Chemische industrie vreest s
flfl
4
Rotterdam in teken watermilieu
door
Bon
van
Haren
HtMI
E chemische industrie lijkt geen openba-
P re confrontatie te willen met milieu-we
tenschappers op het Internationaal Wa
ter Tribunaal (IWT). In ieder geval wei-
JBBmmJr g-eren (je organisaties, waarin de chemi-
sche produktiebedrijven in Nederland en
;JWest-Duitsland zijn verenigd, hun leden te advise
ren aan het IWT mee te werken.
- De Vereniging Nederlandse Chemische Industrie
(VNCI). en het Verband Chemie Industrie e. V. be
sweren dat voor het Tribunaal, dat van 3 tot en met
^8 Öktober in Rotterdam wordt gehouden, te globa-
Je begrippen en overdreven normen worden ge
chanteerd. De organiserende stichting, die al jaren
bezig is met de voorbereiding, wijst deze beschul
diging van de hand.
Zeehonden
International
Water
Tribunal
Betrapt
Schandalig
Vervuilers
boycotten
het Water
Dr. R. J. H.
Kruisinga,
ex-staatsse
cretaris van
Volksge
zondheid, zit
in de jury
die over de
aanklachten
moet oorde
len.
In een antwoord aan de VNCI
schrijft dr. Jan Dogterom, be-
".stuurslid van de uit müieu-orga-
-nisaties uit verschillende landen
gevormde stichting Internatio-
7. baal Water Tribunaal: „De richt-
J-lijnen, zoals neergelegd bijvoor-
„beeld in het Handvest van het
JWater van de Raad van Europa
yZijn;al in 1968 opgesteld en niet
Vaag of globaal; zijn juist zeer
dujcjclijk! Ze worden echter niet
n|geleefd, hoewel alle EEG-lan-
4|rüdit handvest en vele andere
iritSrnationale verdragen en ver
klaringen die hetzelfde zeggen,
hebben erkend en aanvaard."
Emd deze maand uiterlijk
gaaft alle aanklachten de deur
uit, naar de "gedaagden", voorna-
mèiljk bedrijven. Bij de te be
handelen zaken gaat het echter
dikwijls om vervuiling die wordt
veroorzaakt door verschillende
bedrijven, die hetzelfde produk-
"tiepróces toepassen,
:_;-Tn-_totaal worden maar liefst
méér'dan veertig bedrijven be
schuldigd van milieu-delicten.
Wëst-Duitsland heeft de twijfel
achtige eer de ranglijst aan te
voeren. Hoeveel Duitse bedrijven
zullen worden aangeklaagd is op
dit moment nog niet precies be-
Tkend,—omdat in enkele gevallen
naam en nationaliteit van de be
schuldigde niet bekend zijn ge
maakt.
Zeker is wel dat het aantal
Duitse bedrijven het aantal Ne
derlandse zal overtreffen. Ons
land staat op de tweede plaats
met dertien bedrijven die een ge
vaarlijke bijdrage leveren aan
de vernietiging van het natuur
lijk milieu in het water.
Een van de grootste zaken zal
die zijn van de Polycyclische By-
fenilen (PCB's), die onder meer
verantwoordelijk zijn voor de
schade aan de zeehondenstand in
de Waddenzee. De Landelijke
Vereniging tot Behoud van de
Waddènzee fungeert in deze zaak
als aanklager en wijst 21 bedrij
ven aan die deze gevaarlijke
PCB's in het water storten.
Daarvan komen er acht in ieder
geval uit Nederland. Shell en an
dere bedrijven in Rijnmond ko
men op dit lijstje voor.
Zeven milieu-organisatie3 kla
gen gezamenlijk Duphar BV in
Amsterdam aan voor zijn lozin
gen. De Werkgroep Water van de
Vereniging Milieu Defensie stelt
de verontreiniging van de Nieu
we Waterweg door de Unie van
Kunstmestfabrieken BV in Per
nis en door Windmill Holland BV
uit Vlaardingen aan de kaak. De
aanklacht betreft in dit geval de
jaarlijkse lozing van duizenden
tonnen fluoriden en fosfaten, en
grote hoeveelheden zware meta
len als cadmium, chroom, zink,
lood, koper, nikkel, kwik en arse
nicum.
Een verzameling Rotterdamse
milieugroepen klaagt Shell Ne
derland Chemie BV aan voor
zijn drin-lozingen in de Eerste
Petroleumhaven.
Ward Dossche, Greenpeace
Nederland en Werkgroep Noord
zee hebben een gecombineerde
aanklacht geformuleerd tegen
bedrijven die zich ondermeer be
zighouden met de produktie van
chemische stoffen voor de verf
industrie.
Steeds sterker wordt de indruk
dat de chemie-indu3trie zich dui
delijk betrapt weet door de
groeiende groep enthousiaste
jonge wetenschappers, die gevol
gen van lozingen in de praktijk
controleren. Degenen die dit
werk doen zijn jonge mensen
met een chemie-opieiding, die
vakanties en vrije dagen opoffe
ren om ongeloofwaardige ver
haaltjes van chemie-giganten te
toetsen.
In België, West-Duitsland,
Frankrijk en Nederland is een
hecht samenwerkingsverband
ontstaan tussen dergelijke groe-
^^ÉÉÉÉmÉt
mM
m
Het ziet er primitief uit, maar toch drijft het Water tribunaal min of meer op werk dat door
vrijwilligers als deze nemer van watermonsters is verricht.
ROTTERDAM Tussen 24
september en 8 oktober vinden
verschillende Internationale bij
eenkomsten plaats in Rotter
dam, waarop de toestand van
het watermilleu centraal staat.
Een Europees forum met het
thema „Mens en Water" bege
leidt het tweede Europese Ml-
lieufilmfestival. Burgemeesters
uit tientallen Europese kustge-
meenten praten over de aanpak
van kustverontreiniging. De
Ecologische Kring houdt een
symposium en het Internatio
naal Water Tribunaal oordeelt
over milieu-aantastingen door
bedrijven.
Direct na de Open Havendag
(24 september), waarop het Ha
venbedrijf en allerlei indus
trieën anders nauwelijks toe
gankelijke delen van Rotterdam
bereikbaar maken, start de serie
mliieubijeenkomsten.
Twee dagen confereren in Rot
terdam burgemeesters van tien
tallen Europese kustgemeenten.
pen, die van verschillende kan
ten hulp krijgen. Schippers en
andere "waterminnenden" stel
len vakkennis en boten beschik
baar om aan de achterkant van
de bedrijven, bij lozingspunten,
monsters op te vangen.
Op laboratoria van universitei
ten en hogescholen in België,
West-Duitsland en Nederland
zijn al die monsters geanaly
seerd. Voor dit wetenschappelijk
onderzoek werd incidenteel gel
delijke steun verkregen.
Het hele onderzoek van de mi
lieu-organisaties zat stevig in el
kaar. Zo zelfs dat al in twee ge
vallen voor het tribunaal verza
meld materiaal kon worden
overgedragen aan dc Justitie om
Zij hopen op 27 september te ko
men tot een actieprogramma
voor praktische en financieel/ju
ridische aanpak van kustveront
reiniging als gevolg van o.a. on
gelukken met olietankers.
Op 26 september opent Prin
ses Margriet het tweede Europe
se Milieufilmfestlval van de
Fondation Européenne dc la
Culture waaraan een forum ge
koppeld is.
Dit Europees forum, dat in De
Doelen plaatsvindt en tot 1 okto
ber vuurt, kan bogen op een il
luster comité van aanbeveling.
De voorzitter van het Europees
Parlement Piet Dankert, minis
ter Pieter WInsemlus, de Franse
staatssecretaris voor Milieuza
ken mevrouw Huguette Bou-
chardeau en de Europees com
missaris voor Milieuzaken Heinz
Narsjes maken hiervan deel uit.
Tijdens dit forum treden o.a.
Koos Postema en oud-minister
dr. Leendert Ginjaar ais ge
spreksleider op. Politici, hoge
te worden gebruikt bij officiële
gerechtelijke onderzoeken.
Dc eerste zaak betreft het be
drijf Scado BV in Schoonebeek,
dat door de Officier van Justitie
vervolgd wordt voor vervuiling
van het milieu op illegale wijze.
De tweede zaak betreft de vuils-
tort van Troost Pernis in de
Bicsbosch. De daartegen strij
dende Vereniging Behoud Bies-
bosch heeft de bewijzen die zij in
samenwerking met het Interna
tionaal Water Tribunaal had ver
zameld in handen gegeven van
de Officier van Justitie. Troost
wordt verantwoordelijk gesteld
voor stortingen van chemisch af
val, die verboden zijn en die heb
ben geleid tot verspreiding van
ambtenaren en vertegenwoordi
gers van organisaties en bedrij
ven die zich met het watermilicu
bezighouden uit vele Europese
landen komen aan het woord.
Tegelijkertijd worden de films
en andere audiovisuele produk-
ten getoond, die het onderwerp
„Mens en Water" hebben. Hier
aan Is een wedstrijd verbonden.
De ecologische consequenties
van de ligging van Nederland
aan de monding van de Rijn
komt ter sprake op het sympo
sium van de Oecologische Kring
op 30 september in het Groot
handelsgebouw.
Het Internationaal Water Tri
bunaal vindt plaats van 3 tot en
met 8 oktober. De organisatie
wordt gesteund door de Neder
landse overheid met 1,1 miljoen
gulden. In West-Duitsland zijn
alle verzoeken om steun afgewe
zen. De E.E.G. gaf een bijdrage
van vijfduizend gulden. Via ac
ties hoopt de organiserende
stichting nog vier ton bijeen te
garen.
S»JS88W®S
gevaarlijke chemische stoften in
de waterstromen van de Bies-
bosch.
Op het Internationaal Water
Tribunaal komen toch nog in to
taal 19 zaken aan de orde. Er
zijn uitvoerige aanklachten van
particulieren of van milieu-orga
nisaties. die met bewijsmate
riaal worden ondersteund.
Naast Bayer Antwerpen, Pig
ment Chemie Homberg, NL Che
micals Gent, Kronos Titan Le
verkussen komt ook TDF Tiofine
Rozenburg in het beklaagden
bankje. Op het laatste moment is
na het bekend worden van analy
se-resultaten van recente mon-
stertochten met het laborato
riumscheepje Reinwasser in het
Rijnmondgebied ook nog Akzo
Botlek aangeklaagd voor lozing
van gechloreerde koolwaterstof
fen. In deze laatste maand van
verzameling van aanklachten is
uit Amerika een zaak voor het
tribunaal aangeboden. Dat be
treft de drinkwatervervuiling
waarvan de Mohawsk, een
Noordamerikaanse indianens
tam, het slachtoffer zijn gewor
den. In hun reservaat hebben de
indianen te kampen met veront
reiniging van hun drinkwater
door chemische stoffen die ge
loosd worden door industrieën.
Ben andere interresante zaak
voor Nederland is de aanklacht
tegen de kerncentrales langs de
Maas in Frankrijk en België. Het
water raakt hierdoor radio-actief
besmet, vooral met tritium, dat
met bestaande technieken niet
uit het water te verwijderen is.
Deze verontreiniging is een di
rect gevaar voor vele Nederlan
ders, omdat de drinkwaterlei-
dingbedrijven van Den Haag,
Dordrecht en Rotterdam het
Maaswater gebruiken als grond
stof voor hun drinkwater. Hoe
gevaarlijk dc Belgische lozingen
in de Maas zijn hebben Rotter
dammers enkele jaren geleden
kunnen merken. Het gemeente
lijk drinkwaterleidingbedrijf
moest toen de inname van Maas
water in zijn spaarbekkens in de
Biesbosch stopzetten wegens
ernstige verontreiniging. In de
Maas treden sterke schommelin
gen in de concentraties van ver
ontreinigende stoffen op. De oor
zaak is dat het waterpeil in deze
rivier in hoge mate wordt be
paald door de regenval.
Jan Dogterom en andere be
stuursleden van het Internatio
naal Water Tribunaal zeggen
sterke aanwijzingen te hebben
dat de chemische industrie aan
stuurt op een boycot van het tri-
binaal.
"Verschillende milieugroepen
hebben in eerdere contacten met
bedrijven toezeggingen gekregen
van deelname aan het tribunaal,
maar horen nu andere standpun
ten.
De Werkgroep Noordzee bij
voorbeeld had zo'n toezegging
van Pigment Chemie uit Duits
land. Er kwam echter wel een
beperkende voorwaarde bij: ten
zij het Verband Chemie Indu
strie een collectieve boycot af
roept. Dat is natuurlijk niet ge
beurd. Wel hebben de VNCI en
haar Duitse zusterorganisatie in
vrijwel identieke bewoordingen
geweigerd hun leden te advise
ren om medewerking te geven.
Dc discipline van die bedrijven,
met name in Duitsland, is na
tuurlijk wel vergaand, en het
ergste moet gevreesd worden."
Volgens Dogterom is de behan
deling van de verzoeken van het
Internationaal Water Tribunaal
door dc internationale organisa
tie van verenigingen van che-
mie-industrieën, de CEFIC in
Brussel gecoördineerd.
De weigeringen om mee te
werken en de daarvoor aange
voerde argumenten vindt Dog
terom schandalig. In een boze re
actie aan de VNCI in Nederland
schrijft hij; "De door de nationa
le overheden voor de praktijk
vastgestelde normen leiden tot
ernstige watervervuiling, voor
zover er wei normen zijn vastge
steld. Van een aantal zeer giftige
stoffen, zoals bijvoorbeeld PCB's,
bestaat helemaal geen norm.
Daar draagt de industrie eigen
verantwoordelijkheid om lozin
gen te voorkomen. En over die
eigen verantwoordelijkheid gaat
het Tribunaal en het zou zeer on
gewenst zijn als de industrie die
eigen verantwoordelijkheid weg
wuift of negeert.
Daarom is ook de enige juiste
houding van dc chemische indu
strie om wel te komen op het In
ternationaal Water Tribunaal.
Als de chemische industrie
vraagt om deregulering van mi
lieuwetgeving en dus expliciet
vraagt om meer eigen verant
woordelijkheid dan moet de che
mische industrie dat ook maar
komen laten zien op het Water
tribunaal.
Tenslotte: het is ons nu al dui
delijk dat er aanklachten zullen
worden gepresenteerd waar zelfs
wel sprake is van overtreding
van door de overheid gestelde
normen."
Een onafhankelijke jury beoor
deelt na het horen van dc aan
klagers en de verdediging van de
aangeklaagde bedrijven welke
milieuovertredingen zijn begaan.
In die jury zitten de Nederlan
ders prof. dr. J.H. Koeman, hoog
leraar toxicologie (vergiften-
leer) aan de Landbouwhoge
school in Wageningen en dr.
R.J.H. Kruisinga. natuurkundige
en voorheen staatssecretaris
voor Volksgezondheid, minister
van Defensie en lid van het uit
voerende bestuur van de Wereld
gezondheidsorganisatie. Het der
de Nederlandse jurylid zai de
voorzitter zijn. die nog moet wor
den aangewezen.
Voorts maken drie Duitsers,
onder wie een gepensioneerde
rechter, een Engelsman, een
Zwitser en een Fransman deel
uit van dc jury.
