Koos de Groot,
35 jaar
op de planken
Groeton speelt menselijk drama:
schiedam-extra
wmfw-
COIOP
ÏÏaffaent
Uzéff
:pi
HVV-Bijlage Schiedam Extra pag. 3,4Jj
Van onze verslaggever BAS VAN BOCHOVE
SCHIEDAM „Als kind droomde ik er van generaal
of toneelspeler te worden. Gek hè, dat een kind zoiets
kan dromen? Waarom ik dat droomde weet ik niet. Het
had er zeker mee te maken dat ik overal bovenuit wil
de steken".
Dat zegt Koos de Groot, die dit jaar 35 jaar als acteur aan
het Schiedamse amateurtoneel is verbonden. Generaal werd
hij dus niet. Het andere deel van zijn kinderdroom is wél
uitgekomen. Weliswaar niet bij het beroepstoneel, maar
iedereen in de toneelwereld weet dat Koos de Groot een be
genadigde amateuracteur is.
Oorlog
De Schaduwküil
Ziek
Koos de Groot:
"Een deel van mijn
kinderdroom kwam uit'
(Van onze medewerkster MARJAN MEIJER)
SCHIEDAM - „Zo is het leven, nietwaar". Dat was
bijna de unanieme mening van het publiek na een
voorstelling van amateurtoneelvereniging Groeton.
Zij speelden het stuk de Schaduwkuil. „En", zoals re
gisseur Ad Hoeymans voor de voorstelling aan het
oudere publiek ter waarschuwing zei, „Het is beslist
niet leuk wat u te zien en te horen krijgt. Wij zijn ons
welbewust dat we een onderwerp aansnijden dat veel
los kan maken".
Tranen
Een goed begin
is het,
BETERE
DANSWERK
Dansschool
STUDIO
SWING
Ad Hoeymans:
Tot tranen bewogen.
Sp.
anningsvelclen
Len Dessing en Koos de Groot spelen de hoofdrol in De Schaduwkuil
A
i-| I
'Geeera.fi ill
of acteur
was
dat
in n droom'
Als ik hem vraag of hij zich
zelf goed vindt, kijkt hij me en-'
kele ogenblikken bedachtzaam
aan en zegt: „Het is altijd prettig
te horen dat je het zo goed ge
daan hebt. Maar toneelspelen
doe je met een gezelschap. In dat
team draai je mee. En of je nou
de hoofdrol speelt of een van de
bijrollen, iedereen heeft zijn in
breng".
„Of iemand zijn of haar rol
goed speelt ligt voor een deel
ook aan de regisseur. Bij een
goede regisseur merk je dat je
onder een vakman werkt. Als
hij zijn bedoelingen over kan
brengen en jij kan het overpak
ken. dan spéél je een goede rol.
Tenminste: dat is mijn ervaring.
Daarom is het met belangrijk of
je de beste bent. Bij voetbal, ook
een t'eamspel, mag er één kruk
tussenlopen. Dat valt niet op. Bij
toneel kan dat niet".
Het begon voor Koos de Groot
in de laatste maanden van de
oorlog. De familie Soeters ging
een toneelgroep oprichten en
aan Koos werd gevraagd om
daaraan mee te doen. De bedoe
lingen die er achter staken wa
ren, de jongens die terug zouden
keren uit Duitsland enig vertier
te geven. Het eerste stuk waarin
Koos de Groot toen speelde
droeg de titel Huistiran. Er zou
den in de loop der jaren nog zes
tig rollen bij komen.
„Tijdens mijn diensttijd bij de
marine heb ik nog wat gespeeld
om na mijn afzwaaien bij de to
neelvereniging Geron terecht te
komen. Ik ben daar vanaf de op
richting in 1947 tot aan de ophef
fing bij betrokken geweest. Op
zich was het oprichten van Ge
ron al een wapenfeit. Een to
neelvereniging in gereformeer
de kring, dat was niet mis. Dat
kon eigenlijk niet. Maar het kon
wel, zoals later zou blijken".
Want Geron zou uitgroeien tot
de beste toneelvereniging in
Schiedam. Het gezelschap ging
met de ene prijs na de andere
naar huis. In de door de Schie
damse Gemeenschap georgani
seerde toneelwedstrijden be
haalde Geron zes keer een eerste
prijs en drie keer werd het
tweede. Ook landelijk viei Ge
ron in de prijzen.
„Dat waren gouden tijden
voor Geron". zegt Koos de
Groot. „We hebben een groei
proces doorgemaakt dat ons in
staat stelde om tot een goed ge
zelschap uit te groeien. Maar op
een gegeven moment ging het
niet meer. Belangrijke mensen
vielen weg en toen is besloten er
maar mee te stoppen. Nu speel
ik bij Groeton en wij maken nu
zo'n zelfde groeiproces mee als
bij Geron. Eerst voor de gezel
ligheid, maar na vijf jaar zie je
wat je kan met de mensen die
spelen".
Op het ogenblik heeft Groeton
De Schaduwkuil op het pro
gramma staan. „Een moeilijk
stuk dat gaat over sterven. Een
ingrijpend verhaal waar ik he
lemaal in opga". Eiders op deze
pagina meer over De Schaduw
kuil.
Over het beleven van een rol,
in de huid kruipen van de per
soon die je moet, uitbeelden,
daar heeft Koos de Groot zo zijn
eigen mening over. „Ach, die
uitdrukking dat je in de huid
van een ander kruipt ken ik na
tuurlijk ook. Je wordt natuur
lijk nooit die ander. Je blijft je
zelf. Als ik Ko van Dijk zie spe
len in het Dagboek van een Her
dershond dat zet hij die rol goed
«PlB
neer. Maar ik zit toch echt naar
Ko van Dijk te kijken. En als jij
mij ziet spelen zie je Koos de
Groot".
„Als je een goede regisseur
hebt en het is een rol waar je
helemaal achter staat dan werkt
dat fijn. Maar ik heb ook rollen
gespeeld waarvan ik later
dacht: die rol had ik nooit moe
ten spelen. Maar je gaat er mee
door omdat je het team niet wil
duperen Er zitten immers
maanden van voorbereidingen
aan vast".
„Ik ben ook wel eens uit een
rol gestapt. Die rol lag mij niet
en ook de regisseur niet. Het
klikte niet. Die man kon mij niet
bereiken. Dat zal dan wel aan
mij gelegen hebben. Dat was
voor mij een hele stap om die rol
op te geven. Jammer, ook van de
tijd die wij er in hadden zitten.
Zo is het ook wel voorgekomen
dat wij met een stuk bezig wa
ren en later hoorden dat de
rechten elders berusten".
„Maar ik moet zeggen dat ik
altijd met plezier aan het ama
teurtoneel verbonden ben ge
weest. Ik voel mij op de planken
als een vis in het water. Het is
wel gebeurd dat ik me niet lek
ker voelde. Moe en een beetje
ziek. Toch naar de repetitie toe
en daar dan helemaal opgekikt
vandaan komen. Ik ben nu 57
jaar en dat toneelspelen heeft
dan ook een groot deel van mijn
leven uitgemaakt. Toch, als ik
het over zou mogen doen, deed
ik het zo wee.-".
„Al voelde ik mij wel eens be
last, omdr. mijn vrouw maar
thuis za'.. Toch heeft zij altijd
achter mij gestaan. Ik zeg altijd:
van haar heb ik de meeste me
dewerking gekregen, maar ook
de meeste kritiek. Na een voor
stelling thuis nog eens pralen en
dan hoorde ik van haar wat er
niet of wel goed was geweest.
Dat verdraag je van je vrouw
makkelijker dan van een an
der".
„Anderen vragen mij ook wel
eens: „En Koos, hoe was het?"
Nou, laat ik je eerlijk zeggen,
dat ik er dan altijd maar om
heen draai. Rot om te zeggen dat
ik er geen pest aan vond. Want
laten we nou eerlijk zijn. Een
moeder draagt haar kindje ne
gen maanden onder haar hart.
Ais het dan geboren wordt
blijkt het ontstellend lelijk te
zijn. Maar denk je dat zo'n moe
der dat ziet? Die vindt haar
kindje de knapste baby van de
hele wereld".
„Zo is het met kritiek ook. Als
je maanden, zo niet jaren moet
horen dat je het zo goed doet en
dan opeens zeggen ze dat het de
ze keer toch maar niks was, dan
heb je de pest in. Wat ik ook ge
speeld heb, alle rollen deed ik
met plezier. Het maakt mij niet
uit of het nou serieuze rollen
zijn of een comedie. Kijk, onder
broekenlo! hoeft niet. Het biijft
altijd al moeihjk om te om
schrijven waarom een stuk goed
is of niet. Een comedie kan ook/
een goed stuk zijn. Als het pu-»
bliek maar meeleeft. Maar dat
publiek blijft ook steeds meer
thuis zitten. Jammer, maar het
is niet anders. In de gioriejaren
van Geron hadden wij alleen al
honderden donateurs. Moet je
"•u om komen".
i -
'De dood
Het toneelstuk de Schaduw
kuil speelt zich af in drie bunga
lows. Daarin bevinden zich drie
mensen, die elk hun laatste le
vensdagen doormaken. Verge
zeld van familieleden of vrien
den verblijven zij in het door
een ziekenhuis beschikbaar ge
stelde bungalow. Zij gaan dood
en moeten dat verwerken. Het
stuk is geschreven door de Ame
rikaanse acteur/schrijver Mi
chael Christofer en kreeg na de
première voorstelling in de Ver
enigde Staten de Pulitzerprijs
en de Tony Award, twee zeer
belangrijke prijzen in de toneel-
en theaterwereld. Nederlander
Ad Hoeymans die enkele jaren
het amateurgezelschap Groeton
heeft geregisseerd vertaalde het
Amerikaanse stuk. Verleden
jaar oktober startte hij het repe
teren met een groep van negen
Schiedammers.
De eerste maand werden er
aileen leesrepetities gehouden,
want de spelers moesten zich de
we! zeer delicate materie eigen
maken. De drie kernfiguren in
het stuk worden onontkoom
baar geconfronteerd met hun
aanstaande dood. Hun ongeloof,
opstandigheid, verwerking van
emoties, aanvaarding van het
onvermijdelijke, zijn de punten
waar het in dit zeer menselijke
stuk om gaat. Dat de spelers er
in het begin moeite mee hadden
was een motief voor regisseur
Hoeymans om langzaam te star
ten met de algehele repetities.
Ad Hoeymans, die zelf tijdens
de try-out verleden week in
Dienstencentrum De Woudhoek
tot tranen toe geroerd was ver
telt over de beginrepetities: „We
hebben het toen zelf best moei
lijk gehad. Zö dat we af en toe
moesten zeggen: Hè, hè, nou
eventjes wachten en bijkomen.
„Maar hoe verder we kwa
men, des te harder we voor ons
zelf werden. De spelers konden
zich beter inleven in de perso
nages en het is echt geen klei
nigheid als je een stervend
Schiedam
Tel. 010-713071
Jl
iemand moet spelen. Dan komen
er zoveel emoties op gang. Maar
we konden er later meer afstand
van nemen. En als je die afstand
gevonden hebt, kun je er ook
aan wennen lijkt het. Vanuit
hun eigen ervaringen en gevoe
lens kon dat stel fantastische
mensen tot deze uitvoering ko
men".
Hevig versteld stond Hoey
mans van de reacties van het
verleden week aanwezige pu
bliek. De gemiddelde leeftijd
van het publiek, vooral bewo
ners van De Heijermansflat, lag
hoog. Dus dicht tegen de leeftijd
aan dat het aardse leven ver
ruild zal moeten worden voor de
dood.
Speler Koos de Groot gaat
hier dieper op in: „Het stuk is op
het leven zelf gebaseerd. Als je
jong bent realiseer jeje dat niet.
Als je ouder wordt en dat ervaar
ik zelf ook in mijn leven, dan
krijg je een wat haastiger idee.
Zo van: Wat had ik allemaal nog
willen doen? De teleurstellingen
over de dingen die je niet ge
daan hebt komen dan zo onver
anderlijk en direct op je af. In
het begin heb ik echt moeite met
mijn rol gehad. Maar ik heb er
goed afstand van kunnen ne
men. Anders heb je geen leven
meer".
In de Schaduwkuil speelt
Koos de Groot een gewone man,
die samen met zijn vrouw, ge
speeld door Len Dessing, en zijn
zoon, gespeeld door Dick Bij
kerk het niet wil aanvaarden
dat hij moet sterven. Zijn vrouw
probeert nog op allerlei manie
ren een nieuw leven uit te stip
pelen. Ze wil een boerderij ko
pen, die hij zijn hele leven had
willen hebben en net doen alsof
er niets aan de hand is. Dan
komt de man Joe tot een besef
dat dat niet meer kan. Hij is op
en heeft het te aanvaarden. Al
leen de moed om het zijn teena
ger-zoon te vertellen heeft hij
niet meer.
De gesprekken van de man
met zijn vrouw en zoon zijn
simpel. Zoals de gesprekken van
gewone mensen, zoals wij alien,
eigenlijk.
Ad Hoeymans over de teksten
in het spel: „Op het podium is
het spel verdeeld in drie aparte
afdelingen. Op de linker helft
zien we Joe, met vrouw en zoon.
Zij staan voor de gewone teks
ten en het feit dat ze de nade
rende dood niet willen en kun
nen aanvaarden. Het middelste
gedeelte van het podium is het
gedeelte van de bungalow van
de moeder Felicity en haar
dochter. De twee vrouwen, ge
stalte gegeven door Tiny Rulof
en An Heblij stellen de provoca
tie tegen de dood voor. Hun'
teksten, en vooral die van de
maakt veel
emoties los'
Bj COOP hebben de klanten
het namen tc vertellen En ver
der is er niemand aan wie
COOP rekening en vcrantwnor
ding hoeft af tc leggen
t
1
i
it
i <i
moeder zijn zeer provocerend.
.De moeder doet de dochter be
wust pijn en pest haar. Ze zegt
dat ze niet dood wil gaan voor ze
haar jongere dochter Claire ge
zien heeft. Maar dat is helemaal
niet mogelijk, want dochter
Claire is zelf al jaren geleden
om het leven gekomen.
Het rechter gedeelte van het
toneel is voor de schrijver
Brian. Samen met zijn vriend
Mark (gespeeld door Roland te
Booy), wacht hij op zijn laatste
ogenblik. Zijn, zoals hij haar
noemt, voormalige vrouw Hila
ry (Martha Segaar) komt ook
nog langs en beleeft enkele
enerverende scènes mee. De
schrijver gebruikt per definitie
veel woorden en de scènes met
Brian worden dan ook voor het
gewone publiek moeilijker te
volgen. De drie gedeeltes op het
podium stellen de verschillende
fases van de naderende dood
voor".
Voor een in hun ban zijnd pu
bliek brachten de amateurac
teurs- en actrices zeer geconcen
treerd de afwisselende scènes
ten tonele. In het stuk wordt
soms krachtige taal gebruikt en
de twee homofiele vrienden, de
schrijver Brian en zijn vriend
Mark, zoenen elkaar in een
bloedmooie scène. De overgan
gen van de ene situatie in de an
dere werden zeer goed getimed.
Opvallend was het feit dat de
spanning in het stuk goed ver
deeld was. Na een super ernsti
ge, trieste, situatie volgde een
lichter te verteren scène, waarin
het publiek weer een beetje op
adem kon komen en waar zelfs
een lach er voor zorgde dat de
spanning kon wegvallen.
Ad Hoeymans: „Om die span
ningsvelden in het stuk te ver
leggen en de overgangen goed te
laten verlopen hebben we als
idioten gewerkt. Daar zijn we
veel mee bezig geweest. Ik heb'
de Amerikaanse voorstellingen
van de Schaduwkuil, of zoals de-
Amerikaanse naam luidt: Sha
dow Box, nooit gezien. Maar wel
heb ik vele kritieken gelezen.
Daarin werd gesproken van
een: „serious as well hilarious"
stuk. Maar zoals ik het nu heb
gezien tijdens de proefvoorstel-
lmg wordt er op de grappen met
met hilariteit gereageerd. Dat
moet het publiek toch zelf uit-
maken. En dat moeten we af
wachten.
Dat het Nederlandse publiek
anders reageert dan het Ameri
kaanse is duidelijk voor mij. In
Amerika is het ook een gewone
zaak dat er voor dc laatste da
gen van iemands leven gezorgd
wordt voor een geschikte plaats.
Dat is in Nederland helemaal
niet gebruikelijk. Misschien
brengen we met dit stuk de dis
cussie een beetje op gang. Na de
voorstelling in hot Dienstencen
trum zou er een arts uit het St.
Antonius Ziekenhuis te Utrecht
aanwezig zijn. Deze man houdt
zich dagelijks bezig met ster
vensbegeleiding. Hij kon jam
mer genoeg niet".
Dat dat voor het publiek geen
enkel bezwaar was, werd duide
lijk na de proefuitvoering, want
veel vragen waren er niet. Heel
laconiek en nuchter reageerden
de Schiedammers op het stuk
door te zeggen dat het gewoon
het leven liet zien zoals het is.
Het simultaan toneel, zo heet
een toneelstuk dat bestaat uit
aparte scènes op eenzelfde to
neel; zal aanstaande zaterdag
avond in het Passage Theater in
première gaan. Inlichtingen bij
Groeton Producties of voor re
servering van plaatsen bij het
Passage Theater.
Ad Hoeymans wil ten slotte
nog kwijt: „Ik moet zeggen dat
het een fantastische groep men
sen is waarmee we de Schaduw
kuil brengen. Geen enkele con
currentieslag tussen de cast on
derling. De totaaiprestatie wil ik
dan ook heel góed noemen. Voor
amateurs, die maar twee of drie
keer in de week repeteren is dat
een ware opgave. Nu moet al
leen het grote publiek op zater
dagavond tijdens de Nederland
se première gaan uitmaken hoe
ze het vinden. Ik ben in ieder
geval tevreden".
i»
