M e
wmmr
T OO
wto& :r&ïmm
*m
mmm
ïp"^
Niet alleen royalty
m
ss&kB®&a
"Bén moei
steeds de toon
aangeven."
9
flSr&S^P
3t*ï?*«
wmmM
Max Koot, in brede kring vooral be
kend als hoffotograaf ("Maar 7.0 noem
ik mezelf niet, hoor") exposeert tot 27
juli in het Hilton-hotel in Amsterdam.
De bedoeling is dat wat betreft die ten
toonstelling het mes aan twee kanten
snijdt. Hilton hoopt dat wat ander pu
bliek dan anders het hotel binnenloopt
en Max Koot hoopt dat op deze manier
in brede kring bekend raakt dat hij
veel, heel veel andere dingen doet be
halve vorstelijke personen op de kiek
zetten.
Verstoppertje
Klapcamera
ÜSlt
Society
Tussenweg
Hof-fotografie
wmBr WA&yir,'AL._ :ttJES3dSSSi
*ZPr$S
'Ik kies voor de
fc"S^»ii^.5bW«rii
m
met voor
mens
ZATERDAG 25 JUNM8S3
't mooie plaat ie'
Door ELS SMIT
DEN HAAG Bert Haanstra.
.denk ik als ik de eerste glimp
van hem opvang. Of zouden alle
- mensen die beroepshalve achter
een camera staan zulke ogen
krijgen? En misschien is het wel
het type: het type van de erva
ren en tóch nog menslievende
ras-observeerder. Maar ik heb
hier niet te maken met een type.
Ik heb te maken met Max Koot
en als-ie al in een vakje moet,
dan maar in het vakje zoals de
"Amerikaanse auteur Thomas
Tryon het omschreef: „Alle wer
kelijk Goeie mensen op deze wc-
^reld zijn in wezen ongekunsteld
én ze hebben altijd iets van het
Kind in zich bewaard."
Met de Mazda van Koot van
''zijn studio annex winkel naast
het Vredespaleis over de Scheve-
■ningseweg. „Mooi is 't hier, hè?"
Die bomen en de zon. „Vroeger
was 't hier nog leuker, dan reed
- die Scheveningse tram, die open
":,tram hier. Was een leuk gezicht:
al die mensen die naar het
- -strand gingen."
- Koffie in het Promenade Hotel.
Eerst maar even de aanleiding
- tot het gesprek: hoe bent u aan
die tentoonstelling in dat Am
sterdamse Hiltonhotel gekomen?
„Ik kende het meisje dat daar
de public relations verzorgt of
beter gezegd: ze kende mij. En ze
- wilde al lang een tentoonstelling
"van mijn werk en nu was daar
de gelegenheid. Ik ben er wel blij
-om. Amsterdammers zijn chau
vinistisch die komen niet naar
.Den Haag. Daarom hebben we er
- maar een beetje commerciële op-
-stelling van gemaakt."
Commercieel?
V „Nou ja, een overzicht dus van
y wat we doen: portretten, kinder-
'foto's, luchtfoto's, bruidsfoto's en
de staatsiefoto na de inhuldiging
van Beatrix die hebben wc op-
^geblazen tot anderhalve meter."
Als dit commercieel is, wat
zou ik me dan moeten voorstel-
len bij een artistieke opstelling?
„Het een hoeft het ander niet
..„uit te sluiten. Het ging er ons om
"een zo breed mogelijk overzicht
te geven van wat we doen."
Maar er hangen dus geen fo-
to's die u voor u zelf maakt of...
Nou, ik weet niet of die Artis
tiek genoemd kunnen worden,
..maar nee, die hangen er niet."
Wat zijn dat dan voor foto's?
„Foto's die ik op vakantie
maak: safari-foto's, eh..."
U maakt foto's op vakantie. Ik
ken fotografen die als ze op va
kantie gaan de camera zo ver
mogelijk weggooien.
„Dat kan ik me wel voorstel
len. Maar ik vind het leuk om
dan die foto's te maken waar ik
anders niet aan toe kom, de land
schappen bijvoorbeeld. Daarbij
moet ik zeggen dat ik het geluk
heb gehad dat ik voor mijn be
roep veel heb mogen reizen."
Zoals naar?
"Naar Indonesië bijvoorbeeld".
.Mmm. leuk.
"Dat kwam toen helemaal
goed uit - ik had van drie ver
schillende firma's gelijktijdig
een opdracht. Dat had voor hén
het voordeel dat ze niet de gehele
reissom hoefden te betalen".
Wat heeft u daar gedaan?
"Onder meer de Borobudur ge
fotografeerd. Ik vond het wel
leuk om daar terug te komen - ik
ben in Indonesië geboren".
O ja? En hoe vond u het om
terug te komen?
"Ik vond het wel interessant".
Ook dat het rond de Borobudur
nu compleet Sijtje Boes is gewor
den?
"Vreselijk. Ik weet nog, toen
we kleir waren *r>:in vader op
Toon Hermann uit de serie van toen en thans.
Over bruidsfoto's:
"Ik werk me rot
op die twee men
sen."
zondagmiddag zei: Jongens, we
gaan even naar de Borobudur.
Toen was-ie nog niet gerestau
reerd en als het dan tijd werd
om naar huis te gaan, dan speel
den mijn broertjes en ik verstop
pertje in die boeddhabeelden.
Maar als je 't nu over reizen
hebt: Indonesië is mooi, Bali is
prachtig, groen en lieflijk. Maar
als je mij zou vragen, waar gaat
je hart naar uit, dan zou ik zeg
gen: Afrika: dat Kenia en Tanza
nia - die Serengetti. Ik geloof dat
als ergens het paradijs is, dat
daar is".
Dat licht en...
"En alles. Maar dan toch, het
is in al die landen zo, ook in Ni
geria bijvoorbeeld: de organisa
tie van dingen, ook van die wild
parken is veel te snel overge
gaan in handen van de bevol
king".
Aan organisatievermogen ont
breekt het nog wel eens.
"En niet dat dat die mensen
valt kwalijk te nemen. Ik bedoel:
wij hebben er eeuwen over ge
daan om zo ver te komen - je kan
bovendien niet verwachten dat
mensen met een totaal andere
beschaving die principes overne
men".
Het is het ontbreken van organi
satie en het ontbreken van ccn
centrale figuur die ideeën heeft,
die inspireert en die het voor
beeld geeft. Een centraal punt is
belangrijk: dat geldt bij ons in de
zaak. dat geldt ook voor neem
maar de architectuur. Je kan al
le metselaars en bouwers van
het Vredespaleis inhuren, maar
ais je de architect niet inhuurt,
Zo komen gere
geld foto's bij
kranten binnen.
Maar Koot doet
meer dan alleen
vorstelijke perso
nen fotograferen.
dan krijg je geen tweede Vredes
paleis. Je kan alle technici en ca
meramannen, en allemaal even
goed, inhuren om een Visconti-
film te maken, maar als je Vis
conti zelf niet uitnodigt, krijg je
geen Viscontï-film. Ik denk dat
bij de Borobudur ook één man
het idee heeft gehad; weliswaar
moeten die ideeën door de meer
dan honderd jaar heen zijn over
genomen, maar één moet steeds
de toon hebben aangegeven. An
ders kom je niet tot zo'n gebouw.
Als je goed kijkt, valt het je op
dat de vormen naar boven toe
steeds simpeler en volmaakter
worden. Dat is niet per ongeluk,
dat is doordacht. En wat betreft
de onderste laag. voorstellend de
wereld met al zijn vuil en ellen
de- en daaromheen zat een laag
aarde. Weet je dat ze er nog
steeds niet uit zijn of die laag
aards slijk daar nu door de
eeuwen heen om is afgezet of dat
het de bedoeling van de maker is
geweest."
Mooi, mysterieus. En toen ging
,u, in uw jeugd naar Eindhoven.
"Naar Biidel zelfs. Mijn vader
was gepensioneerd als hoofdon
derwijzer in Indonesië en wilde
eigenlijk wel terug naar Neder
land en mijn moeder was een
Brabantse, dus..."
En toen is het fotograferen be
gonnen. Op de hbs, geloof ik.
"Ja en na m'n eindexamen bij
Philips, want daar werkte ik
toen."
:ïv^;n:?ïW
"Portretten
vind ik sowieso
leuk."
FOTO'S MAX KOOT
rlZyfW.
Met de klapcamera van vaders.
"Ja, nou en of."
Was uw vader fotograaf?
„Nou ja, kiekjes van de familie
buiten, van vuurspuwende ber
gen en zo. Ik vond dat leuk die
fotografie. Ik had die camera en
ik ben toen boeken gaan lezen
over de techniek van het ontwik
kelen."
Van wie, toch niet van...
„Van Dick Boer, jazeker, wei
nig opwindende, maar gedegen
boeken waar ailes in staat. En
met die techniek had ik toch al
weinig moeite, want ik had hbs-b
gedaan, het rechtlijnige type,
weet je wel. Met brandpuntsaf
standen en lenzen had ik niet zo
veel moeite, maar ik moest na
tuurlijk wel het een en ander
over de chemicaliën leren. Die
foto's, portretten van personeels
leden van Philips maakte ik dan
's avonds in de slaapkamer, met
een dekentje als achtergrond.
Behalve als mijn broer ziek was,
want dan konden de afspraken
niet doorgaan. Na verloop van
tijd en nadat ik had ontdekt dat
mensen de foto's mooi vonden,
zei ik tegen mijn vader: Ik wil
fotograaf worden. 'Ik zal er het
wetboek eens op naslaan," zei
m'n vader. En toen bleek dat je
behalve dat je kredietwaardig
heid moest hebben, handelsbe
kwaam moest zijn én dat je een
vakdiploma moest hebben. Toen
ben ik, na de oorlog naar de foto
vakschool in Den Haag gegaan
en ik dacht: Ik slaag nooit na
tuurlijk. Maar ik kreeg bericht
en ik was geslaagd, hoorde bij de
50 procent geslaagder. Bij toeval
vond ik toen een studio aan het
Statcnplein in Den Haag. Daar
werkte ik dan de foto's af die ik
in het weekeinde in Eindhoven
maakte. Nee, geen foto's in Den
Haag. Hier kende me toch geen
hond."
Wél naar Parijs geweest?
"Ja. in 1955/*56. Ik dacht dat ik
daar we! hei een en ander kon
leren. De sjieke firma Harcourt
was dat: trappen, tapijten en
kroonluchters en zij maakten fo
to's van de society. En op een ge
geven moment zei ik: Maken jul
lie geen foto's van bruidsrecep
ties? Nee, dat deden ze niet, want
bij trouwerijen ging het daar
zoals het bij ons vroeger ook
ging"
Hoe ging dat dan?
„Dan stonden vijf, zes fotogra
fen op het bruidspaar te wachten
en degene die 's avonds het eer
ste de foto's bij het bruidspaar
thuis bezorgde, die verdiende er
wat aan. Ze vonden mijn idee
wel goed, bij Harcourt heb ik re
portages gemaakt tot 500 kilome
ter van Parijs bij al die oude
kastelen. En die foto's hingen ze
dan op in een etalage. Op een ge
geven moment dacht ik: ik zit
hier toch aan m'n plafond -- ik
ga weer terug naar Nederland.
Ik had er veel geleerd, in Parijs,
wei niet artistiek, waarvoor ik in
eerste instantie was gekomen,
maar wel commercieel. Ga maar
na: een fotograaf in Nederland,
Liesbeth List
die had een studio met een kastje
voor de deur met z'n naam,
maar geen etalage in ieder ge
val. Toen ben ik daarmee begon
nen, want een etalage praat te
gen de mensen en hij neemt ook
de drempelvrees weg om bij een
fotograaf naar binnen te stap
pen."
En het werk in Nederland?
„Bruidsreportages, met ons
team maakten we er zo'n 80 tot
100 per maand. Totdat ik dacht:
nu moet ik een tussenweg kiezen:
tussen het massawerk en het
heel precieuze werk van het ma
ken van enkele foto's en die voor
een hoge prijs verkopen. Ik heb
toen besloten tot een redelijke
kwantiteit met een redelijke
kwaliteit. We zijn toen mensen
die zouden gaan trouwen gaan
aanschrijven, samen met de fir
ma De Weduwe later is daar
de Fclicitatiedicnst uit voort ge
komen."
Hé.
„Ben ook de Haagse Comedie
gaan aanschrijven, met daarin
de aanbieding: ik wil uw acteurs
fotograferen en u kan die foto's
dan in de foyer ophangen als
u mijn naam er bij vermeldt. Zo
heb ik Paul Steenbergen en Cees
Laseur bijvoorbeeld gefotogra
feerd. 'k Kreeg er wel aanmer
kingen op in het begin, van colle
ga's, ook omdat ik in bladen ad
verteerde. Dat kon je toch niet
doen als fotograaf. En dan zei ik:
Waarom niet? Zijn wij dan God?
Toen ik begon, deed ik mensen
na, bijvoorbeeld met alleen dat
kastje naast de voordeur. En nu
doen mensen mij na. En dat is
ook góed als je in een vak begint.
Maar daarna ga je verder als je
dat in jc hebt."
Mag ik ccn sigaret opsteken?
U rookt niet?
"Nee. nooit gedaan. Maar vo
rig jaar had ik wel een rokers-
been."
Met van die dichtgeslibde ade
ren.
"Ja, of een etalage-been noe
men ze het ook wel."
Een etalage-been?
"Ja. want als je een paar me
ter hebt gelopen, krijg je kramp
in je kuiten, moet je opeens hoog
nodig voor een etalage stil
staan."
Wat voor foto's vindt u nu leuk
om te maken?
"Sncl-beslis-foto's. Dus niet
.van wasmachines. Maar b.v. wel
van ménsen op het juiste mo
ment dat vastleggen waarvan jc
denkt dat je daarmee iets van
het wezen van dat mens vangt.
Daaraan gaan vaak uren vooraf,
hoor. Ik vraag ze 't hemd van het
lijf. Dat doe ik ook als het gaat
om het fotograferen van een pro-
dukt: Waarvoor hebben ze het
nodig, wat willen ze met die foto
bereiken? Alleen met prachtige
zónsondergangen ben je er niet.
Er moet een boodschap overko
men: de story-tclling picture, de
foto die een verhaal vertelt
daarvan hou ik."
Ook bij het koninklijk huis?
Want hoffotograaf bent u ook.
"Ik noem me zo niet, hoor.
Maar ja, ik doe dat nu al zo'n 22
jaar, da's lang. Maar ik zeg er
liever niet zo veel over. Net ais
de kok. de notaris en andere
mensen die hun diensten daar
verlenen, moet jc een bepaalde
discretie in acht nemen, vind ik.
|Ox'crigens, in maart komt er een
boek uit met alle staatsiefoto's
vanaf 1954. vind ik wel leuk, ko
men ook nict-gepubliceerde fo
to's in."
Wordt het brood, wat betreft de
hoffotografic. u niet uit de mond
gestoten nu de mannen van de
prinsessen zelf veel foto's ma
ken.
"Dat is toch prima. Iedere va
der mag van zijn kinderen foto's
maken. Waarom zij dan niet. En
als de kranten die foto's willen
hebben dat is toch heel begrij
pelijk."
Maar vond u het leuk om te
doen?
"Ik vind sowieso portretten
maken leuk. Van Van Agt ook
't Blijft toch altijd een eer als je
daarvoor wordt gevraagd."
Heeft u het idee dat gezichten
echt door de jaren heen verande
ren - ik bedoel het gezicht van de
mensheid, afgezien van make-up.
"Mmm, ik denk van wel. Je
hebt echt een gezicht van nu.
Neem nou Jean Paul Beimondo -
die had het in de film van de ja
ren twintig, dertig niet kunnen
maken. Aan de andere kant: Ru
dolph Valentino had nu helemaal
niets geweest."
Maar wat is dat gezicht van nu
dan?
"Mick Jagger heeft dat ge
loof ik - ccn beetje. Ja, een beetje
sensueel, zo met die beetje plat
geslagen neus."
Zoals bij de apen.
"Hé. ga weg. nou ja een beetje
wel en dan die dikke lippen. Ja,
ik geloof we! dat er een bepaald
generatiegezieht bestaat. Ik zag
laatst Bert Haanstra weer
eens..."
Hé.
"Ja, én een paar vrienden van
vroeger bij mij uit de klas, we
lijken verder helemaal niet op el
kaar en toch - bepaalde trekken."
Sn wat betreft vrouwen?
"Dat weet ik niet zo. Komt
misschien ook omdat wij man
nen door de jaren heen toch de
zelfde dingen mooi blijven vin
den. Ik denk dat er nu nog heel
veel vrouwen zijn die op Marilyn
Monroe zouden willen lijken. En
het is heel gek, vind ik. Vrouwen
worden op latere leeftijd lelijker
en mannen juist mooier, interes
santer. Eigenlijk is dat, en dat
zei Lily Bouwmeester eens tegen
me, heel oneerlijk van de natuur.
Als wij mannen 20 zijn, zijn we
vaak zo onnozel, terwijl een
vrouw dun ai veel meer mens is.
Dat is ook het tragische van veel
huwelijken natuurlijk, 't Is mis
schien wel zo wat Wim Kan zegt:
Éen man heeft zijn carrière aan
zijn eerste vrouw te danken en
aan zijn carrière zijn tweede
vrouw. Misschien zou het hele
maal niet zo gek moeten zijn als
een meisje een man trouwde die
twintig jaar ouder was dan zij -
ik denk niet dat ze zo'n groot ri
sico loopt dat hij wegloopt. Mis
schien moeten ouders tegen hun
dochter van zestien wel zeggen:
Je moet Nu ieven,"
In de fotografie is. denk ik. ook
het een en ander veranderd.
"Ja, en wat dat betreft zit ik op
één lijn met Lord Snowdon. Die
zegt ook: Vroeger ging het om
Interessante Foto's, maar nu
gaat het om foto's die iets van
een mens vertellen. Als vorm en
inhoud samen gaan, zit je na
tuurlijk in de roos. Maar als ik
moet kiezen, kies ik voor de
méns en niet voor het mooie
plaatje. M'n foto's zijn door de
jaren heen steeds eenvoudiger
geworden - niet meer al die scha-
duw-licht-effecten. Ze zitten na
tuurlijk nóg geraffineerd in el
kaar, maar dat hoef je niet te
kunnen zien. Eigenlijk is 't het
mooiste als mensen het idee heb
ben: O, maar zo'n fotootje kan ik
ook maken. Voor mij is het van
meer belang, niet als een moeder
zegt: O, wat staat m'n kind er
mooi op, maar als ze zegt: "Tel
kens als ik naar z'n foto kijk,
moet ik huilen."
Terug naar de studio om nog
een uurtje foto's te kijken uit het
gigantische archief. En dan
schiet me opeens te binnen dat ik
hem nog één vraag moet stellen:
Tot hoe lang., ik bedoel u bent nu
66.. gaat u ermee door?
"t ls waar, ik heb al AOW.
Maar ...Ach, ik sterf achter de
camera."
