naar
72 voet
:m®am sr"
Rotterdam
is nu
bereikbaar
voor,.S-\.. v
mammoet
schepen
In 1973 gleed de wereld de
eerste energiecrisis in, ge
volgd door de Arabische olie
boycot gericht tegen Neder
land. Bij alles wat nooit
meer zou worden zoals het
geweest was behoorde ook de
haven van Rotterdam. Het
Westeuropese aanvoer- en
verdeelcentrum van ruwe
olie kreeg een zware dreun.
Tien jaar later is diezelfde
haven van Rotterdam toe
gankelijk gemaakt voor tan
kers zoals er in 1973 nog
maar weinig waren. De ver
dieping van de Geul moet het
mogelijk maken het terrein
te heroveren dat na (en niet
alleen dóór) de oliecrisis ver
loren is gegaan.
Op 2 augustus liep de eer
ste tot 70 voet (21,35 meter)
afgeladen tanker Europoort
binnen. En aanstaande
woensdag zal het eerste
diepstekende ertsschip afme
ren bij Ertsoverslagbedrijf
Europoort C.V., aan de nieu
we kademuur die alvast is
berekend op 75 voet. Dat
wordt gevierd in aanwezig
heid van de minister van
Verkeer en Waterstaat, die
overigens geen cent heeft bij
gedragen aan de 130 hiiljoen
kostende verdieping var de
Geul.
Met het bereiken van de 70
voet (schepen van 300 a
320.000 ton) is de verbetering
van de toegankelijkheid van
de Rotterdamse haven overi
gens nog maar halverwege
gevorderd. Op 1 januari 1985
moeten schepen tot 72 voet
(350.000 tonnershier terecht
kunnen.
Maar het ingrijpendste
werk is al gebeurd. Rotter
dam kwam daarmee vér bui
ten het havengebied en het
Nederlandse deel van de
Noordzee. Tol in het Engelse
Kanaal moesten maatrege
len worden getroffen om een
veilige vaart niet de 70- en
72-voets reuzentankers mo
gelijk te maken.
door ANTON HEUFF
In het Engelse Ka
naal begint de Rotter
damse haven. Ter
hoogte van Cher
bourg zal de kapitein
van een diepstekend
schip contact moeten
opnemen met Rotter
dam of hij zijn reis
kan voortzetten.
Vaste route
Foto boven:
De tanker Al-
Rekkah uit
Koeweit was
op 2 augustus
het eerste
diepstekende
schip dat van
de 70-voets
Geul gebruik
maakte.
Links: Het
meetstation
dat bij het be
gin van de
Geul is neer
gezet geeft in
formatie over
water en
wind.
Rechts: Zui-
garm van de
Kritiek punt
Deining
Wrakken
Zie verder pagina 12: "75 voet is beter!
- -i -V, .'r'-lV'*1'' .-V'-V r~'*,
F>irlind
Sche»<m«jtrn
Hoek Holland
K» km
V Munten
„Het advies doorvaren of
niet moet je wél geven voordat
het schip de route induikt. Hal
verwege de Straat van Dover
keren kan niet meer," zegt de
heer J. W, Oosterbaan. hoofd
Veiligheid en Nautische On
dersteuning van het Gemeen
telijk Havenbedrijf. In de pro
jectorganisatie die de Geulver
dieping uitvoert is hij voorzit
ter van de coördinatiegroep.
De sprong van 68 voet diep
gang (20,75 meter) naar 72
voet (21,95 meter) is op zich
niet groot, maar anders dan
bij .eerdere Geul verdiepingen
blijkt zij nogal wat uit te ma
ken, met name voor de vaart
in het zuidelijke dee! van de
Noordzee.
De 120 centimeter extra
diepgang vergroot de kans op
ongewenst contact met de zee
bodem of obstakels zoals
scheepswrakken. Met andere
woorden: Rotterdam kon niet
meer zoals voorheen volstaan
met het dieper baggeren van
de Geu! voor Hoek van Hol
land. ook de Noordzeebodem
moest worden aangepakt.
„En dan blijkt ook da je als
Rotterdam eer. dergelijk pro
ject niet meer op eigen houtje
kunt doen. Je begint immers al
ten zuiden van Engeland en
hebt de medewerking nodig
van de betreffende: kunststa-
ten," zegt chef Havenontwikke
ling en Exploitatie van het Ge
meentelijk Havenbedrijf ir. N.
P. van den Berg, die voorzitter
van de stuurgroep is.
Het Rotterdamse streven de
diepstekers een veilige, vaste
route te geven kwam op geluk
kige wijze overeen met de in
spanningen van de Internatio
nale Maritieme Organisatie
(vroeger IMCO) om de scheep
vaart in het drukke Nauw van
Calais en op de Noordzee in
goede banen te leiden.
In mei zijn de nieuwe IMO-
bepaiingen van kracht gewor
den: vaste routes met eenrich
tingsverkeer, een aantal ver
keersregels en aanwijzingen
voor "in- en uitvoegen" bij de
aanlooproutes van een naar
Antwerpen en Rotterdam, de
zogenaamde verkeersschei-
dingsstelsels.
De route naar Rotterdam is
bepaald na een studie van het
■Nederlands Maritiem Instituut
in opdracht van de gemeente
Rotterdam. De vereisten zijn
(in open zee): minimale diepte
van de zeebodem 2VA meter
onder nagenoeg alle omstan
digheden, een breedte van 3000
tot 2200 meter en zoveel moge
lijk langs de lineaai getrokken.
Aan het voldoen aan die laat
ste eis (die tot gevolg heeft dat
de aandacht op het schip niet
voortdurend wordt opgeëist
door koersveranderingen) was
Rotterdam zeer veel gelegen.
Het betekende wé! dat een aan
tal obstakels "onder de li
neaai" moest worden opge
ruimd. En dat heeft geld ge
kost!
En nu op naar de 72
voet. "Het is ons idee ge
weest om een tussenstap
bij 70 voet te maken."
zegt ir. Van den Berg.
"De gemeenteraad heeft
besloten de haven toegan
kelijk te maken voor
schepen tot 72 voet en
heeft daarvoor 130 mil
joen gulden beschikbaar
gesteld. De vraag is al
leen of het nodig is de
Geul zelf vier voet dieper
te maken om de toegan
kelijkheid vier voet te
vergroten."
Wat is er aan de hand?
Het Havenbedrijf heeft de
indruk dat de veiligheid
smarges in de praktijk
wel erg ruim zijn. Bij el
ke diepgaifè hoort een be
paalde afstand tussen de
kiel en de zeebodem, no
dig in verband met de be
wegingen van het schip
en de golven en vanwege
de manoeuvreerbaarheid.
Kiclspcling noemt men
die afstand.
"Kort na de raadsbe-
slissing hoorde ik dat een
ingenieur van het Water
loopkundig Laboratorium
De Voorst provocerende
opmerkingen had ge
maakt over de bepaling
vah de kielspeling. Ik heb
hem gevraagd eens langs
te komen en informeerde
of dat voor ons kon wor
den onderzocht," zegt de
heer Van den Berg.
moment ook net ccn schip on
derweg is, is uitermate ge
ring," zegt de heer Oosterbaan.
Overigens had Rotterdam ook
graag een meetstation gehad
in dc zuidelijke Noordzee,
maar daarvan is voorlopig af
gezien.
Met dal al is het baggerwerk
in de eigenlijke Geul bijna een
bijzaak (ook financieel) ge
worden. De 41 kilometer lange
Geul was in 1978 nog van 65 op
68 voet gebracht. Verdere ver
dieping gaf geen bijzondere
problemen. De grotere diepte
betekende wel dat de Geul nu
verder de Noordzee in steekt.
Er kwam zestien kilometer
Geul bij. in een gebied waar de
zeebodem bestaat uit enorme
zandrichels. Het moet er uit
zien ais een wasbord.
De drie grote sleephopper
zuigers die hier bezig zijn ge
weest moesten nauwkeurig de
toppen van de "megaribbels"
opzoeken en ze onthoofden. In
het aanloopgebied vóór de
Geul is ook nog wat gebag
gerd. Er zijn verder nieuwe
ankerplaatsen bij de Geulin
gang gemaakt plus een keer
plaats en twee keerplaatsen in
de Geul zelf (dc Geulloodsen
hebben in de schcepssimulator
in Wageningcn een speciale
bijscholing gehad om een keer-
manocuvre te kunnen maken).
Bij drie bedrijven in dc ha
ven kunnen de diepstekers te
recht. Bij de steigers van dc
Maasvlakte Olie Terminal is
de Achtste Petroleumhaven op
dc vereiste diepte gebracht.
Bij Ertsoverslagbedrijf Euro
poort C.V. is de nieuwe kade
muur juist klaar gekomen en
bij EMO Maasvlakte wordt
nog hard gewerkt aan een
nieuwe ertskade.
In totaal is al zestien mil
joen kubieke meter zand gezo
gen en ten noorden van het
tracé weer in zee gestort.
De heer Van den Berg stelt
vast dat het hele project tot
nog toe redelijk binnen de be
groting is gebleven. De wrak
opruiming was een fikse tegen
valler. Daar stond de meeval
ler tegenover dat geen bijzon
dere maatregelen nodig zijn
om de ycrzilting terug te drin
gen. Proeven in het Waterloop
kundig Laboratorium hebben
aangetoond dat het zoute wa
ter niet verder de rivier bin
nendringt dan thans het geval
is (de grens ligt bij de Maas
bruggen. verder oprukken
landinwaarts wordt onaan
vaardbaar geacht).
Ook dc heer Oosterbaan
heeft geen problemen. Dank zij
contacten met dc tankvaartwe-
reld (enkele rederijen zijn ook
geraadpleegd tijdens de voor
afgaande studies) is dc
scheepvaart volledig op de
hoogte van de nieuwe situatie.
Er is een speciaal handboek
uitgegeven waarin stap voor
stap de route vanaf Cherbourg
wordt gevolgd en is aangege
ven welke voorbereidingen en
maatregelen op dc brug nood
zakelijk zijn.
"En de tanker die zich op 1
augustus als eerste meldde
had het aan boord. De gezag
voerder had het geheel doorge
nomen," stelt de heer Ooster
baan tevreden vast. "We geven
in het handboek trouwens de
aanbeveling bij Cherbourg ccn
Noordzeeloods aan boord te ne
men. Dat is vrijwillig, maar
vooral Engeland en Frankrijk
stellen er veel prijs op."
Is daarmee de veiligheid
verzekerd? De heer Ooster
baan relativeert even dc
vraag: "Er wordt nu al een
aantai jaren gevaren met
68-voeters. Is een 70-voeter nu
een totaal ander schip? Nee,
het steekt alleen wat dieper en
waar het om gaat is: kan zo'n
schip op dezelfde veilige wijze
naar Rotterdam komen als
voorheen de 68-voeters."
En hij besluit: "Het olie
transport vindt voornamelijk
plaats op langlopende contrac
ten. Daardoor kennen wij de
verladers cn de ontvangers en
de schepen. Daar hebben we
contacten mee. Tweemaal heb
ben we voorlichtingsbijeen
komsten gehad voor de poten
tiële gebruikers. Ik denk dat
we daarmee toch wel een sys
teem hebben opgebouwd dat
veilig is."
"Gelukkig hebben we
vrij snek de nodige mil
joenen (het is een duur
onderzoek) ter beschik
king gekregen. Het gaat
om een modelonderzoek
waarbij het vaargedrag
van enkele scheepstypen
én in de Geul én in de zui
delijke Noordzee wordt
bestudeerd. Eind dit jaar
moet het klaar zijn. Ik
ben ertiiet pessimistisch
over."
sprake van een zeer specifieke
begeleiding van de schepen en
is een exacte plaatsbepaling
met het Decca-systeem moge
lijk. De routes in open zee zijn
wel breder, maar het was toch
nodig maatregelen te treffen
om de navigatie te verbeteren,
met name een grotere nauw
keurigheid van de plaatsbepa
ling te bereiken."
Een van de kritieke punten
op de route is meteen al de
vernauwing van het Kanaal
onder de Franse kust. Hier is
een aantal grote boeien gelegd,
dat een zeer nauwkeurige na-
viatie mogelijk maakt. Dit zee
gebied tot aan de Sandettie-
bank wordt overigens vanuit
Engeland en Frankrijk met ra
dar bewaakt. De beide kuststa-
tions geven voortdurend infor
matie aan de scheepvaart en
kunnen bij voorbeeld waar
schuwen als er een 70-voeter
aan komt.
Om de navigatie op de zuide-
In de Noordzee hoeft
overigens niets meer te
worden gedaan om dc
72-voeters te kunnen toe
laten. De werkzaamheden
daar waren meteen op 72
voet afgestemd. Het gaat
nu nog slechts om de ver^
dere verdieping van de
bodem van de Geul zelf.
"Ons streven is dus een
toegankelijkheid van 72
voet, maar de beslissing
moet nog vallen of hier
voor wéér twee voet moet
worden weggebaggerd óf
dat we met minder kun
nen volstaan," aldus de
heer Van den Berg.
En 75 voet? "Dat vergt
natuurlijk geheei nieuwe
besluitvorming, waarbij
ook de nabuurlanden
moeten worden betrok
ken. We hebben al wel de
afspraak gemaakt (lat de
acht werkgroepen die bij
het huidige project zijn
betrokken alvast gaan na
denken wat het vereist
om 75-voeters toe te la
ten," aldus de heer Vkn
den Berg.
cn Informatie Centrum (de
verkeersleiding) in Hoek van
Holland. Het fungeert boven
dien als tussenstation voor het
VHF-radioverkeer tussen
schip en verkeersleiding zodat
de loodsen nu ook over deze
grote afstand hun o zo handige
walkie-talkie kunnen gebrui
ken.
De water- en windinformatie
van het meetstation stelt de
verkeersleiding in staat te be
slissen over het toelaten van
de diepstekers. Enkele keren
per jaar. voornamelijk in pe
rioden met noordwester storm,
staat er een gevaarlijke dei
ning op de Noordzee die het
wenselijk maakt een 70-voeter
te adviseren een wachtplaats
op te zoeken in het Kanaal (bij
een dergelijke deining zou het
schip de Noordzeebodem kun
nen rdken).
"Enkele malen per jaar kan
zo'n situatie zich voordoen.
Maar de kans dat er op dat
lijke Noordzee te verbeteren
heeft Rotterdam diep in de
buide! moeten tasten. Op haar
kosten is aan de Engelse kust
ter hoogte van Schevcningen
een Deccazendmast geplaatst.
Het bestaande Decca-plaatsbe-
palingssysteem bestreek al
leen het Geulgebied en dat
vond men in de nieuwe situatie
onvoldoende. „De hele scheep
vaart kan profiteren van de
derde Decca-lijn. Dat is een
bijkomend voordeel," aldus de
heer Oosterbaan.
Over naar de vaste wal,
waar men ook behoefte heeft
aan zo exact mogelijke infor
matie. Daartoe is vorige zo
mer op 57 kilometer uit de
kust een enorme stalen paal
met helicopterplatform neer
gezet. Deze "kopspijker", in
dertig meter diep water, staat
bij het begin van de Geul,
Onbemand, volautomatisch,
stuurt dit meetstation gege
vens over golfhoogte, water
stand, zeestroming, wind
kracht enz. naar het Controle
niet opging. Er was een kost
bare bergingsoperatie voor no
dig. Smit-Tak deponeerde het
oude roest op een veilige plek
op de Belgische zeebodem.
Twee kleinere wrakken ter
hoogte van de Noordhinder-
bank boden minder problemen.
Wat te ver naar boven stak is
weggesloopt, zodat de restan
ten van de wrakken geen ge
vaar meer opleveren.
Tenslotte is in het Noordhin-
dergebied hier en daar nog
wat gebaggerd om het "pad"
door de Noordzee geheel op
diepte te krijgen.
In het Kanaal en het Nauw
van Calais (Straat Dover voor
de zeeman) waren niet altijd
mogelijkheden de "paden" 3000
meter breed te maken. Plaat
selijk zijn ze slechts 2200 me
ter. Alles nog tamelijk ruim
bemeten in vergelijking met
de eigenlijke Geul voor Hoek
van Holland, die 600 meter
breed is.
Maar die vergelijking gaat
niet helemaal op, vindt de heer
Oosterbaan. „In de Geul is
Bij de Sandettiebank lag een
groot scheepswrak op een zo
harde ondergrond dat de truc
van zand er onderweg zuigen
om het dieper te laten zinken
