s
Jo van der Veer:
Sfeer van Waalhaven
terug op Zestienhaven
m
m
extra
wmm.
1003
HET VRIJE VOLK, DONDERDAG 17 SEPTEMBER 1981Pa<M.
Van onze verslaggever BAS DE JONG
ROTTERDAM Op 1 oktober van dit jaar be-
j staat het Vliegveld Zestienhoven 25 jaar. Het ver-
jaardagsfeest wordt gevierd in alle bescheiden
heid. Er is geen groot bedrag voor de festiviteiten.
Een zilveren feest van de jarige luchthaven kan
natuurlijk niet helemaal zonder vliegtuigen, ook
al zouden de fervente tegenstanders en actievoer
ders van en rondom Zestienhoven dat waarschijn
lijk het liefste willen.
Vandaar dat er wat I voor kleine vliegtuigen
bescheiden activiteiten zijn gepland. Straalge-
weld zal er niet zoveel
te horen zijn.
De leiding van de
luchthaven, die al jaren
moet vechten tegen of
ficiële en onofficiële on
welwillendheid, onbe
grip en ongeïnteres
seerdheid, heeft geleerd
zich bescheiden te ge
dragen. Een 'geluids
arm' feest moet het
25-jarig bestaan wor-
Dë grote twee van de luchthaven: mr. T. G. Zijderveld (links) directeur met
naast zich havenmeester Zuidema.
(Van een onzer verslaggevers)
Ij! ROTTERDAM "Ik proef op Zestienhoven
Soms nog dezelfde sfeer als vroeger op Waalha
ften, toen ik daar In de fabriek van Koolhoven
werkte. Een beetje kleinschalig, maar zeker niet
Êuttelig. Vooral gemoedelijk".
Leger
den. Met toch wel leuke
dingen, ook op sportge
bied, met de inschake
ling van een deel van
de burgerij en de buurt
bewoners.
Bezuiden Delft
Slechte sfeer
Het beeld van vandaag-
Een City Hopper, klaar]
voor vertrek.
-
Wmm
(Vtm der Veer: Zestien hovenaar in hart en nieren.
Bescheiden
Nieuw begin
Hausse
Woningnood
Een nieuw begin. Burgemeester Thomassen zou de nieuwe landingsbaan
invliegen, maar er was mist dus hij deed het per auto...
Dubieus
Protesten voor en tegen Zestienhoven tijdens raadsvergaderingen anno 197Jh
Pronkstuk
111
n
scheppen. Later is zijn bedrijf,
met de produktie van zijn
vliegtuigen voor leger en ma
rine enorm uitgebreid. Ze zei
den dat-ie Duitsgezind was,
maar daar heb ik nooit iets
van gemerkt. Hij is zo'n beetje
als een vergeten man gestor
ven. Echt jammer, want hij
was een hele grote, als vlieg
tuigbouwer en ook als mens.
De man, die dat zegt kan het
iiieten. Het is de heer J. A. J.
M.' van der Veer ("dos" voor
zijn vrienden),'die vandaag de
dag, op zijn 67ste jaar, nog ac
tief met de vliegerij bezig is.
ifDe vitaliteit en de levens
vreugde stralen van Van der
Vèer af, als hij vertelt óver
vroeger, bij Frits Koolhoven,
-waar hij in 1932, op zijn acht
tiende jaar als onderhouds-
tpchnicus in dienst trad èn
<*ver nu. Op zijn leeftijd acht
hij zich nog gezond en deskun
dig genoeg om in part-time-
verband zijn diensten te verle
nen aan het, op Zestienhoven
gevestigde vliegtuigtechnische
onderhoudsbedrijf NEAS.
"Het was een klein ploegje
mensen, waar ik me in die
dertiger jaren bij aansloot",
zegt Van der Veer. Ik geloof
zo'n man óf veertig. Ik heb nog
meegewerkt aan vliegtuigen,
waar triplex in was verwerkt.
Koolhoven was een merk
waardige man, die een heel
goede sfeer in zijn bedrijf kon
"In de oorlog ben ik onder
gedoken. Ik kon bij Aviolanda
komen, maar daar maakten
zeDuitse oorlogsvliegtuigen
en dat lokte me niet zo erg
aan. Na de oorlog ben ik eerst
aan het zwerven gegaan. Bij
het leger geweest, helemaal
niet in mijn vak.
Maar het bloed kruipt nu
eenmaal waar het niet gaan
kan en toen ik even de kans
had, ben ik weer bij het vlieg
bedrijf teruggekomen.
Schreiner, de Luchtvaart-
school, ik ben bezig geweest
op Ypenburg, ik ken Gilze-
Bijen en Eelde. Ja, de Sche
penstraat, daar hebben we een
tijd gewoond, maar er was ook
weieens zwerven bij. Als
luchtvaartman kan je nu een
maal niet te lang op één stoel
blijven kleven, ik zou dat ook
niet willen."
Van der Veer werkt niet al
leen op Zestienhoven, hij
woont er ook. Op een steen-
worp afstand, op de Vliegveld-
weg, vlakbij het voormalige
motel Skyway:
"Een verloederde zaak.
Doodzonde, wat er van dat
motel is geworden. Ik heb nog
de tijd meegemaakt, dat er
vliegtuigbemanningen logeer
den".
Van der Veer is beslist niet
iemand, die, een traan wegpin
kend, stilstaat bij het verle-
den. Hij ls er nog helemaal
bij. Een onverwoestbare lucht-
vaartman, die graag het feest
van Zestienhoven straks zal
meemaken.
Zijn respect voor de men
sen, die Zestienhoven tegen de
politieke wind in, draaiende
houden, is groot.
"Ze doen het toch maar"
zegt hij vol waardering. "En
ze mogen straks best eens
even feestvieren. Zestienhoven
moet voorlopig maar blijven".
Wmm
Toen in de prille morgen van
de 10e mei 1940 het Vliegveld
Waalhaven in een goed uur
tijd met de grond gelijk werd
gemaakt, zal niemand van de
genen, die de verwoesting van
het gezellige, huiselijke vlieg
veld zagen of de explosies tot
ver in Botterdam-West hoor
den, zich hebben gerealiseerd,
dat Rotterdam een vliegveld
loos tijdperk van meer dan
zestien jaar zou ingaan. Rot
terdam zonder vliegveld, het
was eigenlijk ondenkbaar.
Toen de wederopbouw van
de stad direct na 1945 met de
grootste voortvarendheid werd
aangepakt lag het voor de
hand, dat, in het kader van die
wederopbouw ook ruimte zou
worden gevonden voor een
nieuw en aan de eisen van de
moderne tijd aangepaste
luchthaven, zij het dan op be
scheiden schaal.
Niemand twijfelde eigenlijk
aan die noodzaak van een
vliegveld. De eerste gedachten
van het gemeentebestuur van
Rotterdam om op de rechter-
Maasoever, in het polderge
bied van het uiterste noorden,
een vliegveld te stichten date
ren al van 1934. Daarvoor, had
de gemeenteraad in 1930
al het besluit genomen om een
vliegveld "ergens bezuiden
Delft" te stichten en er zou een
NV komen die de exploitatie
van dat vliegveld zou gaan
voorbereiden.
De NV kwam er nooit en ook
niet het vliegveld bij Delft
Maar aan de gedachte, om
op Zestienhoven een vliegveld
te stichten werd vorm gege
ven, zelfs met een begroting.
De eerste begroting we
spreken bu over de laatste ja
ren van vóór de oorlog
kwam uit op 5 miljoen gulden.,
De onderhandelingen met de
regering om tot dat vliegveld
daar ten noorden van de stad
te komen, hebben zich altijd
afgespeeld in een sfeer van
weinig onderling vertrouwen.
De opeenvolgende regerin
gen uit die tijd van vóór de
oorlogen ook die van na de
oorlog neigden toch zeer
sterk naar die ene nationale
luchthaven. Dossiers vol zijn
er geproduceerd over een gro
ter Schiphol, een nieuw Bur
gerveen, Schieveeri. Als je de
krantenknipsels uit die tijd be
studeert, krijg je de indruk,
dat iedere plannenmaker, of
zijn idee nu haalbaar was of
niet, een willig oor vond bij de
heren in Den Haag.
Touwtrekken en uitzichtloze
ruzies tussen Coolsingel en
Den Haag, zo komt het, na al
die jaren over. Totdat de rege
ring Rotterdam in mei 1938
liet vallen en de gemeenteraad
van Rotterdam op 13 oktober
van dat jaar in een bewogen
zitting zijn diepe teleurstelling
over de gang van zaken uit
sprak.
Dat Waalhaven hoe goed het
als vliegveld ook fungeerde, al
lang, wat betreft ligging, niet
meer de ideale lokatie was,
stond voor het toenmalige ge
meentebestuur al lang vast.
De Duitsers losten het pro
bleem-Waalhaven op hun
eigen manier op. Maar al heb
ben ze de hangars en stations
gebouwen en de fabriek van
Koolhoven in de as gelegd
de dadendrang, het idealisme
en de ondernemingsgeest van
dat deel van Rotterdamdat
vond dat er koste wat het kost
een nieuw vliegveld moest ko
men, hebben ze nooit van de
aardbodem kunnen wegvagen.
41 I
tijd fervent voorvechter ge
weest van een eigen vliegveld
en nu nog steeds van het be
houd van Zestienhoven, had de
dag van zijn leven. De opening
van het kleine, cleane vlieg
veld, beantwoordde aan vele
gevoelens van stedelijke trots.
Een soort verlate wraak op de
Duitsers bovendien. „Weer een
Waalhaven". Zo zat het een
beetje in elkaar.
Het ging goed met het vlieg
veld. De opzet, bescheiden
maar toch efficient en vooral
gericht op het vracht- en ander
verkeer met Engeland, leek
degelijk. Leiding en persdneel
waren enthousiast.
De plannen voor het vlieg
veld Zestienhoven kregen, toen
Den Haag duidelijk had geko
zen voor een centrale nationale
luchthaven op Schiphol steeds
vastere vorm. Een bescheiden
vliegveld moest het worden,
sterk gericht op het zaken- en
vrachts erkeer. En ook voor de
Rijks Luchtvaart School en de
Nationale Luchtvaartschoql
zou een plaats op het nieuw te
stichten veld worden inge
ruimd.
Aan de opening van Zestien-
hoven op 1 oktober 1956 offi
cieus was op 17 september al
het eerste vrachtvliegtuig ge
land was ook nog het door
sommigen nauwelijks serieus
genomen intermezzo van de
Heliport vooraf gegaan. Een
typisch staaltje van Rotter
damse doordouwerij, dat zake
lijk waarschijnlijk niet zoveel
bijzonders heeft opgeleverd,-
maar dat, door zijn spectacu
laire brutaliteit een heliha
ven midden in de stad de
aandacht heeft getrokken ver
buiten de stads- en landsgren
zen.
Op 1 oktober 1956 was het
dus zo ver. Glunderende Rot
terdammers, vooral uit de
kringen van het bedrijfsleven.
De Kamer van Koophandel, al-
De mensen van Zestienho
ven waren en zijn nog steeds
sterk betrokken bij „hun"
vliegveld. Van hoog tot laag.
Het ging fijn met de vlieg-
scholen en de sportvliegerij
kwam van de grond. Het duur
de ook niet zolang of de eerste
lijndiensten van de KLM en
zijn dochter de NLM werden
vanaf Zestienhoven ingesteld.
Het straaltijdperk begon. En
de hausse in chartervluchten.
Het was de tijd van de wel
vaart. De tijd van de lucht
bruggen met honderden sup
porters, die Ajax en Feyenoord
vergezelden op hun Europa-
cupavonturen.
Waar het precies mis is ge
gaan met het gebeuren op en
rondom Zestienhoven is uit de
archieven en de kranten van
die tijd niet zo goed na te gaan.
Maar ineens was de ruzie er
volop. Het comité „anti-Bulder-
baan" werd actief. Er kwamen
toenemende wensen van de
kant van de Partij van de Ar
beid in Rotterdam om op het
terrein van de luchthaven wo
ningen neer te zetten. Er kon
den er duizenden staan.
In de jaren zeventig schijnen
tegenstellingen hun hoogte
punt te bereiken. Door de
steeds schrijnender wordende
woningnood en de zich opho-
1
pende problemen rondom de
stadsvernieuwing en de mi-
granten-toevloed is het alles
zins billijk en redelijk, dat een
gemeentebestuur naar oplos
singen zoekt, die èn tegemoet
komen aan de behoefte aan een
grotere woningproduktie en de
vestiging van Zestienhoven el
ders kunnen garanderen.
De twee kampen lijken zich
te organiseren in fervente
vóór-en tegenstanders van Zes
tienhoven. Soms rijst de zaak
de pan uit. Er wordt moeilijk
gedaan over de aanschaf van
een sneeuwruimer. Er wordt
ook voor andere zaken, die no
dig op het vliegveld moeten
gebeuren, niet of nauwelijks
naar de deskundigen, die de
luchthaven leiden, geluisterd.
Het moet soms voor de men
sen van Zestienhoven al die ja
ren zeer frustrerend en nauwe
lijks motiverend geweest zijn
om in zo'n sfeer, het werk naar
behoren te doen. Toch lukte
dat altijd weer wonderwel.
Zestienhoven was ook de
aanleiding voor het aftreden
van een wethouder. De liberale
wethouder mr. H. C. G. L. Po
lak gaf er de brui aan, toen in
mei 1974 de meerderheid van
de gemeenteraad niet het volle
bedrag van 5,3 miljoen gulden
wilde geven voor de door Po
lak en de' luchthaven-directie
nodig geoordeelde reparatie
van de startbaan.
Een onbegrijpelijke houding
van de toenmalige raad. Te
meer omdat tot ieders verras
sing de raad veertien dagen la
ter wèl het bedrag heeft gevo
teerd. "Was ik het lastige
splintertje, dat uit het college
moest verdwijnen", vroeg Po
lak zich in zijn afscheids
speech vertwijfeld af.
Het gekrakeel rondom Zes
tienhoven ging, zolang de ze
ventiger jaren hebben geduurd
voort. "Het vliegveld heeft toe
komst", zegt de luchthaven-di
rectie, maar het wordt van ho- j
gerhand tegengewerkt.
De regering in Den Haag
ziet geen alternatief op de kor
te termijn en met name Neeüe
Smit-Kroes, de nu afgetreden
staatssecretaris van Verkeer
en Waterstaat blijkt een sup
porter van de luchthaven.
Het gezellige vliegveld, waar
tegen deverdrukking in toch
een aardig lijnennet van NLM-
City Hopper is opgebouwd,
blijft populair bij reizigers, die
"gemoedelijk willen vliegen".
De alternatieven voor een
vliegveld in de buurt van Rot
terdam lijken verder weg dan
ooit tevoren. Komt het daar
door, dat er, zo omstreeks de
jaarwisseling van 1979-1S80
een wat welwillender geluld
ten opzichte van Zestienhoven
is te beluisteren?
De toon in de officiële ge
meentelijke stukken en ook in
de brieven naar mevrouw
Smit-Kroes is wat minder bij-
terig en bot geworden. In het
programma van de meerder
heidspartij van sociaal-demo
craten wordt, ten aanzien van
Zestienhoven, een genuanceer
de toon aangeslagen.
Ook onder het personeel van
Zestienhoven is wat meer hoop
en optimisme over de toe-,
komst van het vliegveld. Die is, I
ook hün toeko mst, er werken
honderden mensen, ook in dc
kleine aanpalende bedrijven.
Een paar maanden geleden j
voegde NLM-City Hopper,een
nieuw pronkstuk toe aan zijn
zoetjesaan fiks gegroeide
luchtvloot van Friendships en.'
Fellowships. Het was de;
Friendship "Zestienhoven", die;: j
onder enorme belangstelling
van het bedrijfsleven, door de
toenmalige burgemeester An-. I
,dré van der Louw officieel ten I
doop werd gehouden.
De daad van Van der Louw
was natuurlijk meer dan een
symbolische. Die daad en ook
de toespraak, die hij hield,
doorbrak iets van die kille pa'";;
stelling, die de partijen van;
vóór en tegenstanders al jaren
hadden betrokken.
