Mannen en vrouwen
-mmr
Ellen Fisher danst
Werklozen theater
J
vandaag en morgen
film
op komst
766:1
3e
4.00
s mei s
rt
'landj
...over de verloede
ring in de politiek,
de voedingsbodem
voor fascisme, de
grijze massa, inge
blikt woordgebruik
en zijn calvinisti
sche instelling...
Foto's:
Niels van der Hoeven
Half acht 's avonds. Het duurt even voordat de
telefoon wordt opgenomen. Dan: „Met Schelling,
eheen ogenblik, even de stofzuiger afzetten,
mag dat?"
Dat mag.
Wegstervend gezoem, gestommel aan de andere
kant van de lijn.
De voorzitter van de Voedingsbond FNV, het
55-jarige „enfant terrible" van de Nederlandse
vakbeweging na Arie Groenevelt iinks te hebben
ingehaald („Ik kon niet anders, omdat Arie al be
zig was mij rechts te passeren", heeft hij eens
gezegd), maakt na een drukke werkdag waarop ik
hem tevergeefs telefonisch heb achtervolgd zijn
huisje in Nieuwegein aan kant.
(En terwijl ik wacht, doemt dat onuitwisbare
beeld haarscherp op: Vorig jaar zomer. Een zicht
baar verliefde Cees Schelling in korte broek een
man is zo jong als hij zich voelt fietsend over
de Heemraadssingel in Rotterdam. Voor bij hem
op de stang, een lachende, zwartharige jonge
vrouw).
Mï
ipfW
M
r
>e
ROTTERDAM EN OMGEVING
Scène uit 'Door het
bos...' met Ellis van den
Brink en Roel Visser.
(Foto: Pan Sok).
het VRtJE VOLK
extra
7
MAANDAG t NOVEMBER 1962
•socitf
sore®
stand
i moei
ideda
t NVJ
is ge-^
SVOOf.
ÏS-
van
iet aai
naar
ndooj
mdei
m lam
Des
van'?
de
srsteii
'rzljn
■en m«
derwii
'II
eer
sver,
ape-
gheid
neer
door
vands
ran
Iheid i
'De massa word t murw
peetie
rimgen
O be-
e
bet
e jaar
al 32.
I
hong's
15 uur
ste
ur
nbe-
ks
!S(16i,
etpart
3), Vu-
ur
EN
dwa-
za. 2
1.45
turen
2 uur
71
5. 1.3ft
1
Grote
se
il Tro-J
15844)
r Triad
speelt
akza.
al GIch
luk"
I766: i
•meli
ië, zo.:
2044:1
e, mei
i
i;Zaaij
ge-
i
za.
burg,
r Jazz-
The
14958
s
za.
20.15!
raat
an-
21.30
dstali-
n, tel.
i-
,00
<r
sberg-
spe-
3t: rat
lm-
gemaakt»
is terrorisme
f
''Sss//',
i/
I766:
sloniz
irt
5
b
0500:
n.m«l
Mei-
a.
ater
3:
ter 4
uur,-
„Daar ben ik weer".
Ik leg uit waarom ik bel.
Schelling: „Maar ik ben ook
heus wel een positief mens,
hoor."
Vind ik ook. Ruwe bolster,
blanke pit. Daarom juist.
Hij lacht: „Mag ik Joost zeg
gen?"
Dat mag.
„Zeg dan alsjeblieft ook
Cees".
Hij vindt een gaatje van
«twee uur. „Kom maar naar ons
'gebouw in Utrecht. Zorg ik dat
%ik met een kop koffie klaar
-zit."
Hij zit niet met een kop kof-
fefle klaar. „Cees is nog niet in
Shuis", krijg ik van de receptio-
snist te horen. „U kunt in de
^kantine een kop thee of zo ge-
5 bruiken".
t Op het tafeltje liggen twee
^nummers van Privé. Een van
gde omslagverhalen behandelt
„het „Huwelijk van het jaar".
4dat van Hans Wiegel en zijn
(voormalige) schoonzusje Ma-
rianne.
Schelling wappert binnen.
«Kijkt gefronst naar de lektuur
-op tafel, dan met een schuin
«.oog naar mij.
1 Ik zeg niks.
Hij neemt me mee naar de
„Kom net uit Leiden. Le-
gehouden voor de Maat-
„schappij voor Handel en Nij
verheid. Wat een club is dat,
De lift stopt. Vierde verdie-
Ping. Bij het naar buiten gaan
1 wordt Schelling bijna onder de
i voet gelopen door vier niet
gmlsse jonge dames die de lift
-in willen. ,JDe schoonheden
^Y'iegen je hier zo te zien onge-
IJTaagd in de armen Cees", zeg
„ik, mijn bewondering voor de
"Porsoneelskeuze van de Voe
dingsbond niet onder stoelen of
«anken stekend.
Cees doet schalks. De
schoonheden kirren vanachter
sde zich langzaam sluitende
deuren.
Zittend achter zijn bureau
kijkt de vakbondsleider op een
ïdoor maanlicht beschenen
rotskusttafereel. Een rotskust
tafereel met het staande sil-
3houet van een volslank vrou
welijk naakt.
-En op een kleurenportret
van een zwartharige jonge
v'rouw. De lachende vrouw
voor op de tietsstang?
„De verloedering".
...Achteroverleunend op de
'«ank van het zitje in zijn ka-
y*. zuigend aan een sigaret.
*- „De verloedering in de sa
menleving. Dat men niet meer
durft te zeggen waar het op
staat. Je ziet dat vooral in de
politiek. Men zegt dit, maar
denkt of doet dat. Dan denk ik:
wat een verloedering. Zeg dan
eerlijk dat je ergens tegen bent
of dat iets niet kan.
Ik zeg al twee-en-een-half
jaar lang dat volledige werk
gelegenheid tot het verleden
behoort. Omdat we gewoon
niet iedereen meer aan werk
kunnen helpen. Dat is een har
de boodschap, die me dan ook
niet in dank is afgenomen, ook
niet in de vakbeweging. Maar
het is wel eerlijk, want het is
niet anders.
Werkgelegenheid, het is het
meest misbruikte woord van
de laatste jaren. De mensen
hebben jarenlang moeten inle
veren voor meer werk en in
tussen is de werkloosheid al
leen maar verder toegenomen.
Dat betekent dat de aan
dacht verlegd moet worden
van werk voor iedereen naar
gelijke rechten en mogelijkhe
den voor iedereen. Dat we toe
moeten naar een basisinkomen
voor iedereen, want bij minder
werk krijgen zij die de machi
nes bezitten steeds meer
macht en verpauperen de an
deren. D&t moeten we voorko
men, anders krijgen we Zuid-
amerikaanse toestanden.
En nu, na de werkgelegen
heid, nu is het financieringste
kort de heilige koe geworden.
Dat loopt op en daarom, zo
willen mensen als Van der
Stee en Van Veen de massa
doen geloven, zult u mee moe
ten betalen, dan komt alles
vanzelf weer goed. Maar het is
gelogen en ze weten dat ze lie
gen.
Want door de mensen koop
kracht af te nemen en daar
zijn Van der Stee en Van Veen
de grote pleitbezorgers van
kunnen se minder besteden,
neemt de werkloosheid toe,
waardoor de collectieve lasten
méér uitkeringen oplo
pen, de aardgasbaten lopen te
rug en er komt minder belas
ting binnen. En dat zijn pre
cies de drie hoofdelementen
die het oplopende financie
ringstekort veroorzaken. En
omdat ik er niet vanuit ga dat
Van der Stee en Van Veen fi-
nancieel-economische zakken
zijn, belazeren ze de kluit.
Die verloedering, de mensen
dingen beloven en weten dat je
ze niet waar kunt maken, dat-
het is, neem ik aan. niemands
bedoeling, maar daardoor
werk je wel onverschilligheid
in de hand, apathie, fatalisme,
iedereen voor zich en de rest
kan barsten.
En daarmee kan dan weer
een voedingsbodem worden ge-
s
>fff \'<r
/-s*
'V' ""msI.
*0» 'f. ""'-X/^^&Mff<hvtff.vsfvff-irtW-vv v"S#C%W. <v
ff.-. ff ^5'» «VfevvA-'
ff ff.
legd voor uitingen van fascis
me. Kijk naar wat bij de laat
ste verkiezingen is gebeurd, in
Rotterdam, waar in sommige
oude wijken maar liefst acht
percent van de stemmen op de
Centrumpartij is uitgebracht.
Dat zit me ontzettend dwars,
dat ook wij als vakbeweging er
niet in slagen bezig te zijn
voor de laagste groepen, er
niet in slagen die groepen te
bereiken. Het gaat om tiendui
zenden, maar we vinden er
geen gehoor, komen er niet
binnen.
Het overgrote deel is geen
lid en ik denk dat dat aan ons
zelf ligt, omdat wij ook wij
in de Voedingsbond dermate
verstrikt zitten in het web, der
mate geïncorporeerd zijn in de
politieke bureaucratie, dat we
niet meer toekomen aan het
geen waarvoor we zijn opge
richt. Tot de mensen die we
eigenlijk als eersten zouden
moeten helpen weten we niet
door te dringen.
Ik vind daarom, dat we ons
als vakbeweging in de toe
komst maar es wat minder ge
legen moeten laten liggen aan
het overleg in de SER en de
Stichting van de Arbeid en ons
meer moeten richten op die
grijze massa, waarvan we de
mening niet kennen. Bij die
mensen moet onze eerste zorg
liggen. Laten we hen erbij be
trekken. Wat houdt hen bezig?
Als we daar eerder aandacht
aan hadden besteed, hadden ze
misschien niet op de Centrum
partij gestemd.
We hebben het als vakbewe
ging wat deze mensen aangaat
laten afweten. We hebben ons
laten leiden door wat kwam
bovendrijven, het kader, de
trouwe leden. Dat is op zich
geen slechte zaak. Maar als
die hebben gesproken, zeggen
we: de Nederlandse arbeider
heeft gesproken. Wat gespro
ken! Wat weten wij van wat al
die tienduizenden bezighoudt?
En als we niet uitkijken wordt
die groep steeds groter en grij
zer."
Een ondeugende blondine
komt binnen. Gaat uitdagend
achter Cees z"n bureau zitten.
Cees, toch niet helemaal op z'n
gemak: „Wat zit je me daar
nou aan te grijnzen!" „Ik lach
je toe," zegt de blondine met
fonkelende ogen. „Ik wil dat je
ook lacht, dat je ook eens la
chend op een foto in de krant
komt."
Hij lacht, de fotograaf doet
z'n plicht. En wat voor een foto
staat er nu in de krant?
Goed, de verloedering dus.
In de politiek vooral. Ik vertel
Cees over wijlen prof. dr.
Speijer, tijdens zijn leven
hoogleraar in de sociale psy
chiatrie en schrijver van het
beroemde boekwerk "Het zclf-
m oord vraagstuk", die zich
eens tegenover mij liet ontval
len: „Al zou het gehele Neder
landse volk zijn weggevaagd,
in Den Haag zouden de politici
gewoon doorgaan".
„Da's natuurlijk wel heel
kras," vindt Schelling, „maar
en daar maak ik geen ge
heim van mijn vertrouwen
in de politiek heeft de afgelo
pen vijf jaar een enorme op
donder gekregen. De politiek Is
nauwelijks meer te beïnvloe
den. Misschien nog door de
werkgevers, aan de borreltafel
en ik weet ook wel dat Kok wel
es met Den Uyl praat, maar Ik
betwijfel of er dan echt funda
menteel over de politieke reali
teit van gedachten wordt ge
wisseld.
Wat heeft de politiek nu In
feite gedaan met die half mil
joen mensen die er op 21 no
vember van het vorig jaar hun
vrije zaterdag voor over had
den om In Amsterdam tegen
de kernwapens te demonstre
ren? Nota bene de grootste de
monstratie ooit in ons land ge
houden. Daar hoor je niemand
meer over.
Ook de vakbeweging laat
voortdurend van zich horen.
Wij schrijven brieven naar de
Tweede Kamer, maar ik heb
niet het gevoel dat de laatste
drie jaar iets uit die brieven
bij de dames en heren is blij
ven hangen. En toch noemen
ze zich volksvertegenwoordi
gers.
Ik weet op dit moment ook
geen minder slecht systeem
dan de parlementaire demo
cratie, het is nog niet zo erg
dat ik zeg: ik stem niet meer,
maar als ik. die elke dag in het
vakbondswerk zit, al dat ge
voel tegenover het politieke ge
beuren heb, hoe moeten ande
ren, die mijn informatie en
mijn levensstandaard niet heb
ben, er dan wel over denken?
De politiek heeft al zo vaak
haar eigen toezeggingen ge
schonden, dat het logisch is
dat de mensen er niet meer in
geloven. Ais ik politici hoor,
moet ik vaak denken aan de
een of andere miserabele ma
nager van een sportclub die z'n
verhaal afsteekt en waarvan
iedereen weet: dat Hegt-ie. En
ook al zou hij de waarheid
spreken, hij wordt niet meer
geloofd.
Ik denk dat de politiek ont
zettend verzelfstandigd is.
Neem nou Ameiisweerd. Men
sen lopen naar de rechter voor
een kort geding, maar vóór de
uitspraak er is is al gebeurd
wat gebeurt. De politiek zet de
eigen rechterlijke macht aan
de kant. Als de politiek d&t al
durft, wat durft ze dan niet te
genover ons, de massa?
De massa wordt murw ge
maakt. Wiegel is daarmee be
gonnen, Van Agt, een volstrekt
onbetrouwbaar politicus, heeft
het overgenomen. De mensen
krijgen geen kans meer zich te
verdedigen, dingen worden on
der dwang doorgedrukt en dan
zeggen ze: „Het volk reageert
niet, het volk is het er dus mee
eens." Dat is puur terrorisme.
Ik kom uit een landarbei
dersgezin van tien kinderen, ik
ben opgegroeid in de crisistijd,
heb gezien wat mensen als ons
werd aangedaan. Dat blijft
hangen. En ik zie het weer ge
beuren. Mensen die bij me ko
men en zeggen: „Cees. ik kan
niet nóg meer inleveren, ik kan
niet méér missen, vertel jij het
maar, zeg jij maar waarop ik
moet bezuinigen."
Kijk, daar begint het mee.
De mensen financieel een kop
je kleiner maken en het eindigt
er mee dat ze niets meer te
vertellen hebben. Ik ken nogal
wat WAO'ers, die mensen heb
ben geen verweer meer, kun
nen de straat niet meer op,
hebben alleen nog de vakbond,
waarbij ze terecht kunnen. Het
is niet alleen mijn plicht, het is
gewoon een kwestie van zinde
lijkheid dat ik voor die mensen
m'n bek opentrek.
Dat geeft vaak stront, omdat
ik recht voor z'n raap zeg wat
ik vind. Maar ik vertik het om
aan dat ingeblikte woordge
bruik mee te doen, dat taaltje
dat in de politiek, maar ook in
de vakbeweging de zaken ver
hult, want de verloedering is al
groot genoeg. Ik kom voor m'n
mensen op en met het alge
meen belang van lieden als
Van Agt en Van der Stee heb ik
niets te maken, zolang dat al
gemeen belang van hun in
strijd is met het belang van
mijn mensen.
Ik heb door m'n opvoeding
nog een beetje die calvinisti
sche instelling, die plichtsbe
trachting, dat getuigen. Het
klinkt misschien arrogant,
maar ik vind dat ik een beetje
de functie heb om de dingen
bij de naam te noemen, terwijl
je weet dat zowel links als
rechts over je heen valt.
Maar als ik geen emoties
meer mag hebben, wil ik dit
werk niet meer doen. Wil ik
niet meer leven. Ik zou kapot
gaan. Ik heb bewondering voor
mensen die daar geen last van
hebben. Ja, zo clean als Wim
Kok het doet, daar heb ik be
wondering voor. ik zou willen
dat ik dat ook kon, maar zo
ben ik nu eenmaal niet, zo kan
ik het niet.
Vanuit een staatkundig gere
formeerd gezin heb Ik via de
AR-jongelingsvereniging na de
oorlog gekozen voor het socia
lisme. Dat was niet niks. Ik
ben niet in een sociaal-demo
cratische wieg geboren, ik heb
dan ook niet wat veel anderen
hebben: we moeten hem of
haar in bescherming nemen
want hij of zij komt uit hetzelf
de nest.
Ik heb vanuit een heel ande
re achtergrond voor het socia
lisme gekozen. Daarom ben ik
waarschijnlijk kritischer en
ligt het voor de hand dat ik
eerder teleurgesteld ben in de
politiek van links, als ze hel
erbij laten zitten, als er niet
uitkomt wat lk van linkse poli
tiek verwacht.
Maar ik ben al eens teleur
gesteld weggelopen, wil dat
niet nog eens. Daarom zal ik
er voor blijven knokken een
huis te bouwen waarin ik ook
kan teven."
T
Spijkenisse
De Stoep, tel. 01830 - 24766:
ma. 20.15 uur Filmhuis.
Hofpleintheater, tel. 662044:
ma. 19.30 uur, Chr. Huygens-
school, film.
Irf -o-
Alhambra 1, tel. 330293.
Ademloos (16), 2, 7, 9 30 uur.
Alhambra 2, tel. 330293: Les
uns et les autres (a.i.) 2 en 8
uur.
Calypso 1, tel. 131855: Young
doctors in love (a.l2, 7, 9.30
uur.
Calypso 2, tel. 131855: Polter
geist (16), 1.45, 6.45, 9.15 uur.
Calypso 3, tel. 131855: Cheech
and Chong s nice dreams (16).
2, 7, 9.30 uur.
Centraal, tel. 138210. Playgirl
(18). 12.30. 2.15,4, 5.45, 7.30,
9.15 uur.
Cineac AD (Beurs), tel.
138082: Piranha 2 Flying killers
(16). 2, 7, 9.30 uur.
Cineac NRC (Bijenkort), tel.
121139: Goldfinger (12), 2,
6.45, 9.30 uur.
Cinerama 1, tel. 115300: The
road warrior (16), 2, 7, 9.30
uur.
Cinerama 2, tel. 115300: Ren
voor je leven (aj.), 2, 7, 9.30
uur.
Cinerama 3, tel. 115300: Stri
pes (a.l.) 2.15, 6.45, 9.15 uur.
Cinerama 4, tel 115300: Briga
de speciale opdrachten (16),
2.15, 7.15.9.15 uur.
Cinerama 5, lel. 115300- Tiro-
ler blondjes op het lietdespad
(16). 2.15, 6.45, 9.15 uur.
Corso, tel. 121110: Grease It,
(a.l.) 2, 6.45, 9.30 uur, beh. ma.
Kriterion, tel. 128615: Pink
Floyd - The Wall (12). 7. 9.30
uur, ma 8 uur.
Lumiere 1, tel. 117755" Porky's
pikante pretpark (16). 2, 7,
9.30 uur.
Lumiere 2, tel. 117755: The
Rolling Stones (a.l.) 2, 7. 9.30
uur.
Lumiere 3, tel. 117755. Monty
Python live at Hollywood (a.l.)
1.45, 6.45, 9.15 uur.
Lumiere 4, tel. 117755: De
smaak van water (16), 6.45,
9 15 uur.
Luxor, tel. 138326: Partners
(16). 2. 7, 9.30 uur.
Metro 1» tel. 844393: The jury
(16). 2. 7, 9.30 uur, beh. ma.
Metro 2, tel. 844393: Caddy-
shack (a I2, 7, 9.30 uur.
Rex, tel. 772793: Easy, de
bloedhete verleidster (18),
doorlopend van 10 tot 8 uur,
Thalia, tel. 111555: Van de
koele meren des doods (16), 2.
6.45, 9.30 uur.
't Venster 1, tel. 364998: Fitz-
carraldo (16), 7.30, 10 uur beh.
ma.
't Venster 2, tel. 364998: Film
liga. di. en wo 8 en 10.30 uur.
't Venster 3, tel. 364998: De
kleur van granaatappels (16),
7.30, 10 uur, beh. ma.
Spijkenisse
Euro, tel 01880 - 24144: Por
ky's pikante pretpark (16). Van
de koele meren des doods
(16); Young doctors in love
(a 1.30, 6.45, 9.15 uur. Les
uns et les autres (a.l.) 8 uur;
Vurig vlees (18), di. 1.30 uur.
KINDERVOORSTELLINGEN
Lumiere 4: Te vuur en te
zwaard (al), 1.45 uur.
ROTTERDAM
De Nieuwe Kome
die ondanks de
dreigende ophef
fing artistiek nog
op het vertrouwde
peil speelt van
woensdag tot zon
dag in het Piccolo
Theater de voor
stelling 'Geslacht",
een combinatie van
een stuk van Mi
chel Deutsch ('De
kampioen traint
voor de strijd') en
een stuk van Franz
Xaver KroetzfDoor
het bos...').
Centrale figuur bij
het in 1910 spelen
de stuk van
Deutsch is Maurice,
die bij zijn vrouw
Lilians niet meer
aan zijn trekken
komt en het bij
Jeanine zoekt, een
vrouw met een sla
gerij. Maar ook bij
haar komt Maurice
klem te zitten.
Van het paar dat
Kroetz gestalte gaf
werkt de man in
een fabriek en
heeft de vrouw een
winkel in dieren-
voer. Ze proberen
een relatie op te
bouwen, waarbij de
bezoekers gecon
fronteerd worden
met hun eisen en
meningsverschillen,
hun momenten van
geluk en ten
slotte - hun falen.
De Nieuwe Kome
die zag in de twee
stukken frapante
overeenkomsten.
Deutsch zowel als
Kroetz legt de me
chanismen bloot,
die gelijkwaardig
heid en harmonie
tussen man en
vrouw zo moeilijk
maken.
'Geslacht' brengt,
in een decor van
Benno de Vnes,
Kristine de Both,
Ellis van den Brink,
Adriaan
Adriaansen en Roet
Visser op het to
neel. Heieen van
Meurs heett de re
gie.
De voorstellingen
beginnen steeds
om 20.30 uur.
ROTTERDAM
De Lantaren is vijf
dagen voor Ellen
Fisher, een Ameri
kaanse solodanse
res die met een
voudige middelen
spannende bewe-
gmgsverhaien in el
kaar zet. Een com
binatie van ballet,
gymnastiek. Tai-chi
en Kandyan dans,
die ze leerde in Sri
Lanka, bepaalt
haar stijl.
Dinsdag-, woens
dag- en donder
dagavond (steeds
20.30 uur te begin
nen) brengt ze een
herhaling van Figu
rines, de erotische
fantasieën van een
jong meisje.
Vrijdag- en zater
dagavond heeft De
Living Set en Spec
tre Nymph op het
programma. In het
eerste werk draait
het om een eenza
me vrouw, die al
leen contact heeft
met een altijd aan
staand televisietoe
stel, in het tweede
zijn, met een spet
aan een touw tot
slot. veel Oosterse
ingrediënten weer
spiegeld.
Bezoekers die vrij
dag- of zaterdag
avond nablijven
kunnen Ellen Fisher
klokslag twaalf in
de foyer van de
Lantaren nog zien
in haar "Whip-
show".
ROTTERDAM
Het Werklozenthea-
ter toert dit seizoen
langs de Rotter
damse wijkcentra
met "Straat", een
produktle die ge
schikt is voor be
zoekers vanaf een
jaar of twaalf.
Woensdagavond
(19 uur aanvang) is
het stuk te zien In
de Castagnet in
Schtebroek.
"Straat" is het
werk van twaalf
jongelui, van wie de
meesten weinig of
geen toneelervaring
hebben. Ze schre
ven de tekst en de
muziek en komen
ook zelt op de
planken. Het stuk
is opgebouwd rond
Erik, die het thuts
niet meer ziet zit
ten, van school
gaat, naar de grote
stad vertrekt en
daar te maken
krijgt met huisves-
tmgs- en werkloos
heidsproblemen.
Hij is niet de enige
zonder werk. Velen
delen zijn proble
men...
