Oud
-burgemeester schrid t geschiedenis
I toelfsema en
de Ned. Unie
De pest
A
!i!t
i. MMi<
't loddertje trouwt
met De Woudhoek
Éy ife
wm
Autoruit stuk-
helpt Udirekt!
£L j&\> m
T tir
010-377588
Vanaf vandaag
Dagblad-Bingo-kaarten
te koop
Oonderda 6 ebruari 1
oofdredacteur It erman Wigbold, Kantoon Hoogstraat 76, Schiedam. Tel. 26 87 98 of 26 52 05
I I':
i 'I
Hi I
r|.»Vs m 1
flk
SCHIEDAM
lb
J
Door onze medewer
ker HAN VAN DER
HORST
Deze eeuw heeft
een angstwekkend
empo. Half begrij
pend zien we op de te
levisie het beeld van
Dublin "De ver
scheurde stad". Toch
speelt die serie maar
vijfenzestig jaar gele
den een welvaarts
mensenleeftijd.
Voorzichtig
SEXFILMS HUREN
Oud-burgemeester beschrijft zijn eigen carrière, maar het decor i,s leeg.
Brrtjant amateur
J
Jonge gebruikte auto's
Autobedrijven
ERTAN
Landverraders
De middeleeuwse pestdokter, die de geheimzinni
ge ziekte probeerde te besweren.
ARAM Autoglasservice Marges
Cafandstr87 Schiedam
Inbouw Zonnedaken
Zie onze advertentie voor de
verkoopadressen eiders in deze Extra
Iedere ronde
f 40.000 aan
prijzen
Goedkeuring ministerie van justitie onder rv
L.O 720/006/059 d.d. 26 juni 1980
4 u
m?
J** "V'
ir*"**4
et leven van geluks
Roelfsema
Ja beseft dat pas goed, als
Iemand die helemaal past in
de consumptiemaatschappij
vut 1981, herinneringen op
haalt Stadgenoot H. Roelfse
ma, burgemeester en nog veel
meer in ruste, heeft zijn me
moires uit doen geven. Het
vroegste feit dat hij nog weet
is het uitbreken van de oorlog;
De éérste "wereldoorlog. Roelf
sema's herinnering gaat terug
tot augustus 1914. Hij was toen
al een forse kleuter van vijf
Jaar.
Roelfsema's levensverhaal
heet "In de ban van de Tijd".
Voor 42,SO krijgt men een
kloeke paperback met 390 pa
gina's tekst en maar weinig fo
to's.
Sen Schiedams boek is het
niet Roelfsema's burgemees
terschap van '65 tot "74 was
niet meer dan het slotaccoord
van een degelijke bestuurders
carrière. Hij wijdt er nog geen
vijftig pagina's aan en dat is
terecht. Waarom zou Schie
dam meer aandacht krijgen
dan zijn Andere gemeente, de
veenkolonie Hoogezand-Sap-
permeer? Hij heeft In zijn boek
willen schetsen, wat de twin
tigste eeuw met hém en zijn
tijdgenoten heeft gedaan.
Dat is een fascinerend on
derwerp. Zeker voor een lezer
die van deze gruwelijke eeuw
alleen maar het rustige deel
heeft meegemaakt.
Die nooit de uiterste conse
quentie heeft hoeven trekken
uit zijn denkbeelden. Die hon
ger en doodsdreiging alleen uit
de media kent. Als historicus
zit Ik zelf op een andere ma
nier dan Roelfsema "In de ban
van de tijd". Ik kan het erle-
den niet doorleven. Ik wil we
ten, wat de anderen voelden.
6 voor f 27.50
voor een hele week
nu ook video-lilms
Bel voer Informatie
BALY) Dam 5a, Schiedam
Tel. 010-267126
Geopend 10~1l u. DontS. koopavond
Legitimatie vereist
Maar dit inzicht geeft Reeif-
sema niet. Hij is een voorzich
tig kroniekschrijver. Al op de
eerste pagina waarschuwt hij
zijn publiek niet te veel te ver
wachten. "Het leek mij ver
standiger een andere opzet te
kiezen, nl. te beschrijven hoe
vele, zeer vele mensen van
mijn generatie, geboren voor
de Eerste wereldoorlog (1914
1918) hebben gewoond, geleefd,
gewerkt, gedacht tegen de ach
tergrond van hun levensom
standigheden die zo hemels
breed verschilden van die uit
het laatste kwart van de ne
gentiende eeuw." Dat is geen
geringe taak. Roelfsema heeft
dan ook in de praktijk iets an
ders gedaan. Hij beschrijft zijn
eigen carrière, waarbij grote
aandacht wordt besteed aan
het decor van zijn leven. Dat
decor is echter leeg. Levende
mensen kom je nauwelijks te
gen. Roelfsema noemt liever
zo weinig mogelijk namen. Het
proza doet soms denken asm de
stijl die sollicitanten gebruiken
om aan de werkgever hun
loopbaan te schetsen.
Harm Roelfsema was een
geluksvogel. Hij werd geboren
in het Groningse dorpje Ten
Boer. Zijn vader was een land
arbeider, maar hij kreeg toch
de kans om voor onderwijzer
te leren. Dank zij de aanbeve
ling van zijn directeur kon hij
direct na zijn afstuderen gaan
lesgeven aan een zeer dure
particuliere school voor de
kinderen van de Bussumse
sjiek. Daarna werd hij ge
waardeerd ULO-Ieraar in Gro-
ni: gen.
En dat allemaal midden in
de crisis, toen onderwijzers
blij waren, wanneer ze als
„kwekeling" met akte" een
soort eeuwige stage mochten
lopen. Na de oorlog werd
Roelfsema eerst wethouder
van Groninger daarna burge
meester van Hoogezand-Sap-
pemeer, vervolgens gedepu
teerde van de provincie Gro
ningen en tenslotte burgemees
ter van Schiedam. Hij behoort
tot het genre briljante ama
teurs, dat vanaf hoge posten
leiding gaf aan de wederop
bouw van het door de oorlog zo
gehavende Nederland. Roelfei
ma brengt zijn levensavond
door temidden van de niet ge
ringe resultaten, tastbaar ge
noeg om je leven niet door de
harde kritiek van de jongere
generaties te laten vergallen.
2e mogen je dan regent soc
men, maar je hebt tenminste
iets tot stand gebracht.
Het interessante van zo'n
loopbaan is nu juist wat zich
afspeelde in de binnenkamers
var de macht. En in de ziel
van de bestuurder. Maar daar
laat Roelfsema het kamer
scherm van zijn discretie zorg
vuldig omheen staan. Het
hoofdstuk over Schiedam sad
een ander net zo goed uit de
krant kunnen overschrijven.
Toch heeft Roelfsema het in de
laatste jaren van zijn burge
meesterschap tiet gemakke
lijk gehad. Tegen zijn zin
moest hij plaats nemen in een
meerderheidscollege van B
W, dat spotte met het door
hem tot op de huidige dag be
pleite harmQ.nlem.odel De
nieuwlichters dl© de oude ge
neratie binnen de PvdA gena
deloos uit het zadel hadden ge
licht, bepaalden het beleid.
Een van de meest gevreesde
Riekte» in het Eurr >a van de
14e tot en met de lie eeuw
was de pest. Deze gevaarlijke
en besmettelijke dekte wam
Europa meestal binnen door
middel van de handetstoa-
vanen uit Azië en Afrika. De
verspreiding kwam voor reke
ning van de rattenvlo. Door
de slechte hygiënische toe
standen van toen wturen over-
it! In Etarepa veel ratten te
vinden. De symptomen van de
lekten waren als volgt:
koorts, bibberen, braken, uit
gedroogd tijn van de dorst,
paarse vlekken, butlen en
pulsten. Allemaal niet so aan
genaam dus.
Öe pest kwam altijd opsetten
In 11 n i he epidemieën, die
duizenden en duizenden
slachtoffers maakten. Er
maakte zich dan een panische
angst van de mensen mees
ter.
Er werd druk gezocht naar
oorzaken en bestrijdingsmid
delen. Sommigen weten het
aan lichamelijk contact, an-
Aan de burgemeester lieten zij
eigenlijk niet veel meer dan
wat representatieve taken.
Over die tijd iopea de nodige
geruchten, roddels en sterke
verhalen.
Roelfsema, echter, spaart
zijn tegenstanders. Hij laat
niet de feiten spreken, maar
tracteert de lezer op een alge
meen gehouden ans'yse van d-
ontwikkelingen in de °vdA
Het blijft allemaal e ren *r
standelijkver van de ei4.
ziel. Om te laten zien, hoe het
leven in zijn Groningse ge
boortedorp Ten Boer was, ci
teert Roelfsema in zijn geheel
een kranteartikel over het le
ven in een Zeeuws dorpje,
's-Heerhendrikakinderen. Aan
de andere kant van het land!
Soms wordt die onderkoeld
heid ronduit verbijsterend.
Een citaat „Eeia kwamen we
op een avond bij hem thuis
met een clubje politieke vrien
den samen ea luisterden naai*
een voordracht van de bekende
schrijver en Ghinakenner Jef
Last Toen er gebeld werd,
bleek de Duitse politie (of was
het de Nederlandse?) aan de
deur te zijn Truus Hermans
vrouw, deelde vliegensvlug
kaartspellen uit en in een om
mezien zaten we zogenaamd te
kaarten in groepjes van vier.
Hoe dat allemaal in enkele se
conden kon gebeuren, zonder
dat over deze opzet ook maar
enig overleg had plaatsgevon
den. is me eigenlijk nog een
raadseL In de gang deelde zij
hoorbaar voor ons aan de poli
tie mede. dat ze een verja&rs-
partijtje had georganiseerd.
Jef Laat die door de Duitsers
gezocht werd, at zijn papier
tjes met aantekeningen letter
lijk op".
„Toch kwam de politie niet
voor ons, maar voor twee
Joodse mensen, eea echtpaar,
dat bij Van Kuilenburg In
woonde. Zij waren niet op de
bijeenkomst aanwezig,, msar
verbleven boven in het huis.
Zij werden gearresteerd en
meegenomen. Niemand heeft
ze ooit weergezien."
Hoe kan iemand na Ausch
witz zo'n verhaal op deze ma
nier oplepelen? Hoe kite
iemand dén wat hij toen én
wat hij later voelde voor ons
verborgen houden? Hoe an hij
vergeten zijn, wat se allen jü
d chten, op het moment dat
die Joodse bovenburen werden
mei Sovag-garantiebewijs
vindt u in de showrooms van
Bettowag 27
:ich!er station Scn-mlani
Telefoon 621162-152222
weggevoerd? Gedachten moe
ten er zijn geweest, want in het
volgende zinnetje velt Roelfse
ma even onderkoeld, maar niet
mis te verstaan hel vonnis
over zichzelf en zijn tijdgeno
ten. „U kent de geschiedenis
var de Joodse medeburgers in
ons land. Achteraf vraag Je je
altijd weer af, of we met el
kaar wel genoeg hebben ge
daan om de Joden te laten ra-
derduiken. Angst en wil u>t
zelfbehoud hebben zeker een
rol gespeeld bij onze houding."
Roelfsema is een integer
man. Hij heeft altijd op een be
heerste gematigdi manier be
stuurd. Kalm, tonder grootse
visies, zonder het nemen van
risico's, want daar konden an
deren het slachtoffer van wor
den. Nogmaals: hij noch zijn
generatiegenoten hoeven zich
voor de resultaten te schamen.
Maar een jongere kan niets
leren van htin successen en
hün falen, als zij ons geen blik
gunnen op juist de angsten en
de wil tot zelfbehoud, waar in
die gruwelijke passage over de
weggevoerde Joden éven naar
werd verwezen.
Een mem maakt zeil uit,
wat hij van zichzelf tot publiek
domein wil rekenen. Maar wat
mij betreft is Roelfsema nog
niet uitgeschreven. Dia mantel
van teveel naastenliefde moet
om zijn geschiedbeeld weg.
In de Ban van de Tijd.
Weerspiegeling der Ge
schiedenis in een per
soonlijk Leve is een
uitgave van Drukkerij
De Eendragt.
Eigenlijk alleen in het
begin van de oorlog
heeft Roelfsema op glad
Ijs geschaatst. Hij werd
secretaris-generaal v»:i
de Nederlandse Unie,
een massa-organisatie
die vlak na de capitula
tie werd gevormd om de
bu *gers es de onder-
gaig van het bestel en
de vlucht der koningin
houvast te geven. .De
Unie stond onder leiding
van een driemanschap
onder wïe de commissa
ris der Koningin in Gro
ningen, Linthorst Ho-
man. Roelfsema had
hem leren bewonderen
om zijn activiteiten in
Groningen die erop ge
richt waren het zuilen
systeem voorzichtig te
doorbreken. De Neder
landse Unie moest een
algemene Nederlandse
beweging worden tot™
Dr. I De Jong heeft in
zijn geschiedenis van
het Koninrijk der Neder
landen in de tweede we
reldoorlog een streng
oerdeel over de Unie ge
veld en critici als Jaa
Rogier beschouwen de
Unie-top eigenlijk els
Roe Ilse ma besteedt
niet veel aanda bt aan
zijn Unie-werkzaam he
den. We weten, dat hij ze
afbrak nadat de Duit
sers hem in januari 1941
een paar we ten in bet
gevang hadden gezet.
Hij oerwijst ook naar
pro-Duitse elementen
binnen de leiding.
De Jong stelt de op
zet leidde prompt tot ge
volgen die aan de opsei
diametraal tegengesteld
werden," waarmee hij
bedoelt dat het Dultsge
zinde driemanschap met
een achterban van goe
de - /fH»nd«n kwam
te zitten. Tegen die stel
ling verzet Roelfsema
zich feL Niet met feiten,
maar «net eem tegenana-
lyse. Want „Ik zou enke
le stukken kunnen publi
ceren, die een illustratie
zouden knnnea geveu
van de geestelijke en po
litieke processen, dl©
zich binnen de K,B. heb
ben afgespeeld. Maar na
rijp beraad zie Ik daar
van af. Ik weet, dat dit
sommigen zal spijten,
maar de agressieve
ment uittelt va» deze Ja
ren doet mij beseffen,
dat een objectieve
beoordeling van datgene
■«at In Je aorlogsJaren
heeft plaatsgevonden en
wat de mensen toen be
stelde, nauwelijks moge
lijk Is.
Het is beter, dat een
afsluitend oordeel over
de N.U. nog mimr eens
over een aantal jaren
wordt gegeven door een
historl die dan de
beschikking heeft over
all- archiefmateriaal,
dat her en der wordt op
geborgen. Ik blijf er ech
ter bij, dat De Jongs
boeken de h :.iis van elk
nieuw onderzoek sullen
zijn."
Dr. L. de Jong zal in
bet laatste deel van zijn
monumentale werk «p
de kritiek ingaan. Maar
dan moet hij wei alle ge
gevens hebben. Je kunt
«ran de Jong zeggen wat
je wilt, maar voor de
dwang der feiten treedt
hij terug. Wie belangrijk
historicus materiaal
achterhoudt, moet niet
vreemd opkijken ais
zijn rol achtera! ver
keerd uit de verf komt.
Roelfsema's klagen over
de reputatie van de Ne
derlandse Unie is dan
ook volkomen mis
plaatst.
deren beschuldigden bepaal
de minderheden (zoals de Jo
den) van het vergiftigen van
bronnen, weer anderen meen
den dat het kwam door een
bepaalde stand van de maan
en de sterren. Als bestrijding
probeerde men dan ook de
vreemdste middelen mm t»
wenden. Men schoot huisdie
ren neer, maar verwaarloos
de de hygiëne In buizen, open
bare gebouwen en op straten
en pleinen. Hete families gin
gen er aan ten gronde en er
waren nauwelijks meer meu
ren op straat ta zien.
In Holland probeerde men
echter wei zo goed en zo
kwaad «Is het ging de zieken
ié verplegen. In Vélé stéden
bestonden zogenaamde pest
huizen, wiaar de besmette lie
den terecht konden, als er
tenminste nog plaats voor hen
was. Ook Vaiedam kende een
(Van een onzer
verslaggeefsters)
SCHIEDAM - Kleuter
school 't Floddertje tread
morgen in het huwelijk met la
gere school De Woudhoek.
Voortaan zullen zij de naam
„basisschool De Woudhoek"
gaan dragen. Dit nog nauwere
samengaan ia .en gevolg van
het nieuwe onderwijsbeleid dat
de éénwording van kleuter- en
lagere scholen voorstaat Dit
zou de overgang voor kinderen
moeten vergemakkelijken.
Zoal» een goed paar past, zal
men het huwelijk op een zeer
feestelijke manier vieren. Moe
ders zijn uren in de wegr ge
weest om een echte bnüds-
taart te bakken die de heet De
dergelijke instelling, nL het
Blauw- of Pesthuis. De oudste
vermelding omtrent deze In
stantie voert ons terug naar
bet jaar 1527, toen er van
stadswege een vrouw werd
aangesteld, die In een huis in
de BÏatersiraat de lijders aan
deze gevreesde ziekte sou
gaan Verplegen. In 1571 ver
huisde de Instantie naar het
Spinhuispad. AI* er geen epi
demie was, werd bet Blauw
huis als militair hospitaal ge
bruikt.
Na het Jaar MM kwamen er
geen pestepidemieën meer
voor In ons land. Het Blauw
huis aan bei Spinhulspad
werd In IMS afgebroken. Aan
dé Laags Ks«uwstï»u kwam
een nieow Blauwhuis, waar
nu de Stedelijke Muziekschool
in gevestigd is.
HENRIETTE
VAN ALDERWERELT
Woudhoek en mejuffrouw
Flodder zullen aansnijden.
Daarna kunne» allé kleuters
genieten van leuke tekenfilms.
's-Middags trekt de hele
school door de wijk. Ter op
luistering zullen allerlei in
strumenten worden bespeeld
en zal het „Woudhoeklied ten
gehore worden gebracht
Het feest eindigt met hossen
op carnavalsmuziek. ADe
ouders en andere belangstel
lenden zijn van harte weikont
Het ochtendprogramma begint
om 9.45 uur. De optocht start
om half twee.
Dag Nacht iflfeekend 0c* vrachtauto's
fe F
f*
