Schiedamse plakboeken ÈJ&t flCt lieiTlieSt011^6111
Kwakzalvers
el
0*
Frans van der Lee's ^T~\ 1
wmm
r m
mmmm
fh RAR\
Vanaf vandaag
Dagblad-Bi ngo-kaarten
te koop
SL.J& V'v
£-V Cl «V
ft*&5
Autoruit stuk..
helpt Udirekt!
010-377588
H
Hoofdredacteur Herman Wigbold, Kantoon Hoogstraat 76, Schiedam. Tel. 26 87 98 of 26 52 05
Extra informatie uit plaats en regio.
«SBH
■SB
«1
Inbouw Zonnedaken
PA
ens
>05!
n k
r
m
m
a
J.-
3.-
).-
I.-
I.-
I.-
I.-
I.-
L-
),-
L-
I
SCHIEDAM
f ^"-3 A
W&t Wi1
J I
si
»1W
JMfte
H>?' '"'-V
fffpll
Frans van der Lee te midden van zijn verzameling. Aan al dat opplakken heeft hij
zo'n vijfhonderd tubes lijm gespendeerd.
door onze medewerker HAN VAN DER HORST
"Ik weet nog," vertelt Frans van der Lee met smaak,
"dat ik tegen de Spartaan voor de rust drie goals zette.
En mijn broer beloofde me toen vijf gulden, als ik er
nog drie zou maken. Nou. zowat in de laatste minuut
heb ik de keeper met bal en al de goal in geduwd. Ik
zeg: sorry, maar hij moest erin. Ik heb vijf gulden ver
diend. Wacht, ik zal het even opzoeken." Hij pakt er
gens een beduimeld schrift vandaan. "In '57 was dat.
Then scoorde ik regelmatig. Hier. Eén december 1957,
dat was mijn vijfentachtigste wedstrijd,"
Cricket
Sterrebos
In de middeleeuwen be
rustte de meeste medi
sche kennis bij de chi
rurgijns. Zij waren het
dan ook, die de meeste
geneeskundige werkjes
schreven. Toch waren
de meeste dokters een
voudige ongeletterde
lieden, vooral de zoge
naamde "plattelands
heelmeesters". Zij hiel
den zich bezig met ader
latingen en het verzor
gen van zweren en
wonden met zalf en
verband.
Het Schiedamse nieuws blijf ik bewaren. Ik ben er wel
niet op geabonneerd maar ik lees de kranten van de
oude mensen.
/jiitog'asserv^A
ARAM Autoglasservice Marges
Calandstr.87 Schiedam
Jonge gebruikte auto's
Autobedrijven
-EftTAN
Sexfiims huren?
6 voor J 27,50
Voor een hele week!
Zie onze advertentie voor de
verkoopadressen eiders in deze Extra.
Iedere ronde
40.000 aan
prijzen.
Goedkeuring ministerie van justitie onder nummer
L.O. 720/006/059 d.d. 26 juni 1980
:h o
gezi
r.
uiiz
brui
n? 1
wij
1 92
1 52
5 6,]
I 22
58
98
1 28
1252
1252
i 82
1132
I 6.7
i 8.9
1122
I 92
62
3.5
82
10.5
6.91
43!
2.3!
82!
43!
4.9!
133
83!
52!
235
435
5.95
10.59
5.95
635
235
10.75
15.75
>6.00
82»
6.7»
76M
3.7»
28ffl
9.959
46»
8359
3609
533
223
133
533
1.73
133
133
1358
33
1.500.
!33.
33.
.750.
33.
600.
258.
33.
.73.
.750.
33
33
2®
.73
33
7»
23
73
508
93
93
23
93
23
3M
93
53
13
>3
!3
13
3
3
3
SO
3
3
3
3
3
3
3
19
n
tVfci? Kt
.c
/r^'f l'J-'
W Cf vl"L At<
i
«Stil rsv^
«f vi
■yfh
f■■rows *:sw wrrr k c
is, gaat me het meest aan hart
W 3\§33Sni
•5^%
- 4.*%
&pS;4:;;.K9;444i.t4ii
y :■>->■ >$.y.
Frans van der Lee documen
teert zijn hele leven. Alle sport
prestaties, alle opstellingen van
de voetbal- en cricketteams,
waarin hij heeft gespeeld, zijn
minutieus op schrift gesteld. En
dat niet alleen..» ook Schiedam
is onderwerp van zijn verzamel
woede. Als er in de stad iets ver
dwijnt of wordt bijgebouwd,
dan neemt Frans van der Lee de
krantestukken daarover in zijn
plakboeken op. Hij is nu aan
nummer vijfenzestig bezig en
zijn vrouw waarschuwt wel
eens, dat de pas betrokken bo
venwoning aan de Professor
Kamerlingh önneslaan gauw
vol zal zijn, als hij zo doorgaat
Want bij die Schiedam-verza-
meling blijft het niet Frans van
der Lee zoekt ook gegevens bij
elkaar over de gemeentelijke
Hora en fauna. Een paar keer.
per maand gaat hij zelfs in de
hele stad alle vogels tellen. Een
beetje leip? Frans van der Lee
maakt deel uit van een landelijk
project om een soort vogelvolks-
telllng te houden De resultaten
daarvan zullen heel belangrijk
zijn voor het behoud van Neder
lands slinkende dierenwereld.
Frans van der Lee: "Vogels tel-,
len is mijn grootste hobby. Ik
rijd zo'n beetje rond in het
Volkspark, het Julianapark,
over de Begraafplaats en in het
Beatrixpark. Afgelopen zondag
heb ik zo'n vijftienhonderd vo
gels geteld en ik denk drieën
veertig soorten
Je ziet vooral de roofvogels
verdwijnen. Kerkuilen heb je
haast niet meer. Maar de Turkse
tortel is enorm aan het groeien.
Daar kijk je nou niet meer
van op. Maar als wij tien jaar
geleden een paartje zagen, dan
werden wij daar bij wijze van
spreken hardstikke gek van.
Onderlaatst zijn we naar Stel
lendam geweest Daar hebben
we tienduizend brandganzen
gezien. Wethouder Schee res was
er ook bij - die zit dan te genie
ten, die man.
Zo krijg je ook belangstelling
voor plantjes. Ik boek alles in.
Ik heb een kast vol met plak
boeken. Van Schiedam heb ik er
vijfenzestig.
Dat met die vogels is begon
nen door mijn broer. Die is con
troleur bij de vogelwacht. Dat
gaf de doorslag."
Vroeger was cricket Van der
Lee's grootste hobby. Echte lief
hebbers herinneren zich nog
wel, hoe hij altijd met de bal
koppend het veld op kwam. De
cricketbal bestaat uit een loden
kern met een omhulsel van kurk
een leren manteL Frans van
der Lee: „Het was een beetje een
deftige sport overal. De bankdi
recteur, die crickette. Maar in
Schiedam is het een volkssport.
Toen ik twaalf jaar was deden
we het op straat De Brugman
straat tegen de Van Beveren
straat en de lantaarn was het
wicket
Later kregen wij een voetbal
elftal en dat waren allemaal
cricketers. We hebben 191 com
petitiewedstrijden gespeeld. Die
Eddie van de Roer heb ik nog
keepen geleerd. Hij stond tegen
de blinde muur en ik stond maar
te koppen."
Tegenwoordig speelt Van der
Lee niet meer. Hij heeft na een
conflict met zijn club. Excelsior,
al gauw de actieve sportbeoefe
ning verlaten, maar is nog wel
vaak langs de zijlijn te vinden.
De ruzie is inmiddels al lang
weer bijgelegd. Van der Lee
heeft nu dus élle tijd voor zijn
documentatie-woede. Vanwaar
stamt zijn Schiedam-hobby?
„Vijfentwing jaar geleden -
toen ik nog in de winkel stond
bij Enge ring op de Hoogstraat -
werden er plannen gemaakt: het
Hermesterrein ging weg en ook
de Oude Dijk. Dat was het
buurtje waar ik graag bivak
keerde. Ik ben in de Brugman
straat geboren.
Maar het verdwijnen van het
Sterrebos vind ik het ergste. Ik
heb op de Boshoek in drie ver
schillende schoolelftallen ge
speeld. van de Bernardusschool,
de Jozefschool en de Aloysius-
school En de Zandvlakte was
natuurlijk ook een trefpunt
voor de jongeren om te voetbal
len.
Maar dat met de Damlaan
gaat me ook aan 't hart. Dat het
Hermesterrein is verdwenen.
Met de cricket stonden er dan
een paar klappers aan bat en
dan had je bijvoorbeeld Tette-
laar: als die het op zijn heupen
kreeg, dan sloeg hij de bal
dwars (foor de ramen aan de
overkant heen en het is een keer
gebeurd, dat hij in een pan soep
belandde. Ze sloten er de hele
Damlaan voor af, voor onze
wedstrijden.
Ik plak nu dus hoofdzakelijk
in wat weggaat Dat wat er ver
dwijnt voor het nageslacht toch
ergens bewaard blijft. Ik ben er
elke avond twee uur mee bezig.
Ik spaar ook wereldrecords. Ik
heb nog het wereldrecord van
Cbckie Gastelaars. Die zwom in
1956 in het Sportfondsenbad een
minuut veertig. Nu heeft Barba
ra Krause het in vierenvijftig
punt negenzeventig seconde ge
zwommen. Maar dat met die
wereldrecords ga ik een beetje
miniseren. Dat wordt te gek.
Het Schiedamse nieuws blijf
ik bewaren. Ik ben er wel niet
op geabonneerd, maar omdat ik
huismeester ben in het Francois
Haverschmidt-huis kan ik de
kranten van de oude mensen le
zen. het Vrije Volk heb ik ook
opgezegd. Maar er zijn er nu nog
maar twee die het Vrije Volk le
zen. De moeder van Simons bij
voorbeeld - die zit nou voor de
PvdA in de Gemeenteraad. De
meesten lezen het Algemeen
Dagblad en het Rotterdams
Nieuwsblad."
Als Frans van der Lee zijn
plakboeken doorbladert, be-
Soms hadden zij ook nog eni
ge kennis omtrent inwendige
ziekten opgedaan. In de
meeste gevallen waagden de
ze lieden zich echter niet aan
de behandeling van deze
kwalen. De lijders aan derge
lijke aandoeningen bleven
dan meestal verstoken van
medische hulp. Hoewelon
der het volk leefden tal van
leken, die zich toelegden op
de kennis en het gebruik van
kruiden met een genees
krachtige werking. Met deze
middelen trachtte men juist
vaak deze onbekende ziekten
te genezen.
Deze rondreizende leken
noemde men kwakzalvers. Er
bestonden ook vrouwen die
medische adviezen gaven, zij
waren de zogenaamde ge-
neesjoffers. Er waren kwak
zalvers die vrijmoedig aller
lei soorten behandelingen
zoals aderlatingen, breuken
en oogoperaties ter hand na-
i"-■■'A p i
men. Weer anderen legden
zich uitsluitend toe op het ge
bruik van kruiden en zalfjes,
of het geven van raad. Maar
er waren ook verstandige lie
den, die hun beroepsuitoefe
ning beperkten en trachtten
zoveel mogelijk te leren van
bonafide geneesheren,,die zij
een grotere kennis toedach
ten.
In dit geval konden zij
soms uitgroeien tot een goede
heelmeester, die zich na ver
loop van tijd zelfs een mono
poliepositie kon verwerven.
Over het algemeen vormden
de kwakzalvers echter een
bont ratjetoe van rondreizen
de zigeuners, kruidkundigen
en gesjeesde medische stu
denten, die langs de boerde
rijen trokken met hun "heel
kundige handelswaar".
Deze mensen werden vaak
(en niet alleen door plattelan-
ders!) bovennatuurlijke
krachten toegemeten: zij
werden als heksen en tove
naars beurtelings geëerd en
gevreesd! Als een "goede"
chirurgijn geen hulp meer
kon bieden zocht men dik
wijls de kwakzalver op. Het
ging dan echter lang niet al
tijd om genezing door middel
van kruiden en zalfjes, maar
vooral ook om kaart en hand
lezen, toekomstv oorspellen,
bezweringen doen en het ge
ven van goede raad....
Henrietta van Alderwereldt
kruipt hem wel eens heimwee
naar die oude tijd. Hij voelt zich
niet helemaal thuis in de jaren
tachtig. „Vroeger wist je met
beter. Als tegenwoordig de
buurman een dure wagen heeft,
moet jij die dus ook hebben.
Toen wij nog jong waren, gin
gen we naar Delft en Den Haag
op (te fiets. Met het voetballen
van Hermes of Excelsior mee.
Toen had je nog echte suppor
ters. En dan dééd je. Dat was ge
zellig.
Tegenwoordig is dat er alle
maal met meer bij."
Voor de oorlog was cricket
in Schiedam zo mogelijk nog
populairder dan in de grote
tijd van Frans van der Lee.
Mijn omes Gied en An toon
waren toen goede spelers.
Mijn vader deed niet mee,-
ging wel altijd kijken.
Hij herinnert zich: JDe ge
wone jongens hadden dat
van de deftige lui. zoals de
Notetten. die in Hermes
spoelden, afgekeken. Als het
women te warm was om te
voetballen, gingen ze vanaf
Kt A zeven uur totdat het
donker werd beneden aan de
Vlaardingerdljk cricketten.
Ze hadden zelfgemaakte bats
en er werd bij wijze van wic
ket een paaltje in de grond
geslagen.
Dan stond de hele dijk vol
met publiek.
In die tijd waren de ge
broeders Oosterhoit er ai bij.
Dat waren geweldenaars.
Die gooiden ao ontzettend
hard: als je van hen een bal
tegen je kop kreeg dan was
je nergens meer. Schiedam
had toen veel goede cricke
ters, je ooms dus, en Bakker,
en Molenaar, en Nolet, en
MamuStoik..."
Dag Nacht Weekend Ook vrachtauto's
met Bovag-garanliebewijs
vindt u in de showrooms van
■otiowog 27
achter station Schiedam
Telefoon 621182-152222
Baly. Dam 5a. Schiedam,
Tel 010-267126
Geopend v 10-18 u Dond koopavond
Leg vereist
'f
