10
tl
m
U
Jeugdland
grandioos
Aangehouden
iilfi m
W0iÊÊ
mm
vandaag en morgen
Sch
Zij bereikten de Hoog
straat, waar de winkels
voor het grijpen waren
Daar waren de kleding
zaken die in die tijd jo
denzaken genoemd wer
den.
'mmi
De chauffeur legde de
kaartjes licht schouder
ophalend en met een
verontwaardigde blik in
haar hand.
Toen de bussen van de
EVAG een vaste dienst
op Rotterdam begonnen,
was de reis een fluitje
van een cent. Je stapte
in op de Hof laan en op de
Coolsingel stapte je er
weer uit
De moeder was gekleed als vissersvrouw en had zich op z'n zondags uitgedost.
Op een mooie dag in het voorjaar ging ze met haar twee oudste zonen in Rotter
dam kleding kopen.
Geen concurrentie
Aap
Geuren
Hooggeboren
ROTTERDAM EN OMGEVING.
lifipl
HET VRIJE VOLK
Schiedam
ZATERDAG AUGUSTUS 1983
Kledingmisère
7,rmWr40mt''M
Vele jaren geleden was het
kopen van een pak een nogal
riskante en moeizame onder
neming. Niet zozeer voor het
hoofd van het gezin. Die deed
jaren met zijn pak dat over
wegend sober van tint en zo
goed als onverslijtbaar was.
Nee. de moeders van ieder
gezin waren beklagenswaar
dig. Zij bemoeiden zich met
de kledij van hun snel op
groeiende kroost.
Met de komst van de eerste
kinderen liep dat nog niet zo
in het oog, zij kregen aanvan
kelijk alles toegestopt wat zij
nodig hadden. Maar met de
uitbreiding van het kindertal,
werd de spoeling steeds dun
ner, Voornamelijk voor de
jongsten in het gezin die oude
kléding kregen toegeschoven
waar hun broertjes of zusjes
al waren uitgegroeid. Zij
werden met allerhande kar
weitjes opgescheept waar
moeder geen tijd voor had.
Dan moest moeder ook met
de centen passen en meten en
het werd als een zegen be
schouwd wanneer de oudsten
met hun twaalf jaar konden
gaan werken en wat geld in
brachten voor het gezin.
Deze gebeurtenissen von
den plaats in een tijd toen
kinderen nog een zegen wa
ren, al was de kinderbijslag
nog niet uitgevonden. Van
daag de dag klaagt men
steen en been over allerlei
dingen waar men het niet
mee eens is, zoals de bevrie
zing van de lonen en de onbe
taalbare benzine. Maar vroe
ger waren de mensen ook
niet zo gelukkig als de ge
schiedenisboekjes ons willen
laten geloven.
De aanschaf van een jas.
pak of mantel, de „grote
stukken" zoals dat werd ge
noemd, was toen het voor
naamste probleem. Daar
moest maanden voor worden
gspaard voordat men de gro
te stap waagde. De mensen
gingen niet over één nacht ijs
maar wel, uiteindelijk, naar
Rotterdam.
Niet dat hier in Vlaardin-
gen geen kledingzaken be
stonden. Het waren er echter
weinig, er bestond geen con
currentie, de sortering stelde
niet veel voor en de prijzen
waren hoger dan die in een
grote stad. Kortom: Rotter
dam lokte.
Ook het avontuur lokte: de
reis er naar toe, een mens wil
er wel eens uit wezen, het
pingelen in de jodenzaken,
het loven en bieden van ver
kopers alsof het kostbare
stukken betrof en de triomf
als men dacht de verkoper te
slim af tc zijn en het artikel
tegen inkoopsprijs in handen
tc krijgen.
met de trein was het een
hele onderneming. Maar toen
de bussen van de EVAG een
maal een vaste lijn op Rot
terdam onderhielden, was
het reisje zo gemaakt. Jc
stapte in op de Hoflaan in
Vlaardingen en stapte weer
uit in hartje Rotterdam: de
Coolsingel. Recht tegenover
de Passage en voor twee
kwartjes retour.
Op een mooie dag in het
voorjaar een week voor
Pasen was het dan zo ver.
Na een tijdje in de rij te heb
ben gestaan, stapte de moe
der in de bus. vergezeld van
haar twee oudste zoons,
's Zaterdagmiddags wilden
vee! mensen naar de stad.
Dan zette de EVAG extra
bussen in, hetwelk de Neder
landse Spoorwegen, zoals dat
zo treffend werd gezegd, een
doorn in het oog was.
Aan de in uniform gestoken
chauffeur (in die dagen een
in de belangstelling staand
figuur, de meisjes zwermden
er als wespen omheen) over
handigde zij cén gulden vijf
tig. zijnde de prijs voor drie
volwassen personen. Hij leg
de de kaartjes schouderopha
lend en met verontwaardigde
blik in de handen van de
moeder. De chauffeur werd
vaak iets meer toegestoken
dan het verschuldigde be
drag, wat hij met een vrien-
o: 'ijk knikje ontving. Maar
de moeder ging er niet toe
over het bedrag zelfs maar
met een stuiver te verhogen.
Zij begreep heel goed waar
hij op uit was, dat was niet
moeilijk te raden. Zij dacht
echter aan haar man die op
de visserij zijn brood moest
verdienen en na een hele lan
ge tijd van hard werken en
ontberingen maar moest af
wachten wat hij daarvoor in
handen kreeg. Terwijl zo'n
aangeklede aap in zijn bus
toch al een goed weekloon
verdiende en dan ook nog
eens zijn hand durfde op te
houden voor geld waar hij
geen recht op had. Zij wend
de zich licht snuivend van
hem af. De jongens zaten al
en hadden een piaats voor
haar bezet gehouden. Een
volle bus reed uit de Hof-
laan...
Gedurende de reis en nog
te midden van haar eigen be
volking trok de moeder niet
zo de aandacht, ofschoon zij
was gekleed als vissers
vrouw en zich voor de reis op
z'n zondags had uitgedost
met alle kostbaarheden die
zij zich in de loop der jaren
had verworven.
Een tot op de grond afhan
gende zwarte mantel, over-
dekt met borduursel en aller
lei tierelantijnen, het hoofd
gekneld in het zilveren
hoofdijzer met gouden krul
len waar de gouden bellen
rusteloos aan slingerden, ter
wijl het ijzer, gesloten in een
'.anten muts of kapje, werd
bekroond door een hoofddek
sel van zwarte struisvogelve
ren. Dit geheel werd op zijn
wankele plaats in evenwicht
gehouden door twee zwarte
zijden linten die onder de
keel waren gestrikt. Daar
naast is het van belang er op
te wijzen dat haar hals
schuilging achter een vier
dubbele bloedkoralen ketting
welke bijeen werd gehouden
door een gouden slot.
Bij het verlaten van de bus
staarde de plaatselijke bevol
king haar aan alsof zij met
een vliegtuig op de Coolsin
gel was geland. Onder hen
waren ook mensen van lager
allooi en lang niet geschoren
types die likkebaardend bere
kenden wat dat allemaal zou
opleveren. Koppie eraf en
weg met de handel.' Heer, be
scherm Uw trouwe dienst
maagd.'
Maar de vrouw in kwestie
schonk er geen aandacht aan.
Zij richtte zich strijdvaardig
op en verbrak de omsinge
ling met haar zilveren beu
geltas als een schild voor
zich uitstekend. De jongens
liepen op enige afstand ach
ter haar aan. Door de Passa
ge waar allerlei schreeuwend
dure dingen achter de blin
kende etalageramen te pron
ken hingen. De noeder keek
er niet naar om cn repte zich
voor- Zich af er toe omwen
dend en gebarer. makend om
de jongens tot spoed aan te
zetten. Of er met het reisje
goud te verdienen was.
Buiten de Passage, links
afslaand, bereikten zij via
een stukje Korte Hoogstraat
dc Hoogstraat. Op de hoek
daarvan begon het al. Daar
was café „Het Vierkantje" en
tien stappen verder de eerste
zaak van D. Reese, die ver
lokkende geuren uitzonden en
waar tientallen bezoekers
grote glazen bier zaten te
verzwelgen. Een aanblik die
de dorst, reeds in de bus ont
staan, tot een kwelling deed
aangroeien. Ais de moeder er
nu niet was bijgeweest. Zij
was er echter wel. stopte,
draaide zich om naar de jon
gens, stampvoette en stak
dreigend een vuist op.
De winkels lagen al voor
het grijpen. Nauwelijks tien
stappen verder. Daar waren
de kledingzaken die in die
tijd jodenzaken werden ge
noemd. Aan de ene kant „De
Adelaar" en recht daar te
genover „De Stad Parijs".
Zaken die eikaars bloed wel
konden drinken en een voort
durende strijd voerden om
eikaars klanten af te pikken.
Om dit doel te bereiken
hadden zij zich elk een aan
spreker of aanwerver aange
schaft. Zij klampten de voor
bijgangers aan en trachtten
hen er met zacht geweld toe
te brengen bij hun zaak hun
inkopen te doen. Bomen van
kerels met handen als kolen
schoppen.
Die van "De Adelaar" ge
huld in een oude jas en het
hoofd gedekt door een pet
waarvan de klak hem tot op
de wenkbrauwen hing. Met
hoge zwarte schoenen waar
van de neuzen als hemelwij
zers omhoog waren gekruld.
Meer een uitsmijter dan een
insmijter. Zijn collega of te
genstander ging meer als een
heer gekleed. Met hoed en
stropdas onder het gerafelde
boord, zwarte jas en lage
bruine schoenen.
Die van "De Adelaar" zag
de vrouw het eerst. Gekleed
zoals zij was met twee jon
gens achter zich aan, kon dat
niet missen. Een klant en wat
een goeie. Dus hij er op af.
Dit wekte de aandacht van
"De Stad Parijs", die ter zelfe
tijd een sprintje trok. Beiden
bereikten bijna op het zelfde
moment de niets vermoeden
de vrouw.
Zij bevond zich op dit mo
ment op het midden van de
Hoogstraat, een omstandig
heid die haar bijna noodlottig
werd. Juist op de denkbeeldi
ge streep die de Hoogstraat
in tweeën verdeelde en die
beide heren hadden getrok
ken om de grens van hun do-
Bijgaand verhaal is
geschreven door Mari-
nus van der Schee (74).
Hij publiceerde eerder
in De Stem van de Ar
beid (maandblad van
het NVV), De Metaal
koerier en De Haven
loods. Als lid van de
werkgroep arbeidsliter-
atuur van de Rotter
damse Kunststichting
schreef hij verschillende
artikelen in het blad
WAR. Als afzonderlijke
publicaties verschenen
„De appel en Eva" en
„Feest".
mein aan tc geven. Beiden
hadden dus volgens hun idee
het recht om de vrouw en
vermoedelijk klant op hun
helft van de weg te sleuren
om haar daarna in triomf
mee te voeren.
Tijdens deze worsteling
zou de niets bevroedende en
hevig geschrokken vrouw
waarschijnlijk in tweeën zijn
getrokken ware het niet dat
deze een keel begon op te zet
ten en daarmee de aandacht
van de voorbijgangers trok.
Ze dromden tezamen en
vormden een kring om het
drietal waaruit dreigende
kreten begonnen op te stijgen
die beide aansprekers tot
matiging dwong.
Dat kon gewoon niet, dat
zou hen klanten kosten. Nie
mand immers stond te pope
len om met geweld een win
kel te worden ingedreven.
Dus staakten zij hun poging
tot klantenwinning en begon
nen elkaar te beschuldigen
van klantenroof, dat de een
haar van het gebied van de
ander had geroofd. Wat noch
te bewijzen noch te ontken
nen was.
De kring van teleurgestel
de toeschouwers loste zich op
en de aansprekers begonnen
uit een ander vaatje te tap
pen. Welke van beide heren
zij de klandizie zou willen
gunnen? Om van die toestand
af te wezen en het geschil te
beëindigen, besliste zij voor
"De Adelaar". Tenslotte was
hij het eerst bij haar. En ter
wijl "De Stad Parijs" hoofd
schuddend weg liep, werd zij
door de kolos van "De Ade
laar" in triomf en onder tal
van plichtplegingen de win
kel binnen geleid.
De jongens werden er, of
schoon het om hun uitmons
tering was begonnen, achte
loos achteraan gekeild. Ver
volgens sloeg hij met een ge
baar van "binnen is binnen"
zijn handen af en begon haar
nieuwe klanten te zoeken.
Binnen werden zij plechtig
begroet door enige donker
gekuifde en tot de grond nei
gende personen. De baas van
de zaak met wijd geopende
registers: „Dag juffrouw, me
vrouw. Hoe lange tijd hebben
wij u niet gezien? Een pak
zegt u? Zeker mevrouw, even
passen voor de maat. Nee
nee, niet boos worden, niet
letten op de kwaliteit, deze
kostuums zijn bestemd voor
lieden uit verre gewesten en
loslopend volk. niet bewaakt
door vrouwelijk oog. Als u
iets goeds wil, dan naar bo
ven, exclusieve afdeling."
Weer buigingen en het flit
sen van in goud gevatte en
secuur gepoetste tanden.
„Gaat u zitten mevrouw. Kijk
dit, neusje van de zalm. Jas
jes goed, even de broek pas
sen: als gegoten. Veertig gul
den!"
„Veertig gulden?" De moe
der vloog ais een champag-
nekurk omhoog en stelde met
bliksemende ogen de vraag
of zij in het gekkenhuis te
recht was gekomen. Daarbij
vestigde zij de aandacht op
de andere nog in lompen ge
klede jongeling die ook in het
nieuw gestoken diende te
worden. Eerst hem aankle
den en dan praten over de to
taalprijs.
„O juist, ook deze. Vijfen
dertig dan?"
De moeder ontpopte zich
als een groot diplomaat. Zij
zat daar midden in die kle
dingzaak als een koningin die
haar volk begroet. De baas
van de zaak, die als een ge
kooide tijger heen en weer
vloog, hief de armen ten he
mel. Hij trok de geklede jon
geling het jasje van zijn lijf.
Schuimbekkend bracht hij
kwaliteit en afwerking onder
haar ogen om vervolgens als
een verliefde jongeling haar
steeds lagere getallen in het
oor te fluisteren. De moeder
reageerde niet. Zwijgend als
een Boeddhabeeld staarde zij
met porceleinen ogen recht
voor zich uit. Eindelijk ging
de man, schor geschreeuwd
en met het schuim op de lip
pen, door de knieën.
„Zesenvijftig, die twee dan,
maar God zal u straffen!"
Waarop de moeder nuchter
antwoordde dat de God van
Israël hem zal straffen en
niet zo'n beetje. Hij mag niet
op Sabbath verkopen en dan
nog arme mensen het vel
over de oren halen. De man
zuchtte slechts en mompelde
dat hij de zaak wel kon slui
ten als hij nog meer van der
gelijke klanten kreeg.
Glimlachend liet het drie
tal de ontstelde, gedepri
meerde en bijna geruïneerde
eigenaar achter. Daarna
volgde het défilé lar.gs de
kledingzaken van naam waar
de pakken geprijsd in dc eta
lage hingen. Mooie pakken
van twintig tot dertig gulden.
Minder van kwaliteit, dacht
de moeder die er toch nog
aan twijfelde door de jood te
zijn beetgenomen.
Bij de terugkeer deden ze
de Hema nog even aan. Daar
werden voor elk van de jon
gens twee overhemden ge
kocht a 1,- met vier losse
boorden a 0,10. Het hele jaar
door meneer voor ƒ2,40. Je
kon ze krijgen in elke ge
wenste kleur mits het wit
was.
Met het vallen der blade
ren werd een zelfde tocht ge
maakt naar Rotterdam voor
een winterjas. Met het wisse
len der seizoenen steeds weer
de tocht naar de grote stad.'
Kinderen groeien als on
kruid.
SS
Harbour Jazzclub, tel. 114958:
Seventy Five Seven, za. 21.30
uur.
Parkzicht Ska, tel. 362374:
Rock 'n roll Super Disco, za.
23.00 uur. Feit, zo. 23.00 uur.
Café Smit, tel. 771649: Henk
Arts Trio, zo. 21.30 uur.
Maassluis, Grote Kerk:
Beiaardconcert door Jan v.d.
Zwart en Gerard de Waardt,
za. 20.15 uur.
Alhambra 1, tel. 330293: De
lift (16) 2. 7.15, 9.30 uur, zo.
1.30, 4, 7.15, 9.30 uur.
Alhambra 2, tel. 330293: So
phie's choice (16), 8.15 uur.
Calypso 1, tel. 131855: Flash-
dance (a.l.), 2. 7, 9.30 uur, zo.
1.30, 4, 7. 9.30 uur.
Calypso 2, tel. 131855: Merry
Christmas mr. Lawrence (16),
1.45, 6.45, 9.15 uur, zo. 1.15,
3.45, 6.45, 9.15 uur.
Calypso 3, tel. 131855: Night-
shift (a.l.), 2, 7, 9.30 uur, zo.
1.30, 4, 7, 9.30 uur.
Centraal, tel. 138210: 'n Schot
in de roos (18), 12.15, 2, 3.45,
5.30, 7.15, 9 uur, zo. vanaf 2
uur.
Cineac AD (Beurs), tel.
138082: Octopussy (12) 2,
6.45, 9.30 uur, zo. 1.15, 4,
6.45, 9.30 uur.
Cineac NRC (Bijenkort), tel.
121139: Porky's 2, de volgen
de ochtend (16), 2, 7, 9.30 uur,
zo. 1.30, 4, 7, 9.30 uur, ma. 2
uur.
Cinerama 1, tel. 115300: Blue
thunder (12), 1.45, 6.45, 9.30
uur, zo. 1.15, 4, 6.45, 9.30 uur.
Cinerama 2, tel. 115300: Star
wars en The empire strikes
back (a.l.). 1.15 en 7 uur.
Cinerama 3, tel. 115300: De
kanonnen van Navarone (12), 2
en 8 uur.
Cinerama 4, tel. 115300: An
officer and a gentleman (a.l.),
6.45, 9.30 uur.
Cinerama 5, tel. 115300: Toot-
sie (a.l.). 2, 6.45, 9.15 uur, zo.
1.30, 4, 6.45, 9.15 uur.
Corso, tel. 121110: Wie met
pech omgaat (a.l.) 2, 7, 9.30
uur. zo. 2, 4.30, 7, 9.30 uur.
Kriterion, tel. 128615: Gandhi
(a.l.), 8 uur, zo. 2 en 8 uur.
Lumióre 1, tel. 117755: Por
ky's 2, de volgende ochtend
(16), 2, 4,30, 7, 9.30 uur.
Lumióre 2, tel. 117755:
Breathless (16), 4.30, 7, 9.30
uur.
Lumière 3, tel. 117755: Bad
mm®
boys (16), 1.45. 6.45, 9.15 uur.
zo. 1.45, 4.15, 6.45, 9.15 uur.
Lumióre 4, tel. 117755: Hot
Bubblegum in het leger (16),
1.45, 6.45, 9.15 uur, zo. 1.45,
4.15, 6.45, 9.15 uur.
Luxor, tel. 138326: Even en
oneven (a.l.), 2,. 7, 9.30 uur.
Metro 1, tel. 844393: Stripes
(a.l.). 2 uur, za. zo. 2, 7.00, 9.30
uur.
Metro 2, tel. 844393: Raiders
of the lost ark (12), 8 uur, za.
zo. 7. 9.30 uur.
Rex, tel. 111555: Octopussy
(12), 2. 6.45, 9.30 uur, zo. 1.15.
4, 6.45, 9.30 uur.
Spijkenisse Euro, tel. 01880 -
24144: Octopussy (12); Blue
Thunder (12); Wie met pech
omgaat (a.l.). 1.30, 6.30. 9.15
uur, to. 1.30, 4, 6.30, 9.15 uur;
Hot Bubblegum in het leger
(16), 1.30, 6.45, 9.15 uur, za.
6.45, 9.15 uur, zo. 4 uur.
Hellevoetsluis Tivoli, tel. 01883
- 12608: Evil dead (16), za. ma.
9.30 uur, zo. 7 uur; Tootsie
(a.l.), zo. 9.30 uur, za. ma. 7
uur.
Kindervoorstellingen
Alhambra: Festival tekenfilms
(a.l.). 2 uur
Cinerama 4: E.T. (a.l.), 1.45 uur
Lumière 2: Heidi (a.l.). 2 uur
Metro 2: Frank Frey (a.l.), 2
uur
Passage: Cartooncarrousel
Walt Disney (a.l.) 2 uur
Tivoli: Als je begrijpt wat ik
bedoel (a.l.), 3 uur
Nachtvoorstellingen
Calypso 1: Flashdance (16), vr.
00.15 uur
Calypso 2: The border (16), vr.
00.15 uur
Calypso 3: Things are tough
allover (16), vr. 00.15 uur
Lumière 1: Porky's 2, de vol
gende ochtend (16), vr. 24.00
uur
Lumière 2: Breathless (16), vr.
24.00 uur
Lumière 3: Bad Boys (16), vr.
24.00 uur
y< - -
Feyenoord Stadion: Feyen-
oord-AD-toernooi, vr. 19.00
uur
Binnenwegplein: poppenkast,
za. 13.00-16.00 uur
Schouwburgplein: Straatthea
ter K.l.P. za. 12.00 uur
Hoek van Holland: 4e dag
avondvierdaagse, vr, 18.30 uur
Stellendam, Visafslag: Delta
Flora, vr. tot 22.00 uur, za.
10.00-21.30 uur
Ridderkerk, Oosterpark: Re
creatiedag Rijnmond, za.
10.0G-17.00 uur
SCHIEDAM
"Grandioos" noemt
Joop van Broekho
ven het verloop van
de afgelopen drie
weken Jeugdland.
Gisteren vond in
het Beatrixpark de
uitbundige viering
plaats van de slot
dag. Een dag die
geheel in het teken
stond van de cow
boys en de india
nen, kortom een
dag in western-stijl.
"Tante Alie uit Zuid
heeft voor ons
maar liefst vijftien
honderd vogelve
ren verzameld,"
zegt een glunde
rende Van Broek
hoven terwijl hij
wijst op een van de
stands.
Daar konden de
kinderen de diverse
attributen krijgen
om een indianen
tooi in elkaar te
zetten. Gewapend
met deze uitmons
tering konden zij
vervolgens een
keuze doen uit de
veelheid aan activi
teiten verspreid
over het grasveld in
het park.
Vooral de mechani
sche stier stond bij
veie kinderen in de
belangstelling. Met
deze machine werd
een rodeo nage
bootst. Het was de
bedoeling dat de
deelnemers zo lang
mogelijk in "het za
del" van een na
maak stier met
"nukken" bleven
zitten. Zo als te
verwachten viei
bleek het "dier" in
alle gevallen te
sterk.
"Ik heb dit jaar
echt een ontzet
tend goede ploeg
vrijwilligers gehad,"
zegt Joop van
Broekhoven die de
afgelopen weken
aanzienlijk minder
nachtrust heeft ge
had dan normaal.
Zo waren de
Jeugdland-vrijwilli
gers tot donder
dagnacht twee uur
bezig met het ver
volmaken van het
spelcircuit. Ook
hiervoor stonden
de kinderen in de
rij.
"We hebben na
tuurlijk ontzettend
veel mazzel gehad
SCHIEDAM De
Schiedamse politie
heeft de 30-jarige
Rotterdammer W.
M. L. en zijn even-
oude stadgenoot
M. G. v. E. aange
houden nadat zij in
een restaurant ver
nielingen hadden
aangericht. Toen
de politie de twee
mannen verzocht
mee naar het bu
reau te komen be
gon er één te vech
ten. De andere Rot
terdammer, die zag
met het weer,"
gaat Joop verder.
"En die paar buien
die er gevallen zijn
hadden voor ons
niets te betekenen.
Ik schat dat er dit
jaar zo'n zesdui
zend kinderen een
bezoek aan Jeugd
land hebben ge
bracht. En dat ter
wijl het aantal in
woners van Schie
dam terugloopt. Als
je het nu vergelijkt
met Jeugdland in
Rotterdam komen
er hier relatief meer
kinderen."
De grote op
komst van het
jeugdige publiek is
grotendeels de ver
dienste van de
wijkgerichte opzet
van Jeugdland
Schiedam. "Je ziet
dat veel kinderen
hun woonwijk vrij
wel niet uit komen.
Dan moet je ze op
zoeken," zegt Van
Broekhoven. Als
hoogtepunten van
dit jaar noemt hij
het fietscrossen
aan de Vlaardin-
gerdijk en de voor
stellingen van thea
ter Kip.
dat zijn maat niet
opkon tegen de
agenten, wierp zich
even later ook in de
strijd. De politie
bleek uiteindelijk
het sterkst en ar
resteerde het twee
tal.
