asü»
IPP& Vandaag mets Mee met afsluitploeg van het GEB Stukgoed
UIT/agenda
/ëfaij
e..
■•'■=.-' c<
m
m
V&e&U
1s
ItliÉliSÉK
WW®'-'
mm&Us&êrtix&xB
smm
Scholen raken in doodsnood door de terugloop van het aan
tal leerlingen. Het is een vruchtbare bodem voor een her
nieuwde schoolstrijd.
Van onze verslaggever
ONNO BUITER
ROTTERDAM De
schoolstrijd laait in Neder
land weer op. Het onder
wijs raakt in de knel door
bezuinigingen. Scholen ko
men in de gevarenzone of
mqeten zelfs sluiten door
de- terugloop van het aan
tal leerlingen.
Ge overlevingsstrijd is
een vruchtbare bodem
voor een hernieuwde strijd
tussen het bijzonder en het
4 openbaar onderwijs. De
wtijving tussen scholen
met-de-bijbel en openbare
.scholen neemt met de dag
toe. De eerste vonken
springen er al af.
J >pe vaak bevoorrechte positie
van het bijzonder onderwijs is
voorstanders van openbaar on-
derwijs een doom in het oog. De.
aankondiging dat de Gelijkstel-
Iingswet uit 1920 zal worden
doorgelicht kan een eerste stap
zijn op de weg naar meer échte
gelijkheid.
-De wet verplicht het rijk en de
gemeenten alle verzuilde scholen
net 'zoveel geld te geven als het
openbaar onderwijs krijgt. Het
voorbeeld van de gebroken ruit
bij een openbare school die ook
worjdt vergoed aan bijzondere
1 schc'en geeft de waanzin aan,
"maar is niet maatgevend. In de
regel gaat het om grotere bedra-
gén. De gemeente Rotterdam is
bijvoorbeeld verplicht om 69 ex-
- tra heerkrachten in het bijzonder
onderwijs te betalen, omdat zij
er öp openbare scholen zelf 23
heeft aangesteld,
n ./ir?
^Machtsstrijd
De onvrede over die gelijkstel-
-lingswet is maar het topje van
de-'bekende ijsberg. Het echte
verhaal gaat over de machts
strijd tussen openbaar en bijzon-
der .pnderwijs, over het ronselen
van leerlingen om scholen in
-stapd te houden. De christelijke
identiteit, ooit de reden voor het
>;i geyjgcht om de vrijheid van on-
'odeyjgijs, wordt zo nodig over-
tiboprd gezet. Het is voor scholen
met de bijbel geen bezwaar' om
rr- Islamitische Turkse en Ma-
-jtrokkaanse kinderen in te schrij-
-ven.jvMet cadeaus en reclame
campagnes worden ouders ge
paaid. Oudercommissies gaan op
.--.huisbezoek.
Tweederde van alle scholen in
7Xfecïefland is katholiek of protes-
3ants;christelijk van signatuur.
i „Volgens een onderzoek van Bu-
^reatiX^gendijk stelt echter nog
^Toiejt de helft van de Nederlan-
2\ders<prijs op een school met een
.^kerkelijke identiteit. Voor zeven
tig percent van de Nederlanders
komt de identiteit pas op de
achtste plaats. De ligging van de
school en de kwaliteit van het
onderwijs spelen een veel be
langrijker rol. Mensen in het
openbaar onderwijs vragen zich
-vertwijfeld af: „Wat heeft dit nog
tfe maken met vrijheid van on-
-derwijs?"
O»-.Voorzitter Lex van der Jagt
van de Vereniging Openbaar On-
-^Serwijs in Nederland: „Op alle
-gebieden is de ontzuiling in Ne
derland doorgezet, maar in het
-•onderwijs nauwelijks. Als er
nieuwe scholen worden ges' icht
eisen alle zuilen hun deel op. En
■-xe krijgen meestal hun zin. Het
bijzonder onderwijs is de krach
tigste lobby in Nederland. Het
wordt ln al zijn absurditeiten
doorgevoerd. En dat kost veel
meer geld dan er door de gelijk-
stellingswet wordt vergooid.
Identiteit
jU,'''Daarbij zie je dat het bijzonder
onderwijs praktisch openbaar is
„geworden. Ze geven zelf toe dat
,=et vap de oorspronkelijke identi
teit niet veel over is. Ik zeg dan:
wordt ook praktizerend open
baar. Maar als je het bespreek
baar wilt maken ontstaat een
mr
Voorzitter Lex van der Jagt van de Vereniging Openbaar On
derwijs: „Kies voor openbaar onderwijs. Daar is plaats voor
iedereen en de mogelijkheid van godsdienstles bestaat."
w$êêè
WMmm
ISIS
mmrn
Confessionele scholen gooien hun identiteit overboord in de strijd om de leerling. De islam is
welkom op scholen met de bijbe'.
emotionele discussie, waarbij ge
schermd wordt met "vrijheid
van onderwijs". Ik mis de princi
piële discussie. Wij ontkennen
het recht op vrijheid niet, maar
bijzondere scholen hebben dan
wel de plicht hun onderwijs in
houdelijk waar te maken. Nu ple
gen ze oneerlijke concurrentie
ten opzichte van het openbaar
onderwijs."
Als voorbeeld van „te dol auto
matisme" noemt Van der Jagt
de reorganisatie van de Pedago
gische Academies in Rotterdam.
„Er Is plaats voor twee, maar
Deetman gaat er vier neerzetten:
een openbare, een katholieke en
twee christelijke, een mét evol
utieleer en een zonder. Dat is de
meest ridicule oplossing. Zo
krijg je vier minimale schooltjes
en verspilling van overheidsgeld.
En wat doet Deetman in Em-
men? Daar voegt hij de openbare
Rijkspedagogische Academie sa
men met de neutraal bijzondere.
Hij gaat als een olifant door de
porseleinkast. Als voor zeventig
percent van de Nederlanders de
identiteit van een school pas op
de achtste plaats komt ligt dat
voor veel CDA-stemmers onge
twijfeld ook zo. Zo wordt de lob
by doorzichtig. Het is duidelijk
wie in Nederland de dienst uit
maken: de bestaande confessio
nele machtscentra. En het CDA
heeft in wisselende regeringen
zowel de WD als de PvdA de
mond gesnoerd."
„Dwaas verhaal"
Directeur Voskuyl van de
openbare Pedagogische Acade
mie in de Hofstedestraat in Rot
terdam accepteert de verzuilde
situatie als een feit, maar wil
wel kwijt dat hij de plannen „een
dwaas verhaal" vindt. „Het zou
idealer zijn als er slechts één
protestants-christeljke academie
wordt gesticht. Ik weet dat Deet
man dat ook wil, maar hij heeft
rekening te houden met de bloed
groepen in het CDA en het stukje
machtsverdeling tussen hen on
derling. De protestants-christe
lijke zuil ziet een academie in
Lelystad aan zijn neus voorbij
gaan, omdat de bevolkingstoena
me daar tegenvalt. Daarom clai
men ze er nu twee in Rotterdam.
Zo gaat dat kennelijk.
Die tweede academie zou dan
in Rotterdam-Zuid moeten ko
men. Zij zal leerlingen wegtrek
ken van de openbare en van de
protestants-christelijke in Dor
drecht, want veel leerlingen ko
men van de eilanden. „Misschien
ts Deetmans alternatief dat alle
academies op de noordelijke
Maasoever komen," aldus Vos
kuyl.
Voskuyl noemt het „merk
waardig" dat er op de openbare
academie niet één Turkse leer
ling zit. „Die gaan allemaal naar
de katholieke Dat adres gaat
van mond-tol «ncmd; ze melden
zich allemaal daar aan. Kenne
lijk is de identiteit zo vervaagd
dat het niet uitmaakt."
Automatisme
Het automatisme in de verde
ling van scholen gaat zo ver dat
bij de planning van nieuwbouw
wijken de oude bevolkingsstatis
tieken worden gehanteerd om te
bepalen welk aandeel elke zuil
krijgt.
.Aan de bewoners wordt niets
gevraagd, de scholen komen er
gewoon," aldus Van der Jagt.
„Het toppunt van onzin speelde
in Zoetermeer. Deetman schreef
ons dat hij „helaas geen kan3
zag" om daar een openbare Ma
vo, Havo en VWO te stichten. Zo
ver was de lobby al in gang ge
zet. Maar na fors verweer heb
ben we alsnog een toezegging ge
kregen. Stel je voor dat in een
groeistad als Zoetermeer geen
plaats zou zijn voor openbaar on
derwijs!"
Bron van veel ergernis bij het
openbaar onderwijs ls dc bevoor
rechte positie van katholieke en
protestants-christelijke scholen.
Financieel hebben ze het beter,
ank zij de Gelljkstellingswet en
de mogelijkheid om schoolgeld
te heffen. Ze werken efficiënter
en beschikken vaak over mooie
re leermiddelen.
De Blaise Pascalschool en de
scholengemeenschap Angelus
Merula ln Spljkenisse bijvoor
beeld hebben jarenlang geprofi
teerd van de Gelljkstellingswet.
In het begin van de jaren '70
opende de openbare scholenge
meenschap Albert Einstein, een
Rotterdamse school, een depen
dance ln Spljkenisse. Aangezien
Rotterdam meer geld uitgaf
voor z'n onderwijs dan Spljkenis
se, eiste de wet dat beide bijzon
dere scholen tonnen geld extra
kregen. Het is dan ook niet ver-
wonderlljk,dat zij mooie gebou
wen hebben neergezet
Reclame
Conrector Cees Leenheer van
de openbare „Ring van Putten"
ln Spljkenisse zegt zich „kapot te
ergeren" aan de praktijken van
Wethouder Hans Simons
de twee bijzondere concurrenten.
„Zij maken uitgebreid reclame
voor rchzelf en sturen vooroor
delen over onze openbare school
de wereid in. Zo zou ons begelei
dingssysteem slechter zijn. Ge
ruchten worden opgeklopt om te
bewijzen dat christelijk onder
wijs beter is. Ze vertellen dat zij
een brugperiode van drie jaar
hebben ingevoerd. Ik heb de stel
lige overtuiging dat het geen
echte brugperiode is. Wij maken
geen reclame voor onszelf over
zaken die we niet voor honderd
procent kunnen waarmaken," al
dus Leenheer.
Op het platteland, waai' het bij
zonder onderwijs van oudsher
sterk staat, is zelfs prake van
wrok. Een lid van de Vereniging
Openbaar Onderwijs in Zuid-Hol
land ('Zet m'n naam er maar
niet bij kan Ik last mee krij
gen.') zegt: „Sommige gemeen
ten met een dikke confessionele
inbreng spelen een dubbelrol. Bij
herverdeling van scholen in Nu-
mansdorp kreeg een bijzondere
school een kleuterschooltje toe
gewezen. Er hoefde niets te wor
den betaald voor het gebouw. La
ter werden de kleuters in het ka
der van de Integratie van kleu
ter- en basisonderwijs overge
bracht naar een ander gebouw.
De gemeente kocht het kleuter
schooltje voor een flinke som. Nu
verwacht de school ook nog dat
de gemeente de nieuwe school
verbouwt. Op die manier kan het
bijzonder onderwijs lekker spa
ren."
„Schandalig" vindt hij het dat
Deetman bezuinigt op het ver
voer van gehandicapte kinderen.
Maar nog schandaliger vindt hij
dat de reformatorische scholen
in Puttershoek en Oud-Beljcr-
land niet op het leerlingenver
voer hoeven te bezuinigen. De
leerlingen worden elke dag door
een busonderneming thuis opge
haald. „Dat zijn kosten voor de
gemeenschap, die blijkbaar niet
ter discussie staan. Bijkomend
voordeel voor die zwaar christe
lijke scholen is ook nog dat
ouders hun kinderen sturen, om
dat ze worden gehaald en ge
bracht. Voor velen die diep in de
polder wonen is dat een door
slaggevend argument. En dat
terwijl hier prima openbaar ver
voer i3."
Ronselen
Buitenlandse kinderen zijn in
de steden doelwit van de school
strijd. Van der Jagt maakte twee
jaar geleden al duidelijk dat het
katholiek en protestants-christe
lijk onderwijs zich bezondigt aan
het ronselen van Turkse en Ma
rokkaanse leerlingen. Geruchten
dat men leerlingen werft met ca
deaus als kop en schotels, lepel
tjes en via huisbezoeken van le
den van oudercommissies wor
den steeds sterker.
In Vlaardingen is het al zover
dat ambtenaren van de afdeling
onderwijs enkele zaken hebben
onderzocht. Een daarvan was de
plotselinge verhuizing van een
Turkse leerling van de openbare
Theo Thijssenschool naar de
protestants-christelijke Govert
Maanschool. Een soortgelijk ge
val deed zich ook voor op de
christelijke Taimaschool. De
Vlaardingse Schoolraad, orgaan
van het openbare onderwijs, wil
de wel eens weten hoe het zat.
De heer Ruisaard van de afde
ling Onderwijs: "Er bleek niets
aan de hand te zijn. De ouders
verklaarden dat zij hun kind
naar eigen keuze en ln volledige
vrijheid naar de christelijke
school hadden gestuurd."
Secretaris van de Schoolraad
mevrouw Richel: "In deze geval
len bleek inderdaad niets, maar
in hoeverre komen ouders ervoor
uit? Er gaan al lang geruchten
dat het protestants-christelijk
onderwijs ronselt. Er zit een
grond van waarheid ln maar be
wijzen kunnen we 't niet."
Het hoofd van de Taimaschool
heeft zich inmiddels beklaagd
over dc gang van zaken. Per
brief laat hij de gemeente weten
weinig ingenomen te zijn met het
onderzoek op zijn school.
In Rotterdam zijn de genach
ten de laatste jaren ook sterk en
hier en daar blijkt Inderdaad dat
het met cadeaus en huisbezoeken
de spuigaten uitloopt. Mevrouw
Prummel, vertegenwoordigster
van het katholiek onderwijs ln
de Rotterdamse Zuilengalerij,
overlegorgaan van alle onder
wijsorganisaties geeft toe dat
scholen zich daaraan schuldig
maken.
Kortgeleden lag er weer een
aantoonbaar bewijs. Toevallig
viel in de brievenbus van een on
derwijzeres van de Groeneweg-
school in Bloemhof een aanmel
dingsbriefje voor een protes-
tantschristelijke kleuterschool.
Het hoofd van de school, de heer
Kerper, heeft de zaak aange
kaart.
"Als ik aantoonbare bewijzen
in handen krijg meid ik dat aan,
want we hebben in Rotterdam de
afspraak zo niet te werk gaan."
zegt hij. "Er gaan talloze ge
ruchten. Men zou zelfs onder het
mom van de bijbel in kroegen
werven. Maar je ziet het niet.
Veel Turkse kinderen zitten in
Rotterdam op confessionele
scholen. Maar de meeste ouders
weten dat hun kinderen op chris
telijke scholen zitten. Zij hebben
die keuze bewust gemaakt. Maar
cr is een groep, ik noem het
maar de Hoofddoek-Turken, die
zich daarvanniet bewust is. In
die gevallen kun je zeggen dat er
iets niet klopt."
Klappen opvangen
Wethouder Hans Simons van
onderwijs in Rotterdam doet niet
mee aan het op de spits drijven
van de tegenstellingen tussen
bijzonder en openbaar onderwijs.
"We gaan moeilijke tijden tege
moet cn daarom steken we de
koppen bij elkaar. In samenwer
king met het bijzonder onderwijs
willen we de klappen opvangen.
We beperken de incidenten en
zoeken oplossingen als samen
werkingsscholen, waarin bijzon
der- en openbaar onderwijs alle
bei een plaat3 vinden. Als scho
len dicht moeten, zullen we de
sluitingen eerlijk verdelen."
Simons is evenmin gelukkig
met het aankaarten van de Ge-
lij kstellingswet, "De suggestie
bestaat dat er miljoenen te be
sparen zijn. Inderdaad betaalt
Rotterdam 69 extra leerkrachten
in het bijzonder onderwijs, maar
het hijzonder onderwijs is in Rot
terdam bereid om die leerkrach
ten eerlijk met ons te delen. Onze
benadering is vruchtbaarder.
Het brengt geld in het laatje.
Zo'n vechtpartij leidt tot niets.
Met een nieuwe schoolstrijd ls
het onderwijs niet gediend."
Lex van der Jagt: "In kleinere
gemeenten bestaat zo'n kans op
samenwerking niet. Daar is vaak
slechts plaats voor één school.
Daar zie ik het ontaarden In ein
deloze gevechten, ook tussen de
verzuilde scholen onderling. Dan
zeg ik: kie3 voor openbaar onder
wijs.
ZATERDAG 12 MAART 1983
!Y
scholen ronselen
(Mi
'fM