een wens van
René; de reden zal duidelijk
zijn
Het betere huis is iets dat de
politici voor Fred mogen realise
ren „Wij wonen in een oud en
slecht huis en kunnen maar niks
beters vinden. Laat ze daar maar
eens «at aan gaan doen."
Tijdens de verkiezingen
heeft zich slechts één klein
incident voorgedaan. Eén
van de stemhokjes in het
Stadhuis ep de Grote
Markt wérd beklad met de
tekst: "Stem lijst 16" (dat
was de NVU red.). Toen de
voorzitter van dit stembu
reau burgemeester Arie
Irmj dit ontdekte, mocht
het stemhokje geruimte
tijd niet meer gebruikt
worden. Kiezers konden
pas hun stem weer in dit
hokje uitbrengen nadat de
tekst was verwijderd.
Kamer *72
perc.
Staten 74
perc.
Kamer *77
perc.
stemmen
Kamer 72
Staten *74
K
perc.
perc.
perc.
f
Kamer '77
stemmen Geldige
48388 Stemmen
Kamer 72
Staten *74
Kamer 77
perc.
perc.
perc.
stemmen
Kamer 72
perc.
Staten 74
perc.
Kamer 77
perc.
stemmen
